Disa qindra qytetarë të Prishtinës, me moton “Duam ajër të pastër”, kanë protestuar sot në sheshin “Skënderbeu” dhe para objektit të Kuvendit të Kosovës, me qëllim të sensibilizimit të opinionit dhe institucioneve të vendit për nivelin alarmant të cilësisë së ajrit në kryeqytet.

Ditët e fundit, cilësia e ajrit, sipas matjeve zyrtare, është e rrezikshme për shëndetin e njerëzve.

Komuna e Prishtinës dhe Qeveria e Kosovëskanë marrë masa të caktuara, në përpjekje për ta ulur nivelin e ndotjes së ajrit.

Protestuesit në Prishtinë kanë vendosur para Kuvendit të Kosovës pankartat me mesazhe kundër ndotjes së ajrit.

“Helm”… “U ngufatëm”…”Kontrollo cilësinë e naftës”…” Ajër”,, ishin disa nga mesazhet nga parullat që mbanin në duar protestuesit.

Në emër të qytetarëve që kanë protestuar ka folur Vullnet Krasniqi, i cili ka thënë se përgjegjësinë kryesore për cilësinë e ajrit në Prishtinë, e bartin institucionet e vendit, për shkak të shpërfilljes që i kanë bërë këtij problemi për vite të tëra.

“Sot jemi mbledhur për të protestuar për diçka elementare, sikur ajri. Bash sot, pas 17 vjetësh që nuk kanë bërë asgjë, sot e kanë gjetur që të organizojnë një mbledhje të jashtëzakonshme për ajrin. Por, është mjaft. Nuk duam më t’ju dëgjojmë duke folur. Ju kemi dëgjuar qe 17 vjet. Tash duam ajër, ajër të pastër”, theksoi Krasniqi.

Ai ka shtuar se kërkesa e protestuesve është që të furnizohen shkollat dhe qendrat mjekësore me maska për mbrojtje nga ajri i ndotur.

Në anën tjetër, në koordinim me autoritetet qendrore të vendit, autoritete komunale të Prishtinës kanë nisur sot zbatimin e disa masave për uljen e nivelit të ndotjes së ajrit.

Ato kanë ndaluar shitja e thëngjillit brenda territorit të Prishtinës, si dhe qarkullimi i të gjitha automjeteve brenda qytetit të Prishtinës nga ora 6 deri në orën 22, përveç atyre të transportit publik, automjeteve emergjente, të policisë, të misioneve diplomatike, të Forcës së Sigurisë së Kosovës, të EULEX-it, inspeksionit, taksive të licencuara.

Në rrugët e Prishtinës janë angazhuar pjesëtarët e Policisë së Kosovës për kontrollimin e trafikut dhe patrullat policore janë parë në të gjitha rrugët që qojnë drejt qendrës së qytetit.

Megjithatë, disa qytetarë të Prishtinës, të cilët kanë marrë pjesë në protestë, i kanë vlerësuar masat e autoriteteve si të pamjaftueshme.

Arbnora Ademi nga Prishtina, thotë se për cilësinë e ajrit duhet të vetëdijesohen edhe institucionet, por edhe vetë qytetarët.

“Jo, nuk mendoj që janë masat e duhura dhe korrekte. Por, duhet po aq sa Qeveria edhe ne si popull me qenë të kujdesshëm. Nuk janë vetëm veturat, por ka edhe ndotje tjera më të vogla dhe që krijojnë diçka më të madhe”, tha Ademi.

Fatmir Curri, po ashtu nga Prishtina, thotë se tash e disa vite, sidomos në stinën e dimrit, ajri në Prishtinë është i ndotur. Por, sipas tij, ditëve të fundit është shpërfaqur vetëdijësimi më i madh i qytetarëve për gjendjen alarmante të ajrit.

“Këto masa që i ka marrë sot Komuna nuk janë të mjaftueshme, sepse e dimë që ndotësi kryesorë është Obiliqi, pastaj djegësit e qymyrit, por edhe për veturat po thuhet që po marrin pjesë. Ajo që mungon është një analizë e vërtetë se cilët janë shkaktarët e më pas të merren masat e duhura”, theksoi Curri.

Të dhënat që ditë më parë ka ofruar Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovës tregojnë se vlerat e PM 2.5 janë disa herë jashtë normales, duke arritur edhe mbi 400 grimca, sipas kësaj matjeje. (rel)

Në një raport të publikuar nga Rrjeti Ballkanik i gazetarisë hulumtuese BIRN, vihet në pah se mediat në Kosovë janë subjekt i trysnisë nga politikanët dhe bizneset për mos t’i lejuar ato që të raportojnë mbi çështje të krimit të organizuar dhe korrupsionit.

