Qeveria e Viktor Orbanit e mohon, por hulumtimet e Deutsche Welles tregojnë se Hungaria ndihmoi ish-kryeministrin e dënuar maqedonas, Nikola Gruevski të dalë nga vendi. Tani qeveria maqedonase është përpara një dileme.

Arratisja e ish-kryeministrit maqedonas nga vendlindja e tij në Hungari i ngjason një filmi thriller politik. Madje edhe mbrojtësi i shenjtë i deklaruar i Nikola Gruevskit, Viktor Orban, e quan atë, me njëfarë moskokëçarjeje, një “histori interesante, emocionuese sa të gjithë thrillerët. “Shumica e detajeve të këtij krimi janë të njohura dhe të konfirmuara zyrtarisht: Gruevski dënohet me dy vjet burg për korrupsion dhe janë duke u zhvilluar edhe procese të tjera për të. Ai në vend që të shkojë në burg në Shkup, paraqitet më 10 nëntor në ambasadën hungareze në Tiranë. Të nesërmen ai u shoqërua nga diplomatë hungarezë me automjete ambasade nëpërmjet Malit të Zi dhe Serbisë në Hungari, ku mbërriti në mëngjesin e 12 nëntorit. Megjithatë, është e paqartë se si Gruevski iku nga Maqedonia në Shqipëri.

Qeveria maqedonase e ka të vështirë dhënien e përgjigjes. E nuk është për t’u habitur, sepse pavarësisht si është ajo, ngjarja hedh dritë të errët mbi kabinetin e reformave nën udhëheqjen e kryeministrit Zoran Zaev. Ose qeveria e tij nuk ishte aq sa duhet kompetente për të mbikqyrur Gruevskin, pavarësisht qëllimeve të tij të njohura të largimit, ose ajo në heshtje e la të shpëtojë të pandehurin e dënuar. Veçanërisht e pakëndshme është që këtë të enjte, Parlamenti Evropian do ta diskutojë situatën në Maqedoni dhe poashtu rasti i Grusevskit do të diskutohet.

Katër apartamentet e Gruevskit – dy si adresa fiktive?

Një ekip hulumtues i Deutsche Welle-s ka mbledhur të dhënat rreth arratisjes së ish-kryeministrit nga Maqedonia në Shqipëri. Sipas hulumtimeve, ish- kryeministri maqedonas në rrethin e tij personal kishte lënë përshtypjen se po përgatitej për burgimin e tij, ndërsa në të vërtetë ai po përgatitej të ikte në Hungari nëpërmjet Shqipërisë. Sipas hulumtimit, edhe diplomatët hungarezë mund t’i kenë ndihmuar atij.

Gazetarët e Deutsche Welle-s biseduan me fqinjët e Gruevskit, me punonjës të Hotel Marriot në Shkup, ku për herë të fundit është parë Gruevski, me punonjës nga Departamenti i Ruajtjes së Personave të Ministrisë së Brendshme, të cilët gjithashtu janë përgjegjës për Gruevskin, si edhe punonjës të autoriteteve financiare dhe gjyqësore.

Sipas informatave të Deutsche Welles, Gruevski ka përdorur në shtëpinë  e tij në qendër të Shkupit në total katër apartamente, edhe pse zyrtarisht vetëm dy i takojnë atij. Dy të tjerat ai mund t’i ketë përdorur për të fshehur vendqëndrimin e tij përpara fillimit të arratisjes. Në ditët para arratisjes së tij, Gruevski thuhet se i ka shtruar gjashtë truprojave të tij pyetje të shumta lidhur me logjistikën e burgjeve maqedonase dhe i ka këshilluar ata të blejnë rroba të përshtatshme për burgjet. Prandaj, ata kishin përshtypjen se ai donte të fillonte paraburgimin e tij. Kontakt me ta kishte së fundi ai kishte në mbrëmjen e 8 nëntorit. Në të njëjtën kohë, Gruevski në ditët para arratisjes kishte tërhequr një shumë totale prej rreth 100,000 eurosh nga xhirollogaria e tij maqedonase.

