Më shpejt, më inteligjent dhe më efikas: Bota po hyn në një epokë të re të të bërit luftë, një botë në të cilën inteligjenca artificiale (IA) ka rol qendror. Por pa kontroll IA mund të kthehet në rrezik.

Një garë armatimesh në sfondin e inteligjencës artificiale ndërkohë ka nisur. Ky është paralajmërimi i hapur i ministrit të Jashtëm gjerman, Heiko Maas. “Ndodhemi në valën e këtij zhvillimi”, thotë ai duke u prononcuar për një dokumentar të ri të Deutsche Welle-s me temë: “Future Wars – and How to Prevent Them”. “Ky është realiteti, me të cilin kemi të bëjmë”, thotë Maas.

Një realitet, që është në qendër të luftës për dominim  botëror. “Kjo është një garë, që shtrihet në sektorin ushtarak dhe civil”, shpjegon Amandeep Singh Gill, ish-kryetar i grupit të ekspertëve të OKB-së për sistemet autonome të armatimit.

Fuqitë e mëdha në garë

Edhe një raport aktual i Komisionit të Sigurisë të SHBA-së për Inteligjencën Artificiale tregon, se sa e rëndësishme është kjo temë për qeveritë në mbarë botën. Në të bëhet fjalë për „një paradigmë të re të të luftuarit, në të cilën përballja është algoritmet kundër algoritmeve”. Bëhet thirrje për investime masive „për të qenë vazhdimisht më inovator se kundërshtari”.

Plani i fundit pesëvjeçar i Kinës vendos në qendër hulumtimin dhe zhvillimin, ndërsa Ushtria Popullore armatoset për një të ardhme, sikurse e quan ajo „të luftës së bazuar tek inteligjenca”.

Presidenti i Rusisë Vladimir Putin tha në vitin 2017: „Kush do të kryesojë gjithmonë në këtë fushë, do të bëhet sundimtari i botës.” Por nuk janë vetëm fuqitë e mëdha, që ndërveprojnë në këtë drejtim. Edhe në nivelet më të ulëta të renditjes së pushtetit kjo epokë e re është një realitet i stërvitur në luftë.

Nagorni-Karabah një pikëkthese

Në fund të vitit 2020, në kohën që bota u përfshi nga pandemia e koronavirusit, kulmuan në një luftë tensionet që zienin nën rrogoz mes Azerbajxhanit dhe Armenisë. Ky u duk si një konflikt rajonal nga librat shkollorë: Të dyja vendet luftonin për rajonin e Nagorni Karabahut. Por për ata, që ishin të vëmendshëm, kjo ishte një pikëkthese në mënyrën e të bërit luftë.

“Aspekti vërtetë i rëndësishëm në konfliktin e Nagorni-Karabahut sipas mendimit tim ishte përdorimi i “Loitering Munition”, të ashtuquajturit „dronë kamikaz”, shpjegon Ulrike Franke, eksperte për luftën me dron në “European Council on Foreign Relations”.

Bombat, që qarkullojnë në qiell

Modelet e përparuara të Loitering Munition janë në një shkallë të lartë të afta të veprojnë në mënyrë autonome. Pas nisjes ato fluturojnë në një territor të përcaktuar, ku qarkullojnë mbi të dhe vrojtojnë për objektiva – tipike si sistemet e mbrojtjes nga ajri.

Sapo ato zbulojnë një objektiv të tillë, fluturojnë drejt tij dhe e shkatërrojnë atë duke depërtuar brenda tij përmes goditjes me bordin e ngarkuar me lëndë shpërthyese. Ndaj dhe ato emërtohen si „dronë kamikaz”.

“Këto armë janë përdorur edhe më parë në një farë mënyre, por kësaj here përdorimi i tyre arriti një tjetër dimension”, thotë Franke. “U bë e dukshme, se sa e vështirë është qër t’u kundërvihesh këtyre sistemeve.”

Hetimet e “Center for Strategic and International Studies” në Uashington D.C. kanë treguar, se Loitering Munition i Azerbajxhanit ishte dukshëm më superior – me mbi 200 njësi në katër forma dizajnimi zhvilluar me teknologji të lartë izraelite. Ndërsa Armenia dispononte vetëm një model vendas. Të tjera ushtri e kanë vrojtuar me vëmendje këtë. “Që pas konfliktit të Nagorni-Karabahut ka pasur interes të shtuar ndaj këtij sistemi armatimesh”, vë në dukje Franke. “Ne konstatojmë, që më shumë ushtri në mbarë botën blejnë ose duan të blejnë Loitering Munition.”

Luftëra blic me dron?

Ky është vetëm fillimi. Në të ardhmen teknologjitë e komanduara prej inteligjencës artificiale mund të vihen ushtarakisht në masë në përdorim – shumë dron veprojnë bashkarisht si një tërësi vrasëse.

“Në këtë mënyrë p.sh. mund të asgjësohet një sistem i mbrojtjes nga ajri. Prej një sasie dhe mase të madhe të dronëve ky sistem mund të mposhtej”, thotë Martijn Rasser nga Think Tank “Center for a New American Security”. Ndaj sipas tij, nuk është e habitshme, që „shumë vende janë të interesuar për armë të tilla”. Një numër i madh dronësh që ndërveprojnë i bëjnë të mundshme përplasjet ushtarake, të cilat janë shumë të shpejta dhe komplekse e njerëzit nuk mund t’i ndjekin. Kjo e nxit edhe më tej dinamikën e garës së armatimit.

