Arkivi mujor: Gusht 2017

Bota

Automobili i vërsulet grupit të ushtarëve

Komento

sulmi me vetureDisa vetë kanë mbetur të plagosur në qytezën pranë Parisit, Levallois-Perret, kur një automjet u vërsul drejt një grupi ushtarësh. Grupi anti-terror i prokurorisë nisi hetimet.

Patrick Balkany kryetari i bashkisë së Levallois-Perret, qytezë në periferi të Parisit flet për akt “të qëllimshëm”. Në Levallois-Perret qytet i ka zyrat edhe shërbimi i sekret i brendshëm i DGSI. Grupi anti-terror i prokurisë së Parisit ka nisur hetimet. Mëngjesin e së mërkurës një automobil sulet drejt një grupi ushtarësh, ku disa vetë mbetën të plagosur.

Ministrja e Mbrojtjes së Francës, Florence Parly e dënoi këtë sulm “frikacak”. Hetimet e filluara duhet të sqarojnë incidentin. Sipas kryetarit të bashkisë së departamentit Levallois-Perret nuk ka dyshim se i panjohuri e ka drejtuar qëllimisht automjetin drejt ushtarëve që po largoheshin nga kazerma në qendër të qytezës. Shpejtësia e makinës ishte e madhe. Autori i krimit është larguar. Ushtarët në Francë ruajnë veç aeroporteve, stacioneve të trenit dhe atraksionet turistike edhe sinagogat, muzetë dhe Kullën Eifel në Paris. (dw)

 

la/(dpa, afp, rtr)

Shqipëria

Tiranë: Ekonomia informale dhe standardet europiane

Komento

inspektoriatiKorrupsioni dhe ekonomia informale janë një sfidë e vazhdueshme në ballafaqimin e shtetit me bizneset në Shqipëri. Inspektoriatet shqiptare kryen vitin e kaluar mbi 80 mijë kontrolle të planifikuara, ndërsa sivjet numri i inspektimeve po ulet, falë teknologjive të reja, që ulin shanset përkorruptim të inspektorëve nga biznesi.

Inspektoriati Qendror i Shqipërisë bëri sot të ditur se ka modernizuar kontrollin mbi bizneset në përpjekje për të ulur evazionin fiskal, për të goditur korrupsionin dhe shkelje ligjore të tjera.

Dokumentimi më i mirë i kontrolleve online dhe transparenca e tyre po shmang rryshfetet e vet inspektorëve gjatë kontrolleve të planifikuara dhe po ul ekonominë informale.

Reforma ligjore dhe përmirësimet teknike të kontrolleve janë pjesë e ndihmës disa vjecare që po u jep vendeve të rajonit USAID për të rritur ekonominë e rregullt dhe për të pakësuar evazionin fiskal.

Krahas USAID, inspektoriatet shqiptare kanë patur një mbështetje të vazhdueshme në përpjekjet e tyre edhe nga Banka Botërore, Bashkimi Europian dhe nga shtete e institucione partnere të perëndimit, duke nisur nga ndryshimet ligjore në ligjin për inspektimin dhe deri në ristrukturimin dhe pajisjen e tyre teknike.

Nisma e Inspektoriatit Qendror synon ndryshimin e mendësisë së inspektimit nga një proces ndëshkues për biznesin në një proces ndihmës për të.

Më shumë transparencë e profesionalizëm, besojnë ata, mund të shkëputin korrupsionin dhe lidhjet klienteliste të inspektorëve me bizneset abuzive, si dhe mund të arrihen standartet e prodhimit të kërkuara nga ligjet shqiptare dhe ato të BE-së. (voa)

Shqipëria

„Jo Antibes, por Drimadhë“ – Pushime verore në mes të Evropës

Komento

DrimadheGreqia, Spanja e Italia ishin dje. Destinacioni në fakt aspak i ri i pushimeve verore sivjet është Shqipëria, më saktë Jugu i saj. Sonila Sand tregon përse.

Ndonëse në Gjermani vera si stinë le përherë për të dëshiruar, në shumë pjesë të tjera të Evropës e sidomos në Jug të saj temperaturat e këtyre ditëve kalojnë në 40 gradë celcius. Por për fat të mirë shumë vende jugore shtrihen buzë detit dhe ofrojnë gjire të fshehur pas malesh dhe të rrethuar nga ujë i gjelbër i kristaltë, i cili ndonëse i qetë dhe i shndritshëm, mbahet si nën kontroll në të dyja anët nga shkëmbinj të vegjël e shterpë, por disi kryeneçë.

