Më 11 mars 2020 Organizata Botërore e Shëndetësisë deklaroi se koronavirusi ishte tashmë një pandemi globale. Sipas OBSH-së, vetëm në dy vitet e para të pandemisë, gati 15 milionë njerëz humbën jetën nga koronavirusi, ose nga ndikimi i tij në sistemet e mbingarkuara shëndetësore. Në vazhdim le të ndjekim një reflektim për vitin e parë të pandemisë që u bë e njohur si COVID-19.

Në dhjetor 2019, mjekët në qytetin kinez Wuhan filluan trajtimin e një grupi pacientësh me pneumoni. Qyteti në një provincë pranë Pekinit ka një popullsi prej mbi njëmbëdhjetë milionë banorësh.

Më 31 dhjetor 2019, Kina njoftoi Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për pacientët që ishin futur në karantinë dhe se autoritetet kishin filluar të regjistronin lëvizjet e pacientëve për të gjurmuar burimin e sëmundjeve.

Më 6 janar, u sëmur banori i parë në Tajvan me simptoma të ngjashme me gripin, dy javë pasi ishte kthyer nga një udhëtim në Wuhan, duke ofruar kështu tregues se burimi i sëmundjes mund të kishte një periudhë të gjatë inkubacioni prej rreth katërmbëdhjetë ditësh.

Shkaku ishte i panjohur, por lidhej me tregun e ushqimeve të detit në Huanan, ku shiteshin edhe kafshë, që i shtyu mjekët të sugjerojnë se sëmundja mund të përhapej nga kafshët tek njerëzit.

Në një studim në revistën Nature (e hënë, 3 shkurt 2020) shkencëtarët thanë se virusi mund ta ketë origjinën nga lakuriqët e natës. Nga ekzaminimet e gjenomit të virusit kishte ngjashmëri prej 96% me atë të koronavirusit në lakuriqët e natës.

Më 11 janar u raportua vdekja e parë dhe infeksionet brenda Kinës vazhdua të rriten dhe brenda dy javësh u raportuan raste infektimi në Tajlandë, Japoni, Korenë e Jugut dhe gjetiu në Azi.

Me afrimin e shpejtë të Vitit të Ri Kinez, shqetësimi për përhapjen e virusit u rrit. Brenda Kinës, miliona persona po përgatiteshin të udhëtonin drejt familjeve në të gjithë vendin dhe jashtë tij.

Aeroportet në mbarë botën fillojnë të kontrollojnë udhëtarët nga Wuhani për temperaturë të lartë, ose shenja ethesh.

Më 21 janar, Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) konfirmuan se patën rastin e parë të virusit në Shtetet e Bashkuara. Pacienti, në shtetin e Uashingtonit, ishte kthyer së fundmi nga Wuhani.

“Po punojmë për t’u përgatitur për gjërat e pritshme, të papriturat dhe të paimagjinueshmet”, u tha amerikanëve Nancy Messonnier, nga Qendra Kombëtare për Imunizimin dhe Sëmundjet e Frymëmarrjes.

Shkencëtarët e quajtën virusin koronavirusi i ri, ose SARS-CoV-2. Sëmundja që u bë e njohur si COVID-19.

Kina vendosi mbylljen e Wuhan-it dhe qytetet përreth, ndërsa vendet në mbarë botën filluan evakuimin e shtetasve të tyre. Deri në fund të janarit, njëzet e tre vende raportuan raste të koronavirusit në çdo kontinent dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë shpalli emergjencën shëndetësore globale.

“Vendimi për të shpallur emergjencën u mor kryesisht për shkak të shenjave të transmetimit nga njeriu te njeriu jashtë Kinës”, tha në atë kohë drejtori i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Në të gjithë botën konferencat dhe panairet u anuluan, anijet turistike u futën në karantinë dhe bizneset e detyruara të mbyllen pësuan goditje financiare. Kufijtë u mbyllën dhe turistët u riatdhesuan.

Mes shqetësimeve për mungesë të furnizimeve, OBSH deklaroi se bota po përballej me një pandemi.

“Jemi thellësisht të shqetësuar si nga nivelet alarmante të përhapjes dhe ashpërsisë, ashtu edhe nga nivelet alarmante të mosveprimit. Prandaj kemi bërë vlerësimin se COVID-19 mund të karakterizohet si një pandemi”, tha drejtori i OBSH-së.

