Kategoritë: Bota

Lajmet nga Bota

Misioni i ri i NATO-s: “Roja e Baltikut”

Roja e Baltikut NatoVendet e NATO-s kanë nisur një operacion të ri që synon rritjen e mbikëqyrjes dhe shfaqjen e një pranie më të fortë në Detin Baltik. Shkak është shtimi i rasteve të dëmtimeve të infrastrukturës nënujore në rajon.

Shtetet anëtare të NATO-s po marrin pjesë në një mision të ri, i cili ka qëllim të rrisë mbikëqyrjen dhe të shfaqë një prani më të fortë në Detin Baltik.

Anija ushtarake gjermane “Roja e Baltikut” me ekuipazhin e saj prej 60 vetësh do të patrullojë në Detin Baltik gjatë 8 javëve të ardhshme.

Që prej vitit 2023 infrastruktura nënujore në rajon, si ajo e telekomunikacionit, elektricitetit dhe linjat e karburantit në Detin Baltik janë “ndërprerë”. Në shumicën e rasteve kryesisht nga anije tregtare që vinin nga Rusia.

Nuk është ende e qartë nëse këto kanë qenë veprime të qëllimshme sabotazhi apo kanë ardhur si pasojë e neglizhencës. Por vendet e NATO-s duan ta mbikëqyrin më shumë rajonin.

Incidente të ripërsëritura

“Nuk mund të them se situata është jashtëzakonisht e tensionuar. Por ne kemi vërejtur edhe në kontekste të tjera se aftësia e NAT0-s për të reaguar dhe siguria e rrugëve detare në Detin Baltik janë në rrezik.” – thotë Marc T. Tippner, komandant i anijes.

Sipas tij ka incidente të ripërsëritura, autorësia e të cilave nuk është krejt e qartë.

Shtetet e NATO-s mendojnë se një prani më e fortë në rajon mund të ndihmojë për parandalimin e incidenteve të tjera.

dw

Çfarë ha Putini për mëngjes? Si funksionon propaganda e Kremlinit në Evropë

propaganda-brssBallkani dhe shtetet e Evropës Lindore shërbejnë si laborator dhe pikë qendrore e propagandës ruse. Në këtë përfundim mbërrin një studim i fondacionit gjerman “Friedrich Naumann”.

 

Çfarë ha Vladimir Putini për mëngjes? Gazeta proqeveritare serbe «Veçernje novosti» e di saktësisht: «Zakonisht ai ha mëngjes në mesditë, shpesh një omëletë ose tërshërë, me vezë thëllëzash dhe një gotë lëng frutash. Menjëherë pas mëngjesit, është koha për një kafe dhe më pas Putini kalon pak kohë në palestër. Është gjithashtu e njohur se Putini ushqehet shëndetshëm dhe perimet e tij të preferuara janë domatet, kastravecët dhe sallata. Ai preferon peshkun, megjithëse mishi i tij i preferuar është mishi i qengjit, dhe ai shmang ëmbëlsirat.»

Edhe kështu funksionon – nga Beogradi – adhurimi i “heronjve në shërbim të Rusisë”. Por ka edhe shembuj më ekstremë të propagandës, siç tregon studimi i sapo publikuar «Rusia: Pararendësja e autokracive – Si po e destabilizon Kremlini Evropën». Ky studim u financua nga fondacioni gjerman “Friedrich Naumann”, i cili është i afërt me partinë liberale FDP. Autor i studimit është Thomas Brey, i cili ka raportuar me dekada nga Beogradi për agjencinë gjermane të lajmeve Deutsche Presse Agentur (DPA) mbi zhvillimet në Ballkan.

Për propagandën ruse flitet veçanërisht që nga agresioni rus kundër Ukrainës, por një strategji e qëndrueshme e shteteve evropiane kundër saj ende nuk duket në horizont, kritikon Brey. Ai ka analizuar 16 shtete në Evropë që janë të ekspozuara ndaj përpjekjeve manipuluese ruse. Qëllimi i Kremlinit është të krijojë një «bosht të autokratëve» në Evropë. Ky bosht përfshin kryeministrin e Hungarisë, Viktor Orban, dhe presidentin serb Aleksandar Vuçiq, duke kaluar te kryeministri sllovak Robert Fico. Udhëheqësi separatist boshnjako-serb Milorad Dodik luan rolin e partnerit të vogël.

Sipas studimit, Ballkani është zgjedhur në mënyrë të qëllimshme si «laborator dhe fushë trajnimi për propagandën ruse». Veglat propagandistike të kontrolluara nga Kremlini «Sputnik» dhe «RT-Balkan» (më parë Russia Today) përhapin nga Beogradi gënjeshtra, lajme të rreme dhe shtrembërime për të nxitur popullsinë kundër Perëndimit. Përmbajtjet u ofrohen mediave në Serbi dhe vendeve fqinje pa pagesë. Në to, Rusia paraqitet si parajsë, ndërsa Perëndimi është në prag të kolapsit. Një gazetë sensacionale serbe raportoi madje për mungesë ushqimesh në Europë: «Paniku në Gjermani po përhapet si një cunami».

Në të njëjtën kohë, presidenti i Serbisë, Vuçiq, krenohet se ka takuar Vladimir Putinin 17 herë. Zëvendëskryeministri serb dhe ish-shefi i shërbimit sekret, Aleksandar Vulin, thuhet se i ka ofruar Rusisë një platformë për të zgjeruar më tej ndikimin e saj në rajon. Shtetet e Bashkuara janë të bindura për këtë dhe kanë vendosur sanksione kundër Vulinit.

Ashtu si ideologët rusë që ëndërrojnë për një «botë ruse», edhe Vulin propagandon konceptin e një «bote serbe», nën të cilën do të bashkoheshin të gjithë bashkëkombësit që jetojnë në vendet fqinje. Organizata e mediave “Reporterët pa kufij” i bëri thirrje Bashkimit Evropian vjeshtën e kaluar që të ndalojë propagandën ruse që përhapet përmes Serbisë në të gjithë Evropën Juglindore.

Sipas studimit, «pika qendrore» e rrymave autokratike në Evropë është Hungaria. Kryeministri Viktor Orban është i admiruar nga popullistët në mbarë Evropën si një model. Veprimet e tij kanë potencialin të tronditin BE-në, NATO-n dhe të gjithë sistemin e sigurisë euroatlantike. Institucionet dhe mediat më të rëndësishme hungareze janë nën kontrollin e tij, gazetarët përndiqen ose mbikëqyren, dhe shumë kontrata publike shkojnë te njerëzit e afërt me qeverinë, si babai, vëllezërit, miqtë dhe dhëndri i Orbanit. Sipas “Transparency International”, Hungaria është vendi më i korruptuar i BE-së. Me misionet e tij të «paqes» në Moskë dhe Pekin, Orban minon politikën e jashtme të BE-së. Për këtë, ai merr naftë dhe gaz nga Rusia.

Si sundimtar i vetëm në Budapest, me një përzierje të çuditshme të nacionalizmit dhe popullizmit të djathtë, Orban ka rindërtuar shtetin sipas botëkuptimit të tij antiliberal, dhe kjo frymëzon edhe kryeministrin e majtë-popullist të Sllovakisë, Robert Fico, si dhe liderin e FPÖ-së, Herbert Kickl, i cili së shpejti mund të bëhet kancelar i Austrisë. Fico vizitoi Putinin në Moskë pak para Krishtlindjeve.

Edhe pse Orban pothuajse nuk pranon refugjatë në Hungari, ai nuk heziton të ofrojë strehim për politikanë të korruptuar. Në një veprim spektakular, diplomatët hungarezë organizuan në vitin 2018 arratisjen e ish-kryeministrit të Maqedonisë, Nikola Gruevski, i cili ishte përfshirë në disa hetime penale. Që atëherë, Gruevski jeton në Budapest si refugjat politik.

Ndërkohë, partia e tij është kthyer në pushtet në Shkup, dhe Orban i premtoi qeverisë së re maqedonase një kredi prej 500 milionë eurosh vitin e kaluar. Kështu, Orban rrit peshën e tij politike në rajon. Nga fundi i vitit 2024, një politikan i lartë polak nga partia e djathtë-nacionaliste PiS jeton në Budapest si refugjat politik. Ky ish-zëvendësministër i Drejtësisë dyshohet për përvetësim fondesh.
Atje ku Rusia nuk mund të ndikojë politikanët në pushtet, ajo përpiqet ta bëjë këtë përmes luftës hibride. Në studimin e fondacionit “Friedrich Naumann” përmenden disa shembuj: Gati një vit më parë, në Republikën Çeke u zbulua një rrjet rus që fshihej pas portalit të internetit «Voice of Europe» me bazë në Pragë. Ky portal, që tani është i ndaluar nga BE-ja, dyshohet se ka korruptuar popullistët e djathtë evropianë. Në maj të vitit 2024, autoritetet polake arrestuan nëntë të dyshuar që thuhet se kishin planifikuar akte sabotimi në emër të shërbimeve sekrete ruse.