Të tilla pejsazhe gjenden në jug të Francës, në Sardenjë, në Korsikë dhe në jug të Shqiperisë. Madje në këtë të fundit rruga nga kryeqyteti drejt Jugut është shpesh qëllimi. Pamjet marramendëse që ofrohen pas kalimit të Qafës së Llogarasë janë pastaj shpërblimi, si një bonbon ekstra që udhëtari e shijon me shumë dëshirë e nge.

Drimadhe 1400 kilometër vijë bregdetare, vende të fshehura e qytete të mëdha, plazhe me festivale ndërkombetare elektronike si „Turtle Fest”, që sapo u mbajt në Drimadhë, fshatra turistike për familjarë pranë Dhërmiut, plazhe hip për rininë më të përkedhelur nga fati se shumica e shqiptarëve ndodhen në Jalë. Dhe të gjitha këto vende janë plot me njerëz këto ditë të nxehta gushti. Grupe të rinjsh shqiptarë, “backpackers” francezë e gjermanë, familje italiane e spanjolle me fëmijë të vegjël. E gjitha një përzierje e këndshme njerëzish që kalojnë pushimet buzë detit në mes të Evropës.

Drimadhe 2Restorantet shpesh rrëzë shkëmbinjve ofrojnë ushqime të mrekullueshme për çdo lloj shijeje. Shërbimi është i sjellshëm, shumëgjuhësh dhe plot vetëbesim. Shumica e stafit të personelit janë studentë, që marrin një rrogë shumë modeste gjatë pushimeve verore. Si Ilirjani, i cili punon si kamarier sezonal në Hotel Marina Palace, në Drimadhë. „Studjoj veterinari në Tiranë”, tregon 20 vjeçari. „Muajt e verës vendosa të punoj këtu”.  „Nuk është vendim që duhet menduar shumë.”, shton Evi, e cila punon në recepsionin e hotelit dhe studion gjermanistikë në kryeqytet. „Kur e di se sa shumë më nxehtë është në Tiranë, vij më mirë dhe punoj këtu”, buzëqesh ajo.  Sigurisht që të dy kanë të drejtë. Pamja spektakolare e detit pafundësisht të kaltër shpeshherë vezullues që ofron tarraca në të cilin ndodhet restoranti i hotelit dhe ku Ilirjani dhe kolegët e tij shërbejnë pushuesit, është shpesh një bonus i mirëpritur për të gjitha palët.

Drimadhe 3Edhe shtypi ndërkombetar e ka zbuluar prej disa vitesh tashmë bukurinë ende të virgjër të Jugut, i cili mbante deri para pak vitesh vetëm për shqiptarët detin e mrekullueshëm si thesar të fshehur pas malesh krenarë, që duket sikur mezi i tolerojnë rrugët e ngushta për makinat.  Dhe pikërisht për këtë thesar shkruajnë Lonely Planet, National Geografic e deri New York Times dhe inkurajonë lexuesit e tyre ta marrin rrugën për atje, me premtimin se çfarë do të gjejnë kur të arrijnë, do të jetë shperblimi më i majmë që mund të marrë çdo turist individual që deshiron t´u rrijë larg masave të pushuesve.

Drimadhe 4Dhe ky premtim nuk duket aspak i ekzagjeruar kur ndodhesh atje, në mes të Evropes, rrethuar mes pyjesh, malesh, detit që shkrihet në horizont me qiellin që mban ekzakt të njëjtën nuancë si ngjyra e detit që e përkëdhel, dhe njerëz të qetë, që pushojnë miqësisht pranë njeri-tjetrit.

Të tilla pejsazhe gjenden në Jug të Francës, në Sardenjë, në Korsikë dhe në Jug të Shqipërisë. Në këtë të fundit unë i gjeta të gjitha vendet e sapopërmendura në një, duke kaluar pushime siç duhet të jenë ato. (dw)

Kosova

Viets: Kosova rrezikohet nga stanjacioni afatgjatë

Komento

VietsPër ambasadoren gjermane në Prishtinë, Angelika Viets kriza politike në Kosovë është pasojë edhe e armiqësive të vjetra e egoizmave partiakë. Megjithatë në fund të mandatit në Kosovë ajo merr një kujtim të bukur me vete.

