NASA përfundoi prodhimin e një pajisjeje kyçe të sistemit të fluturimit hapësinor, që do të përdoret për dërgimin e astronautëve në Hënë. Mjeti lëshues i misionit “Artemis II” është prodhuar në Qendrën Hapësinore Marshall në Hantsvil të Alabamës dhe po transportohet me rrugë ujore në një udhëtim dy-javor drejt Qendrës Hapësinore Kennedy në Florida.
Zyrtarët e NASAs thonë se mjeti konik 27 metra i gjatë është pjesë e rëndësishme e platformës së lëshimit për misionin e ardhshëm në Hënë, “Artemis II”.

Kjo pajisje do të mbrojë motorët e anijes hapësinore, që do të bëjë një fluturim prove rreth Hënës.

“Ky mjet i rëndësishëm për sistemin e lëshimit në hapësirë po ngarkohet në platformën lundruese “Pegasus” për udhëtimin drejt Qendrës Hapësinore Kennedy. Është kryesisht një pjesë strukturore, që do të përdoret për bartjen e ngarkesave në platformën e lëshimit të anijes hapësinore Orion”, shpjegon Matthew Ramsey, menaxher i misionit “Artemis II”.

Pjesë e misionit “Artemis II” është dërgimi i katër astronautëve rreth Hënës në një fluturim 10-ditor në shtator të vitit 2025.

Lauren Fisher, inxhiniere e materialeve strukturore në Qendrën Marshall të Fluturimit në Hapësirë, është pjesë e ekipit që po punon në programin Artemis.

“Unë gjithmonë kam shpresuar se do të kthehemi në Hënë. Nuk e mendoja se do të isha pjesë e një ekipi kaq të rëndësishme të realizimit të këtij misioni. Jam shumë krenare dhe e lumtur që jam pjesë e këtij programi”, thotë ajo.

Edhe menaxheri i misionit “Artemis II”, Matthew Ramsey është i emocionuar.

“Është një punë e madhe sepse kanë kaluar 50 vjet që kur kemi dërguar njerëz në Hënë”, thotë ai.

Anëtarët e ekuipazhit të misionit “Artemis II” janë astronautët Jeremy Hansen, Victor Glover, Reid Wiseman dhe Christina Hammock Koch.

NASA shpreson se fluturimi rreth hënës do t’i hapë rrugën astronautes Hammock Koch të bëhet gruaja e parë që do të shkelë në Hënë në misionin e ardhshëm, “Artemis III”.

“Astronautët janë njerëz fantastikë. Christina është e mrekullueshme. Mendoj se ajo mund të ketë vendosur rekordin e qëndrimit më të gjatë të një gruaje amerikane në hapësirë. Pra, kemi të bëjmë me njerëz, që janë të avancuar në fushën e shkencës dhe teknologjisë”, thotë zoti Ramsey.

Misioni i ri në Hënë është shumë më bashkëpunues dhe ndërkombëtar se misionet e mëparshme Apollo, thekson zoti Ramsey.

“Nuk është një lloj programi monolit, ku vetëm Shtetet e Bashkuara do të jenë të angazhuara. Ndërsa ne vazhdojmë të zhvillojmë teknologjinë tonë, ne do të bashkëpunojmë edhe me kanadezët, sauditët dhe evropianët”, thotë ai.

Pas mbërritjes së strukturës konike në Qendrën Hapësinore Kennedy në Florida, inxhinierët do të punojnë për ta përgatitur anijen për lëshim në hapësirë.

voa

Krijesat e Inteligjencës Artificiale (IA) nuk kanë nevojë për kamera. Modelet e IA po përgatiten të zhvendosin modelet e vërteta dhe po trondisin industrinë e modës duke i i vënë nën presion veçanërisht vajzat e reja.

Viti 2024 është që tani një vit historik. Për herë të parë në historinë e Miss-eve, konkurseve botërore të bukurisë, sivjet u zgjodh një mbretëreshë bukurie e krijuar nga kompjuteri. “Miss-i Inteligjencës artificiale, IA” i pari në botë është influencuesja virtuale Kenza Layli, e cila fitoi garën kundrejt 1500 konkurrentëve të tjerë virtualë. Miss-i imagjinar me një hixhab të artë u krijua nga Myriam Bessa, themeluesja dhe drejtuesja e agjencisë marokene të IA, Atelier Digital. Ajo u shpall fituese më 8 korrik nga Shoqata Botërore e Çmimeve të Krijuesve të IA (WAICAS).