Në Bullgari, vendi më i varfër i BE-së, Rusia mbështetet kryesisht te presidenti Rumen Radev. Ai u trajnua si pilot luftarak për forcat ajrore bullgare gjatë epokës së Paktit të Varshavës. Radev beson se një fitore e Ukrainës kundër agresorit rus është e pamundur dhe se dërgesat perëndimore të armëve janë të kota. Qëndrimet proruse të Radevit përforcohen nga propaganda masive ruse, siç thekson studimi.

Mjedisi konservator dhe rural në Rumani mbetet gjithashtu i ndjeshëm ndaj fushatave të dezinformimit nga Kremlini. Atje, shumë njerëz vlerësojnë mbështetjen e Putinit për vlerat e krishtera dhe refuzimin e tij të pakicave seksuale.

Propaganda ruse lulëzon madje edhe aty ku zakonisht nuk pritet: në Kroacinë katolike dhe properëndimore. Atje sapo është rizgjedhur president popullisti i majtë, Zoran Milanoviq, i cili shpesh provokon me deklarata proruse.

Në Bosnjë-Hercegovinë, një ekip nga një blog i njohur ushtarak rus, i cili përdoret nga Ministria e Mbrojtjes në Moskë si një mjet propagande, organizoi trajnime për studentë, gazetarë, politikanë dhe shkencëtarë. Ata mësuan se si të përdorin mediat sociale me qëllime të caktuara. Një nga trajnerët deklaroi se tani do të luftonin kundër «luftës së informacionit» të Perëndimit. «Ballkani është vetëm fillimi», tha ai. Kurse të ngjashme u mbajtën edhe në Serbi.

Në studim përmenden gjithashtu përpjekjet për ndërhyrje të Rusisë në ish-republikat sovjetike Moldavi dhe Gjeorgji, si dhe në vendet baltike. Letonia, Lituania dhe Estonia përpiqen me guxim t’i rezistojnë presionit rus. Studimi thekson në fund se propaganda masive shtetërore ruse në Evropë ka shkaktuar tashmë «dëme të mëdha shoqërore-politike».

Çfarë mund të bëjë Perëndimi kundër kësaj? Është e rëndësishme të rritet niveli i aftësisë mediatike, e cila veçanërisht në vendet e Ballkanit është ende e ulët. Gazetaria në këto vende vuan nga mungesa e kuadrove të kualifikuara, dhe shpesh nuk dihet kush janë pronarët e vërtetë të mediave. Gazetarët gjithashtu keqpërdoren si mjete propagandistike.

Propaganda jo-gazetare duhet të marrë një përgjigje gazetareske. Bashkimi Evropian dhe shtetet e tij anëtare duhet të bëjnë më shumë për të luftuar propagandën dhe dezinformimin rus. Projektet, masat dhe një task forcë e vogël në Bruksel, e cila zbulon lajmet e rreme ruse, nuk janë në gjendje ta sfidojnë Kremlinin, thekson studimi.

koha

Presidenti Trump vë sanksione ndaj Gjykatës Ndërkombëtare Penale / Reagon Gjykata Ndërkombëtare Penale

ICCPresidenti Donald Trump autorizoi të enjten sanksione ekonomike dhe udhëtimi ndaj punonjësve të Gjykatës Ndërkombëtare Penale që hetojnë shtetasit amerikanë apo të vendeve aleate si Izraeli, duke përsëritur veprimet që ndërmori gjatë mandatit të parë në Shtëpinë e Bardhë.

Vendimi përkon me vizitën në Uashington të Kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, i cili kërkohet nga Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC) së bashku me ish-ministrin e tij të mbrojtjes dhe një udhëheqës të grupit militant palestinez Hamas, në lidhje me luftën në Rripin e Gazës. Ende nuk dihen emrat e individëve të sanksionuar.

Në vitin 2020, gjatë administratës së parë të Presidentit Trump, Uashingtoni vendosi sanksione ndaj prokurores së atëhershme Fatou Bensouda dhe një prej ndihmësve të saj kryesorë lidhur me hetimet ndaj trupave amerikane nën dyshimet për krime lufte në Afganistan.

Gjykata Ndërkombëtare Penale, ICC, nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese për koment. Sanksionet përfshijnë ngrirjen e çdo pasurie në Shtetet e Bashkuara të individëve të përcaktuar në listën e sanksioneve dhe ndalimin e tyre dhe familjeve të tyre që të futen në Shtetet e Bashkuara.

Gjykata e përhershme me 125 anëtarë mund të ndjekë penalisht individë për krime lufte, krime kundër njerëzimit, gjenocid dhe krimin e agresionit kundër territorit të vendeve anëtare ose nga shtetasit e tyre. Shtetet e Bashkuara, Kina, Rusia dhe Izraeli nuk janë anëtare të kësaj gjykate.

Presidenti Trump e nënshkroi urdhrin ekzekutiv pasi senatorët demokratë bllokuan javën e kaluar një përpjekje republikane për të miratuar një legjislacion që përcaktonte sanksione ndaj gjykatës.

Gjykata ka marrë masa për të mbrojtur punonjësit e saj nga sanksionet e mundshme amerikane, duke ua paguar rrogat tre muaj paradhënie, ndërsa pritet të përballet me kufizime financiare që mund të dëmtojnë funksionimin gjykatës për krimet e luftës, thanë muajin e kaluar burimet për agjencinë e lajmeve Reuters.

Vitin e kaluar në dhjetor, presidentja e gjykatës, gjyqtarja Tomoko Akane, paralajmëroi se sanksionet do të “dëmtonin me shpejtësi operacionet për të gjitha situatat dhe çështjet, si dhe do të rrezikonin vetë ekzistencën e saj”.

Rusia gjithashtu ka vënë në shënjestër gjykatën. Në vitin 2023, GJNP-ja lëshoi një urdhër arresti për presidentin Vladimir Putin, duke e akuzuar për krim lufte lidhur me dëbimin e paligjshëm të qindra fëmijëve nga Ukraina. Rusia i ka ndaluar hyrjen kryeprokurorit të GJNP-së, Karim Khan dhe e ka vendosur atë dhe dy gjyqtarë të tjerë në listën e personave të kërkuar.

voa

 

icc trumpReagon Gjykata Ndërkombëtare Penale pas sanksioneve të Trump

 

Trump vendos sanksione ndaj Gjykatës Ndërkombëtare Penale. Punonjësit e Gjykatës Ndërkombëtare Penale kërcënohen nga sanksionet financiare dhe ndalimet e hyrjes në SHBA.

 

Gjykata Ndërkombëtare Penale ka dënuar të premten (07.02.) sanksionet e vendosura me dekret nga presidenti amerikan, Donald Trump.  Me këtë kërcënohet puna juridike e pavarur dhe e paanshme e Gjykatës, u tha nga institucioni në Hagë. Gjykata u bëri thirrje të gjithë 125 vendeve anëtare të bashkohen pas drejtësisë dhe të drejtave themelore të njeriut.

Presidenti amerikan, Donald Trump urdhëroi sanksionet kundër Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC) pasi e akuzon gjykatën për “sjellje keqdashëse”. Gjykata “abuzoi me pushtetin e saj” duke lëshuar urdhër-arreste të pabazuara kundër kryeministrit izraelit, Benjamin Netanyahu dhe ministrit të atëhershëm të Mbrojtjes, Joav Gallant, thuhej në dekretin e Trump.

 

Ndalim i hyrjes në SHBA

Sipas dekretit të Trump, drejtuesve, punonjësve dhe punonjësve të ICC-së si dhe anëtarëve të afërt të tyre të familjes u ndalohet hyrja në SHBA.  Gjithashtu, të gjitha pasuritë që këta persona zotërojnë në SHBA do të ngrihen. Gjykata siguroi punonjësit e saj për mbështetjen e plotë. “Gjykata qëndron me vendosmëri pranë punonjësve dhe u premton miliona viktimave të pafajshme të dhunës në mbarë botën drejtësi dhe shpresë në të gjitha proceset e saj.

dw

Gjermani: Sabotazhe ruse në prag të zgjedhjeve?

demtimi i makinaveNdihmës të agjentëve rusë, mes të cilëve dyshohet se ka edhe nënshtetas nga Serbia dhe Bosnjë-Hercegovina, po dëmtojnë automjete në Gjermani për të diskredituar partinë e Gjelbër. Po si bëhet kjo?