Gjatë valës së parë, vende në Evropë, si Italia dhe Spanja u goditën rëndë, me spitalet që nuk mundeshin të përballonin fluksin e pacientëve të sëmurë rëndë, shumë prej të cilëve nuk mbijetuan. Vendet në mbarë botën filluan masat e izolimit për të frenuar virusin. Distancimi social dhe dezinfektimi i sipërfaqeve u bënë të detyrueshme, ndërsa vazhdonte puna kërkimore për vaksinat. Rikthimi i pjesshëm i bizneseve dhe i shkollave në vjeshtë u shoqërua me një valë të dytë përhapjeje të COVID-19.

Më në fund, në dhjetor 2020, një injeksion i ri i llojit mRNA nga kompania Pfizer BioNTech, i cili nuk përdor viruse të gjalla ose të dobësuara, u miratua në Britani dhe brenda një jave u licencua. Ajo u pasua më vonë nga vaksina e kompanisë Moderna.

Studimet më vonë sugjeruan se vaksinat e prodhuara nga Pfizer-BioNTech dhe Moderna, siguruan mbrojtje më të mirë ndaj COVID-19 dhe varianteve të tij të shumta, dhe shumica e vendeve kaluan drejt përdorimit të këtyre vaksinave.

Në vitin 2023, dy shkencëtarë, zbulimet e të cilëve mundësuan vaksinat e reja mRNA, u nderuan me Çmimin Nobel në mjekësi.

Zhvillimi i vaksinave ndihmoi në frenimin e përhapjes së koronavirusit dhe pasi virusi evoluoi në stade të ndryshme, vaksinat u modifikuan.

Sipas një modeli matematikor të përdorur në Kolegjin Imperial të Londrës, vaksinat vlerësohet se mund të kenë parandaluar vdekjen e deri në 20 milionë personave.

Zyrtarët e shëndetësisë paralajmërojnë se edhe pse COVID-19 është shndërruar tashmë në një virus respirator si gripi sezonal, për disa njerëz virusi do të vazhdojë të jetë fatal.

voa

Kompania britanike e teknologjisë, “Skin Analytics” ka marrë miratimin nga organet rregullatorë për aplikacionin “DERM”, një sistem autonom me inteligjencë artificiale për zbulimin e kancerit të lëkurës që mund të përdoret në telefonat inteligjentë. Zbulimi i kancerit të lëkurës në fazat e hershme rrit shkallën e lartë të mbijetesës. Kjo teknologji mundëson fotografimin e lëkurës së pacientit dhe diagnostikimin pothuajse të menjëhershëm.

Rrezet e ngrohta të diellit nuk janë gjithmonë të mira për lëkurën e disa njerëzve. Evropa po përballet me një mungesë të theksuar mjekësh të lëkurës, me rreth 30 dermatologë për një milion banorë.

Kanceri i lëkurës është një nga format më të trajtueshme të kësaj sëmundje, nëse zbulohet në fazat e hershme. Zyrtarët britanikë të shëndetësisë thonë se normat e kancerit të lëkurës janë rritur 170% gjatë dekadës së fundit dhe 11% e rasteve urgjente u duhet të presin më shumë se një muaj për t’u vizituar tek mjeku.

Kompania “Skin Analytics” po demonstron në Londër teknologjinë e re “DERM AI”. Aplikacioni në fjalë funksionon në shumicën e telefonave inteligjentë dhe kërkon një lente shtesë që mundëson fotografimin e lëkurës dhe diagnozën pothuajse të menjëhershme.

“Procesi është i thjeshtë dhe i drejtpërdrejtë. Siç e shikoni kam hapur aplikacionin që aktivizon kamerën dhe zgjedh pjesën e trupit ku do të fotografojmë. Cilësia e fotos duhet të jetë sa më e mirë që të vlerësohet nga inteligjenca artificiale. Pasi zgjedh foton më të mirë, rezultati del brenda pak sekondash, duke ofruar detaje se çfarë nënkupton. Imazhi ruhet në sistem për t’u krahasuar me rezultatet që pasojnë”.

Inteligjenca artificiale krahason foton e marrë nga lëkura e pacientit me një bibliotekë imazhesh dhe pastaj jep rezultatin.