Deutsche Welle: Zonja ambasadore Viets, ngërçi aktual politik në Kosovë, ku seancat parlamentare radhazi dështojnë nuk të bën optimist. E kuptoni ju këtë varavingo politike?

Angelika Viets: Po, mund ta kuptojmë shumë mirë, nga njëra anë kjo situatë të kujton shumë atë të verës 2014, edhe atëherë kishim zgjedhje të parakohshme, por në thelb konflikti është më i vjetër. Ai të kthen pas në vitin 1999, ndoshta edhe më parë, përballë njëra-tjetrës qëndrojnë parti të armiqësuara, individë të armiqësuar me njëri-tjetrin, kjo e bën shumë të vështirë dhënien e recetave për një zgjidhje. Kriza në zgjedhjet e fundit në 2014-n nuk u kapërcye.

Duket se asnjëra nga partitë nuk po lëshon pe, çfarë strategjie fshihet pas kësaj?

Partitë janë të interesuara kryesisht për ruajtjen e pushtetit, dhe persona të caktuar që veprojnë, janë jo pak të interesuar edhe për atë se çfarë do të ndodhë me ta. Shumë kanë frikë edhe nga ndjekja penale, nëse nuk janë në pushtet. Kemi një situatë patt-i tani, dhe madje rrezikon një stanjacion i gjatë. Partitë deri më tani nuk ia kanë dalë të bien dakord për një axhendë kombëtare me konsensus. Janë egoizmat ato, që i pengojnë politikanët për të menduar në radhë të parë për fatin e Kosovës dhe qytetarëve të saj. Kjo është një luftë për pushtet e përcaktuar nga egoizmat.

Nga ana tjetër zgjedhjet ishin të lira e të ndershme, siç edhe u vlerësuan nga vëzhguesit. Qytetarët për herë të parë nuk votuan mbi bazë oportuniteti, si në të shkuarën, por sipas ndërgjegjes e arsyes. Njerëzit në Kosovë kanë ecur më përpara se politika. Ne jemi përpjekur po ashtu të çojmë përpara transformimin e shoqërisë me projekte nga Europa, BE Gjermania e partnerë të tjerë.

A prisni daljen nga kriza të enjten, (10.08) kur do të zhvillohet seanca e re parlemantare?

Jo, nuk pres. Edhe nëse në ditët e javët e ardhshme do të arrihej shumica qeverisëse, pra 61 deputetët që janë të nevojshëm, – 61 ose 61 nga 120 deputetë – kjo do të ishte një qeveri jo e stabilizuar, saqë shpesh edhe kuorumi në parlament nuk do të arrihej, pra do të jetë e vështirë edhe miratimi i një ligji normal që kërkon vetëm shumicë të thjeshtë.

Por si mund të dilej nga ky udhëkryq, një qeveri gjithëpërfshirëse është përmendur po ashtu…

Nuk shoh për momentin se partitë që janë bashkuar në një koalicion, mund të krijojnë një qeveri të qëndrueshme në plan afatgjatë. Mendoj dhe për fat të keq, se skenari më i mundshëm është një fazë e gjatë të mungesës së stabilitetit deri në zgjedhje të reja. Kjo nuk është mirë për axhendën tonë. Kosova ndryshe nga vendet e tjera ka pak përvojë qeverisëse, tani po ndërtohet një Kosovë moderne, ky është një proces i dhimbshëm, kjo kërkon kohën e saj, e me sa duket këtë kohë ne duhet t’ua japim.

Përmendët se skenari i mungesës së stabilitetit nuk është i mirë për axhendën…çfarë pasojash konkrete kanë këto vonesa për Kosovën?

Do të shtyhen edhe më tej në kohë implementimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit, axhenda europiane, projekte konkrete ekonomike të BE-së me Kosovën-kjo nuk është gjë e mirë. Edhe për shkak të statusit ende të kontestuar për Kosovën, Kosova është një rast i veçantë mes vendeve të Ballkanit. Politikanët në vend e dinë, se edhe për shkak se ka vende në BE që nuk e njohin Kosovën, rruga në BE do jetë të shumë e gjatë, prandaj është shumë e vështirë të ruhet vullneti për reforma. Detyra jonë është që ky vullnet të forcohet, për këtë kemi krijuar edhe iniciativa të rëndësishme si Procesi i Berlinit për të përshpejtuar këtë fazë tranzicioni e për të dhënë impulse për bashkëpunimin rajonal.