 

Aksioni zgjat vetëm disa sekonda. Mbani një shishe spërkatësi me shkumë poliuretani, e mbështesni në skapamento (gypi për nxjerrjen e gazit nga makina), e shtypni një dy herë dhe – kaq. Shkuma më pas ngurtësohet dhe manika nuk ndizet më. Është kjo vetëm një lojë e të rinjve apo vepër penale e dëmtimit të pronës private, apo është vepër e aktivistëve të klimës?

Sipas raportimeve të mediave gjermane, policia në Baden-Württemberg, Bavari, Berlin dhe Brandenburgbeson se pas këtyre aksioneve që kanë ndodhur së fundi fshihet diçka shumë më serioze. Në këto lande që nga muaji dhjetor janë dëmtuar në këtë mënyrë 270 automjete. Gjurmët të çojnë tek organizatorët e aksionit, të cilët ndoshta janë – në Rusi.

Policia ka marrë në pyetje katër të dyshuar. Njëri pranoi se ishin punësuar nga një rus dhe se merrnin udhëzime nëpërmjet një aplikacioni celular nga Rusia. Për çdo veturë të dëmtuar janë paguar nga 100 euro, e ata kanë marrë edhe disa mijëra euro kapital fillestar.

Autoritetet hetimore besojnë se bëhet fjalë për një operacion sabotues rus, që synon të ndikojë në fushatën aktuale zgjedhore në Gjermani. Automjetet e dëmtuara shpesh kishin ngjitëse me imazhin e kandidatit për kancelar të Partisë së Gjelbër, Habeck si dhe sloganin “Bëhu më i gjelbër!”. Kjo është arsyeja pse hetuesit fillimisht supozuan se aktivistët e klimës ose mbështetësit e të Gjelbërve ishin pas sulmeve me shkumë. Mirëpo, pas deklaratës së të dyshuarit, kjo ka ndryshuar.

 

Berbock: Kremlini po përpiqet të destabilizojë vendin

Ministrja e Jashtme gjermane Analene Baerbock është e bindur se Rusia qëndron pas sabotimit të supozuar. “Ka kohë që është e qartë se Kremlini po përpiqet të përdorë metoda të ndryshme për të destabilizuar demokracitë evropiane dhe për të diskredituar partitë që nuk i pëlqejnë. Kushdo që mbron politikisht një rend paqeje evropian dhe kundërshton luftën agresive kundër Ukrainës, e cila shkel ligjin ndërkombëtar, bëhet një objektiv i Kremlinit dhe simpatizantëve të tij”, tha ministrja në një deklaratë me shkrim.

sabotazhe ruseAnalena Baerbock është një nga kandidatet kryesore e të Gjelbërve për zgjedhjet e 23 shkurtit. Kjo parti qartazi ka qenë në anën e Ukrainës. Sipas qeverisë gjermane, Rusia tashmë ka tentuar të ndërhyjë në fushatën zgjedhore në zgjedhjet e mëparshme federale të vitit 2021. Që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, numri i incidenteve është rritur, sipas një analize të Shërbimit të Kundërzbulimit Ushtarak Gjerman (MAD).

“Ne nuk mund të injorojmë që kërcënimi hibrid është përkeqësuar që atëherë.” Disa muaj më parë, u raportua se luftëtarët e informacionit nga Agjencia e Dizajnit Social të lidhur me Kremlinin po përdornin qëllimisht falsifikime dhe gënjeshtra për të ndarë dhe destabilizuar shoqëritë. “Gjithashtu, fushata e quajtur “Doppelgänger-Kampagne” i ka shndërruar partitë demokratike gjermane në një objektiv të sulmeve,” vuri në dukje ministrja Berbock.

Fushata “Doppelgänger” është një rrjet rus i qindra mijëra llogarive makinerike në mediat sociale, të cilat simulojnë përdoruesit e vërtetë dhe përhapin propagandë pro-ruse.

 

Numri i rasteve po shtohet

Metoda e sulmeve me shkumë nuk është rasti i parë i veprimeve sabotuese “me kosto të ulëta”, që kryesisht kryhen në shkallë të vogël. Sipas të dhënave të Shërbimit Federal për Mbrojtjen e Kushtetutës, prej muajsh ka një tendencë që shërbimet ruse të punësojnë kriminelë të vegjël në vendet e synuara për të kryer veprime të ndryshme. Në këtë rast bëhet fjalë për katër të rinj nga Serbia, Bosnjë-Hercegovina dhe Gjermania.

Lista e incidenteve po bëhet më e gjatë: pako të djegura në qendrat postare dhe në aeroplanë, fluturime me dron mbi objektet e Bundeswehrit, vrima në gardhet rrethuese të kazermave, persona të paautorizuar në terrenet e stërvitjes ushtarake, infrastrukturë të dëmtuar hekurudhore, sulm i planifikuar ndaj kreut të kompanisë gjermane të prodhimit të armëve Rheinmetall… Strategjia e sulmeve hibride e Rusisë përfshin edhe dëmtimin e kabllove nënujore në Detin Baltik nga “flota hije” ose “flota e errët” ruse, cisterna që kushtojnë pak dhe transportojnë naftën ruse në Azi.

 

Sulmet në vendet e tjera

Gjermania nuk është vendi i vetëm i Bashkimit Evropian ku diversantët rusë dhe ndihmësit e tyre janë aktivë. Në një intervistë për Deutsche Welle, Përfaqësuesja e Lartë e BE-së për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë Kaja Kalas theksoi se Rusia po përpiqet të ushtrojë ndikim kudo.

“Ne nuk duhet t’i shikojmë këto incidente si të izoluara, por duhet të shohim kontekstin e këtyre sulmeve. Ne duhet të kuptojmë se synimet e Rusisë ndaj Evropës dhe arkitekturës evropiane të sigurisë nuk kanë ndryshuar”, tha Kallas.

Si rezultat, anijet luftarake nga vendet baltike tani po patrullojnë së bashku për të parandaluar sulmet ruse ndaj kabllove nënujore. Në Gjermani, ndjekja penale e të dyshuarve për akte sabotazhi kërkon mjaft kohë, paralajmërojnë ekspertë të sigurisë së brendshme, si anëtari i Bundestagut, kristiandemokrati Roderich Kiesewetter (CDU). Muaj, nëse jo edhe vite, kalojnë deri sa të hetohen të gjitha lidhjet, deri sa të fillojnë gjyqet fillojnë dhe merren vendimet. Deri atëherë, hakerët jashtë vendit, agjentët rusë dhe ndihmësit e tyre vazhdojnë me aksionet e tyre, por në ndonjë segment tjetër apo ndonjë vend tjetër.

dw

Shtëpia e Bardhë qartëson planin e Presidentit Trump për Gazën pas reagimeve kundër

Trump GazaPresidenti Donald Trump tha sot se “nuk do të duhen ushtarë amerikanë” për të zbatuar propozimin e tij që Shtetet e Bashkuara ta marrin nën kontroll Rripin e Gazës dhe për ta zhvilluar këtë territor të shkatërruar nga lufta.

 

Shtëpia e Bardhë gjithashtu tha se propozimi i Presidentit Trump për zhvendosjen e palestinezëve do të ishte i përkohshëm. Siç njofton korrespondentja e Zërit të Amerikës në Shtëpinë e Bardhë, Patsy Widakuswara, ky ndryshim i qëndrimit vjen pas reagimeve botërore dhe paralajmërimit të Kombeve të Bashkuara kundër “çfarëdo lloj spastrimi etnik”.

 

Mbi 500 mijë palestinezë, rreth një e katërta e popullsisë, janë kthyer në pjesën veriore të Gazës. Ata u shprehën mospërfillës ndaj deklaratave të Presidentit Donald Trump se Shtetet e Bashkuara do ta merrnin nën kontroll enklavën palestineze.

“Presidenti Trump vetëm mund të ëndërrojë se mund të na zhvendosë, apo të na dëbojë”, thotë palestinezja Samiha Zaher.

Të martën, Presidenti Trump u pyet nëse do të dërgonte trupa amerikane për të marrë Gazën.