Kompania “Skin Analytics” thotë se “DERM” ka një shkallë saktësie prej 98.8% në diagnostikim.

Neil Daly, themelues dhe shef ekzekutiv i kompanisë “Skin Analytics” shpjegon se si teknologjia pas aplikacionit “DERM” tashmë gjendet në shumicën e telefonave inteligjentë.

“Mund të përdorim një sërë telefonash të ndryshëm inteligjentë për të fotografuar zonën e dyshuar të lëkurës. Përdorim një lente të posaçme që e ngjitet tek telefoni për marrë një imazh me cilësi shumë të lartë. Kjo lloj teknologjie mundëson që shumë pacientë të vizitohen brenda një kohe të shkurtër si rezultat i disponimit të telefonave inteligjentë”.

Rregullatori Evropian për Pajisjet Mjekësore i hapi dritën jeshile përdorimit të këtij aplikacioni, duke u bërë pajisja e parë autonome me inteligjencë artificiale e autorizuar për zbulimin e kancerit. Rreth 21 qendra mjekësore në Britani po e përdorin këtë aplikacion dhe kanë testuar rreth 135, 000 pacientë. Kompania “Skin Analytics” thotë se kjo teknologji ka ndihmuar diagnostikimin e më shumë se 13,000 pacientëve të prekur nga kanceri i lëkurës.

Në zhvillim prej 12 vjetësh, aplikacioni DERM me inteligjencë artificiale mbështetet tek një librari e madhe të dhënash dhe imazhesh ku përfshihen kacerët e lëkurës, lëkura në fazat e para të shfaqjes së sëmundjes si dhe dëmtime të lëkurës që ngjasojnë me sëmundjen.

voa

Në shtetin e Teksasit ka ditë që po përhapet sëmundja e fruthit. Fruthi, i cili ishte eliminuar që në vitin 2000 në Shtetet e Bashkuara, po prek sidomos fëmijet e pavaksinuar. Sekretari amerikan për shëndetin publik, Robert F. Kennedy Jr., një kundërshtar i vaksinave, u shpreh së fundmi mbi vlerat e vaksinës kundër fruthit. Megjithatë, ai nuk u sugjeroi njerëzve që ta bënë vaksinën, duke thënë se ai është “një vendim personal”. Këtë qëndrim po e mbajnë edhe udhëheqësit fetar në zonat ku është përhapur fruthi pasi besimitarët në zonat rurale të Teksasit besojnë se vendimarrja për çështjet shëndetësore i takon vetëm familjes.

Fruthi, është përhapur në qytetin Seminola të Teksasit Perëndimor, duke prekur dhjetëra fëmijë. Megjithatë, në Kishën e qytetit, gati 400 besimtarë u mblodhën për meshën e së dielës. Të ulur afër njëri tjetrit, ata mbushën stolat.

Një vajzë e vogël në këtë grup besimtarësh ishte në mesin e atyre që u infektuan me sëmundjen shumë ngjitëse, tha prifti David Klassen.

Sipas tij, ajo është mirë. Ai ka dëgjuar se të paktën dy shkolla të të njejtit grup fetar janë mbyllur përkohësisht për t’u dezinfektuar.

Ai nuk është në dijeni nëse autoritetet e shëndetit publik kanë ofruar këshilla se çfarë duhet bërë, pasi numri i të sëmurëve nga fruthi është rritur në 146. Një fëmijë në moshë shkollore ka vdekur.

“Ne vendosëm të mos shkaktojmë panik. Kjo nuk do të thotë se duam të jemi të pakujdesshëm. Gjatë pandemisë kishim disa udhëzime të qarta nga qeveria. Ndërsa në këtë rast, ne nuk kemi marrë ndonjë drejtim të qartë”, tha zoti Klassen.

Ai gjithashtu nuk u ka kërkuar dhe as sugjeruar besimtarëve që t’i vaksinojnë fëmijët e tyre.

Fruthi është një sëmundje që Shtetet e Bashkuara e kanë shpallur të zhdukur në vitin 2000. Megjithatë, ajo tani po përhapet në zonat rurale të Teksasit Perëndimor.

