Në Shqipëri, ministrja e Energjisë dhe Infrastrukturës Belinda Balluku, vizitoi të hënën, së bashku me ambasadoren amerikane Yuri Kim, dy termocentralet (TEC) lundruese që Korporata energjitike KESH, ka marrë me qera nga kompania amerikane Excelerate Energy. Të dyja njësitë, siç bëri të ditur ministrja Balluku, pritet të vihen në punë në fund të këtij viti.

Të ardhura para pak javësh, ato ndodhen aktualisht në zonën e Petroliferës, në pritje të punimeve për thellimin e basenit në Triport të Vlorës ku ato do të duhet të stacionohen e ku do të bëhen dhe lidhjet me Operatorin e transmetimit të energjisë, për të hedhur në rrjet prodhimin.

Të dy njësitë, të cilat punojnë me lëndë djegëse (një lloj nënprodukt i naftës), pritet të gjenerojnë 114 megawat, ose 867 gigawat energji në vit, që siç shpjegoi ministrja Balluku, i korrespondojnë, përfaërsisht 15 përqind të nevojave që ka Shqipëria.

Kontrata e qerasë ka një afat 2-vjeçar, dhe autoritetet kanë rënë dakort në parim, që në fund të kësaj periudhe, të mund t’i blejnë të dy TEC-et lundruese, për t’i përdorur ose si një burim alternative energjie, ose t’i japin me qera, në varësi të situatës. Të dy njësitë, janë të projektuara të punojnë dhe me gaz. Në zonën e Vlorës kompania amerikane Excelerate Energy dhe Exxon Mobile, po shohin mundësinë e një terminali për importin e Gazit Natyror të Lëngshëm (GNL). Në një rast të tillë, dhe dy TEC-et lundruese do të mund të furnizoheshin me gaz.

Sipas përllogaritjeve, kostoja e prodhimit të energjisë (në varësi të çmimit të naftës) pritet të luhatet mes 170 dhe 200 euro për megawat/orë. Një çmim që konsiderohet si tejet e favorshëm në kushtet kur sipas ministres Balluku “nga të gjithë të dhënat që kemi, çmimi për megawatt/orë për vitin 2023 do të jetë mesatarisht 529 euro. Pra, nuk është vetëm aspekti i sigurisë energjitike, por nga ana tjetër do të arrijmë të kursejmë gati 60 përqind nëse do e importonim këtë sasi”

Ardhja e tyre është shoqëruar dhe me polemika të disa grupeve të ambientalistëve. Ata kanë ngritur shqetësimin e ndotjes së ajrit nga djegia e naftës, si dhe të rrezikut mbi faunën dhe florën detare, për shkak të ujit të detit që përdoret për ftohjen e impianteve.

Por sipas zonjës Balluku “të gjithë parametrat, si ato mjedisorë dhe ato të zhurmës, janë brenda limiteve, në përputhshmëri të plotë jo vetëm me kriteret tona, si palë nënshkruese të Konventave ndërkombëtare, por dhe ato të Bankës Botërore, përsa i përket emetimeve nga njësitë prodhuese të energjisë”.

Ministrja falenderoi ambasadoren amerikane për mbështetjen e saj në vendosjen e partneritetit mes autoriteteve shqiptare dhe kompanisë Excelerate Energy. Nga ana e saj ambasadorja Kim tha se “në dy muajt e fundit një nga temat për të cilën çdokush ka folur, ka qenë sfida e energjisë me të cilën po përballet bota. Veçanërisht në Europë, ne mund të shohim atë që po ndodh me Rusinë në Ukrainë. Ne duhet të sigurohemi që aleatë amerikanë në Nato, partnerë apo miq si Shqipëria të mund të diversifikojnë burimet e tyre të energjisë, që të jenë më të sigurta, më të begata e më të pavarura”, deklaroi ambasadorja amerikane.

voa

Me vendim të qeverisë shqiptare u mbyll kolegji turk, “Turgut Ozal”, i financuar nga lëvizja gyleniste. Ministria e Arsimit në Tiranë e ka përligjur mbylljen e kolegjit me mos plotësimin e kritereve ligjore.