Situatë kritike për Kosovën, ku ka shumë çështje të hapura – dialogu me Serbinë ka ngecur, çështja e demarkacionit me Malin e Zi nuk është zgjidhur, të mos harrohen problemet ekonomike e papunësia në vend…

Politikanët duhet të bashkohen për axhendën e Kosovës, të lenë pas interesat personale. Lidhur me dialogun që përmendët ai është prioritet politik për ne, por ka gati një vit e ky dialog ka ngecur. Ka mjaft ujdi që janë arritur dhe nuk janë implementuar, si për shembull asociacioni nga pala kosovare dhe ujditë për energjinë nga pala serbe. Veç këtyre ujdive kemi një asimetri të madhe. Nga njëra anë Vuçiç që doli i fortë nga zgjedhjet e ka një parti të fortë pas vetes, nga ana tjetër kemi këtu një situatë, ku pushteti është ndarë mes tre kampeve dhe nuk ka konsensus kombëtar për asnjë temë. Dialogu, siç është zhvilluar deri më tani, pa përfshirë edhe parlamentin e Kosovës për të arritur konsensusin e nevojshëm, nuk mund të mendohet më.

Zonja Viets ju e mbaroni për pak ditë mandatin tuaj në Kosovë. Cili është bilanci juaj për këtë kohë?

Bilanci politik është mjaft i përzier. Krahas disa sukseseve, si nënshkrimi i marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit apo efektet e Procesit të Berlinit, ka pasur tema që kanë dështuar. UNESCO ishte dështim i madh për Kosovën. Largohem me përshtypjen se kanë qenë tre vite me intensitet të madh, me mjaft kriza të vogla e të mesme që na bënin të mbanim frymën. Por ishte edhe kënaqësi, sepse konsultimi ndërkombëtar, nga SHBA, por edhe nga Gjermania kërkohet gati përditë. Nuk më kujtohet ndonjë post tjetër, ku mund të bësh kaq shumë, si në Kosovë. Por ngaqë kosovarët kanë tendencën të të bëjnë komplet për vete, duhet ruajtur edhe distanca kritike. Megjithatë përulësia rritet, kur shikon se çfarë problemesh e sfidash duhet të kapërcejë një vend kaq i vogël si Kosova.

Çfarë kujtimi do merrni me vete kur të largoheni…

Ka pasur shumë takime personale me njerëz mjaft impresionues, por ajo që më ka prekur gjithmonë është se edhe kur shkon në një fshat të vogël, njerëz të panjohur vijnë, kur e dallojnë që vjen nga Gjermania të përqafojnë pa të pyetur e të thonë “Faleminderit Gjermani!” Këtë nuk do ta harroj!

Intervistën e zhvilloi Lindita Arapi

Bota, Shëndeti

Gjermani: Shumë 6-vjeçarë kanë celular

Komento

celulari dhe femijaExpertët e pedagogjisë rekomandojnë që fëmijëve t’u lejohet të kenë celularin e tyre vetëm nga mosha 9 vjeç e lart.

Thuajse një ndër katër fëmijë të moshës gjashtë vjeçare ka në Gjermani telefonin e vet celular, kurse ndër 13-vjeçarët thuajse çdo fëmijë ka celular. Ky është përfundimi i një studimi në lidhje me mediet që konsumojnë fëmijët.  Sipas studimit fëmijët përdorin oferta të ndryshme mediatike. Në vendin e parë renditet televizori. Pothuajse të gjithë fëmijët shohin disa herë në javë emisione televizive. Në vendin e dytë renditet dëgjimi i muzikës, i ndjekur nga leximi i librave dhe i revistave, lojërat digjitale dhe emisionet e radios. Por sa më tepër rriten aq më tepër fëmijët përdorin sipas studimit mediat digjitale.

Celular nga mosha 9-vjeçare

Expertët e pedagogjisë rekomandojnë që fëmijëve t’u lejohet që të kenë një celular të vetin, vetëm nga mosha 9  vjeç e lart. Kirstin Langer thotë që fëmijët mësojnë shumë shpejt ta përdorin celularin, por ata nuk janë në gjendje që të marrin në konsideratë të gjitha gjërat që lidhen me përdorimin e celularëve. P.sh. fëmijët nën moshën 9  vjeç nuk janë në gjendje që ta përfytyrojnë se sa mund të shkojnë shpenzimet për përdorimin e celularit.