Prifti Klassen i përmbahet qasjes për vaksinat që është parim kyç për besimtarët e grupit të tij fetar (Menonite). Kryefamiljarët janë autoriteti më i lartë vendimmarrës dhe nuk jepen rekomandime nga jashtë familjes e as nuk preferohet të merren urdhëra nga qeveria se si të veprohet.

“Në këtë situatë të fruthit, sinqerisht mund t’ju them se nuk kemi ndërmarrë asnjë hap si kishë. Ne ua lamë në dorë nënave”, shtoi ai.

Krahas fruthit, në këtë rajon ka edhe një tjetër shpërthim: ai i keqinformimit për vaksinat, mosbesim ndaj zyrtarëve lokalë të shëndetit publik dhe frikë që autoriteti qeveritar do të dominojë mbi autonominë e familjes. Robert F. Kennedy Jr., zyrtari më i lartë shëndetësor i vendit dhe aktivist kundër vaksinave, fillimisht tha se përhapja e fruthit në Teksas “nuk ishte diçka e pazakontë”.

Më vonë, në një opinion në faqen e internetit të rrjetit amerikan “Fox News”, Sekretari Kennedy u shpreh për vlerën e vaksinës. Ai megjithatë nuk u bëri thirrje familjeve që ta merrnin atë, duke e quajtur këtë “një vendim personal”.

“A u besoj të gjitha vaksinave? Jo. Nuk jam i sigurt nëse ato janë gjithmonë në të mirën time. Unë nuk jam mjek, por e di që edhe Sekretari Kennedy nuk u beson vaksinave dhe ai është një njeri i arsimuar”, thotë prifti Klassen.

Në qarkun Lubbock, rret 128 kilometra në veri dhe aty ku është numri më i madh i të infektuarve me fruth, mbi 92 % e atyre që dërgohen në një kopsht për fëmijë janë të vaksinuar kundër fruthit, sipas Departamentit të Shërbimeve Shëndetësore të Teksasit. Kjo është më e ulët se pragu prej 95% që ekspertët thonë se nevojitet për të parandaluar përhapjen e fruthit. Në Qarkun Gaines, ku gjendet edhe qyteti Seminola, shkalla e vaksinimit kundër fruthit është pak mbi 90%. Vaksinat kërkohen për fëmijët përpara se të hyjnë në kopshtin e fëmijëve në shkollat publike në mbarë vendin. Shumë familje të grupit fetar Menonite nuk i dërgojnë fëmijët në shkollat publike.

Të gjithë fëmijët e dërguar me fruth në Spitalin e Fëmijëve ‘Covenant’ në qytetin Lubbock ishin të pavaksinuar, thanë zyrtarët javën e kaluar.

Qytetet e vogla të Teksasit Perëndimor mund të duken plotësisht të izoluara në hartë. Megjithatë, rajoni është i lidhur nga njerëzit e tij, të cilët udhëtojnë shpesh në distanca të gjata drejt dyqaneve ushqimore, spitaleve dhe objekteve të besimit fetar.

Macey Lane, 31 vjeç, nga qyteti Hobbs thotë se gjithë jetën ka qenë republikane me bindje të qartë konservatore. Ajo thotë se ka votuar për Presidentin Donald Trump, por është kundër heqjes së detyrimit për vaksinim.

Të gjithë fëmijët e zonjës Lane janë të vaksinuar.

“Vaksinat janë krijuar për të shpëtuar jetë. Pavarësisht nëse nuk janë perfekte, ndoshta të mirat që vijnë nga vaksinat janë më të mëdha se sa të këqijat. Por jo të gjithë do të pajtohen me këtë”, thotë ajo.

Në të gjithë rajonin, njerëzit shprehën kryesisht mbështetje për vaksinimin e fëmijëve. Megjithatë, ata janë më pak mbështetës ndaj vaksinave kundër COVID-19 dhe gripit.

“Ne normalisht nuk i bëjmë vaksinat e gripit. E luftojmë disi vetë atë. Por, për skenarë të mëdhenj si ky, jam shumë e lumtur që i bëmë vaksinat”, thotë zonja Lane.