Pas më shumë se 25 vitesh funksionimi në Shqipëri, kolegji privat turk “Mehmet Akif Ersoy” është mbyllur në Tiranë me një vendim të qeverisë Rama. Ky kolegj, pjesë e rrjetit „Turgut Ozal” të financuar nga lëvizja gyleniste e klerikut turk, Fethullah Gűlen, është një nga shkollat e para të mesme private të hapura në Shqipëri pas përmbysjes së regjimit komunist dhe ndryshimeve demokratike.

Ministria e Arsimit e ka përligjur mbylljen e kolegjit me “nisjen e vitit të ri shkollor në një vendndodhje dhe mjedise të reja, të pamiratuara paraprakisht nga ministria, gjë që ka sjellë mos plotësimin e kritereve ligjore”. Nxënëset e këtij kolegji protestuan të hënën (26.09) para Ministrisë së Arsimit dhe Kryeministrisë dhe kërkuan rishikimin e vendimit për të bërë të mundur vijimin e vitit shkollor në kolegjin e tyre.

Kryeministri Edi Rama në një postim në twitter theksoi që protesta duhet të adresohet „kundër pronarëve që shitën godinën e shkollës dhe e zhvendosën aktivitetin e saj në një vend tjetër, pa marrë leje sipas ligjit dhe pa respektuar rregullat e parashikuara nga ligji”. Protesta e nxënëseve të kolegjit privat turk” Mehmet Akif Ersoy” u zhvillua pasi hedhjes poshtë nga Gjykata Administrative e Tiranës të kërkesës  për pezullimin e vendimit të mbylljes që drejtuesit e kolegjit e quajnë „të padrejtë dhe motivuar politikisht”.

Shkelje ligji apo plotësim i kërkesës së Erdogan-it?

Pas grushtit të dështuar të shtetit në Turqi, që ndodhi në vitin 2016, Erdogan vizitoi Shqipërinë dhe i kërkoi autoriteteve të saj të mbyllte kolegjet private të ngritura me fondet e kundërshtarit të tij, Fetullah Gűlen, i shpallur nga autoritetet turke si organizator i atij grushti. Bashkë me mbylljen e kolegjeve u kërkua edhe dorëzimi në Turqi i mësuesve gylenistë. Kjo kërkesë u përsërit në vizitën që zhvilloi Presidenti turk, në Tiranë në fillim të këtij viti në të cilën ai i kushtëzoi marrëdhëniet dypalëshe me goditjen e gylenistëve.

“Fakti që FETO* është ende e aftë të gjejë fushë veprimi në vendin mik dhe vëlla, në Shqipëri, e lëndon thellë popullin turk. Pritshmëria jonë është që në periudhën që kemi përpara të ndërmerren masa më konkrete, vendimtare dhe hapa të shpejtë kundër strukturave të FETO-s në Shqipëri. Çështjen e FETO-s e shohim si parakusht të vëllazërisë, miqësisë dhe partneritetit strategjik”, deklaroi ai.

Opozita reagoi të hënën ndaj mbylljes së kolegjit turk të vajzave duke quajtur atë “plotësim të kërkesës së Erdogan”. Sipas nënkryetarit të “Partia e Lirisë”, Agim Nesho, vendimi për mbylljen e shkollës ” është i pabazuar në ligj.” Anëtari i kryesisë së “Grupit të Rithemelimit ” të kryesuar nga ish-kryeministri Berisha e quan vendimin e mbylljes së kolegjit turk arbitrar dhe pasojë e presionit të presidentit truk Erdogan ndaj autoriteteve të larta të Shqipërsë.

dw

Grykëderdhja e lumit Ishëm i ngjan një landfilli që shtrihet për kilometra buzë detit në të dy anët e lumit, që sjell aty qindra ton plastikë prej zonave urbane, përfshirë Tiranën. Siç vihet në dukje në reportazhin e gazetarit të Birn-it, Vladimir Karaj, kjo është pasojë e sistemit të dështuar të menaxhimit të mbetjeve.

Në grykëderdhjen e lumit Ishëm, peshkatari amator, Viktor Saka del nga deti me çizme të lagura dhe pasi kërkon për 30 sekonda mes mbeturinave, i zëvendëson ato me dy shapka në ngjyra të ndryshme.

