All posts by V.F.

Kosova

Regjistrim për të dëshmuar se kush është shumicë në Luginë

Komento

Kosova LindorePas dy dekadash do të mund të dihet zyrtarisht për numrin e shqiptarëve të regjistruar në Serbi.

Procesi i regjistrimit të popullsisë në këtë vend ka nisur më 1 tetor dhe do të përfundojë më 31 të këtij muaji.

Shqiptarët e kanë bojkotuar regjistrimin e vitit 2011, për shkak të, siç është thënë atëbotë, obligimeve të paplotësuara të shtetit serb ndaj tyre dhe kushteve diskriminuese.

Por, kësaj radhe, përfaqësuesit politikë të shqiptarëve, që jetojnë kryesisht në pjesën jugore të Serbisë, u kanë bërë thirrje atyre që të regjistrohen.

Mehmeti, edhe pse ka mbi 20 vjet që jeton në Prishtinë, planifikon të shkojë dhe të regjistrohet në Siarinë të Komunës së Medvegjës, aty edhe ku ka lindur.

“Jemi shtatë [anëtarë për t’u regjistruar], sepse fëmijët që kanë lindur këtu [në Prishtinë] nuk mund t’i regjistroj”, thotë ai.

Të vetmin shqetësim ai e ka për procedurat teknike.

“Ata [personat kompetentë për regjistrim] dalin shtëpi më shtëpi. Se në cilën ditë dalin, këtë nuk e di askush. Kjo është keq, sepse nëse nuk qëllon askush në shtëpi, ata na shlyejnë…”, shprehet Mehmeti, identiteti i plotë i të cilit është i njohur për redaksinë e REL-it.

Ai, po ashtu, thotë se ka informacione që adresa e tij në Siarinë është pasivizuar dhe druan se kjo mund t’i paraqesë problem në regjistrim.

Zyrtarët, megjithatë, sigurojnë se nuk ka pengesa të tilla.

Shaip Kamberi, deputeti i vetëm shqiptar në Kuvendin e Serbisë, thotë se të drejtën për regjistrim e kanë të gjithë qytetarët që jetojnë në Serbi, si dhe ata që kanë lindur atje, por që tashmë jetojnë në Kosovë ose në diasporë.

“Mjafton numri personal dhe nuk kanë nevojë të vijnë vetë [të gjithë]. Do të ishte e dëshirueshme, por ata që nuk kanë mundësi të vijnë, mund të regjistrohen përmes një familjari. Shënimet i jep një familjar, i cili deklarohet se në emër të asaj familjeje, e merr përgjegjësinë për t’i dhënë shënimet e sakta”, thotë Kamberi, duke shpjeguar procedurat e regjistrimit.

Sipas tij, as pasivizimi i adresave nuk është problem, sepse “pasivizimi nuk do të thotë shlyerje nga nënshtetësia”.

“Ai qytetar, të cilit i është pasivizuar një adresë, ka gjithmonë mundësi ligjore që të hapë një adresë tjetër”, thotë Kamberi.

Ngjashëm shpjegon për Radion Evropa e Lirë edhe Ragmi Mustafi, kryetar i Këshillit Kombëtar Shqiptar në Serbi.

“Regjistruesi e ka për obligim që ta regjistrojë tri herë shtëpinë dhe më pas ta lërë numrin e tij të telefonit për t’u kontaktuar, për ta caktuar terminin se kur mund ta bëjë regjistrimin. Përndryshe, vetëm një anëtar i familjes mund t’ia kumtojë regjistruesit të gjitha të dhënat për anëtarët [e tjerë] të familjes”, thotë Mustafi.

Sipas Ligjit për regjistrim në Serbi, qytetarët me vendbanim ose vendqëndrim atje, si dhe të huajt me vendbanim të përhershëm në Serbi janë të detyruar të marrin pjesë në regjistrim dhe të japin përgjigje të sakta dhe të plota për të gjitha pyetjet.

Refuzimi për ta bërë këtë, si dhe ofrimi i të dhënave jo të plota dhe të pasakta bartin përgjegjësi penale dhe gjobë prej 20.000 dinarësh (170 euro) deri në 50.000 dinarë (425 euro).

Regjistrimi pas dy dekadash

Shqiptarët në Serbi jetojnë kryesisht në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc – komuna të njohura bashkërisht si Lugina e Preshevës.

Për herë të fundit, ata kanë marrë pjesë në regjistrimin e vitit 2002, i cili është zhvilluar nën monitorimin e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE).

Shifrat e atij procesi kanë treguar se në Serbi kanë qenë të regjistruar mbi 7.4 milionë qytetarë.