Vetëm nga mosha 11 deri 13  vjeç fëmijët janë në gjendje që të kuptojnë në tërësi se sa gjëra lidhen me përdorimin e celularëve. E rëndësishme është që atyre t’u bëhet e qartë se kush mund t’i lexojë postimet e tyre në facebook dhe ç’probleme mund të lidhen me to.

Jo ndalim, por shpjegim

Ekspertët rekomandojnë që prindërit të përdorin apps që kanë të bëjnë me mbrotjen e fëmijëve. Për shembull ka programe që nisur nga fjalët që kërkohen ose nga mosha që kanë dhënë fëmijët, i bllokojnë faqe të caktuara apo i seleksionojnë ato në përgjigje të moshës.

Sipas ekspertëve prindërit nuk duhet t’u ndalojnë fëmijëve përdorimin e celularëve, por t’u shpjegojnë se interneti është një burim i mirë informacionesh, por se jo të gjitha ato që gjenden në internet janë të përshtatshme për fëmijët. (dw)

Bota, Shëndeti

Birra me probiotikë, një alternativë më e shëndetshme

Komento

BirraÇdo ditë e më shumë shkenca provon se zorrët luajnë një rol të rëndësishëm në shëndetin e njeriut, si fizik ashtu edhe mendor. Për të përmirësuar shëndetin e zorrëve, studiuesit po përpiqen të shtojnë baktere të gjalla, të ashtuquajturit probiotikë, në të gjitha llojet e produkteve ushqimore, përfshirë këtu birrën.

Gjurmë të ekzistencës së birrës gjenden që rreth katër mijë vite më parë, gdhendur në gurë nga fiset sumere.

Ndonëse birra ende vazhdon të jetë popullore, ajo përmban alkool dhe për rrjedhojë nuk është shumë e shëndetshme.

Por gjërat mund të ndryshojnë…

“Është një sfidë e madhe të integrosh probiotikët te birra, pasi ato e kanë të vështirë të mbijetojnë në mjedisin e kësaj pijeje. Por nga ana tjetër, birra kurrë nuk vdes… ajo konsumohet shpesh në aktivitete shoqërore dhe ka treg, kështu që ia vlen përpjekja për ta pasuruar atë me përbërës të shëndetshëm”.

Disa studiues në Singapor prej kohësh po punojnë që bakteret probiotikë të rezistojnë te birra, ndonëse birra dhe probiotikët nuk shkojnë me njëri-tjetrin.

“Kulperi, një barishte mijëra vjeçare, përbërësi kryesor i birrës, i vret probiotikët. Sfida është të gjesh mënyra që probiotikët t’i rezistojnë kulperit, gjë që s’është aspak e lehtë”.

Por shkencëtarët ia kanë dalë mbanë dhe rezultati… një birrë e pasuruar me probiotikë, që mund të përmirësojnë shëndetin e zorrëve dhe forcojnë sistemin imunitar.

“Birra do të jetë e athët, për shkak të probiotikëve që prodhojnë acid laktik, por në të njëjtën kohë, ka shije frutash dhe alkool në masën 3.5 përqind, thuajse aq sa te birrat e athta që shiten sot në treg”.

Melissa Mak shet Kombucha, një përzierje e fermentuar e çajit me majanë që mendohet se kanë gjithashtu efekte pozitive në shëndet. Mak do ta provonte me kënaqësi një birrë me probiotikë.

“Kur thua birrë mendon për diçka të pashëndetshme, por me përbërës si bakteret e mira, majaja dhe laktobacilet, askush nuk është më i sigurtë sa e shëndetshme apo e dëmshme është ajo…”.

Studiuesit janë aktualisht në bisedime me kompani që prodhojnë birrë dhe po kërkojnë për dikë që është gati ta prodhojnë në masë, reklamojnë dhe shesin këtë lloj birre. (voa)

Bota, Shëndeti

Media sociale mund të ndihmojë në diagnostikimin e depresionit

Komento

mediatFacebook, Twitter dhe Instagrami na krijojnë mundësinë që të ndajmë aspekte të jetës sonë me miqtë, familjen dhe botën. Por çfarë tregojnë ato që postojmë për gjendjen tonë shpirtërore dhe mendore? Studime të reja lënë të kuptohet se ajo që përçojmë është më e rëndësishme nga ç’duket në pamje të parë.