Bregdeti në veri të kepit të Rodonit i ngjan një landfilli të madh plastike, ndërsa e gjithë rëra është e mbuluar nga mbeturinat. Mbetjet mbërrijnë aty nga lumi Ishëm, i cili kalon përmes zonës më të populluar të Shqipërisë në Tiranë, Kamzë, Krujë dhe Fushë-Krujë.

“Tashi nuk të merr malli me ardh me gjujt mo këtu, arsyea është sepse shihe. Këto mbetje vijnë direkt, nga fillo lumi nga Tirana e deri gjithë. Këtu vijnë mbetje spitalore, mbetje supermaketi me etiketa nga Tirana”, thotë zoti Saka.

Specialistët e mjedisit thonë se ndotja e grykëderdhjes së Ishmit dhe një sërë lumenjsh të tjerë në Shqipëri, është pasojë e keqmenaxhimint të trajtimit të mbetjeve në të gjithë vendin. Situata vazhdon të mbetet shqetësuese edhe pasi qeveria ka harxhuar me dhjetra miliona euro në projekte si ato të inceneratorëve për menaxhimin e mbetjeve.

“Por absolutisht është edhe mungesa e një sistemi efikas në menaxhimin e mbetjeve urbane… Njësitë administrative që janë pjesë e pellgut të Ishmit, nuk e kanë një sistem të tillë efektiv, çka i detyron qytetarët, duke mos e përjashtuar pjesën e kulturës, t’i hedhin mbetjet pranë përroskave pranë linjave të ujit dhe ato pastaj aty do të grumbullohen në atë pellgun e madh”, thotë Olsi Nika, drejtor ekzekutiv i organizatës mjedisore “Eco Albania”.

Pasojat e ndotjes nuk janë të pranishme vetëm në shkatërrimin e pejsazhit. Plastika e mbetjeve, të cilën toka nuk arrin ta shkatërrojë, shpërbëhet gradualisht në grimca të vogla, që për shkak të pamjes së tyre, gëlltitet nga peshqit e përfundon më pas si ushqim për njerëzit.

Një studim i vitit 2016, i bërë në një sërë vendesh të Ballkanit, gjeti mbetje të plastikës në peshq të vegjël dhe të mëdhenj në zonën e Ishmit.

“Në të gjithë peshqit, pa përjashtim, në peshqit me përmasa mbi 30 centimetra kishte mikroplastika në stomakun e peshkut dhe në zorrët. Në peshqit më të vegjël, açuge, sardele, kishte prezencë, por jo në të gjithë individët”, thotë Prof.Ass. Jerina Kolitari, nga Departamenti i Akuakulturës dhe Peshkimit në Universitetin Bujqësor të Tiranës.

Mjedisorët shpjegojnë se plastika që përfundon në det nuk shkatërrohet, por mbetet në trupin e njeriut dhe bëhet burim sëmundjesh.

“Këto bëhen shkak për një sërë sëmundjesh, duke filluar nga tumoret e kancerët”, thotë zoti Nika.

Një dokument i Ministrisë së Mjedisit i vitit 2020, në të cilin bëhet Vlerësimi Strategjik Mjedisor i grykëderdhjes së Ishmit, thotë se situata në zonë është urgjente dhe se vetëm “një plan i mirëfilltë menaxhimi” për mbetjet e bashkive dhe më pas pastrimi i mbetjeve të vjetra mund të japë zgjidhje.

Megjithatë, të vetmet masa të ndërmarra në këtë zonë janë disa aksione vullnetare, suksesi i të cilave mbetet kryesisht tek sensibilizimi.

Për ish-zv.ministren e Mjedisit, Ornela Çuçi, aksionet vullnetare nuk konsiderohen zgjidhje për problemin.

“Shqipëria nuk mund të pastrohet me fshesë shqope dhe as me aksione vullnetare dhe as me aksion, ka nevojë patjetër për sistem”, thotë ajo.

Ekspertët shtojnë se problemi historik i derdhjes së mbetjeve në lumenj po u faturohet edhe vendeve të tjera, pasi rrymat detare e përcjellin shumicën e mbetjeve drejt veriut të Adriatikut, në Mal të Zi dhe në Kroaci.

Vladimir Karaj, BIRN / voa