Në Luginën e Preshevës, sipas regjistrimit të 2002-ës, kanë qenë 88.966 qytetarë të regjistruar, prej tyre 57.737 shqiptarë, apo 65 për qind.

Ndarazi në komuna, Presheva ka pasur shumicë shqiptare 90%, Bujanoci 55% dhe Medvegja 26%.

Gati dhjetë vjet më vonë, në regjistrimin e vitit 2011, shqiptarët nuk kanë marrë pjesë, duke u thirrur në disa arsye: moslejimin e regjistrimit të shqiptarëve që kanë lindur në Serbi, por që jetojnë në diasporë, dhe shtypjen e formularëve të regjistrimit vetëm në gjuhën serbe, përkatësisht alfabetin cirilik.

Numri aktual i shqiptarëve në Luginën e Preshevës nuk është i qartë.

Kamberi thotë se politikanët serbë, në vazhdimësi, “kanë kontestuar shifrat e regjistrimit, të cilat kanë treguar se popullata shqiptare është shumicë në komunat Preshevë dhe Bujanoc”.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë për Radio-Televizionin e Serbisë në korrik të vitit 2020 se “në Medvegjë jetojnë realisht 300 shqiptarë, e jo 4.000 siç keni gënjyer me dekada”.

Në bazë të një vlerësimi të OSBE-së, të bërë në vitin 2015, në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë janë rreth 60.000 banorë shqiptarë të regjistruar.

Prej tyre, sipas organizatave joqeveritare dhe subjekteve politike nga Lugina e Preshevës, rreth 20.000 kanë migruar në Kosovë për arsye të ndryshme.

Për procesin e sivjetmë të regjistrimit, përfaqësuesit politikë të Luginës thonë se autoritetet kanë siguruar kushte optimale për pjesëmarrjen e të gjithë qytetarëve.

Sipas tyre, janë siguruar edhe regjistrues shqiptarë, por edhe fletëregjistrime të përkthyera në gjuhën shqipe.

Pse është i rëndësishëm regjistrimi i shqiptarëve?

Për disa arsye, thotë Kamberi për Radion Evropa e Lirë.

“Tash e kemi një mundësi që ta rikonfirmojmë atë që ne e kemi zgjedhur edhe si moto: ‘të dëshmojmë se Lugina e Preshevës është shqiptare’. Jo se këtu jetojnë vetëm shqiptarët, por se, thjesht, ka shumicë shqiptare”.

“Ky është një parim, përmes të cilit, ne do të synojmë në dhjetëvjetëshin e ardhshëm që të përfitojmë në integrimin adekuat të shqiptarëve, të strukturës së popullsisë, në strukturat e organeve shtetërore dhe të institucioneve publike, ku ne akoma nuk jemi të integruar dhe integrimin tonë po e mohon Serbia”, thotë Kamberi.

Ai është deputeti i vetëm shqiptar në Kuvendin e Serbisë, që ka dalë nga zgjedhjet e sivjetme parlamentare në këtë vend.

Mustafi vlerëson se me pjesëmarrjen e shqiptarëve në procesin e regjistrimit të popullsisë, mund të krijohen parakushte për të luftuar, sipas tij, diskriminimin.

“Me regjistrim përgjigjemi kundër diskriminimit strukturor që po u ndodh shqiptarëve, kundër pasivizimit të adresave, kundër gjithë shtypjes që po e përballojmë. Nga regjistrimi i popullsisë, përkatësisht regjistrimi i shqiptarëve, sigurisht që do të lindin edhe nevojat për të drejta kolektive, që nënkuptojnë më shumë shërbime, më shumë institucione dhe më shumë kujdes ndaj shqiptarëve që jetojnë në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë”, thotë Mustafi.

Shqiptarët në Luginë ankohen, tash e sa kohë, për pasivizim të adresave të tyre, mosrespektim të të drejtave nga pushteti qendror dhe mungesë investimesh në rajonet ku jetojnë.

Sipas Ligjit për vendbanim dhe vendqëndrim në Serbi, “pasivizimi i adresës është tregues në evidencën e organit kompetent se shtetasi nuk jeton në adresën e vendbanimit të përhershëm ose të përkohshëm të regjistruar”.

Beogradi zyrtar, në përgjithësi, nuk e ka komentuar çështjen e pasivizimit të adresave.

REL i është drejtuar në disa raste më herët Ministrisë së Brendshme të Serbisë për këtë çështje, por nuk ka marrë përgjigje.

Si është duke shkuar regjistrimi?