Skepticizmi mbi vaksinat në Teksas gjithashtu është nxitur edhe nga ligjvënësit e shtetit, të cilët këtë vit paraqitën më shumë se 10 projektligje për të shfuqizuar detyrimin për t’u vaksinuar.

voa

Në Mbretërinë e Bashkuar po testohet një analizë e re gjaku për të zbuluar shenjat e hershme të demencës. Shpresohet se kjo analizë mund të bëjë të mundur diagonsitikimin e shpejtë të sëmundjes, në mënyrë që pacientët të mund të përfitojnë nga ilaçet që ngadalësojnë përparimin e saj.

Stephanie Everill po përballet me probleme të kujtesës, fjalët nuk rrjedhin më si dikur.

“Nuk mbaj mend asgjë. Thjesht ka ikur memorja”, thotë ajo.

Zonja Everill është një nga pacientët e parë që merr pjesë në studimin shkencor “Sfida e Biomarkerit të Gjakut”, në të cilën përdoret një test gjaku për të diagnostikuar demencën.

“Nuk e di nëse do mund të merrja ndonjë ilaç. Nëse mund të marrë ndonjë ilaç që më ndihmon të ruaj kujtesën, të mbaj trurin në lëvizje dhe të vazhdoj të kujtoj,” thotë ajo.

Zonja Everill, 67 vjeç, u diagnostikua me humbje të kujtesës (MCI) rreth një vit më parë. Nëna e saj vuante me sëmundjen e Alzheimerit ndaj ajo donte të vepronte shpejt për të kuptuar gjendjen e saj. Skanimet spitalore tregojnë se gjendja e saj anon drejt Alzheimerit, por ende nuk e ka marrë diangozën përfundimtare nga ana e mjekëve.

Sipas Shoqatës së Alzheimerit vetëm dy për qind e pacientëve kanë qasje tek testet “e arta” si skanerat PET, që skanojnë funksionimin e organeve dhe të indeve në nivel molekular, apo marrjen e një analize në shtyllën kurrizore.

Mostrat e gjakut do të skanohen për një seri proteinash dhe treguesish të tjerë në gjak, të lidhura me demencën.

Studimi drejtohet nga profesoresha Vanessa Raymon, në Universitetin e Oksfordit.

Sipas saj, këto analiza do të ndihmojnë në identifikimin e pacientëve që mund t’i përgjigjen mirë trajtimit.

“Po zhvillohen shumë barna të tjera që ka të ngjarë të licencohen dhe potencialisht të gjenden në sistemin shëndetësor britanik në vitet e ardhshme. Tani ato barna janë të përshtatshme për ata njerëz që kanë nivele mjaft të hershme të dëmtimit të kujtesës. Kështu që duhet të marrim diagnozën e duhur për të parë nëse njerëzit kualifikohen dhe do të përfitojnë nga ato barna”, shprehet Vanessa Raymon nga Universiteti i Oksfordit.

Ilaçet e reja, Leqembi dhe Kisunla, mund të ngadalësojnë përkeqësimin e simptomave, por ato vlejnë vetëm në fazat më të hershme të Alzheimerit dhe vërtetimi në kohë se pacientët duhet të marrin këto barna, mund të jetë i vështirë.

Shpresohet se këto teste të reja gjaku mund të diagnostikojnë sëmundjen e Alzheimerit dhe shkaqe të tjera të demencës.

Profesoresha Fiona Carragher, drejtuese e politikave dhe kërkimeve në Shoqatën e Alzheimerit thotë se “sfida e matjes së treguesve në gjak ka të bëjë me revolucionarizimin e rrugës diagnostikuese. Dhe testi i gjakut është një pjesë kyçe e kësaj.”

“Demecia është shkaku kryesor i vdekjeve në Britani. Rreth një e treta e njerëzve në vend nuk diangostikohet. Testi i gjakut është kryesor për këtë”, thotë ajo.

Sipas Shoqatës së Alzheimerit demenca paraqet krizën më të madhe shëndetësore dhe të kujdesit social në Mbretërinë e Bashkuar.

Rreth një milion njerëz në Mbretërinë e Bashkuar vuanin nga një formë e demencës në vitin 2024, sipas raportit kësaj shoqate.

voa

Një sëmundje e panjohur ka shkaktuar vdekjen e 50 personave në pjesën veriperëndimore të Kongos, sipas mjekëve që ishin në terren si dhe njoftimeve që i bëri të hënën Organizata Botërore e Shëndetësisë.