Jetojmë në një kohë kur ndajmë me botën ngjarje të vogla e të mëdha, dhe momentet e përditshme kthehen në kapituj të librit të jetës sonë dixhitale.

Por mesa duket, informacioni që bëhet publik tregon më shumë për një person nga ç’mund të mendohet, thotë Chris Danforth.

“Mendoj se me një pjesë aq të madhe të jetës sonë të pasqyruar në internet dhe me praninë e pashmangshme të celularëve, informacioni që bëjmë publik lidhur me sjelljet dhe mendimet, tregon shumë më tepër për ne nga ç’mund të imagjinohet”.

Matematikani Danfroth dhe kolegu i tij Peter Dodds krijuan disa instrumente për të analizuar postimet e personave në Instagram.

“Ne zbuluam se fotografitë e njerëzve të diagnostikuar me depresion, ishin në përgjithësi më të errëta, më blu dhe më gri. Nëse kishin përdorur filtra, kishin zgjedhur ato bardhë e zi më shpesh se të tjerat”.

Ndryshimet janë të dukshme në disa nga imazhet që analizoi Danforth.

Filtrat gri ose blu, duken më të trushtueshme sesa ngjyrat dinamike.

“Nuk është gjë e re, që njerëzit me depresion e shohin botën në ngjyra më të zymta dhe shpenzojnë më pak kohë në grupe sociale. Por e reja është se këtë mund ta kuptosh nga postimet e tyre në median sociale”.

Profesor Danforth thotë se kjo mund të ndihmojë për të krijuar një app që njofton mjekun se personi mund të jetë në gjendje jo të mire emocionale.

“Mendoj se ndoshta, pas 5 -10 vjetësh, nëse studime si ky i yni japin rezultate për grupe më të mëdha njerëzisht dhe shtohen, mund të parashikosh që do të vijë një ditë që të ketë një app, sigurisht kur personat bien dakord t’i ndajnë të dhënat me mjekun, që ai ose ajo ta dijë kur është e nevosjhme që të bësh një vizitë më herët”.

Profesor Danforth shton se ka shqetësime të mëdha për të dhënat personale dhe se duhen bërë më shumë studime për të zbuluar me sa saktësi mund të diagnostikojnë makineritë gjendjen mendore të njeriut. (voa)

Bota, Shkenca

Monitorimi i ndotjes së ajrit

Komento

SatelitÇdo sekondë, miliona ton gaze të ndryshëm ngrihen nga sipërfaqja e tokës në atmosferë. Shumë prej tyre janë të krijuara nga njeriu dhe të dëmshme, duke kontribuar masivisht në ndotjen e mjedisit dhe rrjedhimisht në ngrohjen globale. Agjencia Evropiane e Hapësirës, ESA, po ndërton një rrjet satelitësh që do të ndihmojnë shkencëtarët të krijojnë në kohë reale një hartë globale, të shëndetit të planetit tonë.

Nisja e satelitit Sentinel-1A për monitorimin e motit, në prill të vitit 2014, shënoi fillimin e misionit Copernicus – programi më i madh i vëzhgimit të tokës, i financuar nga Komisioni Evropian dhe Agjencia Evropiane e Hapësirës, ESA.

Qysh atëherë, janë nisur tre satelitë të tjerë, secili duke ofruar të dhëna unike mjedisore dhe të sigurisë në nivel global.

Sentinel 5P, i planifikuar për t’u nisur në shtator, do të ketë një spektrometer shumë të sofistikuar të quajtur Tropomi. Ai mund të monitorojë gaze të tilla si metani, formaldehidi, dioksidi i azotit, dioksidi i squfurit, si dhe do të masë rimëkëmbjen e shtresës së ozonit, të gjitha të lidhura me ndryshimet klimatike.