Sipas Këshillit Kombëtar Shqiptar në Serbi, në Komunën e Preshevës procesin e regjistrimit po e kryejnë 73 regjistrues, në Bujanoc 83 regjistrues dhe në Medvegjë 24 regjistrues.

Në Preshevë dhe Bujanoc, shumica e regjistruesve janë shqiptarë, ndërsa në Medvegjë janë vetëm 3 regjistrues me përkatësi etnike shqiptare.

Kamberi thotë se prej se ka nisur procesi i regjistrimit në këto tri komuna, problemi i vetëm është shfaqur në Medvegjë, ku në vendbanimet shqiptare janë dërguar regjistrues serbë.

Por, sipas tij, vërejtja i është dërguar Entit Statistikor të Serbisë, përmes OSBE-së, dhe pritet që brenda ditësh në ato fshatra të dërgohen regjistruesit shqiptarë.

Regjistrimi, i cili realizohet nga Enti i Statistikave Republikane i Serbisë, mbledh të dhëna për popullsinë, moshën, gjininë, strukturën arsimore dhe martesore, aktivitetin ekonomik, strukturën e amvisërive dhe familjeve, si dhe fondin e banimit.

Mbledhjen e të dhënave nga qytetarët e bëjnë drejtpërdrejt regjistruesit, të cilëve u kërkohet të mbajnë dokument identifikimi dhe ta tregojnë atë përpara se të hyjnë në një familje.

Rezultatet preliminare të regjistrimit do të publikohen brenda 30 ditëve pas përfundimit të regjistrimit, ndërsa rezultatet përfundimtare do të dalin pjesë-pjesë, duke filluar nga marsi ose prilli i vitit të ardhshëm.

Regjistrimi i popullsisë në Serbi ka qenë i paraparë të bëhet në vitin 2021, por është shtyrë për këtë vit, për shkak të pandemisë së koronavirusit.

rel

 

Shëndeti, Shqipëria

Jo më vjersha përmendësh, studimi europian: Deri në 6 vjeç frenon të menduarit

Komento

jo permendshJo vjersha përmendësh deri në 6 vjeç. Frenon fjalën dhe të menduarit. Europa e ka ndaluar që në vitet ‘50-’60.

 

Një nga gjërat që bën krenar prindërit është që fëmija i tyre në kopsht mëson dhe reciton shumë vjersha përmendësh. Ekspertët e edukimit pozicioniohen kundër kësaj metode.

“0-6 vjeç, fëmija nuk duhet të mësojë vjersha. Përdoret kënga, dialogu dhe dalëngadalë nga modelet që marrin qoftë nga prindërit, qoftë nga edukatoret, do të ndërtojnë fjalën dhe mendimin e tyre. Fjala është shumë e rëndësishme, sepse ne nuk mendojmë dot jashtë fjalëve tona. Por që të zhvillohet fjala, në periudhën e kopshtit, në asnjë mënyrë vjersha, pasi vjersha vret pikërisht atë gjë që bën vetëm dialogu. Ne kur dëgjojmë tjetrin duke folur, apo tjetri na dëgjon teksa flasim, njëkohësisht mendojmë çfarë do të pyesim, çfarë u tha ndonjë gjë e re, a të vlen ajo, dhe çfarë emocionesh të zhvillohen”, tha Lira Gjika, Eksperte për Mirërritjen.

Dialogu të ndihmon të përballosh tjetrin, vjersha jo, ajo nuk e bën një gjë të tillë. Vjersha punon me memorien dhe me ankthin, “a e thashë mirë apo jo?”. Ankthi është i lidhur me harresën dhe harresa të bën të harrosh.

Megjithatë ne vazhdojmë me vjershat edhe pse në 2008-ën, ka dalë një urdhër i Ministrit të atëhershëm të Arsimit që të mos përdoreshin vjershat.

Secili nga ne e kujton një vjershë që e ka mësuar në vitet e largëta kur ishte në fillore apo 8-vjeçare.

“Nga klasa e parë në 8-vjeçaren është mosha kur ti duhet t’i mësosh vjershat. Pas moshës 6 vjeç fëmija duhet të mësojë përmendësh, por do të ishte mirë në grup, nëpërmjet dramatizimit”, u shpreh Lira Gjika, Eksperte për Mirërritjen.

E gjithë Europa, pas viteve ‘50-’60 i ka hequr nga përdorimi metodat e mësimit përmendësh në vegjëli. Është shtruar dialogu, dhe kënga, duke mësuar konkretisht, jo duke thënë përmendësh fjalë, pa kuptim.