Marka e Mangos krijon trendin

A ipo u vjen fundi modeleve të vërteta së shpejti? Edhe nëse kësaj pyetje nuk mund t’i jepet përgjigje përfundimisht, një gjë është e sigurt: IA po revolucionarizon industrinë e modës. Marka spanjolle e modës Mango tregon se nga po shkohet. Për koleksionin e ri “Sunset Dream” nuk dolën më modele reale para kamerës. Vetëm veshja në foto është e vërtetë e projektuar në modelet e Ineligjencës Artificiale. Fushata e Mangos nuk ishte e vetmja risi në këtë sektor. Vitin e kaluar, ishte marka Levi’s që zu titujt e mediave me modelet virtuale dhe një bashkëpunim me startup-in holandez, Lalaland, që prodhon modele të IA për komercin elektronik.

“Inteligjenca artificiale po shkakton ndryshime të jashtëzakonshme në industrinë e modës”, shkruan Max Dewood nga agjencia amerikane e marketingut Reverb, e cila është e specializuar për IA. “Markat si Zara, H&M, Nike, Levi’s ASOS dhe Burberry po demonstrojnë se si IA tashmë po përdoret për të identifikuar dhe përdorur trendet, për të përmirësuar kujdesin ndaj klientit, për të optimizuar kërkimin dhe për të personalizuar sjelljen e blerësve.”

Dove: “Modele të vërteta në vend të pamjeve të IA”

Vetëm një markë po refuzon qëllimisht të ndjekë trendin: Dove. Në një njoftim në maj të këtij viti, kompania, e cila është pjesë e grupit britanik Unilever, premton “të mos shfaqë kurrë imazhe të IA po gra të vërteta dhe të mos përdorë kurrë falsifikimin dixhital që të tregojë pamjen joreale, të shtrembëruar dhe bukurinë ‘perfekte’ pa të meta, që mundësohet nga përdorimi i përpunimit të imazheve.”

Arsyeja: Në një studim të kryer nga grupi i titulluar “Gjendja reale e bukurisë: Një raport global” provohet, se modelet e IA dhe influencuesit e IA vënë nën presion veçanërisht gratë dhe vajzat e reja me pamjen e tyre perfekte. Për shembull, shumica e vajzave 14 deri në 17 vjeç ranë dakord me fjalinë: “Kirurgjia plastike ju ndihmon të ndiheni më rehat në trupin tuaj”. Përqindjet e miratimit ishin veçanërisht të larta në Brazil (70%) dhe Kinë (57%).

Për studimin u anketuan rreth 33,000 njerëz në 20 vende. Këtu u përfshinë 14,000 gra dhe 4,000 burra nga mosha 18 deri në 64 vjeç, dhe 9,500 vajza dhe 4,700 djem nga mosha dhjetë deri në 17 vjeç.

Burrat do donin më shumë muskuj

Burrat dhe djemtë janë gjithashtu nën presion për të optimizuar pamjen e tyre. 79 për qind e meshkujve dhe 74 për qind e djemve thanë se nuk mendonin se trupi i tyre ishte muskuloz sa duhej. Mesatarisht në mbarë botën, 68 përqind e meshkujve dhe 59 përqind e djemve thanë se ndjeheshin nën presion për t’u dukur më tërheqës.

Aktivistja braziliane Beta Boeschat, e cila punoi për këtë studim e konfirmon se ka një pakënaqësi të përgjithshme në rritje me pamjen e jashtme. “Sa më shumë mjete të disponueshme ka për të ndryshuar pamjen tonë, aq më shumë rritet presioni për të arritur idealin dixhital të bukurisë fizikisht dhe në realitet”, tha ajo për DW.

Provën për këtë ajo e sheh në numrin në rritje të operacioneve estetike në mbarë botën. Ndërhyrja kirurgjikale tani është bërë më e përballueshme financiarisht dhe më e lehtë. “Kjo rrit presionin për të optimizuar veten jo vetëm për gratë, por edhe për burrat,” thotë Boechat.

Bukuria digjitale dhe pamja e vërtetë

Helmut Leder, profesor i estetikës empirike në degën e psikologjisë në Universitetin e Vjenës, shprehu gjithashtu shqetësimin për DW për presionin që lind nga hendeku midis idealeve të bukurisë dixhitale dhe pamjes reale. “Ky është një problem shumë dramatik,” thotë Leder.