Ulrike Franke beson, se „mund të ndodhë që disa dronë të duhet të fitojnë një lloj mase autonomie, të paktën në aspektin e mbrojtjes. Sepse njerëzit nuk do të ishin në gjendje, që të komportohen shpejt me sulmet autonome.” Faktori i shpejtësisë është kritik dhe madje mund të çojë në luftë, që mund të duket sikur shpërthen nga hiçi e gjatë së cilës sistemet autonome reagojnë në një spirale ndaj njeri-tjetrit. “Në zhargonin e kësaj fushe bëhet fjalë për „luftra blic”, ve në dukje Franke, “një konflikt ushtarak padashje.”

“Ndal robotëve vrasës”

Bonnie Docherty do ta pengojë një zhvillim të tillë. Docentja e Harvard Law School qendron pas fushatës “Campaign to Stop Killer Robots” (“fushata ndal robotëve vrasës”). Kjo është një aleancë organizatash joqeveritare (OJQ), që kërkojnë një marrëveshje ndërkombëtare për ndalimin e armëve vrasëse autonome. “Kjo marrëveshje duhet të detyrojë ruajtjen e kontrollit të arsyeshëm njerëzor ndaj ushtrimit të dhunës”, thotë Docherty në bisedë për Deutsche Welle-n. “Kjo marrëveshje duhet të përfshijë të gjitha armët që operojnë në mënyrë autonome, përzgjedhin objektivat dhe hapin zjarr ndaj tyre duke vepruar mbi bazën e të dhënave të sensorëve dhe jo të njeriut.”

Fokusi i kësaj fushate konsiston tek „Konventa për Armët e Caktuara Konvencionale” të OKB-së. Kjo marrëveshje që ka hyrë në fuqi më 1983 synon të kontrollojë armët, që „shkaktojnë vuajtje të panevojshme dhe të pajustifikueshme”. Çështja e armëve autonome ka qenë vazhdimisht gjatë viteve të fundit në rend të ditës mes vendeve anëtare në Gjenevë. Por në këtë drejtim ecet shumë ngadalë. Procesi ka bërë të formulohen “parimet orientuese”, që ndër të tjera parashikojnë, që armët autonome u nënshtrohen të drejtave të njeriut dhe që njeriu mban përgjegjësinë përfundimtare për përdorimin e tyre. Por kjo mund të krijojë bazën për diskutime të mëtejshme.

Docherty druan, që procesi i orientuar nga konsesusi i Gjenevës ka mbetur në vend numëro dhe frenohet prej atyre, që nuk kanë interes të vendosin rregulla të forta ndaj sistemeve të armatimeve autonome. “Rusia deri tani ka refuzuar me këmbëngulje”, thotë juristja eksperte e armatimeve. Por edhe „disa shtete të tjera, që zhvillojnë sisteme armësh autonome, si Izraeli, SHBA-ja, Britania e Madhe dhe të tjerë, nuk e mbështesin një marrëveshje të re”.

Koha për rikonceptim?

Docherty kërkon një qasje të re, në rast se nuk ka rezultat raundi i ardhshëm i bisedimeve në Gjenevë, që duhet të zhvillohet brenda këtij viti. Ideja e saj është „një proces i pavarur, që të drejtohet nga shtetet, që e trajtojnë këtë temë vërtetë me seriozitet dhe janë të gatshëm të zhvillojnë standarde të forta rregulluese”.

Por shumë janë skeptikë ndaj kësaj ideje. Ministri i Jashtëm gjernam Heiko Maas e mbështet fort thirrjen për ndalimin e sistemeve autonome të armatimit, por ai nuk e mbështet nismën “Campaign to Stop Killer Robots”. “Në indtervistë për Deutsche Welle-n Maas thekson, se nuk është parimisht kundër thelbit të kësaj nisme. Por Gjermania do, që në të të përfshihen pikërisht vendet e fuqishme ushtarakisht, të cilat janë në gjendje t’i zhvillojnë dhe t’i venë në përdorim sistemet e armatimeve autonome.

Sidoqoftë, sipas Maas, duhet që objektivi të jetë një marrëveshje. „Pikërisht sikurse e kemi arritur marrëveshjen për armët bërthamore përgjatë disa dekadave, duhet të arrijmë edhe në marrëveshje ndërkombëtare për teknologjitë e reja të armatimit”, thotë ai. Në këtë marrëveshje duhet të theksohet, se „zhvillime të caktuara ndonëse janë të mundshme teknikisht, nuk janë të përgjegjshme dhe duhet të ndalohen në nivel ndërkombëtar”.

Ç‘duhet bërë tani?

Deri tani nuk ka konsensus. Sipas ekspertes Franke më e mira që mund të shpresojë bota është që të përcaktojë norma se si të përdoren teknologjitë. “Të bihet dakord p.sh. që aftësi të caktuara të përdoren vetëm për mbrojtje ose vetëm kundër makinerive e jo kundër njerëzve, ose që ato të përdoren vetëm në kontekste të caktuara”, shpjegon ajo. Por edhe kjo do të ishte një sfidë: „Të biesh dakord për këtë dhe ta zbatosh atë është shumë më e vështirë nga disa marrëveshje të mëparshme për kontrollin e armatimeve.” Por ndërkohë që diplomatët mundohen t’u shmangen këtyre çështjeve, teknologjia po përparon.

dw

Departamenti i Drejtësisë ka rikuperuar shumicën e një pagese shumë milionëshe për hakerat pas një sulmi kibernetik që ndali funksionimin e operatorit të tubacionit më të madh të karburantit në vend muajin e kaluar, thanë zyrtarët të hënën.