“Ne kemi ndërtuar shumë satelitë që vëzhgojnë Tokën në mënyra të ndryshme, por ky do të japë një kontribut operacional, në jetën tonë të përditshme. Ai ka të bëjë me ndotësit, ka të bëjë me ndikimet e gjërave që po ndodhin në Tokë dhe si ndikojnë ato. “

Sateliti do të fluturojë pothuajse saktësisht mbi dy polet, 824 kilometra mbi tokë. Çdo sekondë do të skanojë një sipërfaqe me gjatësi prej 7 kilometrash dhe gjerësi prej 2.600 kilometrash duke dërguar rezultate në stacionet tokësore në Norvegji dhe Kanada.

Brenda tre orësh shkencëtarët do të jenë në gjendje të krijojnë harta të detajuara të cilësisë së ajrit kudo në tokë.

“Ka të bëjë me të kuptuarit e burimeve të këtyre ndotësve, prej nga vijnë, si janë të lidhur me aktivitetet e njeriut dhe ato natyrore”.

Krahasuar me satelitin e mëparshëm SCIAMACHY për mjedisin që pushoi së funksionuari në vitin 2012, sasia e të dhënave nga sateliti Sentinel 5P do të jenë të jashtëzakonshme.

“Me këtë instrument, ne do të marrin në një muaj ato të dhëna që sateliti SCIAMACHY i siguronte në 10 vjet.”

Në vitin 2021, ESA ka në plan të nisë një tjetër satelit që së bashku me Sentinel 5P, do të përbëjnë grupin e pestë të satelitëve vëzhgues në misionin Copernicus. (voa)

Bota, Shëndeti

Nxënësi i 8-vjeçares, në përpjekje për të gjetur kurën e kancerit

Komento

mostraFëmijët e të sotshmes janë liderët e së nesërmes. Kultivimi i kuriozitetit te këta fëmijë mund të jetë ajo që do të kurojë një ditë sëmundje që sot janë të pakurueshme ose dhe t’i parandalojë ato. Atëherë, çfarë e shtyn dhe e frymëzon një 12 vjeçar që të kërkojë një kurë për kancerin kur përzgjedh një projekt për panairin e shkencës?.

Stephen Litt është si shumë 12 vjeçarë të tjerë amerikanë. Ai ka një axhendë të ngjeshur me sporte, mësime muzike dhe detyra shtëpie… por interesat e tij jashtëshkollore shkojnë përtej tenisit dhe oboes.

Kur ishte në klasë të parë, Stepheni filloi të merrte pjesë në panairet e shkencës. Në klasën e gjashtë, ai ishte gati t’i merrte gjërat seriozisht.

“Sapo hyra në makinë një ditë, i thashë babit: “Dua që projektin tim për panairin e shkencës ta bëj për malarien. Ai më pa, u kthye nga unë që isha ulur në sediljen e pasme dhe tha: “Kjo është shuuuumë e rrezikshme”! Kështu që mendova “Pse të mos e bëj për kancerin?”. Dhe njihja disa njerëz, miq të familjes, që kishin qenë me kancer”.

Stephen filloi të kërkonte për diçka që ai mund ta përdorte në shtëpi për të simuluar kancerin. Kërkimet e tij e çuan te planarianët, një lloj krimbi i sheshtë dhe EGCG-në, një antioksidant që gjendet në çajin e gjelbër dhe që njihet se vret qelizat kanceroze.

Planarianët mund të rigjenerojnë pjesë të prera të trupit të tyre dhe Stepheni zbuloi se zhytja e krimbave në EGCG e ngadalësoi procesin e rigjenerimit.

“Duke qenë se projekti i parë shkoi kaq mirë, vendosa të përdorja kancerin dhe tumorin e vërtetë te planarianët”.

Në projektin e dytë, grupi që ai e trajtoi me EGCG nuk u prek nga tumoret.

Puna e Stephenit tërhoqi vëmendjen e medias, ndërkohë që ai kishte filluar tashmë të mendonte për fazën e tretë të projektit, për të cilën nevojitej një laborator i mirëfilltë.

“Atij i duhet një inkubator ku qelizat njerëzore apo tipe të tjera qelizash kanceroze të ruhen, që të mos vdesin”.

Stepheni dhe prindërit e tij i kërkuan ndihmë Intitutit Kombëtar të Kancerit në Washington, ku studiuesi Dr. Stanley Lipkowitz i dha mundësinë Stephenit të paraqiste punën e tij si dhe të mësonte për punën e institutit.

“Është e rëndësishme që të udhëheqësh njerëzit. Interesi i njerëzve për shkencën duhet mbajtur i gjallë. Është një nga gjërat më themelore që duhen bërë”.