Top Channel

Maqedonia

Sot mbahet seanca e Këshillit Ekonomik në Maqedoni, priten masa të reja kundër krizës

Komento

qeveriaKëshilli Ekonomik i Qeverisë sot saktësisht në mesditë duhet të mbajë seancë për krizën dhe ndër temat që pritet të jenë në rend dite janë masat shtesë që do të zbusin goditjen e çmimeve për qytetarët dhe ekonominë.

 

Marzhet e ngrirjes, sipas kryeministrit Dimitar Kovaçevski, funksionojnë, por ajo që i rrit çmimet janë inputet, energjia dhe lëndët e para që marrin prodhuesit e produkteve ushqimore bazë.

“Të gjithë jemi të vetëdijshëm për rritjen e çmimeve të ushqimeve, veçanërisht të produkteve ushqimore bazë. Qeveria mori masat fillestare për ngrirjen e çmimeve, por duke qenë se jemi një ekonomi e hapur që shkëmbejmë me vendet e huaja, ngrirja për një kohë të gjatë nuk është e mundur. Do të shfaqen mangësi, prandaj ne kaluam, si vendet e tjera, në ngrirjen e marzheve”, tha kryeministri të hënën.

Sipas njoftimeve nga daljet e tij të fundit publike, së shpejti pritet të shpallen masa konkrete në ndihmë të kategorive më vulnerabël.

Bota

Praga mikpritëse e takimit të Bashkësisë Politike Evropiane

Komento

MacronBashkësia Politike Evropiane është një platformë e re për liderët evropianë. A do të kthehet ky forum në alternativë për zgjerimin e BE-së? Presidenti Macron dhe kancelari, Scholz thonë jo.

 

Liderët e të gjitha shteteve evropiane përveç Bjellorusisë dhe Rusisë mblidhen më 6 dhe 7 tetor në Pragë të Çekisë për të diskutuar për luftën në Ukrainë dhe për implikimet e saj në fusha të ndryshme të politikave. “Paqja dhe siguria, energjia, ndryshimet klimatike, situata ekonomike, si dhe migracioni dhe mobiliteti”, janë temat që do të diskutohen në takim.

Zyrtarë të BE-së thonë se ftesat u janë dërguar liderëve të 44 shteteve evropiane, dhe pothuajse nga të gjithë ka pasur përgjigje pozitive. Ky takim do të shfrytëzohet edhe për të prezantuar ‘Bashkësinë Politike Evropiane’, një ide kjo e promovuar nga presidenti francez Emmanuel Macron. Bashkësia Politike Evropiane është një platformë e re për liderët evropianë që të takohen një apo dy herë brenda vitit për të diskutuar për çështjet kryesore.

 

Nuk pritet deklaratë përfundimtare

Në këtë takim është ftuar edhe presidentja e Kosovës Vjosa Osmani dhe presidenti i Serbisë Aleksandër Vuçiq, ndonëse ky i fundit siç shkruajnë mediet në Serbi, akoma nuk e ka konfirmuar pjesëmarrjen.

Nga takimi i Pragës nuk do të ketë deklaratë përfundimtare dhe as ndonjë deklaratë të shkruar në fund të takimit. Sipas burimeve nga Brukseli, për të shmangur mospajtimet e mundshme lidhur me formulimet  për tekstin përfundimtar. Rezultat i takimit megjithatë sipas diplomatëve në Bruksel është të ulen në një tryezë “të gjithë liderët evropianë në pozitë të barabartë në frymën e unitetit për të nxitur dialogun politik për çështjet e interesit të përbashkët”.

Forumi i Pragës shihet me rëndësi nga presidenti fracez, Emmanuel Macron, ideator i Bashkësisë Politike Evropian. Para zhvillimit të tij, Macron është shprehur, se “shpreson që forumi i Pragës të ndihmojë në përmirësimin e bashkëpunimit me partnerët e BE-së në Evropën” duke iu referuar Ukrainës, e cila më herët gjatë këtij viti mori statusin e vendit kandidat. Macron por edhe kancelari gjerman, Olaf Scholz, i cili ka mbështetur ‘Bashkësinë Politike Evropiane’, kanë thënë se “ky forum nuk duhet të jetë alternativë e zgjerimit të BE-së”.

 

Praga do të jetë edhe mikriptëse e një samiti joformal të Bashkimit Evropian që mbahet me datën 07 tetor, ku liderët nga 27 shtetet anëtare do të bisedojnë për sanksionet e Rusisë dhe për krizën energjetike, me të cilën në këtë dimër pritet të përballet Evropa. Në takimin e Pragës, asnjë lider evropian nuk përfaqësohet me ministrat e vet, me përjashtim të presidentit të Ukrainës Volodymyr Zelensky, i cili do t’u adresohet të pranishmëve përmes video-lidhjes për shkak të situatës së sigurisë në shtetin e tij. Në vend të tij, në Pragë do të jetë kryeministri ukrainas, Denys Shmyhal.

dw

Bota

Çfarë ka në mendje Putini? E vështirë përgjigja për analistët bërthamorë

Komento

PutinA do ta tërheqë këmbëzën Presidenti rus Vladimir Putin?