Së fundi, një dëshmitar, të cilin Deutsche Welle e intervistoi, thotë se e ka parë Gruevskin në mbrëmjen e 8 nëntorit, kur u largua nga Hotel Marriot në Shkup, i cili është në pronësi të kushëririt të Gruevskit, Sasho Mijalkov, ish-shefit të përfolur të shërbimit të fshehtë të Maqedonisë. Mijalkov jetonte në hotel deri në arrestimin e tij më 21 nëntor. Disa burime ia konfirmojnë Deutsche Welles se në tre javët e fundit në parkimin nëntokësor të Marriotit kaqnë qenë disa herë automjete të misionit diplomatik të Hungarisë në Beograd. Me kërkesë të Deutsche Welles, një zëdhënës i qeverisë hungareze nuk donte ta komentonte këtë informacion. Ai iu referua deklaratave të mëparshme se qeveria hungareze nuk ishte e përfshirë në ikjen e Gruevskit nga Maqedonia në Shqipëri.

“Rruga e Gruevskit duket e organizuar”

Politologu dhe eksperti i politikës së jashtme, Andras Racz nga Instituti i Politik i Kryeqytetit në Budapest, megjithatë e konsideron këtë të paimagjinueshme. “Rruga e Gruevskit nga Ambasada në Tiranë nëpërmjet Malit të Zi dhe Serbisë në Hungari duket shumë mirë e organizuar”, thotë Racz. “Duke pasur parasysh këtë, sipas mendimit tim do të ishte e çuditshme, nëse qeveria hungareze nuk e ka ndihmuar Gruevskin edhe për arratisjen nga Maqedonia ose të paktën ka qenë informuar për detajet. ”

Ky është edhe qëndrimi i politikanes së opozitës dhe anëtares së pavarur të parlamentit, Bernadett Szel. „Në mozaikun e informacioneve, pohimi i qeverisë se ata nuk kishin të bënin asgjë me ikjen e Gruevskit nga Maqedonia, është i diskutueshëm, “thotë Szel. Javën e kaluar, Szel i kërkoi autoritetit hungarez të azilit, BMH për detaje të procedurës së azilit të Gruevskit, si deputete, ajo e ka këtë të drejtë.

Konkluzioni i saj: “Nuk ka asnjë bazë ligjore për transferimin e Gruevskit përmes tre vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe hyrjen e tij në Hungari. Për këtë nevojiten vendime politike dhe një organizim në kohë dhe me kujdes i ikjes së tij, në mundësisht të gjitha segmentet e itinerarit të të udhëtimit.”

Problemi i Maqedonisë me NATO-n

Qeveritë e të dyja vendeve, veçanërisht ajo maqedonase nga informacionet e reja po futen gjithnjë e më shumë në dilemë. Për Maqedoninë është planifikuar në vitin e ardhshëm pranimi në NATO dhe fillimi i bisedimeve për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Frika e Maqedonisë: Hungaria mund të bllokojë të dyja proceset, në qoftë se qeveria e Zaevit ushtron shumë presion publik për çështjen Gruevski.  “Greqia ka bllokuar aspiratat euroatlantike të Maqedonisë për dy dekada”, shpjegon situatën gazetari maqedonas Saso Ordanoski. „Një Greqi tjetër nuk i duhet Maqedonisë, dhe Orban e di këtë “.

Politologu hungarez, Andras Racz beson se as Hungaria nuk është e interesuar për një përshkallëzim të situatës. „Deri tani, Hungaria ka pasur një politikë ballkanike koherente dhe pragmatike”, thotë Racz. “Një bllokadë kundër Maqedonisë do ta dëmtonte Hungarinë në BE dhe në rastin e NATO-s do të provokonte edhe SHBA-në. Kështu qeveria e Orbanit po përpiqet ta minimizojë çështjen dhe ta reduktojë atë thjesht në një çështje ligjore.”

(dw/Keno Verseck, Boris Georgievski )

Maqedonia, për shkak të emigrimit dhe nivelit të ulët të lindjeve, ka humbur 28.8 për qind të popullatës së saj “maksimale”, sipas raportit të fundit të OKB-së, përcjell Telegrafi Maqedoni.

Ky rezultat e vë Maqedoninë në vendin e 24 në botë, ndërsa Moldavia është e para, Bullgaria e dyta, Bosnja dhe Hercegovina është e treta në listë për nga rënia e popullsisë. Moldavët mbajnë vendin e parë me një rënie prej 53% të popullsisë. Greqia është gjithashtu përpara Maqedonisë, e cila ka një rënie pak më shumë se 31% të popullsisë.