Ai sqaron: “Fytyrat e prodhuara artificialisht janë me një përsosmëri të lëkurës, kanë përmasa perfekte dhe pothuajse të gjitha korrespondojnë me një ideal të përgjithshëm bukurie”. Sipas psikologut, “në një botë në të cilën ne nuk përballemi me njerëz të vërtetë, por me shumë fytyra të zbukuruara artificialisht, dëshira individuale për të qenë tërheqës dhe të bukur është shumë e madhe.”

Filtrat e bukurisë

Për zhvilluesit e bukurisë artificiale të modeles Milla Sofia modelet virtuale nuk janë ndonjë dramë e madhe, por shembuj për transformimin shoqëror të nxitur nga inteligjenca artificiale. Në faqen e tyre në internet, ata e lënë të flasë vetë modelen virtuale që përpiqet të heqë shqetësimet në lidhje me bukurinë digjitale. “Filtrat e bukurisë të njohura në mediat sociale kanë rritur presionin mbi pamjen,” thotë ai. “Me IA, ndryshimet janë thjesht më të lehta; ato janë vetëm një hap tjetër në trendin tashmë ekzistues drejt vetë-optimizimit.” Ndërsa ekspertja britanike e bukurisë Sally-Ann Fawcett e sheh revolucionin e IA në industrinë e modës si një mundësi për më shumë prezencë femërore. Autorja ishte anëtare e jurisë në konkursin e bukurisë “Miss IA 2024”. “Në vitet ’70, shumica e konkurseve të bukurisë organizoheshin nga burrat,” u shpreh ajo për revistën amerikane Time. “Tani 95 për qind e të gjitha konkurseve të bukurisë në Britani drejtohen nga femrat.

Kurse aktivistja Beta Boechat, nga ana tjetër, i trembet një kthimi mbrapa të “lëvizjes për pozitivet ndaj trupit”, e cila ka bërë fushatë për heqjen e idealeve joreale dhe diskriminuese të bukurisë për dekada. Aktivistët e konstatojnë këtë që tani, pohon ajo për DW. “IA po e arrin shoqërinë në një moment shumë të ndjeshëm,” vëren Boechat. “Kërkesat estetike po shtohen dhe lëvizjet kundër fuqisë së kultit të trupit janë dobësuar”.

dw

Industria e ndërtimit po e shfrytëzon inteligjencën artificiale në faza të ndryshme të procesit. Siç njofton korrespondentja e Zërit të Amerikës, Natasha Mozgovaya, nga qyteti Siatëll i shtetit veri-perëndimor të Uashingtonit, robotët autonomë janë programuar për të dokumentuar avancimin e punës dhe për zbuluar rreziqet e mundshme në një projekt për ndërtimin e një pallati shumëkatësh.

Kur punonjësit i japin fund ditës së punës për ndërtimin e një pallati shumëkatësh në Siatëll, dy robotë autonomë me inteligjencë artificiale fillojnë misionin e tyre.

Zëri i Amerikës bisedoi me drejtorin e inovacionit të firmën Skanska, Stewart Germain.

“Roboti i pajisur me planimetrinë e ndërtesës futet në çdo dhomë duke kontrolluar punimet. Ai regjistron pamjet nga të gjitha anët me një kënd 360 gradë. Fotot më pas analizohen përmes një programi të inteligjencës artificiale dhe përfundimet e dala i dërgohen ekipit të projektit”.

Tre muaj më parë, kur robotët iu prezantuan ekipit të punës si pjesë e një projekti bashkëpunimi mes kompanisë së ndërtimit Skanska dhe firmës ‘Nextera Robotics’ me seli në Boston, disa nga punonjësit ishin skeptikë.

Garrett Metz është inxhinier i projektit në kantierin e ndërtimit të firmës Skanska në Siatëll.

“Fillimisht nuk isha i sigurt nëse robotët do të ishin në gjendje të ndiqnin projektin. Nuk kam parë ndonjë robot që është në gjendje të manovrojë në mënyrë autonome në një kantier ndërtimi që ndryshon vazhdimisht. Pasi gjithmonë ka gjëra në rrugë, njerëz që futen brenda dhe dalin jashtë. Por robotët po bëjnë një punë shumë të mirë”.