Intervali kohor mes shfaqjes së simptomave të para dhe vdekjes ishte 48 orë në shumicën e rasteve dhe “kjo është shumë shqetësuese”, tha drejtori i spitalit rajonal ‘Bikoro’, Serge Ngalebato.

Sëmundja misterioze u shfaq më 21 janar në Republikën Demokratike të Kongos duke regjistruar 419 raste, nga të cilët 53 persona kanë humbur jetën.

Sipas zyrës së OBSH-së për Afrikën, shpërthimi i parë i sëmundjes u regjistrua në qytetin Boloko pasi tre fëmijë, që kishin ngrënë një lakuriq, vdiqën brenda 48 orëve nga simptomat e etheve hemorragjike.

Për një kohë të gjatë ka patur shqetësime për bartjen e sëmundjes nga kafshët tek njerëzit në ato vende ku njerëzit ushqehen me kafshët e egra. Numri i sëmundjeve të tilla në Afrikë është rritur në mbi 60 për qind gjatë dekadës së fundit, sipas të dhënave të vitit 2022 të OBSH-së.

Pas shpërthimit të dytë të kësaj sëmundje të mistershme në qytetin Bomate më 9 shkurt, mostrat nga 13 raste u dërguan për prova laboratorike në Institutin Kombëtar për Hulumtime Biomjekësore në Kinshasa, kryeqytetin e Kongos.

Të gjitha mostrat treguan se nuk bëhej fjalë për sëmundjen e Ebolës apo sëmundje të tjera që shoqërohen me simptoma të etheve hemorragjike, sikurse sëmundja Marburg. Por disa teste rezultuan pozitive për infektim të mundshëm me malarie.

voa

Një studim i bërë së fundmi arrin në përfundimin se mjekët janë në gjendje të zbulojnë kancerin në gji më shpesh në rastet kur përdorin inteligjencën artificiale për të ndihmuar në leximin e rezultateve të mamogramit. Siç njofton korrespondentja Dora Mekouar, inteligjenca artificiale po ndihmon në zbulimit të kancerit të gjirit, duke e rritur shkallën e zbulimit në mbi 17 për qind.

Kur mjekët përdorën inteligjencën artificiale për të analizuar mamogramet e mbi 460,000 grave në Gjermani, ata arritën të zbulojnë një rast më shumë kanceri për çdo një mijë gra, krahasuar me rastet kur analizoheshin vetëm nga mjekët, sipas hulumtuesve. Studimi i publikuar në revistën ‘Nature Medicine” është studimi më i madh i realizuar ndonjëherë, me të dhëna konkrete të pacientëve për ndikimin e përdorimit të inteligjencës artificiale në zbulimin e kancerit të gjirit.

Mjeku Alexander Katalinic ishte autori kryesor i studimit.

“Shkalla e zbulimit të kancerit të gjirit është më e mirë dhe kjo është një provë shumë e fuqishme. Dhe bazuar në këto prova, ne duhet të fillojmë të përdorim më shumë inteligjencën artificiale në kontrollet për kancerin e gjirit dhe në fund ky duhet të jetë standardi”, thotë ai.

A do të thotë kjo shkallë zbulimi e përmirësuar – në gati 18 për qind – se inteligjenca artificiale është më e avancuar se mjekët në zbulimin e kancerit të gjirit?

“Inteligjenca artificiale mund të zëvendësojë leximin e rezultateve nga mjekët deri në një masë. Por çështja është sa larg duam të shkojmë me këtë zhvillim? Kjo nuk është thjesht çështje shkence, por edhe pyetje për shoqërinë. Sa i beson shoqëria inteligjencës artificiale?”, thotë Dr. Katalinic.

Inteligjenca artificiale gjithashtu ndihmoi në uljen e rezultateve të pasakta. Inteligjenca artificiale megjithatë nuk arriti t’i zbulojë dot disa raste kanceri.

Por sipas rezultateve të studimit, dështimi i mjekëve për të zbuluar kancerin e gjirit ishte 10 herë më i lartë se inteligjenca artificiale.

Stefan Bunk është bashkëthemeluesi i kompanisë teknologjike për kujdesin shëndetësor “Vara”, me seli në Berlin, që zhvilloi inteligjencën artificiale e cila u përdor në këtë studim.