Maqedonia renditet e 24 pas rënies së popullsisë me 28.8%, dhe qëndron prapa El Salvadorit, dhe para Trinidadit dhe Tobakos, vendet e Amerikës Qendrore dhe Karaibeve. Humbjet më të mëdha të popullsisë ka në Evropën Lindore, por edhe disa vende aziatike si Kina dhe Japonia. /Telegrafi/

Alfabeti që përdorim sot, kudo ku flitet shqip, u vendos 110 vite më parë në Manastir. Kongresi i Manastirit, apo i alfabetit siç njihet, u përkujtua me aktivitete në qytetin shqiptar që sot shtrihet në territorin e Maqedonisë, ku njihet me emrin sllav Bitola, ku morën pjesë personalitete mbarëshqiptare.

Në thelb një çështje kulturore, njësimi i alfabetit të gjuhës shqipe u kthye në një nga problemet më të rëndësishme politike të kohës, që lidhej me identitetin shqiptar dhe bashkimin. Dijetarë e atdhetarë nga vilajetet e Janinës, Shkodrës, Kosovës e Manastirit, por edhe përfaqësues të mërgatës shqiptare në SHBA, në vende të ndryshme europiane, apo në vende të tjera të Perandorisë Osmane, u mblodhën në Manastir për të diskutuar e për të tejkaluar dallimet mes alfabeteve.

Ndasitë mes pjesëmarrësve, politike a ideologjike, krahinore a dialektore apo fetare e kulturore, u lanë mënjanë në emër të shqiptarizmit, që po rrezikohej nga shembja e Perandorisë Osmane, por edhe për shkak të analfabetizmit masiv e mungesës së sistemit arsimor.

Deri në vitin 1908, shqiptarët përdornin disa alfabete. Miratimi i alfabetit të Stambollit, në vitin 1879, nuk arriti ta zgjidhte përfundimisht këtë çështje. Alfabeti i Stambollit u përhap vetëm në Shqipërinë e Jugut e atë të Mesme, ndërsa në Shqipërinë e Veriut, në Shkodër përdoreshin tri alfabete të tjera për shkrimin e shqipes: ai i shoqërisë “Bashkimi” (1899), i “Agimit” (i Jezuitëve) dhe alfabeti i shkrimtarëve të vjetër të Veriut, që përdorej më shumë nga klerikët katolikë.

Që gjuha shqipe të mos shkruhej as me shkronja arabe dhe greke, më 14 nëntor 1908, në Manastir u mblodhën 160 delegatë me nismën e klubit “Bashkimi” të Manastirit, drejtuesit e të cilit e shpallën zgjidhjen e kësaj çështjeje si detyrën më të ngutshme të lëvizjes kombëtare.

Kongresi u mbajt në shtëpinë e Fehim Zavalanit; drejtues i Kongresit ishte Mid’hat Frashëri; kryetar i Komisionit për Alfabetin u bë Gjergj Fishta; sekretare ishte Parashqevi Qiriazi; nënkryetarët ishin Grigor Cilka e Luigj Gurakuqi; e anëtarë të tjerë të Komisionit ishin Ndre Mjeda, Hilë Mosi, Thoma Avrami, Nyzhet Vrioni, Shahin Kolonja, Bajo Topulli, Sotir Peci, Gjergj Qiriazi, Mihal Grameno, Zenel Glina, Leonidha Naçi, Simon Shuteriqi, Dhimitër Buda, Aziz Starova, Adam Shkaba, Mati Logoreci, Rrok Berisha, Shefqet Frashëri, Nikollë Kaçorri, Refik Toptani, Hafëz Ibrahimi, Emin Bej Shkupi, Rauf Bej Gjirokastra, Selahedin Bej Manastiri etj.

Çerçiz Topulli, me çetën e tij u ngarkua me mbrojtjen e kongresistëve. Rilindësit e shihnin mungesën e një alfabeti të njëjtë të gjuhës shqipe, jo vetëm si një problem gjuhësor e kulturor, por edhe si një çështje politike që pengonte bashkimin e shqiptarëve.

Kongresi njësoi alfabetin me 36 shkronja latine, që e përdorim edhe sot, duke çuar drejt bashkimit gjuhësor kombëtar të gjithë shqiptarët. Zgjidhja e kësaj çështjeje ndihmoi si në lëvrimin e mëtejshëm të gjuhës e të letërsisë shqipe, ashtu edhe në konsolidimin e unitetit kombëtar dhe të bashkimit politik të popullit shqiptar, duke i dhënë një shtysë historike përhapjes së shkollave dhe mësimit të gjuhës shqipe.

Alfabeti i përbashkët u bë në fakt pararendës i pavarësisë, i shtetit të përbashkët, që u themelua 4 vite më vonë në Vlorë.

Top Channel