Operacioni për të rikuperuar kriptovalutën nga grupi i hakerëve me bazë në Rusi besohet të jetë i pari i këtij lloji dhe pasqyron atë që zyrtarët amerikanë thonë se është një qasje gjithnjë e më agresive kundër kërcënimeve për shërblime që muajin e fundit ka vënë në shënjestër industri kritike në të gjithë botën.

“Duke vënë në shënjestër një ekosistem të tërë që nxit kërcënime për pagesa dhe monedhën dixhitale, ne do të vazhdojmë të përdorim të gjitha mjetet tona dhe të gjitha burimet tona për të rritur kostot dhe pasojat e sulmeve të këtij lloji dhe sulme të tjera kibernetike”, tha zëvendës Prokurorja e Përgjithshme, Lisa Monaco në një konferencë shtypi ku njoftoi për operacionin.

Gazsjellësi Kolonial me bazë në Xhorxhia që furnizon afërsisht gjysmën e karburantit për pjesën lindore të Shteteve të Bashkuara, ndërpreu përkohësisht operacionet më 7 maj pasi një bandë kriminale hakerash të njohur si DarkSide depërtuan në sistemin e tij kompjuterik.

Zyrtarët kompanisë Colonial kanë thënë që ata e fikën sistemin e tubacionit përpara se sulmi të arrinte në sistemin e tij operativ dhe vendosën të paguajnë një shpërblim prej afro 4.4 milionë dollarësh në një përpjekje për të rifilluar operacionet sa më shpejt që të ishte e mundur.

Pjesa e pagesës me Bitcoin vlerësohet aktualisht në 2.3 milionë dollarë.

FBI-ja në përgjithësi e dekurajon pagesën e shpërblimit, nga frika se mund të inkurajojë sulme të tjera të hakerave.

voa

SHBA nuk i pakësojnë, por i shtojnë trupat e përhershme në Gjermani, megjithë vëmendjen ndaj Azisë. Gjermania përfiton sërish nga gjeopolitika, këtë herë sepse nuk është në vijën e parë të frontit, shkruan Auron Dodi.

Ishte Berlini, jo kryeqyteti i ndonjë vendi tjetër ku ndaloi për herë të parë në Evropë ministri i ri amerikan i Mbrojtjes Lloyd Austin. Në Berlin ai qëndroi madje para se të vizitonte NATO-n, në Bruksel. Mbi të gjitha Austin solli në Gjermani një lajm të vlerësuar: administrata Biden jo vetëm që e ndaloi vendimin e paraardhësit Trump për të tërhequrnjë të tretën e ushtarëve amerikanë të stacionuar në Gjermani. Pra “tërheqja u ndërpre”, siç u shpreh Austin.

Por Bideni madje e ktheu në të kundërtën vendimin e Trumpit. Austin njoftoi të martën (13.04.) në Berlin se SHBA do të stacionojnë edhe 500 ushtarë të tjerë “në mënyrë të përhershme” në Gjermani. Stacionimi do të bëhet që këtë vjeshtë në zonën e Wiesbadenit, në jugperëndim të Gjermanisë.  Me këtë, numri i përgjithshëm i trupave amerikane në Gjermani arrin në 35.000 vetë.

Joe Bideni bën me këtë një hap konkret për riparimin e marrëdhënieveme Gjermaninë, të dëmtuara nga paraardhësi i tij në post, Donald Trump.

Midis Azisë dhe Evropës: SHBA forcojnë praninë në Gjermani

Në një kohë kur vitet e fundit politika e jashtme e SHBA është përqendruar më fort në Azi, administrata e re po bën tani në Evropë një hap në mbështetje të NATO-s, në mbështetje të Gjermanisë. Stacionimin e trupave amerikane në Gjermani Lloyd Austin e quajti të mirë „për SHBA dhe për NATO-n”.

Ministri amerikan i Mbrojtjes tha në Berlin se Gjermania “do të vazhdojë të jetë një partner i rëndësishëm i sigurisë dhe ekonomik për Shtetet e Bashkuara në vitet e ardhshme” për shkak të „dinamikës globale në ndryshim” dhe një “mjedisi të vështirë të sigurisë”. Më tej ai tha se “forcimi i marrëdhënieve tona me Gjermaninë ka përparësi të lartë, për administratën Biden/Harris”.

Elementët e karrierës personale i dhanë nota të përzemërta fjalëve të ministrit amerikan të Mbrojtes në Berlin. Lloyd Austin, që sot është gjeneral në pension tha se ruan kujtimet më të mira për njerëzit dhe kulturën gjermane, nga koha kur ka shërbyer vetë si nëntoger, te trupat amerikane në Gjermani.

Njëkohësisht, në vendimin e fundit amerikan për shtimin e trupave në Gjermani disa vëzhgues në Gjermani duan të shohin një rikthim të frymës së Luftës së Ftohtë. E freskët është në kujtesën kolektive në Gjermani koha kur Gjermania ishte në vijën e parë të frontit përballë bllokut komunist. Dhe kur forcohej nga aleatët në mbrojtje të Perëndimit.