“Sa i përket Gazës, do të bëjmë çfarëdo që të jetë e nevojshme. Nëse është e nevojshme, do ta bëjmë këtë. Do ta marrim përsipër atë copë”, deklaroi zoti Trump.

Por të enjten Presidenti Trump shkroi në platformën e tij Truth Social se “Rripi i Gazës do t’i dorëzohej Shteteve të Bashkuara nga Izraeli në fund të luftimeve”.

Ai shtoi se palestinezët do të “vendosen në komunitete shumë më të sigurta dhe më të bukura, me shtëpi të reja dhe moderne, në rajon”.

Ai gjithashtu shtoi se Shtetet e Bashkuara do të punojnë “me ekipe të mëdha ndërtuesish nga e tërë bota” dhe “gradualisht dhe me kujdes do të fillonin të ndërtonin atë që do të shndërrohej në njërin prej projekteve zhvillimore më të mrekullueshme në botë”.

Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Karoline Leavitt po ashtu qartësoi deklaratat e Presidentit Trump të mërkurën.

“Kjo nuk nënkupton prani të forcave në Gazë. Nuk do të thotë se taksapaguesit amerikanë do t’i financojnë këto përpjekje. Do të thotë që Donald Trumpi, i cili është personi më i aftë për të bërë marrëveshje në planet, do të bëjë një marrëveshje me partnerët tanë në rajon”, tha ajo.

Por partnerët e rajonit, përfshirë Jordaninë dhe Egjiptin, dy shtetet të cilave Presidenti Trump po u bën trysni për të pranuar palestinezët në vendet e tyre, e kundërshtuan këtë ide.

Mbreti Abdullah i Jordanisë u takua me Presidentin palestinez Mahmoud Abbas në Aman të mërkurën, ndërkohë që zyrtarë të tjerë të lartë palestinezë u takuan me ministrin e jashtëm të Egjiptit në Kajro. Ata theksuan nevojën për një zgjidhje me krijimin e dy shteteve.

Të njëjtin qëndrim mbajti edhe Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Antonio Guterres.

“Është thelbësore të veprojmë në përputhje me themelin e ligjit ndërkombëtar. Është qenësore të shmangim çfarëdo formë të spastrimit etnik”, tha ai.

Arabia Saudite, që konsiderohet busulle gjeopolitike dhe kulturore e botës arabe, përmes televizionit publik, e bëri të qartë qëndrimin në përkrahje të një shteti palestinez, duke e quajtur atë “të qëndrueshëm, të palëkundur dhe të patundur”.

“Ky qëndrim i palëkundur nuk është i hapur për negociata”

Kjo deklaratë kundërshton pretendimin e Presidentit Trump të bërë të martën se Arabia Saudite nuk po kërkon një shtet palestinez.

“Arabia Saudite do të japë një ndihmë të madhe dhe e ka luajtur një rol të tillë tashmë. Ata duan paqe në Lindjen e Mesme”, deklaroi ai.

Arabia Saudite ishte e përfshirë në negociata me administratën e Presidentit Biden për të njohur Izraelin në shkëmbim të një marrëveshje mbi sigurinë dhe energjinë.

Por bisedimet u ndalën për shkak të sulmit të Hamasit ndaj Izraelit me 7 tetor të vitit 2023 dhe kundërofensivës së Izraelit.

Një marrëveshje me Arabinë Saudite do të zgjeronte Marrëveshjen e Abrahamit, të cilën Presidenti Trump e ndërmjetësoi në vitin 2020, e cila normalizoi marrëdhëniet ndërmjet Izraelit dhe shteteve arabe. Rijadi kërkon të jetë më i kujdesshëm, të paktën tani për tani.

“Princi Saudit i Kurorës, Mohammed bin Salman aktualisht nuk sheh ndonjë përfitim të menjëhershëm për veten nëse i bashkohet planit të Presidentit Trump, i cili përndryshe është fyes dhe e tërë bota duket që ka dalë kundër tij”, thotë Madawi al-Rasheed, profesor në Shkollën Ekonomike të Londrës.

Në mesin e tyre janë vendet armike të Shteteve të Bashkuara, Kina dhe Rusia, por edhe aleatët e saj, përfshirë Gjermaninë, Francën dhe Britaninë.

“Duhet lejuar kthimi në shtëpitë e tyre. Duhet t’i lejojmë të rindërtojnë dhe ne duhet t’u qëndrojmë me ta gjatë rindërtimit në kërkim të një zgjidhjeje përmes krijimit të dy shteteve”, deklaroi Kryeministri britanik Keir Starmer.

Shtëpia e Bardhë thotë tani se plani i Presidentit Trump është zhvendosja e përkohshme e palestinezëve në një vend tjetër.

“Është vend ku nuk jetohet. Në fakt mendoj se është keq të sugjerohet se njerëzit mund të jetojnë në kushte aq të vështira”, deklaroi zëdhënësja Leavitt.

Ajo tha se Presidenti Trump do të flasë me udhëheqësit rajonalë gjatë ditëve të ardhshme.

Ndërkohë protestuesit u mblodhën në disa qytete amerikane për të protestuar veprimet e Presidentit Trump, përfshirë qëndrimin e tij mbi Gazën.

voa

Merz: „Pa ne asgjë nuk ecën përpara në Evropë”

MerzFriedrich Merz parashtroi të martën përfytyrimet kryesore për Gjermaninë dhe botën. Ai tha se që nga Bismarcku, Evropa funksionon vetëm kur Gjermania është e fortë. Auron Dodi ndoqi aktivitetin.

 

Fjala në Bonn e kryetarit të CDU-së dhe me gjasa kancelarit të ardhshëm të Gjermanisë, Friedrich Merz u prit me interes, pas debatit të nxehtë në Bundestag javën e kaluar, për mocionet e CDU-së për migrimin.

Merz i krahasoi zgjedhjet e vitit 2025 me zgjedhjet e vitit 1949 (pas luftës), të vitit 1953 (për ekonominë), të vitit 1972 (fitorja e socialdemokratit Willy Brandt), 1990 (ribashkimi i Gjermanisë). Zgjedhjet e 23 shkurtit i quajti vërtet “zgjedhje për fatin”, përballë “zhvendosjes tektonike të qendrave politike dhe ekonomike të pushtetit në botë.”

„Përpjekje të mundimshme vitet e ardhshme”

Elementi i parë ku u ndal Merz qe siguria, mbrojtja. CDU-ja kërkon në programin e saj që minimumi i shpenzimeve për mbrojtjen të jetë 2% të PBB. “Vendimtare është që ne të jemi në gjendje të mbrohemi dhe ta bëjmë këtë mundësisht me të tjerë, si p.sh. me fqinjët evropianë”, tha ai.

“Kjo do të na kërkojë përpjekje të mundimshme vitet e ardhshme”e përgatiti Merz publikun. Rëndësi për të ka “që të kemi mjetet” financiare dhe që ato të përdoren “me efikasitet.” “Evropa ka 17 tipe të ndryshme tankesh”, SHBA ka vetëm 2, kujtoi Merz. “Ne duhet të thjeshtojmë, të standardizojmë dhe të rritim numrin e porosive”.

Importimet e tankeve gjermane nga shumica e vendeve evropiane flasin që Gjermania e ka vazhduar traditën historike në këtë fushë prodhimi. Edhe kështu mund të kuptohet ky shembull i liderit konservator.

“Gjermania të punojë për besimin e fqinjëve”

Merz la të kuptohet se një politikë ndryshe me të nuk do të thotë izolim nacional, ndonëse u shpreh për një “Gjermani të fortë”. Ai quajti “një nga pikat qendrore të politikës” vitet e ardhshme që Gjermania të punojë për besimin e fqinjëve te ajo.

Këtë Merz e merr si mesazh nga koha e ribashkimit të Gjermanisë. Në vitet 1989-1994 ai kishte përjetuar si eurodeputet i Parlamentit Evropian reagimet e fqinjëve për ribashkimin e Gjermanisë.

Britanikët, po edhe italianët nuk qenë entuziastë për ribashkimin gjerman. “Unë e dua Gjermaninë kaq shumë sa preferoj të kem dy të tilla”, kujtoi Merz qëndrimin e kryeministrit italian Giulio Andreotti.

“Francezët na besuan, sepse i besuan Helmut Kohlit”, tha Merz. Ai kërkoi që Gjermania të përcjellë “një sinjal të qartë” te partnerët, si në traditën e Republikës së Bonnit.