Imazhet e marra nga robotët kalojnë përmes një programi të inteligjencës artificiale, i aftë të njohë mijëra detaje të lidhura me ndërtimin, në mënyrë që inxhinierët dhe projektuesit të mund ta ndjekin progresin e ndërtimit dhe të identifikojnë rreziqet e mundshme.

Zëri i Amerikës bisedoi me menaxherin e operacioneve të firmës ‘Nextera Robotics’, Jacob Ryals.

“Roboti analizon gjithçka që sheh, nëse muret janë të lyera apo jo. Nëse janë vënë kornizat në tavan? A janë instaluar tubacionet e ajrimit dhe nëse janë izoluar? Roboti kërkon për të gjitha këto detaje dhe më pas ofron të dhëna të përpunuara të përpikta që janë lehtë për t’u kuptuar”.

Fytyrat e punëtorëve janë të paqarta në imazhet e filmuara nga robotët për të mbrojtur privatësinë e tyre. Drejtuesit e projektit thonë se robotët janë atje për të ndihmuar punonjësit me detyra të lodhshme ose të rrezikshme dhe jo për t’i zëvendësuar ata.

“Shfrytëzimi i robotit të kursen shumë kohë. Do të duheshin më shumë se 40 orë në javë që një fotograf të marrë imazhe të sakta në kantier”, thotë Stewart Germain, drejtor i inovacionit në firmën Skanska.

“Roboti ofron mundësinë për të ndjekur progresin e punës në një pallat 31 katesh me 324 apartamente banimi. Për një njeri kjo detyrë do të kërkonte shumë kohë dhe do të ishte shumë e vështirë”, thotë Jacob Ryals, menaxher i operacioneve të firmës ‘Nextera Robotics’.

Pavarësisht përfitimeve teknologjike, kompanitë e ndërtimit kanë qenë të ngadalta në integrimin e pajisjeve me inteligjencë artificiale, por zoti Germain mendon se kjo do të ndryshojë.

“Industria e ndërtimit është në fazën e duhur për një përfshirje shumë më të madhe të robotëve. Mendoj se robotët do të punojnë gjithmonë krah për krah me njeriun si një mjet pune dhe që sjell përfitime. Nuk mendoj se robotët do të marrin përsipër procesin e ndërtimit”.

Zoti Germain thotë se është vetëm çështje kohe që inteligjenca artificiale të përfshihet më thellë në të gjitha proceset e sektorit të ndërtimit.

voa

Disa njerëz që kanë humbur aftësinë për të folur janë ende në gjendje të vënë në lëvizje kordat e zërit. Siç njofton nga Los Anxhelesi korrespodentja e Zërit të Amerikës Genia Dulot, kërkuesit në Kaliforni po bëjnë përpjekje që të kthejnë këto lëvizje të muskujve në tinguj të dëgjueshëm, duke bërë të mundur që individët e prekur nga çrregullimet e të folurit, të mund të flasin sërish.

Inxhinierë në Universitetin e Kalifornisë në Los Anxheles po zhvillojnë një pajisje për të kapur sinjalet eketrikë që prodhohen nga dridhja e muskujve të kordave të zërit.

Studiuesi Ziyuan Che po përdor inteligjencën artificiale për të shndërruar këto sinjale në aftësinë për të folur.

“Sinjali elektrik do të përcillet në pjesën e altoparlantit dhe pjesa e altoparlantit do të japë zërin. Pra, i gjithë procesi, nga ndjeshmëria te përpunimi dhe më pas te përcjellja e sinjalit te altoparlanti, realizon qëllimin përfundimtar, t’ju ndihmojë të flisni pa përdorur kordat tuaja vokale”.

Membrana magneto-mekanike që shndërron dridhjet e muskujve të kordave të zërit në sinjale elektrike është e butë dhe e sheshtë, kështu që mund të mbahet lehtësisht.

Kërkuesit përzien grimcat e imëta magnetike me substanca të buta natyrore dhe sintetike prej molekulash të mëdha dhe i dhanë formë duke përdorur teknologjinë tradicionale japoneze Kirigami, thotë studiuesja Jing Xu.

“Ne krijuam shtresën duke përdorur teknikën Kirigami për dhënien e formës, çka e bën atë edhe më të butë”.

Studiuesit po punojnë që inteligjenca artificiale të jetë në gjendje të njohë dridhjet e muskujve të kordave të zërit të njerëzve të ndryshëm. Jun Chen drejton projektin në Shkollën e Inxhinierisë “Samueli”, në Universitetin e Kalifornisë në Los Anxheles.