Por sot, zhvillimet gjeopolitike duket se po e favorizojnë Gjermaninë pikërisht sepse nuk është më në vijën e parë të frontit. Megjithë këmbënguljen e Polonisë, Trumpi nuk stacionoi masivisht trupa amerikane atje: pamja e konfrontimit me rusët në Poloni do të ishte direkte.

Dinamika globale në ndryshim dhe Rusia

Ministri amerikan i Mbrojtjes mbajti qëndrim të mbuluar kur e pyetën në konferencën e shtypit në Berlin, nëse forcimi i pranisë në Gjermani ka të bëjë me veprimet e Rusisë.

Ai tha se vendimi është një mesazh për NATO-n, “se ne e mbështesin NATO-n në përmasat më të gjera”. Dhe se “më e rëndësishmja, ne e vlerësojmë marrëdhënien tonë me partneren tonë këtu, Gjermaninë”.

Por këto fjalë dhe roli që u përshkroi ai trupave shtesë amerikane në Gjermani flasin për vëmendje amerikane ndaj Rusisë. Austin tha se me forcat e reja përmirësohen aftësitë për parandalim të konfliktit. “Dhe në rast nevoje, aftësia jonë për të luftuar dhe fituar.” Me to shtohen kapacitetet për aftësi luftarake kibernetike dhe elektronike.

Sidoqoftë, në 50 vitet e fundit, amerikanët kanë bërë investime të mëdha ushtarake në Gjermani. Kryesisht në landet federale jugore të Bavarisë dhe të Baden-Vyrttembergut si dhe të Rajnland-Pfalcit. Në bazën ajrore të Shpangdalemit (Spangdahlem) dhe në Ramshtajn (Ramstein), në Rajnland-Pfalc amerikanët kanë stacionuar madje një arsenal armësh bërthamore. Dhe në janar 2020, para vendimit (tani të anuluar) të Trumpit për tërheqje, amerikanët sapo nisën modernizimin e atyre bazave, me një investim prej gati gjysmë miliarde dollarësh (425 milionë dollarë).

„Nordstream 2 nuk duhet të na pengojë marrëdhënien me Gjermaninë”

Edhe administrata Biden e kundërshton qartë gazsjellësin Nordstream2, që do të sjellë gaz nga Rusia në Gjermani e Evropë. Por ajo mban një qëndrim më pragmatik se parardhësja. Ministri Austin tha për Nordstream 2 se “ne kemi shprehur kundërshtimin tonë ndaj kësaj marrëveshjeje dhe ndikimit që do t’i japë ajo në të vërtetë Rusisë. Por ne nuk do ta lejojmë atë çështje të pengojë një marrëdhënie të jashtëzakonshme, që kemi me shtetin e Gjermanisë”.

Kurse ministrja gjermane e Mbrojtjes, Annegret Kramp-Karrenbauer qe skeptike nëse do të sillte gjë pezullimi i ndërtimit të gazsjellësit, i cili tani është në kilometrat e fundit. Megjithatë ajo tha se sa gaz do të kalojë përmes tubacionit, kjo duhet të varet gjithashtu nga sjellja e Rusisë.

Vlerësime amerikane për investimet ushtarake të Gjermanisë

Administrata Biden i përmbahet kërkesës që edhe Gjermania të investojë për mbrojtjen dy përqind të produktit të brendshëm bruto. Po edhe qeveria gjermane e ka këtë synim. Ministrja e Mbrojtjes, Kramp-Karrenbauer tha se “ne investojmë me synim të caktuar dhe i ofrojmë aftësitë tona”.  Kështu vetëm këtë vit buxhetor, Gjermania po investon për ushtrinë 2.5 miliardë euro më shumë, të paparashikuara.

Që nga viti 2014 shpenzimet gjermane për mbrojtjen janë shtuar me 57 përqind.

Gjermania do të luajë rol drejtues qendror dhe me disa brigada moderne, në Very High Readiness Joint Taskforce, në trupën e ndërhyrjes së shpejtë të NATO-s. Në gjashtëmujorin e dytë, të këtij viti, Gjermania do të dërgojë edhe fregatën Bayern në rajonin e Indo-Paqësorit. Për të gjitha këto falënderoi në Berlin edhe ministri amerikan i Mbrojtjes.

Hapi amerikan për rigjallërimin e marrëdhënieve me Gjermaninë, të dëmtuara nën administratën Trump, vjen në kohën e duhur. Ftohja e skajshme e nisur nga Trumpi i nxiti gjermanët të mendojnë më seriozisht për sigurinë e tyre, duke shtuar masivisht investimet ushtarake.

Por paralelisht ajo nxiti një frymë të thellë mosbesimi antiamerikane në Gjermani, të tillë sa pritej që marrëdhëniet me SHBA të shfrytëzoheshin si temë elektorale këtë vjeshtë. Në botën e sotme dinamike SHBA nuk mund të jenë të interesuara të humbasin aleaten e tyre më të sigurt në Evropë, fuqinë kryesore ekonomike të Evropës. Nga fillimi i ri në marrëdhëniet SHBA-Gjermani përfitojnë të dyja palët.

dw

Në kuartierin qendror të NATO-s zhvillohen mbledhje krize, sepse Rusia po grumbullon trupat përreth Ukrainës. Sekretari i Përgjithshëm i Aleancës, Jens Stoltenberg do të ndihmojë Ukrainën duke paralajmëruar Moskën.