Këto pohime janë pjesë e një raporti me titull “Presioni i pafund: raportimi i mediave të Kosovës për krimin e organizuar dhe korrupsionin”.

Autori i raportit Arben Qirezi numëron disa nga gjetjet kryesore të hulumtimit të rasteve të publikuara nga mediat në Kosovë.

“Mediat në Kosovë janë të nënshtruara trysnisë së përditshme nga ana e politikanëve dhe bizneseve dhe kjo trysni ka për qëllim të parandalojë raportimin e mediave apo të zbusë raportimin e mediave për rastet e krimit të organizuar apo të korrupsionit. Kjo është e gjetura kryesore. Ekzistojnë dy lloje të trysnisë, ajo çfarë flet e gjetura ka të bëjë me trysninë e jashtme dhe kjo lidhet më së shumti me trysninë financiare”, tha zoti Qirezi.

Ai tha se Kosova është treg i vogël dhe se mediat nuk mund të mbijetojnë nga shitja, por varen nga të hyrat e reklamave të cilat financohen më së shumti nga sektori publik dhe bizneset private. Trysnia financiare sipas raportit më së shumti bëhet me kushtëzimin e mënyrës së raportimit dhe kjo vështirëson punën e mediave të pavarura të cilat përballen me trysni për mungesë të fondeve.

Raporti vë në pah po ashtu se gazetarëve nuk u ofrohet siguri dhe kjo ndikon në raportimin e tyre mbi çështje të krimit të organizuar dhe korrupsionit.

“Kjo siguri ka të bëjë me sigurinë e tyre fizike por edhe me sigurinë e tyre në vendin e punës. Ekziston një klimë e përgjithshme e pasigurisë në mesin e profesionistëve të gazetarisë qoftë për shkak të trysnive të ndryshme që ndërlidhen me kërcënimet për sulme fizike ndaj tyre apo me sulme fizike të tyre të drejtpërdrejta apo edhe me pasiguri në vendin e punës dhe kjo shkakton që gazetarët të përdorin edhe vet censurën gjatë raportimit për çështjet e krimit të organizuar dhe të korrupsionit”, tha zoti Qirezi.

Në raport thuhet se institucionet e sundimit të ligjit janë pasive në komunikim me mediat dhe qasja në dokumente zyrtare nuk zbatohet në të gjitha rastet. Në raport thuhet se aktualisht ka një shkallë mos-besimi në mes të mediave dhe prokurorëve.

Prokurori i Prokurorisë së Shtetit, Besim Kelmendi tha se janë marrë veprime për të rritur bashkëpunimin me mediat për të raportuar për rastet e krimit të organizaur dhe korrupsionit.

“Kemi një rregullore që e rregullon mirë mënyrën e komunikimit dhe janë të detyruar të gjithë prokurorët që me raportu për rastet e veta ose me komuniku me mediat për rastet e veta për aq sa e lejon ligji, për aq sa nuk i dëmton hetimet”, tha zoti Kelmendi.

Raporti nxjerr në pah po ashtu se mediave në përgjithësi u mungojnë burimet, përfshirë personelin dhe kohën për t’iu përkushtuar raportimeve hulumtuese në rastet e krimit të organizuar dhe korrupsionit.

Petrit Çollaku nga Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës numëron disa nga sfidat që vështirësojnë punën e gazetarëve.

“Kur flasim për sektorin privat të mediumeve është një situatë jo e mirë dhe ka ankesa. Mungesë e kontratave të punës, paga të ulta, vonesa e pagave dhe krejt këta faktorë po krijojnë një pasiguri te gazetarët të cilët nuk kanë shumë mundësi për të kërkuar”, tha zoti Çollaku.

Përfaqësues të shoqatave të gazetarëve në Kosovë thonë se gjendja e medies vazhdon të mbetet e vështirë, ndërsa tërheqin vërejtjen se vështirësitë shtrihen nga pengesat në punën e tyre të përditshme deri tek siç thuhet, mungesa e transparencës së institucioneve qeveritare.

Vitin e kaluar, sipas policisë së Kosovës janë regjistruar të 28 raste të kërcënimeve, sulmeve e pengimit të punës së gazetarëve. Organizatat ndërkombëtare vazhdojnë të radhisin Kosovën në mesin e vende me liri të pjesshme të medies. (voa)

Shkalla e lartë e ndotjes së ajrit ka ndikuar në rritjen e numrit të pacientëve që kërkojnë ndihmë mjekësore në institucionet shëndetësore, thonë në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës.

Numri i pacientëve është aq i madh sa që Qendra Klinike Universitare po ballafaqohet me mungesë shtretërish për t’i hospitalizuar të gjithë ata që kanë nevojë të shtrihen në spital, posaçërisht pacientët me sëmundje kronike të cilët i ka prekur më tepër ndotja e ajrit.