“Dridhja e muskujve tuaj mund të jetë e ndryshme. Ne duhet të sigurohemi që pajisja të jetë në gjendje ta bëjë këtë dallim, para se të përdoret. Dhe më pas do t’i analizojmë sinjalet për të ndërtuar një bazë të dhënash të personalizuar për fjalorin, në bazë individi”.

I krijuar për të ndihmuar njerëzit me çrregullime të ndryshme të të folurit, studiuesi Chen thotë se ka në plan ta testojë pajisjen në leksionet e tij, të cilat mund të zgjasin deri në tre orë dhe ndonjëherë çojnë në sforcim të zërit të tij.

voa

Një kompani në Kaliforni po prodhon një material që mund të përftojë ftohje, duke përcjellë nxehtësinë në hapësirë. Korrespondenti i Zërit të Amerikës, Matt Dibble sjell më shumë hollësi për këtë metodë të re që nuk shpenzon energji.

Në pamje të parë, mund të duken si panele diellore, por sistemi që po instalohet mbi çatinë e këtij dyqani do të funksionojë krejt ndryshe. Duke e dërguar nxehtësinë në hapësirë, do të ndihmojë në ftohjen e dyqanit.

Teknologjia funksionon nga “ftohja përmes rrezatimit”, një dukuri natyrale që nuk kërkon energji shtesë.

Gjatë ditës, nxehtësia e diellit thithet kryesisht nga objektet në Tokë dhe atmosfera. Por një pjesë e saj me rreze infra të kuqe mbetet duke shkuar në hapësirën e ftohtë.

Shtresa që mbulon këto panele është krijuar për ta eliminuar nxehtësinë e mbetur.

“Do të thotë ta identifikosh energjinë infra të kuqe ose termike të një objekti dhe përmes rrezatimit ta dërgosh në atmosferë”, thotë shefi ekzekutiv i kompanisë SkyCool Systems që e realizon një gjë të tillë.

Panelet përmbajnë një lëng, të cilin kjo shtresë e ftoh deri në gati 5 gradë Celsius, thotë SkyCool, një kompani në Kaliforni.

“Është një hark relativisht i gjatë dhe kjo shtresë e ftoh lëngun gjatë qarkullimit”, thotë Joel Rinsky, Zëvendës President i kompanisë “SkyCool Systems”.

Lëngu i ftohtë dërgohet në sistemin e ftohjes së ndërtesës për ta rritur efektivitetin. E vetmja energji që përdor ky proces është ajo për një pompë të vogël për të qarkulluar lëngun.

“Sistemet SkyCool i kursejnë një pronari dyqani 15 deri në 20% të kostos për ajrin e kondicionuar.”

Teknologjia e ftohjes mund të ketë shumë përdorime. Një projekt në Indi e instaloi atë në kioskat e shitësve, duke ulur temperaturën e ambientit dhe duke mbajtur të freskëta frutat dhe perimet.

Kompania po punon gjithashtu për një material për ndërtesat në vendet në zhvillim që nuk kanë ajër të kondicionuar.

“Nëse mund t’i ftohësh ato ndërtesa pa energji elektrike, pa ujë dhe të sigurosh kushte komode brenda, kjo ka potencialin për të shpëtuar jetë, dhe në mënyrë dramatike të rrisë produktivitetin në mbarë botën.”

Duke përfituar nga një dalje drejt hapësirës, për të ftohur një planet që po nxehet gjithnjë e më shumë.

voa

Udhëtimet me taksi në një të ardhme të afërt mund të realizohen me avionë elektrikë. Prodhuesit e avionëve thonë se do të revolucionarizojnë udhëtimin e përditshëm për pasagjerët duke ofruar fluturime të përshtatshme, të shpejta dhe të qëndrueshme brenda qyteteve dhe mes tyre. Disa prej kompanive të prodhimit të këtyre avionëve shfaqën konceptet e tyre në panairin ndërkombëtar “Farnborough 2024”.

Supernal, një kompani e mbështetur nga gjigandi global i makinave Hyundai Motor Group, thotë se automjeti i saj më i ri elektrik i pasagjerëve do të revolucionarizojë udhëtimin ajror në të ardhmen.

Ky aeroplan do të jetë në gjendje t’i transportojë më shpejt pasagjerët brenda qyteteve dhe mes tyre, duke fluturuar mbi radhët e gjata të trafikut rrugor.