Midis 9 dhe 11 prillit misioni vëzhgues i OSB-së në rajonin e Ukrainës, Donjeck konstatoi 367 shkelje të armëpushimit, që është në fuqi mes trupave të Ukrainës dhe kryengritësve të mbështetur nga Rusia. Në rajonin fqinj Luhans janë konstatuar 224 shkelje. Një javë më parë OSBE-ja regjistroi gjithsej 26 incidente.

Dhuna në lindje të Ukrainës po intensifikohet. Qeveria e Ukrainës bën përgjegjëse qeverinë në Moskë. Rusia që prej disa javësh po dislokon gjithnjë e më shumë trupa në rajonet kryengritëse, në kufijtë e pjesës tjetër të Ukrainës në gadishullin e aneksuar të Krimesë në Detin e Zi. Sipas vlerësimeve të aleancën ushtarake perëndimore bëhet fjalë për disa dhjetëra mijëra forca. Kremlini nuk e mohon lëvizjen e trupave, por insiston, që kjo nuk ka të bëjë me përgatitje për ndërhyrje apo për ndonjë luftë.

Në sfondin e lëvizjes së trupave ruse presidenti i SHBA-së, Joe Biden, telefonoi me kreun e Kremlinit Vladimir Putin duke i propozuar atij një samit në një vend të tretë. Kremlini e konfirmoi propozimin e parashtruar në telefon nga Biden, por e la të hapur, nëse Putin do ta pranojë ose jo këtë ftesë.

“Kjo është lëvizja më e madhe e trupave që pas pushtimit të Krimesë në mars 2014″, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg në Bruksel. “Ne jemi seriozisht të shqetësuar. Lëvizjet e Rusisë janë të pajustifikuara dhe të pashpjegueshme. Rusia duhet t’u japë fund menjëherë provokimeve dhe ta çtensionojë urgjentisht situatën”, kërkoi Stoltenberg në një takim të Komisionit NATO-Ukrainë në kuartierin qendror të aleancës. Ukraina kërkoi një mbledhje krize për t’u konsultuar lidhur me kërcënim rus në rritje.

“Ne nuk duam luftë”

Ministri i Jashtëm ukrainas, Dmitri Kuleba, që mori pjesë në takim në Bruksel, falënderoi Stoltenbergun për veprimin e shpejtë. “Ndryshe nga viti 2014, kur Rusia veproi shpejt dhe Perëndimi reagoi ngadalë, kësaj here nuk do të ketë befasi”, tha Kuleba. Ai kërcënoi duke iu adresuar Rusisë: „Çmimi për Rusinë do të jetë shumë i lartë. Ne nuk duam luftë. Ne jemi zotuar t’u përmbahemi normave diplomatike (…) Ne kemi mjete për ta vënë në lëvizje Rusinë të tërhiqet nga territori ynë. Ne do të rivendosim sovranitetin tonë.”

Rusia më 2014 pushtoi ilegalisht gadishullin e Krimesë dhe e aneksoi atë. Në lindje të Ukrainës kryengritës të mbështetur nga Rusia dhe ushtarë rusë të pandehur filluan një luftë, që vazhdon ende sot dhe herë pas here intensifikohet sa herë kjo i intereson presidentit rus Vladimir Putin. Paralelisht Ukraina dhe Rusia me ndërmjetësimin e Francës dhe të Gjermanisë kanë ndërmarrë një „proces paqeje”, që është emërtuar si procesi i Minskut, pasi takimet janë zhvilluar në kryeqytetin bjellorus. Porprocesi i Minskutpo ecën me ritme të çala dhe armëpushimi shkelet herë pas here.

Qeveria ruse ka reaguar me kritika të ashpra ndaj fjalëve të Brukselit. „SHBA dhe të vende të tjera të NATO-s po e kthejnë me paramendim Ukrainën në një fuçi baruti”, tha zëvendësministri i Jashtëm rus, Sergei Ryabkov, sikurse bëjnë të ditur agjencitë ruse të lajmeve. Nëse gjendja përshkallëzon, ne do të mbrojmë sigurinë e shtetasve tanë, tha Ryabkov. “E kësisoj Kevi dhe aleatët e tij në Perëndim do të ishin përgjegjës për pasojat e një përshkallëzimi të tillë hipotetik.”

Anijet luftarake të SHBA-së në Detin e Zi

Me shtetasit e vet, për të cilët bën fjalë Ryabkov, ka parasysh kryengritësit dhe banorët në lindje të Ukrainës, të cilët me fillimin e konfliktit janë pajisur me pasaporta nga Rusia. SHBA ka vendosur luftanije shtesë në Detin e Zi në afërsi të Krimesë. Sergei Ryabkov e quajti këtë një provokim, që duhet sprapsur.

Aleanca e Atlantikut Verior nuk do të dërgojë trupa luftarake në mbështetje të Ukrainës. Por Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Stoltenberg bëri të qartë, se synohet të përforcohet „bashkëpunimi praktik” me ushtrinë ukrainase. NATO stërvit ushtarët ukrainas dhe konsulton udhëheqjen ushtarake në Kiev. Po ashtu organizohen edhe stërvitje të përbashkëta. Anëtarët e veçantë të NATO-s furnizojnë me pajisje dhe armatime Ukrainën.