“Nuk shkon, që ne të kemi një distancë të tillë me fqinjin tonë në Perëndim…dhe në Lindje”, u shpreh Merz.”Ndryshe nga mbajtësi aktual i postit, unë do t’i kushtoj një pjesë të konsiderueshme të kohës sime rivendosjes së marrëdhënieve më të mira me fqinjët tanë evropianë, veçanërisht, por jo vetëm, me Francën dhe Poloninë”, u zotua lideri i CDU-së.

“Që nga Bismarcku, Evropa funksionon kur Gjermania e fortë”

Njëkohësisht, Merz kujtoi se “ne e dimë, të paktën që nga Bismarcku, se kjo Evropë funksionon vetëm nëse Gjermania luan një rol të fortë”. Kjo nuk është arrogancë gjermane, tha ai. “Ne jemi vendi më i populluar, ekonomikisht jemi ende vendi më i fuqishëm. Jemi aq shumë në qendër të Evropës, saqë pa ne, kundër nesh, asgjë nuk do të ecë përpara në Evropë”.

Fuqinë ekonomike të Gjermanisë, Merz e ilustroi kur shpjegoi synimin e CDU/CSU, për një rritje 2% të ekonomisë gjermane. “Kjo përfaqëson 90 miliardë euro rendiment ekonomik” më shumë se tani, kujtoi ai.

Ekonomia – më e rëndësishmja për CDU

CDU/CSU shihet në Gjermani tradicionalisht e lidhur me një politikë të fortë ekonomike. Firmat konsulente i kanë rekomanduar Merzit tani që të përqendrohet në këtë kompetencë, që nuk shihet se e kanë partitë e tjera. Me sa duket edhe për këtë arsye, temën e migrimit ai vetëm sa e preku në fund.

Përfytyrimi bazë i politikës ekonomike të CDU/CSU-së, sipas Merz, është krijimi i kushteve kuadër më të mira për të gjithë, jo subvencione të mëdha për pak (si p.sh. për teknologjitë e gjelbra).

Ndryshimi “brutal” i SHBA nga Trump, tha Merz, në këtë kuadër mund të tërheqë shkencëtarë në Evropë. “Të parët po vijnë në Gjermani”, dhe thonë liritë dhe klima politike që keni janë ndoshta më të mira për ne.

„50 termocentrale të reja me gaz”

“Ky vend duhet të mbetet vend industrial”, deklaroi Merz. 300.000 vende pune humbën në tri vitet e kaluara në industri, kujtoi ai. Në këtë kuadër lider konservator tha se ne duam që pas 10 vjetësh nga automjetet të mos dalë më dioksid karboni CO2. “Por se çfarë teknike motorike ka automjeti, këtë politika nuk mund ta thotë”, precizoi ai. Me këtë Merz theksoi indirekt mbështetjen e partisë së tij edhe për motorin me djegie të brendshme.

Pasi kritikoi si absurde mbylljen e centraleve bërthamore në Gjermani, Merz u ndal te termocentralet me gaz. CDU/CSU mbështesin ndërtimin e shpejtë të 50 termocentraleve me gaz në Gjermani – duke i shpallur ato “me interes mbizotërues publik”.

“Shfrytëzim i të dhënave”, më shumë se “mbrojtje e të dhënave”

Produktivitetin në Gjermani, CDU/CSU do ta nxisë duke ulur tatimin për ndërmarrjet. Ai do të jetë 25%, “një normë tatimore konkurruese”. Për të nxitur digjitalizimin, partia e tij do të ngrejë një ministri të posaçme.

Si një burim suksesi për Inteligjencën Artificiale (AI) në Gjermani, Merz sheh shfrytëzimin e bazës së të dhënave, që kanë sipërmarrjet. Dhe përqendrimin “te shfrytëzimi i të dhënave”, më shumë se te “mbrojtja e të dhënave”, këshillë që Merz e kishte marrë për Gjermaninë nga shefi i Microsoftit.

Më shumë punë përballë punës inteligjente

Merz kërkoi ndryshim të qëndrimit ndaj punës e që Gjermania “të përveshë krahët për punë”. Puna nuk duhet parë si “ndërprerje e pakëndshme e kohës së lirë”, tha ai. Me “ekuilibrin punë-jetë(work-life) dhe me javë pune katërditëshe” ai tha se nuk mund të ruhet mirëqënia e Gjermanisë.

Migrimi – temë dytësore në fjalim

Sondazhet e deritashme nuk i dëshmojnë CDU/CSU përfitim nga debati i javës së kaluar në Bundestag për migrimin. Sondazhe të reja të rëndësishme do të publikohen deri të premten.

Sidoqoftë, Merz tha në Bonn kalimthi se me temën e migrimit ishte marrë kundër dëshirës. Por i detyruar nga atentatet në Aschaffenburg, Magdeburg e Solingen; nga fakti që problemi i migrimit duhet zgjidhur; nga fakti se për tre vjet nën qeverinë “semafori” AfD-ja e kishte dyfishuar mbështetjen nga 10% në 20 %.

Arritjet e CDU-së në 80 vitet e fundit ruhen “vetëm në qendrën politike” u shpreh Merz. “Unë nuk do të zgjas kurrë dorën për të bashkëpunuar me AfD-në apo për të formuar një qeveri”, siguroi ai.

„Çdo votë për AfD, të nesërmen e zgjedhjeve pa vlerë” praktike

Kryetari i CDU-së dhe kandidati për kancelar të Gjermanisë, Friedrich Merz kujtoi se çdo votë për AfD-në, që të nesërmen e zgjedhjeve, do të jetë pa vlerë. Kjo pasi asnjë parti gjermane, as CDU/CSU, nuk duan të kenë të bëjnë me AfD. Ndaj kërkoi votën për partinë e tij.

Jashtë sallës së aktivitetit të CDU-së, në një të ftohtë të acartë rreth 1500 vetë protestonin. Kundër së djathtës, ekstremizmit të djathtë. Dhe kundër CDU-së që pranoi votat e AfD-së për planin pesë-pikësh në Bundestag.

dw

Analistët: Kupola e Hekurt Amerikane ul kërcënimin bërthamor, por nxit garën e armëve

RaketaUrdhri i Presidentit të Shteteve të Bashkuara Donald Trump që të ndërtohet një variant amerikan i “Kupolës së Hekurt”, për të mbrojtur SHBA-të nga sulmet ajrore do të pengojë Kinën dhe Rusinë që të kërcënojnë Shtetet e Bashkuara me përdorimin e armëve bërthamore, por kjo mund të nxisë një garë trepalëshe armatimi, thonë analistët.

 

Të premten, Agjencia qeveritare për Mbrojtjen Raketore i kërkoi industrisë së mbrojtjes të identifikojë teknologjitë dhe aftësitë e disponueshme për ndërtimin e Kupolës së Hekurt për Amerikën. Afati për këtë është fundi i shkurtit.

Më 27 janar Presidenti Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv ku përcaktohej kërkesa për ndërtimin e Kupolës së Hekurt Amerikane.

Në urdhrin ekzekutiv thuhej se Shtetet e Bashkuara do të sigurojnë mbrojtjen e të gjithë qytetarëve dhe të kombit, duke ndërtuar një sistem mbrojtës raketor të gjeneratës së ardhshme.

Kupola e Hekurt Amerikane do të mbrojë Shtetet e Bashkuara “nga raketat balistike, hipersonike, raketat e përparuara kruiz dhe sulme të tjera ajrore të gjeneratës së ardhshme nga kundërshtarët që kanë aftësi të njëjta luftarake me SHBA-të, kundërshtarë me kapacitete të përafërta dhe kundërshtarë që paraqesin kërcënim për sigurinë”, thuhej në deklaratë.

Ky sistem do të bëjë të mundur që SHBA-të të kenë “aftësitë për t’u kundërpërgjigjur”, që do të thotë aftësi për të ndërmarrë një kundër-sulm bërthamor.

Urdhri përfshin gjithashtu një rishikim të pozicionit të mbrojtjes raketore për të identifikuar mënyrat që aleatët dhe partnerët e Shteteve të Bashkuara të rrisin bashkëpunimin në zhvillimin e mbrojtjes raketore dhe ndërmarrjen e operacioneve.

Zoti Trump urdhëroi Sekretarin e Mbrojtjes Pete Hegseth të hartojë një plan gjatë tre muajve të ardhshëm për të ndërtuar mburojën raketore.