“Qëllimi i tij është të ndryshojë mënyrën e lëvizjes së njerëzve. Është një aeroplan tërësisht elektrik, që me një karikim mund të përshkojë një distancë prej rreth 96 kilometrash, duke fluturuar me një shpejtësi prej 193 kilometrash në orë, dhe mund të transportojë njerëz në distanca të shkurtra, duke shmangur trafikun e ngjeshur urban”, thotë David McBride, shef i teknologjisë në kompaninë Supernal.

Automjeti plotësisht elektrik do të ketë rotorë që mundësojnë ngritje dhe ulje vertikale pa pasur nevojë për pista.

Kompania gjithashtu synon që fluturimet më vonë të automatizohen.

Ndonëse për disa ekspertë ky koncept mund të duket larg realitetit, shefi i kompanisë Supernal thotë se partneriteti me kompaninë Hyundai Motor Group (HMG) do të lejojë prodhimin e këtyre automjeve flutarake në një shkallë industriale masive.

“Ne besojmë se kemi jo vetëm fuqinë e madhe industriale, që Hyundai Motor Group mund të ofrojë, por ne edhe mund të revolucionarizojmë aviacionin përmes aftësive të mëdha të kompanisë sonë”, thotë Jaiwon Shin, president i Hyundai Motor Group dhe shef i kompanisë Supernal.

Kompania gjermane Lilium është gjithashtu në garë për prodhimin në shkallë të gjerë të avionit të saj elektrik EV-TOL. Avioni i saj tërësisht elektrik mund të ngrihet dhe ulet vertikalisht, por në vend të rotorëve përdor ventilatorë me motorë të fuqishëm për lëvizjen në ajër.

“Avioni ynë mund të transportojë gjashtë njerëz në një distancë prej 175 kilometrash dhe mund të arrijë shpejtësinë deri në 250 kilometra në orë. Kostoja e operimit të këtij avioni është aq e ulët sa që ne mund të ofrojmë bileta me çmime prej më pak se 2 dollarë për kilometër”, thotë Klaus Roewe, shef i kompanisë Lilium.

Por, përdorimi i këtyre automjeteve duhet fillimisht të miratohet nga zyrtarët e qyteteve, të cilët duhet të përcaktojnë zona nga ku këta avionë elektrik mund të ngrihen dhe ulen në mënyrë të sigurt.

Të dy avionët u shfaqën në panairin ndërkombëtar të aviacionit “Farnborough 2024”.

Richard Aboulafia, analist i aviacionit, mendon se mundësia reale për të parë më shpesh këta avionë në qiell është ende shumë larg.

“Ata janë jashtëzakonisht të popullarizuar nga pikëpamja e dizajnit dhe konceptit, por për sa i përket prodhimit të tyre masiv, ne ende jemi shumë vite larg. Pra, është një nga ato gjëra që njerëzve u pëlqejnë të diskutojnë, por nuk ka shumë aktivitet tregtar në lidhje me këta avionë”, thotë ai.

Panairi ndërkombëtar “Farnborough Airshow”, i cili u mbajt së fundmi në Britani, është një nga panairet më të mëdha të industrisë së aviacionit në botë dhe tërheq ekspertë dhe entuziastë nga e gjithë bota.

voa

Shkencëtarët kanë zbuluar një planet gjigand me ndihmën e teleskopit hapësinor “James Webb”. Prej shumë kohësh hulumtuesit dyshonin për një objekt të përmasave madhore që rrotullohej rreth një ylli 12 milionë vite dritë larg, por zbulimi i ri i ka befasuar shkencëtarët lidhur me madhësinë e planetit të ri.

Një planet i vjetër me përmasa gjigande dhe i ftohtë sillet rreth një ylli fqinj. Shkencëtarët përdorën teleskopin hapësinor “James Webb” për të vëzhguar drejtpërdrejt këtë planet me përmasa të ngjashme me Jupiterin. Hulumtuesit përdorën një mekanizëm të teleskopit për të krijuar efektin e hijes. Duke bllokuar dritën e yjeve, hulumtuesit e dalluan planetin si një pikë të dritës infra të kuqe.

Një ekip hulumtuesish ndërkombëtar, i udhëhequr nga shkencëtarja Elisabeth Martthews me Institutin Max Planck në Gjermani, i mblodhi imazhet vitin e kaluar dhe i publikoi gjetjet e tyre në revistën Natyra.