Mbledhje e posaçme e ministrave të Jashtëm dhe të Mbrojtjes

Për të shprehur mbështetjen për Ukrainën të mërkurën (14.04) NATO zhvillon një mbledhje virtuale të ministrave të Jashtëm dhe të Mbrojtjes të vendeve anëtare. Sekretarët amerikanë të shtetit Antony Blinken dhe Lloyd Austin do të marrin pjesë fizikisht në këtë takim, një veprim me simbolikë ky. Të dy ministrat ndërkohë po zhvillojnë vizita në Europë në shenjë të ripërtëritjes së ambicjes së re transatlantike të qeverisë së re të SHBA-së, gjë që është mirëpritur shumë prej NATO-s.

dw

Qeveria gjermane ka thënë që masat “frenuese emergjente” kundër infektimeve me koronavirus do të përcaktohen me ligj në të gjitha landet federale, duke zëvendësuar sistemin e pa unifikuar. Këtë do ta miratojë Bundestagu.

Anëtarët e kabinetit të qeverisë federale gjermane miratuan të martën ndryshimet ligjore për t’i dhënë qeverisë federale më shumë pushtet për të zbatuar rregulloret e koronavirusit në landet gjermane, sipas burimeve qeveritare. Ndryshimet në Ligjin Gjerman për Mbrojtjen nga Infektimet tani duhet të kalojnë në Parlamentin Gjerman, Bundestag.

Po të miratohet, “frena e emergjencës federale” do të thotë që çdo rajoni në çdo land me një incidencë të lartë të COVID-19 do t’i kërkohet ligjërisht të zbatojë një grup rregullash uniforme të përcaktuara nga qeveria federale.

Qeveria, e udhëhequr nga Bashkimi Kristian-Demokrat(CDU) i kancelares Angela Merkel, dëshiron ta aprovojë shpejt këtë projektligj. Megjithatë, afati kohor për miratimin e rregullave të reja mbetet i paqartë.

“Le ta përfundojmë këtë javë,” tha të hënën në mediat gjermane Ralph Brinkhaus, lideri i grupit parlamentar të CDU.

Cilat janë rregullat?

Kufizimet do të zbatoheshin në një rajon ose land ku shkalla e incidencës shtatë ditore të rasteve të reja COVID i kalon 100 për 100.000 banorë për të paktën tre ditë rresht. Kur shkalla e incidencës bie nën këtë nivel për tre ditë rresht, kufizimet do të hiqen.

Takimet e njerëzve nga familje të ndryshme do të jenë të kufizuara. Lejohet kontakti me një person jashtë shtëpisë, me një maksimum prej pesë personash së bashku.

Dyqanet e shitjes me pakicë, përfshirë dyqanet e pajisjeve, duhet të mbyllen. Supermarketet dhe dyqanet e artikujve shëndetësore dhe të kozmetikës mund të qëndrojnë të hapura.

Teatrot, muzetë, kopshtet zoologjike, pishinat publike dhe palestrat duhet të qëndrojnë të mbyllura.

Restorantet janë të kufizuara vetëm për ushqime për t’i marrë me vete, dhe udhëtimet turistike në hotele nuk lejohen.

Ndalimqarkullimi i planifikuar

Një nga masat më të diskutueshme është një ndalimqarkullimi natën, që do të zbatohet midis orës 21:00 dhe 5 të mëngjesit në qytete dhe rrethe që e kalojnë pragun e 100 rasteve. Përjashtimet nga ky rregull përfshijnë urgjencat mjekësore dhe punën.

Ka pasur një debat të nxehtë midis ligjvënësve për mandatimin e ndalimqarkullimit. Kryebashkiaku socialdemokrat i Berlinit Michael Müller i tha transmetuesit RBB se megjithëse kufizimi i kontakteve është i rëndësishëm, ka “pak rrezik për të bërë një shëtitje në mbrëmje” vetëm ose me një person tjetër.

Para takimit të kabinetit të së martës, kreu i Demokratëve të Lirë (FDP), Christian Lindner, tha se ai ishte kundër ndalimqarkullimit.

“Nuk ka asnjë arsye për një ligj të ri federal që çon automatikisht në një ndalimqarkullim” në vendet me një icidencë mbi 100, tha ai

Çfarë është ‘frena emergjente’?

Në fillim të marsit, qeveria federale dhe 16 landet federale të Gjermanisë ranë dakord që lande të veçanta mund të rihapen ngadalë në faza, në varësi të shkallës së infektimeve të reja me COVID-19.

Në rastin e të rritjes së numrit të infektimeve mbi një prag të caktuar në një qytet ose rreth, plani ishte që të ndalohej përhapja e virusit duke forcuar në bazë lokale masat e bllokimit, të tilla si mbyllja e dyqaneve dhe kufizimi i takimeve.

Sidoqoftë, meqë Gjermania ka një sistem federal, secili nga 16 landet  i ka zbatuar rregullat ashtu siç e shihte të arsyeshme.

Kjo ka rezultuar në një grumbull rregullash të ngatërruara, me disa lande që kanë marrë masa më të buta dhe të tjerët janë treguar më të rreptë.

Dallimet midis landeve kanë përfshirë çështje të tilla si rihapja e shkollave, cilat lloje të bizneseve mund të hapin përsëri, nëse është vendosur një ndalimqarkullimi ose jo, ose detyrimi i testimit, para se të blesh në dyqane.

aud (dpa, rtr)

Presidenti i SHBA Joe Biden i bëri thirrje të martën Presidentit rus Vladimir Putin për të ulur tensionet e shkaktuara nga një grumbullim trupash i Rusisë në kufirin me Ukrainën dhe propozoi një takim të nivelit të lartë mes dy udhëheqësve.