Nuk ka pikëpyetje më urgjente dhe më të vështirë për vëzhguesit e Kremlinit, që po përpiqen të kuptojnë nëse kërcënimet e udhëheqësit rus janë thjesht blof.

Për momentin, analistët sugjerojnë se rreziku që Presidenti Putin të vërë në përdorim arsenalin më të madh bërthamor të botës duket të jetë i ulët. CIA thotë se nuk ka vënë re shenja të një përgatitje për sulm të afërt bërthamor nga Rusia.

Megjithatë, zotimet e tij se do të përdorë “të gjitha mjetet në dispozicion” për të mbrojtur Rusinë, ndërkohë që po sulmon Ukrainën, po merren shumë seriozisht. Dhe pretendimi që ai bëri të premten se Shtetet e Bashkuara “vendosën precedentin” duke hedhur bombat bërthamore gjatë Luftës së Dytë Botërore, e rriti më shumë rrezikshmërinë bërthamore.

Shtëpia e Bardhë ka paralajmëruar për “pasoja katastrofike për Rusinë” nëse Presidenti Putin vendos të përdorë opsionin bërthamor.

Por, nuk dihet nëse kjo do ta ndalë Presidentin Putin. Vëzhguesit e nervozuar të Kremlinit pranojnë se nuk mund të kenë siguri se çfarë ka ai në mendje, apo edhe nëse është racional dhe i mirëinformuar.

Ish-agjenti i KGB-së ka demonstruar dëshirën për të ndërmarrë veprime dhe taktika të rrezikshme. Është e vështirë edhe për agjencitë perëndimore të zbulimit, megjithë satelitët që disponojnë, që të konkludojnë nëse Presidenti Putin po bën blof apo vërtet synon të thyejë tabunë bërthamore.

“Komuniteti amerikan i zbulimit nuk ka parë ndonjë hap praktik, se ai po i afrohet momentit të vënies në përdorim, apo se ekziston një rrezik i menjëhershëm, për përdorimin e armëve bërthamore”, tha drejtori i CIA-s William Burns, në një intervistë për kanalin CBS.

“Ajo që duhet të bëjmë është që ta marrim shumë seriozisht dhe të shohim për shenja të përgatitjeve reale”, tha zoti Burns.

Çfarë shkakton konfuzion për vëzhguesit e Kremlinit është se nuk është e qartë se si përdorimi i forcës bërthamore mund të ndihmojë për të rikuperuar humbjet ushtarake të Rusisë në Ukrainë.

Forcat ukrainase nuk po përdorin tanke të përqëndruara në formacione të mëdha për të rimarrë territor dhe luftimet zhvillohen ndonjëherë për territore të vogla, si p.sh. fshatra. Pra, çfarë objektivi mund të vendosnin në objektiv forcat bërthamore ruse për të patur një efekt fitimtar?

“Armët bërthamore nuk janë një shkop magjik”, thotë Andrey Baklitskiy, me Institutin e OKB-së për Studimet e Çarmatimit, që specializohet në rreziqet bërthamore. “Ato nuk janë diçka që thjesht e vë në përdorim për të zgjidhur të gjitha problemet që ke”.

Analistët shpresojnë që tabuja për përdorimin e armëve bërthamore do të shërbejë si një dekurajim. Përmasat e tmerrshme të vuajtjeve njerëzore në Hiroshima dhe Nagasaki, pasi Shtetet e Bashkuara i shkatërruan këto qytete me bomba bërthamore më 6 gusht dhe 9 gusht 1945, janë një argument i fuqishëm kundër përsëritjes së përdorimit të armëve të tilla. Nga ato sulme u vranë 210 mijë persona.

“Është ende tabu në Rusi kalimi i këtij pragu”, thotë Dara Massicot, studiuese e politikave në Korporatën Rand, gjithashtu ish-analiste e aftësive ushtarake të Rusisë, në Departamentin amerikan të Mbrojtjes.

“Është një ndër vendimet më të vështira në historinë e njerëzimit”, thotë zoti Baklitskiy.

Reagimi mund ta shndërrojë Presidentin Putin në person të braktisur në mbarë globin.

“Thyerja e tabusë bërthamore, do të vendoste minimalisht një izolim të plotë diplomatik dhe ekonomik ndaj Rusisë”, thotë Sidharth Kaushal, studiues në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara në Londër, që specializohet në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes.

