Negociatat me Serbinë dhe me ndërkombëtarët ishin bërë për të arritur në kompromisin më të dhimbshëm të imagjinueshëm për shqiptarët : heqjen dorë nga ideali historik për bashkimin e Kosovës me Rep. e Shqipërisë dhe, në vend të kësaj, pranimin e një shtet të pavarur të hapur më shumë nga Serbia dhe të mbyllur tërësisht kundrejt Rep. së Shqipërisë.

Me aktin e pavarësisë, udhëheqja politike e Kosovës asokohe ka pranuar të mbyllet ndaj Shqipërisë. Kështu udhëheqja politike e Kosovës i ka hequr, në mënyrë eksplicite në marrëveshjet e nënshkruara, çdo të drejtë shtetit shqiptar që të ndërhyjë si palë në punët e Kosovës. Mirëpo, ndërkohë, udhëheqja politike e asaj kohe nuk i ka hequr në mënyrë eksplicite të drejtën e ndërhyrjës së Serbisë në punët e brendshëme të Kosovës. Këtë çështje ajo e ka lënë të hapur dhe Serbia ka vazhduar me të drejtë të proklamoj të drejtën e saj mbi Kosovën duke mos e njohur as pavarësinë e saj. Jo se Serbia nuk do t’a kishte proklamuar edhe ashtu Kosovën, por asaj i është lënë nga pala kosovare e drejta për t’a bërë një gjë të tillë. Thënë ndryshe, Sërbisë nuk ju kishte mbyllur dera juridikisht për të proklamuar sovranitetin mbi Kosovën.

Megjithatë, lind një vështirësi e madhe për t’a gjykuar me ashpërsinë më të madhe krijimin e shtetit të Kosovës nga udhëheqja politike e Kosovës dhe për t’a quajtur një akt të tillë si një tradhëti kombëtare. Vështirësia qëndron në të vërtetën faktike dhe juridike. Mos të harrojm se Kosova ishte pjesë përbërse de jure e Jugosllavisë. Pra, Serbia si pretenduese e të qenurit trashigimtare direkte Jugosllavisë duke krijuar edhe Bashkësinë e Shtetëve Serbi-Mali i Zi në vitin 2003, pretendonte se Kosova është pjesë përbërse e sovranitetit të saj (pra të Serbisë dhe Mali-t Zi). Me pavarësimin e Mali-t Zi më 2006, Serbia tanimë pretendonte të jetë trashigimtarja e vetme e Kosovës mbi të cilën pretendonte sovranitetin e saj. Sovranitet të cilin, sipas Serbisë, e kishin dhunuar ndërkombëtarët duke ndërhyrë në çështjet e saja të brendshëme. Në këtë pikë, pretendimet e Serbisë janë të rëndësishme përmes faktit se ato kishin përkrahjen e bashkësisë ndërkombëtare dhe të OKB-së. Vetë rezolutat 1244 i njihte këtë sovranitet Serbisë mbi Kosovën. Kështu që, në aspektin juridik, shpallja e pavarësisë së Kosovës thyente, de jure, pretendimet juridike të Sërbisë mbi Kosovën. Dhe prononcimi i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë më 2009, duke i dhënë me të drejtë përparësinë të bërave dhe shprehjës politike të një populli mbi të drejtën pozitive të ngurtë ndërkombëtare, ishte një akt i plotë legjitimimi i aktit juridik të 2008 të pavarësisë së Kosovës. Mirëpo, sa i përketë kësaj pike, historia do t’a gjykoj në mënyrë të patjetërsueshëme mos aftësinë e klasës sonë politike për të shpallur në mënyrë unilaterale Pavarësinë e Kosovës dhe për t’u imponuar me një luftë të vërtetë politiko-diplomatike pa pasur nevoj që të bëj kompromise kaq dhimbshëme mbi kurrizin e shqiptarëve dhe të drejtës së tyre për vetëvendosje. Sepse, opinioni publik shqiptar duhet t’a di se nuk ka pasur asnjë pengesë reale për t’a shpallur Kosovën të pavarur edhe para 2008. E vetmja pengesë që ka qenë është mosguximi dhe mosaftësia e udhëheqjës së asaj kohe, e cila e kishte frenuar edhe më shumë veten duke e pranuar (pa nevojë) edhe Kornizën Kushtetuese (Rugova dhe Ramushi).
Megjithatë, siç u përmend më lartë, periudha është shumë e trubëllt de facto dhe de jure dhe është e vështirë të flasësh për akte të tradhëtisë në këto momente kur Kosova nuk e kishte shpallur ende pavarësinë e saj dhe kur ajo nuk ishte e njohur si e tillë nga shumica e shtetëve më të fuqishëme të botës.