Rukije Mehmeti, pulmologe, tha për Radion Evropa e Lirë se fluksi i pacientëve është shtuar dukshëm ditëve të fundit. Ajo thotë se me probleme shëndetësore po përballen sidomos njerëzit me sëmundje kronike, të cilët nuk po mund ta durojnë një shkallë kaq të lartë të ajrit të ndotur.

“Mund të them se numri i të sëmurëve në klinikë, jo vetëm vizita ambulatore, por edhe rastet që kanë nevojë për hospitalizim është dyfishuar. Është një fatkeqësi që tash për tash nuk kemi mundësi që t’iu ofrojmë shtretër pacientëve aq sa kanë nevojë. Pacientët me sëmundje kronike po vijnë me gjendje të rëndë shëndetësore, ndonëse edhe fëmijët gjithashtu”, tha Mehmeti.

Në Klinikën e Pulmologjisë takuam qytetaren Linda Kastrati. Ajo kërkonte ndihmë për nënën e saj, e cila vuan nga një sëmundje kronike. Linda thotë se është mjaft e shqetësuar për nivelin e ndotjes së ajrit në kryeqytet, i cili, sipas saj, ka ndikuar në përkeqësimin e shëndetit të nënës së saj.

“Kam ardhur në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës bashkë me nënën. Ajo e ka gjendjen e përkeqësuar shëndetësore, pikërisht për shkak të ajrit të ndotur. Ka probleme me mushkëritë dhe gjendja i është përkeqësuar ditëve të fundit”, tha ajo.

Gjendje më e mirë nuk është as në Klinikën e fëmijëve në kuadër të Qendrës Klinike Universitare të Kosovës. Aty, pediatri Muharren Avdiu thotë se numri i fëmijëve që kërkojnë ndihmë mjekësore është rritur shumë ditëve të fundit. Njëherësh, ai beson se numri i pacientëve është rritur edhe për faktin se aktualisht në Kosovë ka raste të shtuara edhe nga sëmundja e gripit sezonal.

“Kemi ajër të ndotur, por ka edhe grip gjatë muajit janar të këtij viti. Kjo mjafton që pasojat të jenë evidente. Andaj, edhe shtimi i numrit të rasteve të fëmijëve që kërkojnë ndihmë mjekësore është evident. Raste fatale, fatmirësisht, nuk ka pasur. Por, bronkitet kronike janë më së shumti evidente në këto rrethana të krijuara”, tha Avdiu.

Një klinikë tjetër që po ballafaqohet me fluks të pacientëve është Klinika Infektive. Mungesa e shtretërve aty, ka bërë që shumë pacientë të trajtohen në mënyrë ambulatore dhe t’u përcillet gjendja shëndetësore. Kurse rastet e rënda dhe me komplikime shëndetësore, sipas infektologut Sali Ahmeti, tashmë janë të shtrira për mjekim.

“Ajri i ndotur pa diskutim se është një faktor shtesë në shfaqjen e infeksioneve, në mënyrë të veçantë të organeve respiratore. Këtë muaj kemi një shtim të numrit të pacientëve, ku këtu edhe viruset sezonale kanë ndikuar shumë. Kemi pasur edhe prekje të sistemit nervor, si meningjit, cefalit të natyrës virale, e që janë faktorë për përhapjen e infeksioneve të tilla”.

“Gjatë janarit jemi ballafaquar me probleme për pranimin e rasteve për shkak të fluksit, dhe ju japim përparësi rasteve të rënda, derisa të tjerët i trajtojmë në mënyrë ambulatore”, theksoi Ahmeti.

Sipas të dhënave zyrtare, ndotja e ajrit në Prishtinë ka arritur në nivele alarmante. Nisur nga ky fakt, Instituti Kombëtar i Shëndetit Publik iu ka bërë thirrje qytetarëve që të reduktojnë daljet në qytet dhe në vendet me ajër të ndotur, sidomos në mëngjes dhe mbrëmje.

Sipas të dhënave të Agjensionit të Mbrojtjes së Mjedisit dhe Ambasadës Amerikane, ndotja është mbi vlerat e lejuara.

Ndërkohë që Qeveria e Kosovës në bashkëpunim me Komunën e Prishtinës kanë paralajmëruar se që nga dita e mërkurë, do të reduktohet qarkullimi i veturave në kryeqytet dhe do ndalohet shitja e thëngjillit që përdoret si lëndë djegëse, si masa që besohet se mund të ndikojnë sado pak në uljen e shkallës së lartë të ndotjes së ajrit. (rel)