Armët bërthamore me rreze të gjatë, që Rusia do të përdorte në rast të një konflikti të drejtpërdrejtë me Shtetet e Bashkuara, janë në gjendje të gatshme luftarake. Por nuk janë në gatishmëri rezervat e saj të mbushjeve bërthamore për rreze më të shkurtër, të ashtuquajturat armë taktike, që Presidenti Putin mund të përdorte në Ukrainë.

“Të gjitha mbushjet gjenden në magazina”, thotë Pavel Podvig, studiues që specializohet për armët bërthamore në një organizatë të OKB-së në Gjenevë.

“Ato duhen nxjerrë nga bunkerët, duhen ngarkuar në kamionë dhe pastaj duhen montuar nëpër raketa apo sistemet e tjera të lëshimi”, thotë ai.

Rusia nuk ka publikuar një inventar të plotë të armëve të saj bërthamore dhe kapaciteteve të tyre. Presidenti Putin mund të urdhërojë që një armë më e vogël të bëhet gati në mënyrë të fshehtë dhe të përgatitet për një përdorim të befasishëm.

Gjithashtu, nxjerrja e dukshme e armëve nga magazinat do të ishte një tjetër taktikë, që Presidenti Putin mund të përdorte për të shtuar presionin, pa i vënë këto armë në përdorim. Ai do të priste që satelitët amerikanë ta pikasnin aktivitetin dhe ndoshta do të shpresonte se duke treguar “dhëmbët bërthamorë” mund t’i trembte fuqitë perëndimore, që ta pakësojnë mbështetjen që i japin Ukrainës.

“Kjo është ajo çfarë do të prisnin rusët, se përshkallëzimi i ofron palës tjetër një kërcënim, por edhe një mundësi për të negociuar me Rusinë”, thotë zoti Kaushal.

Ai shton se: “Ekziston një lloj gjuhe në sinjalizimin bërthamor dhe të rrezikshmërisë, dhe një logjikë; pra është shumë më tepër se thjesht një i çmendur, që një ditë vendos të bëjë këtë, apo atë veprim”.

Analistët gjithashtu presin që të ketë fillimisht përshkallëzime të tjera, përfshirë rritje të sulmeve ruse në Ukrainë, pa përdorur armë bërthamore.

“Nuk mendoj se do të ketë një rrufe në qiell të hapur”, tha Nikolai Sokov, i cili mori pjesë në negociatat për kontrollin e armëve kur punonte për Ministrinë e Jashtme të Rusisë dhe që tashmë punon në Qendrën për Çarmatimin dhe Mospërhapjen në Vjenë.

Analistët gjithashtu kanë vështirësi në identifikimin e objektivave në fushëbetejë që do kishin vlerë të mjaftueshme për çmimin e lartë, që do të paguante Presidenti Putin. Nëse një goditje bërthamore nuk do të ndalte avancimin ukrainas, a do të godiste ai sërish?

Zoti Podvig thotë se në këtë luftë nuk ka përqëndrim të madh të forcave që mund të përbënin objektiv për një sulm bërthamor.

Sulmi bërthamor ndaj qyteteve, me shpresën se Ukraina do të tronditej mjaftueshëm, që të dorëzohej, do të ishte një alternativë e tmerrshme.

“Vendimi për të vrarë dhjetëra dhe qindra mijëra njerëz me gjakftohtësi, do të ishte një vendim i vështirë”, thotë ai. “Ashtu siç duhet të jetë”.

Presidenti Putin mund të jetë duke shpresuar se thjesht kërcënimet mund ngadalësojnë furnizimin me armë nga Perëndimi për Ukrainën, dhe do t’i jepnin më shumë kohë për të stërvitur 300 mijë forcat shtesë, që po mobilizon, duke shkaktuar protesta dhe një eksod të meshkujve të aftë për luftë.

Por, nëse Ukraina vazhdon të rimarrë territoret e pushtuara dhe Presidenti rus Putin konstaton se nuk mundet të mbahen më territoret e pushtuara, analistët i frikësohen rrezikut në rritje, se ai mund të vendosë se nuk ka më opsione jo-bërthamore.

“Putini po rrëzon vërtet shumë ura pas tij tashmë, me mobilizimin dhe me aneksimin e territoreve të reja”, thotë zonja Massicot.