Mirëpo, prej atij momenti kur Kosova ka shpallur pavarësinë e saj (2008) dhe është njohur mënjëherë nga shtetët më të fuqishëme të botës dhe ka përcaktuar aspektin normativ të saj duke edhe formuar institucionet e saja, prej aty ne kemi një bazë të fortë të faktëve juridike dhe politike, për të folur për një tradhëti reale, e cila është konsumuar nga udhëheqësia jonë me në krye Hashim Thaçin. Pra, ku qëndron tradhëtia dhe pse do të flasim domosdo për tradhëti ?

Kosova ka një territor të përcaktuar dhe të njohur ndërkombëtarisht në aspektin administrativ qysh herët. Me aktin e shpalljës së pavarësisë së Kosovës dhe njohjen ndërkombëtare të saj, Kosova është njohur mbi bazën e të njejtit territor. Sovraniteti i Kosovës pra ishte i njohur në të gjithë territorin e saj dhe jo sipas vendbanimëve etnike. Pastaj, kontrolli mbi të gjithë territorin e saj nga pushteti qendror është diçka tjetër nga njohja e sovranitetit. Pushtetit qëndror i mbetej të gjente zgjidhje afatëshkurtëra dhe afatëgjata për t’a shtrirë pushtetin mbi të gjithë territorin e saj. Dhe, për të thënë të drejtën nuk ka qenë fare e pamundur që një gjë e tillë të bëhej në afatëgjatë. Mirëpo, do të jenë hapat e njëpasnjshëm të udhëheqësisë politike që do të çojn në një lëmsh të vërtetë ku po piqeshin kushtet për të konsumuar një tradhëti të plotë nga Hashim Thaçi dhe, tani, Isa Mustafa.

Askush nuk mund t’a detyronte Kosovën që ajo të negocioj për sovranitetin e saj. Ajo mund t’a mbante status quo-n për pjesë veriore të Mitrovicës edhe për një kohë nëse duhej prej atij momenti kur ajo kishte vendosur postët kufitare në Veriun e saj. Të shpallte në mënyrën më të prerë duke u bazuar mbi të drejtën kombëtare dhe ndërkombëtare, por edhe mbi vullnetin politikë se ajo nuk mund të bisedonte me askënd për çështjet e saja të brendshëme. Sepse, Mitrovica e Veriut ishte de jure dhe de facto çështje e brendshëme e Kosovës, pavarësisht se pushteti ende nuk kishte shtrirë kontrollin e saj të plotë mbi atë pjesë. Ndërkohë, udhëheqja politike e Kosovës nuk do të duhej asnjëherë të pranonte të bënte decentralizimin në baza etnike. As nuk ishte detyrim dhe as nuk ishte nevoj për t’a bërë. Në vend se të ngrihej zërin mbi këto aspekte kundrejt atyre që pretendonin të realizonin plane kaq të dëmshëme për vendin, udhëheqësia politike e Kosovës me në krye Hashim Thaçin ka ngritur lartë dhe fuqishëm zërin kundër atyre që e kundërshtonin. Energjia politike shpenzohej më shumë për të mashtruar dhe manipuluar popullin shqiptar dhe jo për t’a ndaluar planin e Serbisë në Kosovë. Më vonë, negociatat e Brukselit mbi çështjet e brendshëme të Kosovës me Serbinë, ishin pa dyshimin më të vogël një tradhëti reale dhe e plotë ndaj vendit dhe ndaj kombit nga Hashim Thaçi.

Në këtë pikë, Hashim Thaçi është nga ata udhëheqësit politik i cili ka konsumuar një akt tradhëtie ndaj vendit të vetë për vetë faktin se ka negociuar me një shtet të huaj çështjet e brendshëme (interesat vitale) të vendit të tij gjerësa Kosova si shtet i pavarur ashtu siç edhe Serbia kishte të drejtën e plotë për të refuzuar që të negociohet çdo gjë që ka të bëj me çështjet e brendshëme të saja. Po pse atëherë Hashim Thaçi e bëri një gjë të tillë dhe Isa Mustafa pranoj t’a nënshkruaj më vonë ?