“Ka qenë një pritje e gjatë dhe emocionuese dhe përfundimisht mund të shikojmë dhe konfirmojmë planetin dhe të dhënat”, thotë shkencëtarja Elisabeth Martthews me Institutin Max Planck në Gjermani.

Hulumtimet tregojnë se planeti sillet rreth yllit Epsilon Indi A, rreth 12 milionë vite dritë larg. Një vit dritë është rreth 9.46 trilionë kilometra, ose distanca që drita udhëton për një vit. Shkencëtarët thonë se planetit i duhen rreth 100 deri 250 vite që të sillet rreth yllit.

Planeti ndodhet rreth 15 herë më larg yllit sesa distanca e Tokës nga dielli ose sa gjysma e distancës mes Saturnit dhe Uranit. Shkencëtarët besojnë se planeti dhe ylli janë 3.5 miliardë vjet të vjetër ose 1 miliard vjet më të rinj sesa sistemi ynë diellor, thotë shkencëtarja Matthews.

“Mendojmë se është planeti më i afërt pranë sistemit tonë diellor që është më i madh se Jupiteri. Planetët e mëdhenj janë interesant për të studiuar anën fizike dhe kimike të formimit të një planeti gjigand”.

Ylli mund të shikohet qartë nga hemisfera jugore. Zbulimi i planetit nënvizon aftësitë që ka teleskopi, thotë shkencëtarja.

Teleskopi hapësinor “James Webb” u lëshua ditën e Krishtlindes në vitin 2021, observatori më i fuqishëm nga NASA dhe Agjencia Evropiane e Hapësirës.

voa

Një metodë e re e ndërtimit të shtëpive me blloqe balte të presuara, që e ka origjinën nga lashtësia, ofron mbrojtje nga zjarri, tërmetet, erërat e forta dhe përmbytjet. Këto lloj shtëpish janë miqësore me mjedisin dhe u rezistojnë kohërave. Siç njofton korrespondentja e Zërit të Amerikës Shelley Schlender nga qyteti Superior në shtetin Kolorado, sekreti i kësaj metode ndërtimi janë tullat e qerpiçit të ngjeshura me presion të lartë dhe armatura e hekurt.

Shtëpi të reja po ndërtohen kudo në qytetin Superior të Kolorados. Dy vjet më parë zjarret e përhapura nga erërat e forta dogjën mbi 1000 shtëpi. Shumica e ndërtimeve të reja përdorin materiale të zakonshme që digjen. Por kjo shtëpi e re është ndërtuar me tulla qerpiçi të presuara që nuk digjen. Lisa Morey është inxhiniere ndërtimi.
“Një klient më telefonoi dhe më tha se donte një shtëpi që u reziston erërave dhe zjarreve”, thotë për Zërin e Amerikës inxhinierja e ndërtimit.
Zonja Morey është themeluese e kompanisë “Nova Terra” që prodhon blloqe dheu të presuara me përbërje rëre dhe argjile. Për efekt ngjitje, ata shtojnë gur gëlqeror të bluar. Kjo përzierje kalon përmes një makinerie presimi dhe në anën tjetër dalin blloqet e baltës të cilat stazhionohen në ajër për një muaj para se të përdoren në ndërtim.
Në një kantier afër qytetit Longmont, ndërtuesit lënë një hapësirë bosh mes rreshtave të blloqeve ku vihet një material izolues. Armatura e hekurt në mure e bën ndërtesën të qëndrueshme ndaj tërmeteve.
“Kjo shtëpi do të qëndrojë në këmbë për qindra apo mijëra vjet”, thotë inxhinierja Lisa Morey.
Në qytetin Superior, Matteo Rebeschini pronar i një shtëpie të re me tulla qerpiçi, thotë se nuk do të harrojë kurrë sesi era e fuqishme shkundi shtëpinë e tij të ndërtuar me skelet druri. Më pas ra zjarr dhe ai vrapoi për të shpëtuar. Ai thotë se shtëpia e me blloqe dheu i jep siguri dhe mbrojtje.
“Shtëpitë e ndërtuara sipas kësaj metode nuk do të lëkunden dhe nuk e ndjen erën që fryn përjashta sado e fortë të jetë”, thotë Matteo Rebeschini.
Kjo metodë e re ndërtimi është bazuar në modernizimin e tullave prej qerpiçi dhe faktit që ato nuk digjen.
voa