 

Forcimi i aftësive parandaluese

Robert Peters, hulumtues mbi Parandalimin Bërthamor dhe Mbrojtjen Raketore pranë Fondacionit Heritage, tha të enjten në një komunikim telefonik se Kupola e Hekurt për Amerikën, do të eleminojë mundësinë që një aktor i huaj të përdorë kërcënimin bërthamor për të ushtruar trysni ndaj Shteteve të Bashkuara, krahas faktit që do të mbrojë vendin nga një sulm i mundshëm.

“Ne i kemi mundësitë për të ndërtuar një Kupolë të Hekurt”, tha ai, duke shtuar se “nuk ka asnjë arsye përse të mos e bëjmë një gjë të tillë, veçanërisht kur shohim autokratë në Korenë e Veriut, Kinë, dhe Rusi që po angazhohen në kërcënimin bërthamor”.

Presidenti rus Vladimir Putin ka kërcënuar disa herë për përdorim të armëve bërthamore gjatë luftës në Ukrainë, e cila nisi me sulmin në shkallë të gjerë nga Moska në vitin 2022.

Në nëntor, Presidenti Putin nënshkroi një doktrinë të re mbi kriteret se kur Moska mund të reagojë me një përgjigje bërthamore, pasi Presidenti Joe Biden e lejoi Ukrainën që të përdorte armët amerikane me rreze të gjatë veprimi, për të sulmuar objektivat ushtarake në Rusi.

Sipas doktrinës së rishikuar, një sulm konvencional ndaj Rusisë nga çdo shtet, që mbështetet nga një fuqi bërthamore, konsiderohet një sulm i përbashkët dhe mund të nxisë një përgjigje bërthamore. Më përpara, Rusia rezervonte të drejtën për të përdorur armë bërthamore vetëm në rast të një sulmi që kërcënonte ekzistencën e vendit.

Patrycja Bazylczyk, bashkëpunëtore në fushën e kërkimit në Projektin e Mbrojtjes Raketore pranë Qendrës për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, tha se “në rast se zbatohet mirë, Kupola e Hekurt për Amerikën” mund të forcojë mbrojtjen amerikane dhe mund të ndikojë në përllogaritjet strategjike të kundërshtarëve tanë”.

Ajo i tha Zërit të Amerikës se “Përmirësimi i mbrojtjes ajrore dhe raketore të vendit, do të bënte që një vend i mundshëm që mendon të na godasë, të mos ketë besimin tek suksesi i sulmit” duke shtuar se “kjo ndihmonte në parandalimin e sulmeve”.

Plani për Kupolën e Hekurt ngjan me nismën e dyfishtë të ish-Presidentit Ronald Reagon për Mbrojtjen Strategjike dhe Çarmatimin Bërthamor, thotë Hans Kristensen, drejtor i Projektit të Informacionit Bërthamor në Federatën e Shkencëtarëve Amerikanë.

Programi i njohur si “Lufta e Yjeve”, u njoftua në vitin 1983 dhe synonte zhvillimin e një sistemi për t’i mbrojtur Shtetet e Bashkuara nga raketat bërthamore.

 

Rreziku për një garë armatimi

Nisma e Presidentit Trump për “Kupolën e Hekurt”, deri diku, pasqyron shqetësimin të tij për armët bërthamore”, por “një sistem amerikan më i fortë i mbrojtjes raketore, thuajse me siguri do ta bënte më të vështirë arritjen e një marrëveshjeje bërthamore me Rusinë dhe Kinën për shkak të shqetësimit të ndërsjellë se një mbrojtje raketore më efektive do të rriste kërcënimin ndaj aftësive të tyre për kundër-sulme bërthamore”, tha më tej zoti Kristensen.

Gjatë video-mesazhit në punimet e Forumit Ekonomik Botëror në Davos, të Zvicrës, më 23 janar, Presidenti Trump tha se dëshiron të diskutojë me Rusinë mbi “çarmatimin bërthamor” dhe se edhe Kina do t’i duhej t’u bashkohej këtyre diskutimeve.

Zoti Kristensen i tha të enjten Zërit të Amerikës se “Federata e Shkencëtarëve Amerikanë mirëpret deklaratat e zotit Trump mbi nevojën për vendosjen e kufizimeve për armët bërthamore dhe mundësisht për heqjen e tyre dhe i bënte thirrje administratës që të punonte për arritjen e këtyre objektivave”.

Ai shtoi ndër të tjera se bisedimet për reduktimin bërthamor “janë urgjente, sepse traktati ‘New Start’ skadon pas rreth 1 viti”.

Traktati mes Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë për kufizimin e armëve bërthamore, ‘New START’, skadon në shkurt të 2026.

Daryl Kimball, drejtor ekzekutiv i Shoqatës së Kontrollit të Armëve, i tha Zërit të Amerikës se Presidenti Trump ka në plan një “sistem më ambicioz për të penguar sulmet me raketa strategjike nga Rusia ose Kina sesa përpjekjet që ai bëri në 2019”.

“Nuk është realiste të besohet se një sistem efektiv do të ishte i zbatueshëm në një të ardhme të afërt, kryesisht sepse kundërshtarët do të përgjigjen duke bërë përpjekje për t’i çarë sistemet e mbrojtjes raketore në mënyrë që të ruajnë aftësinë për të penguar një goditje me armë konvencionale, ose bërthamore nga ana e SHBA-ve,” tha ai.

Sidoqoftë zoti Kimball shtoi se “Ne mirëpresim interesin e zotit Trump për të negociuar marrëveshje me Rusinë dhe Kinën për të reduktuar kostot e “jashtëzakonshme” të armëve bërthamore, përmes negociatave për uljen e arsenalit bërthamor me Rusinë dhe Kinën. Pa një marrëveshje të tillë, do të ishim dëshmitarë të një gare tre palëshe, të kushtueshme armësh bërthamore, nga e cila nuk ka asnjë të fituar”.

Sipas të dhënave të Federatës së Shkencëtarëve Amerikanë, Shtetet e Bashkuara kanë rreth 5044 mbushje bërthamore, Rusia ka mbi 5500 dhe Kina ka afërsisht 500 mbushje bërthamore.

Pentagoni shkroi në raportin vjetor mbi vlerësimin ushtarak të Kinës, të shpërndarë në muajin dhjetor, se Kina mund të ketë më shumë se 1000 mbushje operacionale bërthamore deri në vitin 2020.

Koreja e Veriut, përmes agjencisë shtetërore të lajmeve KCNA, shprehu të hënën kundërshtinë ndaj planit të Shteteve të Bashkuara për të ndërtuar Kupolën e Hekurt, duke e cilësuar si një “përpjekje hegjemone për të ruajtur supremacinë e saj ushtarake”.

Ambasada e Kinës në Uashington i tha Zërit të Amerikës të hënën se nuk kishte asnjë koment për çështjen.

Një diplomat i lartë rus i cituar nga agjencia shtetërore e lajmeve Tass të enjten tha se Kupola e Hekurt e Amerikës “i jep fund perspektivave për reduktim strategjik të arsenalit bërthamor dhe raketor dhe i lë vend shtimit të këtij arsenali në sasi dhe cilësi“.

Richard Weitz, drejtor i Qendrës për Analiza Politike-Ushtarake në Institutin Hudson, tha se “Rusët dhe kinezët kanë thënë gjithmonë se nëse SHBA-të ndërtojnë mbrojtje më të mirë, ata do të ndërtojnë kapacitete më të mira sulmuese në mënyrë që të mund t’i kapërcejnë aftësitë mbrojtëse (amerikane)”.

Ai i tha Zërit të Amerikës të enjten se përpjekja për ndërtimin e Kupolës së Hekurt, së bashku me interesin e Presidentit Trump bisedime për reduktimin bërthamor me Kinën dhe Rusinë, synon të zvogëlojë kërcënimet ndaj Shteteve të Bashkuara, por se do të jetë e vështirë për ta përfshirë Kinën në tryezën e bisedimeve për heqjen e armëve bërthamore.

 

voa

Si po përgatitet BE për një konflikt tregtar me SHBA?

US EUNuk është ende e qartë se kur presidenti amerikan Trump do t’i drejtohet BE me politikën e tij doganore. Por Evropa tashmë po përgatitet dhe po reagon me kundërkërcënime – dhe oferta.

 

Donald Trumpi ende nuk e ka jetësuar kërcënimin për të vendosur tarifa të reja doganore ndaj BE. Presidenti amerikan fillimisht sulmoi fqinjët e tij.