Sepse, pavarësisht mundësisë reale për të mos pranuar negocimin e çështjeve të brendshëme të Kosovës, Hashim Thaçi kishte pranuar që t’a bëj atë për arsye të shëndosha që lidhen me interesin vetjak dhe interesat grupore të tij. Mos të harrojm se ndërkohë, Hashim Thaçi është kërcënuar direkt nga Parlamenti Evropian për krime lufte (pavarësisht se unë mendoj se këto janë të pavërteta), mos të harrojm se Hashim Thaçi, ndërkohë, ka kaluar disa kohë të sikletshëme për sa i përketë zgjedhjëve elektorale ku për t’i fituar ato i është dashur një ndihmë e madhe e ndërkombëtarëve, mos të harrojm se Hashim Thaçi ishte testuar kahera nga ndërkombëtarët në aspektin e flexibilitetit politikë dhe ishte pranuar për një politikan flexibël në të gjitha situatatë. Ata e dinin se me pak trysni Hashim Thaçi ishte i gatshëm të pranonte të gjitha ofertat që do t’i silleshin mbi tavolinë. Mos të harrojm se Hashim Thaçi ishte i vetmi lider politikë i cili mund të udhëhiqte procese tradhëtie për faktin se ai ishte i vetmi që e kishte një besimi më të gjërë si “patriot” në popull prej luftës së Kosovës. Edhe sot, kemi një pjesë të popullit i cili nuk e imagjinon dot se një njeri si Hashimi mund të ketë tradhëtuar vërtetë. Thjesht, Hashim Thaçi ishte njeriu ideal për ndërkombëtarët për të negociuar me Serbinë për çëshjet e brendshëme të Kosovës dhe të quhej hero nga një pjesë e popullit të mashtruar; të mashtruar përmes superangazhimit të bandave paramilitare dhe kriminale të PDK-së (tani të trashura me ato të LDK-së).

Tradhëtia e Hashimit është edhe më reale dhe më personale për faktin se Hashim Thaçi, gjatë gjithë kohës që ka negociuar me Serbinë, e ka bërë vetë, në mënyrë të fshehur (nuk e ka ditur kush se për çfarë është ka negocion) dhe duke gënjyer haptazi popullin e tij. Në këtë aspekt Hashim Thaçi ka personalizuar vullnetin, interesat, të drejtën e popullit të tij dhe e ka negociuar me një fuqi të jashtëme e cila ka pretendime pushtimi ndaj vendit. Veprimi i Hashim Thaçit është në mënyrë të pakontestueshëme një akt tradhëtie në plotë kuptimin e fjalës. Veprimi i tij, në të gjitha kombet që kanë nderin t’a thërrasinë vetën komb quhet tradhëti. E përsërisë dhe e them me përgjegjësi të plotë se Hashim Thaçi ka tradhëtuar popullin shqiptar të Kosovës, ka tradhëtuar shtetin e Kosovës dhe ka tradhëtuar kombin e tij.

Ndërkohë, Isa Mustafa, është bashkëpjesëmarrës në tradhëtinë e nisur të Thaçit. Në momentin kur Isa Mustafa ka pranuar të ndahet nga VLAN-i, ai ka pranuar nga ndërkombëtarët që të vazhdoj tradhëtinë e nisur nga Thaçi. Ishte kusht i mundësisë së ardhjës së tij në krye të qeverisë. Dhe, ai me vetëdije të plotë, ka nënshkruar një marrëveshje me Serbinë. Tradhëtia e Isa Mustafës plotësohet tërësisht me faktin e gënjeshtrave që ai thotë para opinionit publik lidhur me marrëveshjen e nënshkruar me Serbinë. Opinioni publik shqiptar duhet t’a dijë se Hashim Thaçi dhe Isa Mustafa i kanë dhuruar Serbisë sovranitet të plotë, jo vetem në Mitrovicën e Veriut, por edhe mbi të gjitha territorët tjera ku Hashim Thaçi ka pranuar t’i krijoj më parë si komuna etnike serbe. Të gjithë këtë e kanë bërë duke shkelur Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës (nuk ka asnjë bazë ligjore), duke e përvetësuar vullnetin dhe interesinë vital të popullit shqiptar dhe, sidomos, duke e angazhuar një strukturë të tërë për të përhapur dezinformata nëpër popull. Ky është një akt tradhëtie i plotë dhe ai nuk ka asesi se si të quhet ndryshe.