“Inteligjenca artificiale, përndryshe nga njerëzit, nuk lodhet, apo jo? Dua të them që inteligjenca artificiale punon në të njëjtën formë si në orën 2 të mëngjesit ashtu edhe në mesditë. Prandaj, është gjithsesi një avantazh dhe është gjithashtu edhe një prej arsyeve pse mendoj se ajo arrin të zbulojë rastet e kancerit që mjekët nuk i zbulojnë”, thotë bashkëthemeluesi i kompanisë “Vara”, Stefan Bunk.

Ka shqetësime se përdorimi i inteligjencës artificiale në zbulimin e kancerit mund të sjellë si pasojë zvogëlimin e radiologëve të specializuar.

“Rastet e ndërlikuara, kur duhet të merren parasysh disa këndvështrime, atëherë ku duhet të flasësh me pacientin janë rastet kur nevojitet ekspertiza dhe kur nevojitet radiologu, prandaj ata duhet të vazhdojnë të trajnohen”, thotë ai.

Por ka një anë pozitive sa i përket inteligjencës artificiale.

“Inteligjenca artificiale është një mundësi dhe një faktor që duhet të na bëjë më entuziastë për fushën tonë. Radiologët e specializuar do të kenë hapësirën, kohën dhe përqendrimin për t’u fokusuar në raste më të ndërlikuara”, thotë Dr. Wei Tang nga Universiteti i Teksasit.

Profesoresha e radiologjisë, Wei Tang nuk ishte e përfshirë në studim, por ajo shprehet optimiste.

“Të dhënat janë shumë bindëse. Shkalla e rritur e zbulimit të rasteve të kancerit, zvogëlimi i rezultateve të pasakta dhe ndikimi i mundshëm që këto gjetje të kenë tek mjekët dhe niveli i lodhjes së tyre, janë në përgjithësi shumë, shumë pozitive”, thotë ajo.

Tani për tani, bashkëpunimi ndërmjet radiologut dhe inteligjencës artificiale mund të jetë mënyra më e mirë për të kombinuar anët e forta të të dyjave.

“Kombinimi i mjekëve me inteligjencën artificiale është shumë më i mirë se sa vetëm mendimi i mjekut”, thotë Dr. Katalinic.

Një gjë e tillë mund të çojë drejt rezultateve më të mira për gratë.

voa

Furnizoni trurin tuaj me këto ushqime të domosdoshme për të menduar më qartë:

Çokollata e zezë – Një ushqim i pasur me flavonoide për të rritur fokusin.

Arrat – Të pasura me Omega-3 për mbështetjen e kujtesës.

Boronicat – plot me antioksidantë.

Avokado – Të pasura me lëndë ushqyese, nxisin funksionin optimal të trurit.

Brokoli – I mbushur me vitamina dhe një superushqim për shëndetin e trurit.

Shafrani i Indisë – Ushqimi i artë që lufton mjegullën e trurit dhe rrit kujtesën.

Farat e kungullit – Një ushqim i vogël por i fuqishëm plot me zink për qartësi mendore.

Vezët – Të pasura me kolinë për mbështetjen e neurotransmetuesve.

Çaji jeshil – Pija qetësuese, por që rrit fokusin.

Salmoni – Ky ushqim i mbushur me DHA mbështet rritjen dhe zhvillimin e trurit.

Përfshini këto superushqime në vaktet tuaja të përditshme për mendje të mprehtë, të përqendruar dhe plot energji.

shëndeti

Mjekët thonë se një teknologji e re mund të përmirësojë ndjeshëm jetën e pacientëve me sëmundjen Parkinson.

Ata thonë se teknologjia e re mundet të gjurmojë me saktësi aktivitetin e trurit të pacientit dhe të dërgojë në kohë reale stimulimin elektrik të nevojshëm për të ndalur lëvizjet dhe dridhjet e pavullnetshme.

Eric van Breda nga Roterdami është ndër pacientët e parë me Parkinson që përfiton nga një përditësim i programit për një pajisje stimulimi të thellë të vendosur brenda trurit, që premton përfitime për përmirësimin e cilësisë së jetës.

Zoti Van Breda ishte vetëm 38 vjeç kur u diagnostikua rreth dhjetë vite më parë dhe ndjeu se po i shembej e gjithë jeta.