Para disa ditësh, ai njoftoi tarifat e importit prej 25 për qind për mallrat nga Kanadaja dhe Meksika dhe fillimisht vonoi zbatimin e tyre. Por nëse ato hyjnë në fuqi, edhe industria evropiane do të ndjejë pasojat, thotë Bernd Lange, kryetar i komitetit të tregtisë në Parlamentin Evropian.

Në fakt, prodhuesit dhe nënkontraktorët gjermanë të automjeteve prodhojnë në Meksikë dhe Kanada për tregun amerikan. Kjo është arsyeja pse investimi i VW në një fabrikë baterish në Ontario, Kanada, nuk do të ishte më fitimprurës, nëse tarifat e SHBA do të rriteshin me 25 për qind, shpjegon Lange.

Gjermania është veçanërisht e ndjeshme

SHBA është partneri më i rëndësishëm tregtar për industrinë gjermane të automobilave. Prodhuesit dhe furnizuesit gjermanë krijojnë 140.000 vende pune në SHBA. Prodhimi atje po shkon në një nivel rekord – tani për tani. Sepse Trumpi i ka vënë kompanitë  gjermane veçanërisht në shënjestër. Në mandatin e tij të parë ai kërcënoi se do të vendoste tarifa doganore për automjetet, por nuk i vuri.

Presidenti amerikan është i indinjuar nga deficiti i madh tregtar me Evropën: BE importon mallra nga SHBA me vlerë rreth 160 miliardë euro më shumë se sa merr prej saj. Trump e quan këtë një “turp”.

“Përgjigje ndaj politikave doganore me politika doganore.”

Sipas Institutit të Kielit për Ekonominë Botërore, një konflikt tregtar transatlantik do ta godiste BE shumë më rëndë se SHBA. Kjo është arsyeja pse BE po reziston me oferta dhe kërcënime.

BE përsëriti ofertën e tij për të qëmtuar fushat e bashkëpunimit me qeverinë e SHBA. Kjo mund të përfshijë blerjen e më shumë gazi natyror të lëngshëm (LNG) ose uljen e tarifave për importet e automjeteve nga SHBA. BE aktualisht zbaton një tarifë prej 10 për qind, ndërsa tarifa për automjetet e importuara në SHBA është vetëm 2.5 për qind.

Veç kësaj, BE ripohon unitetin e supozuar ndaj Uashingtonit. BE tha se në rast konflikti, Komisioni Evropian, i cili është përgjegjës për çështjet e tregtisë së jashtme, mund të përgjigjet shpejt dhe në mënyrë të shënjestruar. Këtë e theksuan edhe disa krerë shtetesh dhe qeverish në samitin jozyrtar të së hënës në Bruksel. Kancelari gjerman Olaf Scholz tha se BE, si një zonë e fortë ekonomike, mund t’i përgjigjet politikave doganore edhe me politika doganore. Kjo është ajo që duhet të bëjmë dhe këtë do të bëjmë.

Tarifat doganore si mjet presioni politik

Trumpi i justifikoi tarifat doganore të shpallura kundër Meksikës, Kanadasë dhe Kinës me faktin se shtetet në fjalë nuk po bëjnë sa duhet për të luftuar migrimin e paligjshëm dhe trafikun e drogës. Në një memorandum të 20 janarit drejtuar departamenteve përkatëse të SHBA, Trumpi tha se politika tregtare ishte një element i rëndësishëm i sigurisë kombëtare.

BE është përgatitur që presidenti amerikan mund të përdorë masat ekonomike si levë për të arritur qëllimet politike. Por Brukseli e konsideron veten këtë herë më të pajisur se sa gjatë mandatit të parë të Trumpit, për t’u përballur me një konflikt të mundshëm tregtar me Uashingtonin.

Eksperti i tregtisë Lange i referohet një Task Force të Komisionit Evropian dhe një ligji të ri kundër masave shtrënguese ekonomike. Kjo rregullore i lejon BE të vendosë shpejt kundër-taksa, të pezullojë patenta dhe të përjashtojë vendet e treta nga prokurimet publike.

Ora po troket

Është e paqartë se kur Trumpi do të vendosë me të vërtetë tarifa doganore ndaj Evropës. Por kjo mund të ndodhë shpejt. Tarifat ndëshkuese që ai vendosi shtatë vjet më parë për importet e çelikut dhe aluminit, midis të tjerash nga BE, nuk janë hequr.

Paraardhësi i Trumpit, Joe Biden, i pezulloi ato deri në fund të vitit. Aktualisht, disa kuota të çelikut dhe aluminit janë të përjashtuara nga taksat shtesë doganore. Trumpi aktualisht po shqyrton pezullimin e tyre më së voni deri në fillim të prillit.

Në mënyrë të ngjashme, detyrimet doganore reciproke të vendosura në vitin 2018 nga BE për motoçikletat Harley-Davidson, uiskin Bourbon dhe xhinset vetëm janë pezulluar. Megjithatë, detyrimi për paqe skadon në fund të marsit. Pra, ora po troket.

 

J.Mayr (ARD)

SHBA: Kërkimi shkencor në rrezik nga ngrirja e fondeve

kerkimeAdministrata e re e presidentit Donald Trump ka pezulluar fondet e qeverisë që janë jetike për kërkimin shkencor amerikan. Shkencëtarët i druhen këtij vendimi dhe se çfarë nënkupton ai për të ardhmen e lirisë akademike.

 

Shkencëtarët në Shtetet e Bashkuara gjenden mes paqartësisë dhe panikut, pasi javën e kaluar administrata e presidentit Donald Trump lëshoi urdhrin për ngrirjen e miliarda dollarëve që do të përdoreshin për kërkimin shkencor.

Grantet dhe huatë e planifikuara u pezulluan nga administrata e re brenda dy ditësh, megjithatë mijëra programe shkencore të financuara nga qeveria do të vijojnë. Me pezullim të kërkimit shkencor u përball edhe Instituti Kombëtar i Shëndetit (NIH).

NIH është instituti bio-mjekësor më i madh në botë, i cili shpenzon më shumë se 40 miliardë dollarë në vit (38.7 miliardë euro) për kërkimet mbi shëndetin. Ai u jep fonde më shumë se 300 mijë kërkuesve shkencorë në mbi 2.500 universitete dhe institute të tjera kërkimore, kryesisht në Shtetet e Bashkuara.

Nga frika se mos fondet e NIH mund ta pësojnë akoma më keq nëse flet kundër vendimeve të administratës së Trump, një shkencëtar nga universiteti i Harvardit foli për DW në kushtet e anonimatit.

“Është lëmsh, vërtet e frikshme. Është kërcënim ndaj lirisë akademike. Shumë shkencëtarë dhe teknicienë i ka kapur paniku dhe nuk e dinë më nëse kanë të ardhme në fushën e hulumtimit” – thotë burimi.

Kenneth Evans, ekspert i politikave publike të shkencës dhe teknologjisë në universitetin e Rice në Texas, thotë se administrata e Trump i ka shndërruar SHBA-të në “vend armiqësor për studiuesit”.

“Nuk ka lajm të mirë për shkencën amerikane. Të përzier me sulmet ndaj nëpunësve publikë, mijëra prej të cilëve janë shkencëtarë, administrata Trump e ka shndërruar vendin në armiqësor për shkencën dhe kërkuesit” – thotë ai.

 

Ndikim afatgjatë ndaj shkencës amerikane

Ngrirja e fondeve erdhi në një paketë urdhrash ekzekutivë të firmosur nga presidenti Trump më 27 janar.

Urdhrat e rinj janë të hartuar në mënyrë të tillë që të ndryshojnë rëndësinë e dhjetëra çështjeve shkencore, përfshi këtu klimën dhe shëndetin publik. Ato kanë gjithashtu si qëllim të shkurtojnë fuqinë punëtore të qeverisë, mes tyre edhe shkencëtarët.

Teksa një urdhër federal i datës 21 janar i porosiste agjencitë që të rinisnin shpenzimet, urdhri i fundit do të ketë një ndikim të dëmshëm në planin afatgjatë, thotë Evans. “Kolegjet dhe universitetet amerikane po lëvizin ngadalë, duke riparë dhe mbyllur programe që mund t’i dalin kundër urdhrave të Trump” – nënvizoi Evans.

Ndërkohë, programet shkencore vijojnë punën kudo nëpër botë. Evans tha se tashmë është e provuar se “studentët dhe shkencëtarët që po vuajnë nga rregullat e reja, po shohin mundësira për edukimin dhe punësimin jashtë vendit”.