Gjatë gjithë këtyre negociatave me Serbinë, Hashim Thaçi dhe tani Isa Mustafa, asnjëherë nuk kanë ngritur zërinë për të kundërshtuar pretendimet e Serbisë dhe trysnin e bashkësisë ndërkombëtare (e cila, realisht, nuk ka qenë e një zëri). Përkundrazi, me tinzëllëkun më të madh dhe nën dirigjimin e plotë të të huajëve dhe lobit serb ata kanë punuar në këtë drejtim duke i fshehur të vërtetën popullit të tyre. Ata nuk u bën asnjëherë tok me popullin e tyre, asnjëherë nuk e informuan për të vërtetën e bisedimëve dhe asnjëherë nuk kërkuan shprehjen e lirë të tij mbi këtë çështje. Në historinë e popullit shqiptar dhe më gjërë nuk ka ndodhur asnjëherë që të negociohet tinzisht me një shtet të huaj për çështjet e brendshëme të vendit dhe të mos quhet tradhëti. I vetmi që ka arritur deri në këtë shkallë ka qenë Esat Pash Toptani dhe ai domosdo se është quajtur tradhëtar dhe ka marrur denimin e merituar. Në realitet, kemi edhe Ahmet Zogun i cili ka ikur nga vendi duke e lënë atë në mëshirën e fatit. Mirëpo, është një akt i cili përmban disa vështirësi në vetëvete për t’a quajtur tamam tradhëti të plotë. Sepse, duhet ditur se edhe De Goli dhe shumë udhëheqës tjerë janë detyruar të ikin nga vendi i tyre në momentin e pushtimit por që janë riorganizuar nga larg kundër pushtimit. Qëndrimi i Zogut dhe i zogistëve gjatë LDB-së është shumë konfuzë sepse ata në një moment të caktuar bashkohen në një front të përbashkët kundër pushtuesit. Megjithatë, Zogu nuk mundet asesi të mbahet për një hero siç De Goli apo tjerë sepse akti i ikjës ishte një kapitullim pa qëndresën më të vogël dhe pa thirrjen më të vogël për qëndresë. Dhe kjo, nëse nuk do të quhej tradhëti e plotë, nuk ka se si të mos quhet pandershmëri e plotë. Kurse për Enver Hoxhën nuk ka se çfarë të flitet, në këtë rrafsh. Historianët e vërtetë mund të ndahen për shumë gjëra mbi këtë figurë historike, por nuk kanë asesi mundësinë të debatojn rreth ndonjë tradhëtie kombëtare. Faktët në këtë aspekt janë tepër kokëforta dhe nuk lënë hapësië për asnjë intelektual të mirëfillët dhe të ndershëm që t’a diskutoj këtë aspekt të historisë së Enver Hoxhës. Por, e vërtetë e pamohueshëme është edhe për Sali Berishën, i cili vërtetë se i ka sjellur një dëm tepër të madh shtetit shqiptar në aspektin e brendshëm, por i cili nuk ka negociuar me asnjë shtet tjetër çështjet vitale dhe të brendshëme të territorit shqiptar me një shtet të huaj. Bile, më 1994 Sali Berisha shtrengon dhëmbët kundrejt Greqisë pavarësisht raportit të pabarabartë të forcave. Një komando greke kishte hyrë në territorin shqiptar duke vrarë edhe një ushtar shqiptar në kufirin Shqipëri-Greqi. Sali Berisha kishte zënë një bandë grekësh të cilët ishin direkt të lidhur me aferën dhe i kishte hedhur në gjyq. Greqia kishte bërë një trysni të jashtëzakonshëme kundër Shqipërisë dhe diplomacia shqiptare kishte ngrirë raportët me Greqinë deri në një pikë lufte. Për disa vite, shkaku i kësaj afere, Greqia dhe Shqipëria kanë mbajtur marrëdhënie të ngrira diplomatike. Shqipëria londineze, gjatë kohës së Sali Berishës, kishte humbur shumë në aspektin diplomatik kundrejt fqinjëve të saj, por asnjëherë ajo nuk ishte përkulur kundrejt Greqisë për çështjet e saja të brendshëme dhe vitale. Prandaj edhe është shumë e vështirë t’a quash tradhëtar Sali Berishën, pavarësisht të tjerave. Për sa i përketë Ibrahim Rugovës, është e vështirë gjithëashtu për t’a quajtur tradhëtar të plotë. Larg asaj t’a quash patriot e hero, por për t’a quajtur tradhtar mbetët çështje e hapur. Rrethanat historike në të cilat vepron Rugova nuk n’a e lejojn të ngutemi në këtë aspekt. Është e padiskutueshëme se Rugova ka qenë një kuisling i Serbisë në Kosovë dhe ai j’a ka mundësuar Serbisë paqen dhe rehatin në Kosovë për një kohë të gjatë. Është e padiskutueshëme se Rugova ka bërë dëme të mëdha rreth organizimit të luftës së Kosovës dhe për këtë historia do t’a mbaj mend. Por, që Rugova të quhet tradhëtar, ai do të duhej të kishte pasur mundësinë për të tradhëtuar. Një vend nën pushtim të plotë kahera, nuk mund të tradhëtohet prej një njeriu i cili nuk e kishte në dorë fatin e tij. Nuk është tradhëti mosguximi, mos aftësia për t’a çliruar me diplomaci apo me armë një vend të pushtuar plotësisht, tradhëti është kur një vend të çliruar, të pavarur, të njohur ndërkombëtarisht mbi baza të një territori të caktuar t’a negociosh me një shtet të huaj që ka pretendime territoriale të hapura dhe t’i ofrosh sovranitet mbi territorin tëndë. Këtë gjë nuk kishte mundësinë Rugova t’a bënte. Prandaj edhe të gjitha sjelljet e tij politike, pavarësisht se s’a të dëmshëme ishin për vendin, ato bëhen në një periudhë pushtimi të plotë dhe janë shumë të vështira për t’u definuar si një tradhëti e plotë. Por, nuk është asesi e pamundur që historianët e mirëfillët në të ardhmën, t’a radhisin në anën e një tradhëtie të plotë ndaj kombit. I të njejtës periudhë historike, Fatos Nano, është disktuar disa herë për një tradhëti kombëtare në një bisedim që ai kishte pasur me Millosheviçin. Mirëpo, asnjë nënshkrim i ish-kryministrit shqiptar kundrejt interesave të kombit nuk është bërë. Duke qenë këto mbesin vetem në suaza të një propagande politike. Sot, në anën e tij, Edi Rama, është në një pozicion më të favorshëme dhe për faktin e rrethanave të reja historike të vendit për të qenë më kryelartë në diplomacinë shqiptare kundrejt pretendimëve të fqinjëve. Por, edhe filozofia e tij politike, partia e tij dhe formimi i tij personal e bëjn që ai të jetë kryeministri i parë shqiptar, pas rënjës së komunizmit, që udhëheq një diplomaci jo vetem në mbrojtje, por edhe sulmuese shqiptare. Pra, pavarësisht ndasive politike që mund të kemi ndërmjet vete, Kryeministri shqiptar, Edi Rama, nuk mundet për asnjë ças të quhet tradhëtar (së paku deri më sot). Ata që hedhin ndonjëherë thënie të tilla në drejtim të tij, janë thjesht shprehje popullore. Mirëpo, në konceptin e tradhëtisë së vërtetë asnjë akt i tij nuk mund të futet.