“Kjo na sugjeron se ai është angazhuar për një fitore të plotë sipas kushteve të tij”, shton ajo. “Jam shumë e shqetësuar se ku do të na çojë kjo, përfshirë edhe tek një lloj vendimi bërthamor”.

voa

Shkenca

Tre shkencëtarë marrin çmimin Nobel në fizikë, për arritjet e tyre në teknologjinë kuantike

Komento

fizike nobelTre shkencëtarë fituan të martën çmimin Nobel të këtij viti në fizikë për punën e tyre në teknologjinë kuantike që ka përdorime të rëndësishme në disa fusha.
Francezi Alain Aspect, amerikani John F. Clauser dhe austriaku Anton Zeilinger u nderuan nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave për zbulimin e mënyrës se si grimcat e njohura si fotone mund të lidhen, ose ndërveprojnë me njëra-tjetrën edhe kur janë shumë larg njëra-tjetrës.

“Shkenca e informacionit kuantik është një fushë e gjallë dhe në zhvillim të shpejtë,” tha Eva Olsson, anëtare e komitetit të çmimit Nobel.

“Ajo përdoret gjerësisht edhe në fusha të tilla si transferimi i sigurt i informacionit, llogaritja kuantike dhe teknologjia e sensorëve.”

“Origjina e saj i ka rrënjët tek mekanika kuantike,” tha ajo. “Parashikimet e lidhura me të, i hapin dyert një bote të re dhe transformojnë vetë themelet e mënyrës se si interpretojmë matjet.”

Duke folur me telefon në një konferencë shtypi pas njoftimit, profesori i Universitetit të Vjenës, 77 vjeçari Zeilinger tha se ishte emocionuar kur mësoi se kishte marrë çmimin.

Tre fizikanët Clauser, Aspect dhe Zeilinger shpesh trajtojnë probleme që në pamje të parë duket të jenë shumë larg shqetësimeve të përditshme – grimcat e vogla dhe misteret e mëdha të hapësirës dhe kohës – por puna e tyre kërkimore hedh bazat për shumë përdorime praktike të shkencës.

Komiteti Nobel tha se 79 vjeçari Clauser zhvilloi teoritë kuantike të paraqitura për herë të parë në vitet 1960 në një eksperiment praktik. 75 vjeçari Aspect arriti të mbyllte një hendek në ato teori, ndërsa prof. Zeilinger demonstroi një dukuri të quajtur teleportim kuantik që lejon në mënyrë efektive transmetimin e informacionit në distanca të gjata.

“Përmes ndërthurjes, mund të zhvendosësh të gjithë informacionin që bartet nga një objekt në një vend tjetër ku objekti si të thuash, riformohet,” tha prof. Zeilinger. Ai shton se kjo funksionon vetëm për grimcat e vogla.

Ai tha se kur filloi kërkimet e tij, eksperimentet ishin “plotësisht filozofike pa ndonjë përdorim apo zbatim të mundshëm praktik.”

Që atëherë, puna e laureatëve është përdorur për të zhvilluar fushat e kompjuterëve kuantikë, rrjeteve kuantike dhe komunikimit të sigurt të koduar kuantik.

Java e shpalljes së çmimeve Nobel filloi të hënën kur shkencëtari suedez Svante Paabo u nderua me çmimin në fushën e mjekësisë për punën e tij në zbulimin e sekreteve të ADN-së së Neandertalit që sjell njohuri jetike për sistemin tonë imunitar.

Të mërkurën shpallet çmimi për kiminë dhe të enjten ai për letërsinë. Çmimi Nobel për Paqe 2022 shpallet të premten dhe çmimi në fushën e ekonomisë më 10 tetor.

voa

Bota

6 fakte që nuk i dinit më parë për xhamitë në Gjermani

Komento

Xhaminë e KölnitGjermania ka mijëra xhami, por shumica gjenden në oborret e pasme të ndërtesave ose në zona industriale. Numrin e saktë të tyre askush nuk e di.

 

Gjermania është mjaft e njohur për saktësinë dhe rregullin. Gjithçka dokumentohet dhe analizohet. Por se sa xhami ka në Gjermani, nuk e di askush saktë. Sipas llogaritjeve nga 2350 deri në 2750. Në vitin 2019 këto xhami u vizituan të paktën një herë në javë nga 24% e 5,5 milionë myslimanëve, që jetojnë në Gjermani, sipas studimit të Konferencës Gjermane të Islamit.