“Nëse administrata e Trump dëshiron të forcojnë udhëheqjen amerikane në shkencë dhe teknologji, atëherë urdhrat e reja të tij tregojnë se ai nuk po e merr aq seriozisht sa duhet premtimin që pati bërë” – tha Evans.

 

‘Efikasiteti qeveritar’ po dëmton shkencën amerikane

Ngrirja e fondeve çoi në gjendjen pezull të laboratorëve shkencorë në mbarë Shtetet e Bashkuara. Edhe pse një pjesë e punës iu rikthye normalitetit, mbetet ende e paqartë se cilat grante federale do të mbeten të pabllokuara. Shumë shkencëtarë mbeten ende “në paqartësi”, në pritje për të mësuar nëse do t’i marrin fondet që i kanë fituar. Sipas burimit anonim, veprimet e fundit të administratës Trump kanë vonuar kërkime të rëndësishme në mjekësi dhe shkencë.

“Nevojitet shkencë bazike për të drejtuar të ardhmen e kërkimit dhe teknologjisë. Nëse shkencëtarët nuk i besojnë tokës poshtë këmbëve të tyre, atëherë si mundet që ata ta vijojnë punën?” – tha burimi. “Eksperimentet shkencore planifikohen paraprakisht, me muaj ose vite në avancë. Nëse financimi i këtyre projekteve ndalon ose nuk ecën përpara, do të kishte ndikim mbi vite të tëra pune kërkimore”.

Ashtu si ndëprerja e financimeve të tjera federale, veprimet e administratës së Trump do të kishin ndikim dhe do të kthenin pas në vite edhe përparimin e bërë deri tani në institucionet publike.

“Përfaqësimi në të gjitha fushat kërkimore është problematik, dhe ne po përpiqeshim të përmirësonim diversitetin dhe përfaqësimin më të mirë në botën akademike” – shpjegoi burimi. Qeveria amerikane po rishikon të gjitha programet e financuara nga NIH dhe do të vendosë se cilat do të vijojnë të mbështeten ende.

Si pjesë e këtij rishikimi, agjencive do t’u duhet t’u përgjigjen një sërë pyetjesh për secilin program, përfshirë pyetjes nëse programi financon diversitetin, barazinë dhe përfshirjen (DEI), emigrantët apo përfshin referenca gjinore që janë të ndaluara me urdhrat e fundit ekzekutivë.

 

Çfarë duhet të presë tjetër shkenca amerikane?

Evans thotë se ai është i shqetësuar rreth të ardhmes afatgjatë të institucioneve shkencore amerikane, si shtylla të “fuqisë së butë” të vendit në shkallë botërore. “Agjencitë federale shkencore, në veçanti NSF (Fondacioni Kombëtar Shkencor) dhe NIH, janë standardi botëror, kampionë të mbështetjes së kërkimit dhe inovacionit” – tha ai.

“Tërheqja e Trumpit nga Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe Marrëveshja e Parisit i shtojnë benzinë këtij zjarri, duke hapur një dritare për “hambarët” e tjerë të shkencës, në veçanti në Europë dhe Kinë, dhe u lejon atyre të udhëheqin në fushat e shëndetit publik dhe inovacionit të klimës”.

Sipas Evans, shkenca meriton një “vend në tryezë” nëse do të jetë në gjendje t’u mbijetojë reformave agresive të administratës së re.

Komuniteti shkencor i ka varur shpresat tek Michael Kratsios, i përzgjedhuri i Trump për të drejtuar Politikat e Shkencës dhe Teknologjisë në Shtëpinë e Bardhë, emër i cili është në pritje të miratimit nga Senati.

“Nëse zëri i tij do të mbytet nga ndjekësit e Elon Musk dhe ‘skifterët’ e buxhetit, atëherë katër vitet e ardhshme do të vënë në provë kufijtë e dëmit që do të përjetojë shkenca amerikane para se të mbërrijë tek popujt që e mikpresin dhe e mbështesin atë më shumë” – përfundon Evans.

dw

Bruksel: Dakordësim për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes

BrukselDrejtues të lartë të politikës europiane dhe shefi i NATO-s, Mark Rutte u takuan në Bruksel, ku biseduan për prioritetet e përbashkëta të mbrojtjes dhe u dakordësuan për nevojën e rritjes së shpenzimeve për mbrojtjen.

 

Drejtues të nivelit të lartë të vendeve europiane ranë dakord në Bruksel për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes. Një sistem i përbashkët armatimi do të ulte ndjeshëm kostot. Shumë prej liderëve europianë kanë ripërsëritur nevojën për të shtuar shpenzimet për mbrojtjen, megjithatë BE shpreson që kjo rritje të mos jetë aq e lartë sa pretendon presidenti i SHBA-së Donald Trump: 5% të prodhimit të brendshëm bruto në nivel kombëtar.

 

Shtetet europiane besojnë se kostot do të ulen ndjeshëm nëse prodhojnë vetë

Shefja e Politikës së Jashtme të BE-së, Kaja Kallas, deklaroi më parë (03.02.2025), se: “Na duhet të forcojmë industrinë vetjake të mbrojtjes dhe të krijojmë sisteme të përbashkëta armatimi. Atëherë industria jonë e mbrojtjes do të përdorë sisteme të njëjta ushtarake dhe ushtritë e vendeve anëtare do të ndërvepronin.”

Shumë vende anëtare të BE-së e trajtojnë çështjen nga këndvështrimi kombëtar dhe shpenzojnë paratë e takspaguesve të tyre në krijimin e sistemeve vetjake të armatimit.

Por sipas ekspertëve në kontekstin e rrezikut të përbashkët rus ky këndvështrim është i kushtueshëm dhe nuk ka rezultat. Rafael loss nga Këshilli Europian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR) thotë, se “një nga mangësitë tona është që në BE përdorim sisteme të ndryshme tankesh dhe për këtë arsye kostoja për njësi të çdo blerjeje është më e lartë sesa do të ishte me një numër më të ulët sistemesh.”

Ekspertët: I nevojshëm një pakt BE – Britani e Madhe

Ekspertët thonë, se shtetet duhet të bashkëpunojnë dhe të mbështeten tek aftësitë e njëri-tjetrit. Dhe këtu hyn në lojë mbrojtja e Mbretërisë së Bashkuar. Britania e Madhe nuk është më shtet anëtar i Bashkimit Europian, por është një ndër dy shtetet me armatim bërthamor në Europën Perëndimore. Ky vend stërvitur dhjetëra mijëra ukrainas për në fushë-betejë dhe e ka furnizuar vendin e tyre me raketa me rreze të gjatë veprimi, të cilat kanë qenë thelbësore në luftën kundër Rusisë. Britania e Madhe udhëheq gjithashtu Ekspeditën e Përbashkët Ushtarake që përbëhet nga dhjetë shtete dhe është zhvendosur në detin Balltik për të parandaluar sulmet hibride ruse. Ekspertët thonë, se një pakt me Mbretërinë e Bashkuar do të ishte i dobishëm.

Londra së fundi ka nënshkruar marrëveshje dypalëshe për mbrojtjen me Berlinin dhe Parisin dhe tashmë e ka kthyer vështrimin nga pakti i mbrojtjes me BE-në.

Por ky pakt aktualisht mbetet i bllokuar nga Franca për shkak të mosmarrëveshjeve me Britaninë e Madhe lidhur me të drejtat e peshkimit. Ekspertët britanikë thonë, se Mbretëria e Bashkuar nuk mund të ndihmojë shumë pa pasur qasje tek financat e BE-së.

Konsensusi në shkallë të gjerë sfidë për BE-në

Anand Sundar, Këshilltar i Drejtorit të ECFR thotë, se “me Mbretërinë e Bashkuar që është jashtë BE -së për momentin, do të thotë se kur BE -ja financon shpenzimet e rritura të mbrojtjes ose rritjen e nismave të mbrojtjes, Mbretëria e Bashkuar lihet jashtë. Dhe kjo nuk është e mirë për askënd, sepse nëse Mbretëria e Bashkuar nuk ka qasje në paratë e BE -së, Brukseli nuk do të ketë qasje në industrinë britanike të mbrojtjes.”

Zyrtarët e BE-së thonë se koordinimi mes industrive europiane të mbrojtjes do të ishte frytdhënës për të gjithë dhe do të krijonte mundësi punësimi për të gjitha palët. Sfida më e madhe për partnerët europianë do të ishte konsensusi në shkallë të gjerë.

dw