Në këtë varg udhëheqësish politikë shqiptar, Hashim Thaçi dhe Isa Mustafa, nuk kanë asesi se si mos të quhen tradhëtar në plotë kuptimin e fjalës. Këtu nuk ka fare të bëj me një hiperbolizëm të çështjës, por ka të bëj me njê realitet të çështjës. Përkundrazi, çdo intelektual i mirëfillët dhe i sinqertë që nuk do t’a quante veprimin e Hashim Thaçit dhe pajtimin e Isa Mustafës me të si një akt tradhëtie të plotë, ai ka tendenca t’a eufomizoj çështjen. Nuk ka mundësi që negocimi i tinzishëm, pa asnjë qëndresë (qoftë edhe përmes një protestimi publik) për çështje të brendshëme dhe sovrane të një shteti të pavarur dhe të lirë (2008), të njohur ndërkombëtarisht mbi tërësinë e tij territoriale, të jetë më pak se sa një tradhëti kombëtare. Pra vetë akti i hyrjës në bisedime për çështje të brendshëme përbën një tradhëti në vete. Fakti i nënshkrimit të një marrëveshje ndërshtetërore për çështjet e brendshëme të një shteti të pavarur dhe sovran duke favorizuar dhe legalizuar shtrirjen e sovranitetit të këtij shteti mbi territorin tëndë, është akt i plotë tradhëtie. Dhe këtë nuk ka kush që mund t’a quaj ndryshe. Dhe historianët e ardhshëm nuk do t’a kenë fare të vështirë për t’a argumentuar një tradhëti të tillë. Tradhëtia e Hashim Thaçit dhe Isa Mustafës do të jetë çështje e padiskutueshëme në një të ardhme të afërt, pavarësisht se e tashmja mund të duket konfuze për popullin shqiptar. (Labinot Gjini)