Në shenjë shqetësimi rreth tensioneve të shtuara në krizën e Ukrainës, Presidenti Biden i telefonoi Presidentit Putin për të propozuar që ata të takohen në një vend të tretë, ndërsa nënvizoi angazhimin e SHBA ndaj sovranitetit dhe integritetit territorial të Ukrainës.

“Presidenti Biden gjithashtu e bëri të qartë se Shtetet e Bashkuara do të veprojnë në mënyrë të vendosur në mbrojtje të interesave të tyre kombëtarë në përgjigje të veprimeve të Rusisë, të tilla si ndërhyrjet kibernetike dhe ato në zgjedhje,” tha Shtëpia e Bardhë në një deklaratë.

“Presidenti shprehu shqetësimet tona në lidhje me grumbullimin e papritur të forcave ruse në Krimenë e pushtuar dhe në kufijtë e Ukrainës dhe i bëri thirrje Rusisë të ulë tensionet,” thuhet në deklaratë.

Zoti Biden riafirmoi gjithashtu synimin për të ndërtuar “një marrëdhënie të qëndrueshme dhe të parashikueshme” me Rusinë dhe tha se një takim në muajt e ardhshëm mund të trajtojë “gamën e plotë të çështjeve” me të cilat përballen dy fuqitë botërore, sipas deklaratës.

Kremlini tha nga ana e tij se zoti Biden i deklaroi zotit Putinit se ai donte të normalizonte marrëdhëniet dhe të bashkëpunonte për kontrollin e armëve, programin bërthamor të Iranit, Afganistanin dhe ndryshimin e klimës. Kremlini konfirmoi se Presidenti Biden kishte propozuar një takim të nivelit të lartë, por nuk tha se cila ishte përgjigja e udhëheqësit rus.

Blinken: Veprimet e Rusisë tejet provokuese. Reagon Moska

Shtetet e Bashkuara i bënë thirrje të martën Rusisë të ndalë rritjen e pranisë ushtarake në kufirin me Ukrainën ndërsa Moska, me një fjalor që të kujton Luftën e Ftohtë, tha se “kundërshtari” i saj duhet t’i mbajë anijet luftarake amerikane larg nga Krimea e pushtuar.

Moska e pushtoi Krimenë, një territor i Ukrainës, në vitin 2014. Luftimet janë përshkallëzuar në javët e fundit në pjesën lindore të Ukrainës, ku forcat qeveritare kanë luftuar me separatistët e mbështetur nga Rusia në një konflikt që zhvillohet prej shtatë vitesh e që Kievi thotë se ka vrarë 14,000 persona.

Këtë javë në Detin e Zi pritet të mbërrijnë dy anije luftarake amerikane.

Në Bruksel, Sekretari amerikan Shtetit Antony Blinken tha se Uashingtoni qëndron fort pas Ukrainës. Ai ndodhet aty për bisedime me udhëheqësit e NATO-s dhe ministrin e jashtëm të Ukrainës.

Zoti Blinken tha gjithashtu se do të diskutonte edhe rreth planeve të Kievit për t’u bashkuar një ditë me NATO-n megjithëse Franca dhe Gjermania prej kohësh kanë shprehur shqetësimin se anëtarësimi në NATO i ish-republikës sovjetike do të nxiste armiqësinë me Rusinë.

“Shtetet e Bashkuara janë kundërshtari ynë dhe po bëjnë gjithçka që munden për të minuar pozicionin e Rusisë në skenën botërore“, shkruanin të martën agjencitë ruse të lajmeve duke cituar zëvendës ministrin e Jashtëm rus Sergei Ryabkov.

Komentet e zotit Ryabkov sugjerojnë se qasjet e kujdeshme diplomatike të cilat ish-armiqtë e periudhës së Luftës së Ftohtë kanë kërkuar përgjithësisht t’i ruajnë, janë shkatërruar në dekadat e fundit dhe se Rusia do të vepronte me forcë kundër asaj që ajo e sheh si ndërhyrje të papranueshme nga ana e SHBA-së në sferën e saj të ndikimit.

“Paralajmërojmë Shtetet e Bashkuara se do të ishte më mirë për ta që të qëndrojnë larg Krimesë dhe bregdetit tonë në Detin e Zi. Do të jetë për të mirën e tyre“, tha zoti Ryabkov, duke e quajtur dislokimin e SHBA-së një provokim të krijuar për të vënë në provë durimin rus.

Thirrje për ulje të tensioneve

Zoti Blinken u takua me Ministrin e Jashtëm të Ukrainës Dmytro Kuleba pasi ministrat e Jashtëm të vendeve që përbëjnë Grupin e Shtatëshes dënuan atë që ata thanë se ishte rritje e pashpjegueshme e numrit të trupave ruse në kufi me Ukrainën.

Duke i bërë jehonë komenteve të Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg, i cili u takua më herët me zotin Kuleba, zoti Blinken tha se Moska po grumbullonte forca në dislokimin më të madh të trupave nga viti 2014, kohë kur Moska aneksoi Krimenë. Ai i quajti veprimet e Rusisë “tejet provokuese”.

“Në javët e fundit Rusia ka zhvendosur mijëra trupa të gatshme për luftime në kufijtë e Ukrainës, zhvendosja më e madhe e trupave ruse që nga aneksimi i paligjshëm i Krimesë në 2014“, tha zoti Stoltenberg.