“Filloi me vështirësinë për të shtypur në kompjuter dhe duke qenë se gruaja ime është neurologe, shumë shpejt zbuluam se ishte sëmundja e Parkinsonit. Shkova tek një neurolog, bëra një skaner dhe e mora diagnozën brenda dy javëve. Në vazhdim u rrënua e gjithë jeta ime, jo për shkak të simptomave, por perspektivës së tillë (me sëmundjen Parkinson)”, thotë zoti Van Breda.

Sëmundja e Parkinsonit shkaktohet nga humbja e qelizave nervore në tru. Janë këto qeliza që prodhojnë dopaminën, e cila vepron si një ndërmjetëse mes trurit dhe sistemit nervor, që ndihmon në kontrollin dhe koordinimin e lëvizjeve të trupit.

Kur qelizat vdesin, pacientët bëhen gjithnjë e më të paaftë për të kontrolluar lëvizjet e tyre. Përveç dridhjeve dhe problemeve të ekuilibrit, pacientët mund të kenë gjithashtu dhimbje nervore, marrje mendsh dhe probleme me gëlltitjen.

Në fakt, ajo që po ndodh me zotin van Breda është një përditësim i programit kompjuterik. Ai është ndër 108 pacientët që janë pjesë e një programi pilot, të cilëve u është vendosur tashmë brenda trurit të tyre pajisja me një version më të vjetër të programit për stimulimin e thellë të trurit.

Teknologjia realisht ka ekzistuar prej tre dekadash.

Një nga mjekët që marrin pjesë në këto prova klinike është Dr. Martijn Beudel, neurokirurg në Qendrat Mjekësore Universitare të Amsterdamit.

“Pra, stimulimi i thellë i trurit është një terapi që praktikohet tashmë. Neurokirurgu vendos sonda thellë në tru, të cilat janë të lidhura nëpërmjet një teli me gjeneratorin e rrymës, i cili ofron impulse që sjellin përmirësime dramatike të problemeve të lëvizjes tek pacientët me sëmundjen e Parkinsonit”, thotë Dr. Beudel.

Sipas tij, pacientët do të përjetojnë përmirësime të rëndësishme sepse programi i ri është në gjendje të gjurmojë se si pacienti po i përgjigjet sasisë së stimulimit që i jepet, që në vetvete mund të shkaktojë komplikime të tjera për pacientët.

“Pra, me këtë formë të re stimulimi, mund ta përshtasim terapinë bazuar tek nevojat aktuale të pacientëve. Si e bëjmë këtë? Tashmë jemi në gjendje të regjistrojmë aktivitetin nervor nga implantet që më parë ishin vetëm në gjendje të stimulonin. Ky aktivitet nervor na tregon diçka për ashpërsinë e simptomave dhe kjo na bën të aftë të kontrollojmë stimulimin bazuar tek nevojat e pacientëve”, thotë Dr. Beudel.

Neurologu thotë se në provat klinike, pacientët ishin në gjendje të lëviznin më lirshëm dhe më shpejt, sepse programi i përgjigjet pacientit në kohë reale.

Kur bie efikasiteti i ilaçeve që përdoren për të ndihmuar në kontrollin e dridhjeve, mjekët mund të marrin në konsideratë stimulimin e thellë të trurit.

Kur simptomat e tij u bënë më të rënda, zoti van Breda vendosi se stimulimi ishte e vetmja zgjidhje.

“Parkinsoni përparoi mjaft shpejt. M’u desh të merrja gjithnjë e më shumë ilaçe, deri në një pikë ku efektet anësore ishin aq të tmerrshme sa nuk mund ta përballoja më mjekimin. Pra, arriti në një pikë që isha i stresuar. Stimulohesh, por në të njëjtën kohë, të bën të ndihesh i stresuar. Kisha pra vështirësi për të fjetur, vështirësi për t’u ngritur nga shtrati. Të gjitha llojet e vështirësive të paparashikueshme”, thotë ai.

Miratimi nga autoritetet rregullatore të BE-së do të mundësojë që ekipet e specializuara mjekësore të mund të fillojnë përditësimin e programit për shumë pacientë të tjerë. Në vazhdim ky trajtim do të ofrohet falas për pacientët në Britani dhe pas publikimit të rezultateve të provave klinike, do të paraqitet kërkesa edhe për miratimin në Shtetet e Bashkuara.

voa