Dr. Lipkowitz e sfidoi Stepheni që të vazhdonte kërkimin e tij.

“Pyetja e vërtetë që kam për këto të dhëna është: “Si mund t’i përdorësh këto të dhëna për njerëzit, si një mënyrë për të parandaluar kancerin?”.

“Jam shumë i emocionuar. Tani mendoj se mund të merrem sërish me këtë projekt dhe e di mirë se çfarë më duhet të bëj kësaj radhe”.

Me këshillat e Dr. Lipkowitzit dhe disa ide të reja krijuese për të zgjeruar fushën e kërkimit, Stepheni po përgatitet për panairin e radhës. (voa)

Bota, Shkenca

Hartat e rrjedhjes së metanit

Komento

Harta e metanitGazi natyror është një lëndë djegëse e pastër që shpërndahet në shtëpitë e njerëzve nëpërmjet tubacioneve nëntokësore. Për fat të keq, tubacionet e vjetëruara shpesh shkaktojnë rrjedhje. Kjo bën që karburanti të shkojë dëm dhe të lëshojë metan të pa djegur, një gaz që shkakton efektin serrë. Rrjedhjet e metanit janë vështirë të gjenden dhe të maten. Shkencëtarët në Universitetin Shtetëror të Kolorados u bashkuan me Fondin për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Makinat për Hartimin e Rrugëve të kompanisë Google për të krijuar “hartat e metanit”. Megjithëse ishte e vështirë të arrihej, hartat e lehta për t’u kuptuar, mund të hapin rrugën për piketimin e shumë llojeve të tjera të ndotjes.

Makinat e kompanisë Google për Hartimin e Rrugëve kapin imazhet e shtëpive dhe të rrugëve, por ato po ndihmojnë gjithashtu shkencëtarët të skicojnë harta të rrjedhjeve të metanit të padukshëm në tubacionet nëntokësore të gazit. Shkencëtari i Universitetit të Kolorados Joe von Fischer thotë se hartat on-line tregojnë gjithashtu përmasat e rrjedhjes.

“Kjo është arritja më e madhe që mund të pakësojë në mënyrë drastike ndotjen.”

Ngjyra e verdhë tregon se ka 9,000 litra rrjedhje të metanit, ngjyra portokalli tregon një rrjedhje pak më të madhe, dhe e kuqja tregon rrjedhje prej 60,000 litrash, që është e barabartë me ndotjen e një makine që ka përshkruar 14 mijë kilometra në një ditë të vetme. Bostoni ka tubacione të vjetëruara të gazit dhe si pasojë, shumë rrjedhje. Indianapolis ka linja më të reja dhe më pak rrjedhje.

Hartat nga Fondi për Mbrojtjen e Mjedisit e bëjnë këtë të lehtë për t’u diktuar, por për të arritur deri aty nuk ishte e lehtë.

Për shembull, askush nuk kishte matur më parë rrjedhjen e metanit nga një makinë në lëvizje. Për të kalibruar pajisjet e tyre, ekipi i zotit Von Fischer kreu prova për të krahasuar nivelin e metanit të regjistruar në një fuoristradë duke e pajisur atë me aparate për të matur me saktësi sasinë e metanit që nxjerr nga serbatori.

Por rezultatet krijuan thjesht shumë informacion. Shkencëtarët e informatikës në universitetin e Kolorados i kthyen më pas këto të dhëna në harta duke përdorur mjete online të kompanisë Google.

“Na dhanë mjaft mbështetje, sidomos me programin Google Cluster. Kjo lloj qasje nuk është shumë e zakonshme kështu që na u desh kohë për rezultatin përfundimtar”, thotë Sanmi Peracara në Universitetin e Kolorados.

Tani të gjithë mund t’i kuptojnë të dhënat. Me këtë teknologji, kompania energjitike e Nju Xhersit u jep prioritet riparimeve të tubacioneve më problematike.

“Për mua kjo ishte fitorja e vërtetë, të ndihmonim kompanitë e shërbimeve të jenë në gjendje të gjejnë cilat tubacione janë më ugjente për t’u riparuar”, thotë zoti Van Fischer.

Von Fischer parashikon edhe më shumë novacion për të piketuar shumë lloje të tjera ndotjesh… për të pastruar ajrin dhe për të kursyer energji. (voa)