“Rusia duhet t’i japë fund kësaj rritjeje të numrit të trupave si brenda dhe rreth Ukrainës, të ndalë provokimet e saj e të ulë menjëherë tensionet“, tha zoti Stoltenberg në një konferencë shtypi me zotin Kuleba.

Rusia ka thënë se ajo i lëviz trupat ashtu siç e gjykon të arsyeshme, përfshirë edhe për qëllime mbrojtëse. Ajo ka akuzuar rregullisht NATO-n për destabilizim të Evropës me përforcimet e trupave të saj në Baltik dhe Poloni që nga aneksimi i Krimesë.

voa

EMA sheh lidhje të mundshme mes vaksinës së AstraZenecas dhe trombozave, por rekomandon vaksinimin. Britania e Madhe vetë e kufizon vaksinën. Ndërsa pacientët e shëruar nga Covid-19 kanë pasoja specifike.

Agjencia Evropiane e Medikamenteve (EMA) sheh një lidhje të mundshme midis vaksinës së Astrazenecas kundër Covid-19 dhe trombozave shumë të rralla tek njerëzit e vaksinuar. Megjithatë, ajo rekomandon vaksinime të mëtejshme me vaksinën për të gjitha grupmoshat.

Këtë EMA e njoftoi të mërkurën (07.04.). Pavarësisht nga rastet shumë të rralla të trombozës së trurit, Agjencia e Medikamenteve të BE, EMA rekomandon pa rezerva përdorimin e vaksinës së Astrazenecas kundër Coronas. Dobia e preparatit duhet të vlerësohet më lart se rreziqet, shpjegoi EMA në Amsterdam. Megjithatë, në raportin për efektet anësore këtej e tutje duhet të përfshihet shënimi për një lidhje të mundshme me trombozën e rrallë të venës cerebrale.

Po sot, sipas agjencisë gjermane të lajmeve, dpa, në Britaninë e Madhe autoritetet rregullatore e kufizuan përdorimin e vaksinës së AstraZenecas për personat mbi 30 vjeç, pasi u raportuan disa raste të rralla të mpiksjes së gjakut. Paneli britanik për vaksinat rekomandon alternativa ndaj AstraZenecas për personat më të rinj se 30 vjeç.

Pacientët e Covid-19 vuajnë edhe pas shërimit nga pasoja specifike

Pacientët e sëmurë me Covid-19 vuajnë pas shërimit më dendur nga probleme psikologjike ose neurologjike, sesa njerëzit me sëmundje të tjera të frymëmarrjes. Nga kjo janë të prekur më shumë se një e treta e pacientëve të sëmurë me Corona, sipas rezultateve të një studimi të Universitetit të Oksfordit në Britaninë e Madhe. Krahasuar me infektimet e tjera të rrugëve të frymëmarrjes, rreziku te këta pacientë ishte 16 përqind më i lartë.

Shkencëtarët vlerësuan të dhënat e më shumë se 230.000 pacientëve të shëruar nga Covid-19 gjashtë muaj pas sëmundjes së tyre. Diagnozat më të zakonshme ishin çrregullimet e ankthit dhe humorit. Hemorragjitë cerebrale dhe goditjet në tru ishin më pak të zakonshme. Rreziku individual i sëmundjeve të tilla pas Covid-19 vërtet është i ulët, shpjegoi autori kryesor i studimit. Por në lidhje me të gjithë popullsinë e botës, megjithatë, shifrat janë “domethënëse”.

dw

Pavarësisht masave të vendosura, përgjatë ditës jeta sociale vijon normalisht. Kjo edhe për shkak se njësitë e shërbimit si lokalet, baret e restorantet janë të hapura për qytetarët. E së fundmi, me nisjen fushatës elektorale rregullat e vendosura duket se po thyhen edhe nga vetë ligjvënësit.”

Një kontrast i madh me atë që po ndodh sot në Europë, ku qytetarët europianë po përballen me një ashpërsim të masave, një reagim që vjen nga autoritetet si një mënyrë për të frenuar grumbullimet që krijohen në festën e Pashkës.

Këto janë pamjet e kësaj të shtune në plazhin e durrësit të mbushur plot me pushues ditorë. Festa e pashkëve ka rritur turizmin e brendshëm dhe jo vetëm. Në bregdet hotelet po mbushën dhe baret dhe restorantet janë plot.

Por pamje të tilla janë të rralla në të gjithë Europën. Gjermania ka rikthyer karantinën totale në vend duke bërë që gjermanët të festojnë pashkët brenda shtëpive vetëm me familjarët e tyre ndërsa baret e restorantet janë mbyllur prej një kohe të gjatë. Italia u mbyll totalisht dhe askush nuk mund të lëvizë jashtë shtëpisë. Edhe Turqia në pritje të muajit të shenjtë të Ramazanit do mbylle edhe xhamitë jo vetëm baret e restorantet.

Në Shqipëri panorama është krejt ndryshe nga ajo e vendeve Europiane. Nuk mungojnë grumbullimet e njerëzve në rrugë, parqe e plazhe, ku tashmë me ngrohjen e motit dhe zgjatjen e orës verore shkujdesja shihet edhe më e madhe mes qytetarëve. Shumë prej tyre i janë drejtuar qyteteve bregdetare këtë fundjavë duke tejmbushur kafenetë buzë detit, e ka prej tyre që si në kohë normale kanë nisur edhe plazhin.

Top Channel