Në Ditën e Xhamisë së Hapur që zhvillohet nga Gjermani nga viti 1997 më 3 Tetor, rreth 1000 xhami hapin portat për t’u vizituar nga myslimanë e jomyslimanë. Motoja këtë vit ishte: Burime të pakta, përgjegjësi e madhe. “Efekti i krizës së klimës vërehet si tek ne ashtu edhe në shumë pjesë të botës, si së fundmi në katastrofën e madhe të përmbytjes në Pakistan”, thotë Aiman Mazyek, kreu i Këshillit Qendror të Myslimanëve në Gjermani, (ZMD). Ja disa fakte mbi xhamitë në Gjermani:

 

  1. Në xhaminë e parë në Gjermani u përgatitën xhihadistë

Xhamia Wünsdorfer në Brandenburg u ndërtua në vitin 1915 me dëshirën e myftiut të Stambollit dhe konsiderohet si ndërtesa më e vjetër islamike e Gjermanisë, madje e Europës Qendrore. Xhamia ishte në qendër të një kampi të burgosurish të luftës për myslimanë, Kampi i Gjysmëhënës. Këtu nuk bëheshin vetëm lutjet, por perandoria gjermane e përdorte xhaminë për të nxitur të burgosurit myslimanë kundër fuqive të tyre koloniale: Francës dhe Anglisë. “Strategjia e revolucionit” e quante këtë perandoria gjermane. Këtu betoheshin xhihadistë dhe dërgoheshin në “luftën e shenjtë”. Por të burgosurit përdoreshin edhe për qëllime studimore duke regjistruar gjuhën apo bërë matje antropologjike. Këto u përdorën më vonë në “studimet racore” të nacionalistëve. Më ndërtimin e xhamisë në Berlin-Wilmersdorf në vitin 1928, kjo xhami humbi rëndësinë dhe në vitin 1930 u prish.

 

  1. Xhamia më e vjetër gjermane i ngjason Taxh Mahal

Xhamia në Berlin Wimmersdorf është sot xhamia më e vjetër në Gjermani dhe të kujton një monument të njohur botëror nga India. Taxh Mahal. Dy minare më shumë se 30 metra të larta rrethojnë ndërtesën. Kjo xhami u konceptua nga arkitekti gjerman Karl August Herrmann për komunitetin islam të Ahmadia-Lahore nga Pakistani i sotëm, anëtarët e të cilit erdhën në vitin 1920 në Gjermani. Ata së bashkë me myslimanë gjermanë themeluan Shoqatën Gjermano-Myslimane dhe kjo xhami u bë epiqendër e jetës myslimane.

 

  1. Në një xhami në Berlin predikojnë edhe gra

Në xhaminë e hapur në Berlin në vitin 2017, xhamia Ibn-Rushd Goethe e një lloji të veçantë falen së bashku, burra dhe gra, njerëzit e komunitetit LGBTQ nuk janë të përjashtuar. Në faqen e internetit thuhet se “xhamia Ibn-Rushd Goethe përfaqëson një islam progresiv, të moderuar, që pajtohet me demokracinë dhe të drejtat e njeriut. Ne jetojmë një islam, ku gratë dhe burrat janë të barabartë dhe njësoj të vlerësuar.” Kjo xhami thekson se i ka dyert e hapura për llojet e besimeve, sunitë, shiitë, sufi dhe alevitë. Iniciatore është aktivistja për të drejtat e njeriut dhe grave, avokatja dhe autorja, Seyran Ateş, e cila paguan një çmim të lartë për këtë. Ajo merr rregullisht kërcënime për jetën dhe ndodhet nën mbrojtje policore.

 

  1. Shoqatat e xhamive ndodhen në kritika

Xhamitë në Gjermani drejtohen nga shoqatat e xhamive. Shoqata më e njohur e xhamive është “Unioni Turko-Islamik për Institucionin e Fesë”, DITIB. Kjo shoqatë kritikohet, sepse është e vraur nga autoriteti turk i fesë, Diyanet, presidiumit shtetëror turk për çështje fetare. Imamët e saj shkollohen me shumicë në Turqi, paguhen nga shteti turk dhe predikojnë për disa vite në xhamitë gjermane. Kritikët paralajmërojnë nga rritja e influencës së shtetit turk tek besimtarët. Erdogan ka shumë përkrahës në Gjermani, kjo u duk në zgjedhjet presidenciale në vitin 2018, por edhe gjatë vizitave të tij, ku ai pritet me entuziazëm.

 

  1. Xhamitë në Gjermani shpesh të padukshme

Në një kohë që ndërtesat e krishtera përcaktojnë pamjen e qyteteve gjermane, xhamitë nuk bien në sy. Shumica e tyre nuk dallohen nga jashtë. Shpesh ka vetëm një tabelë në ndonjë hyrje, që të tregon se pas ndërtese apo në ndonjë zonë industriale ndodhet një xhami. Përjashtim bën Xhamia Qendrore DITIB në Köln e konceptuar nga arkitekti i njohur, Paul Böhm, e hapur në vitin 2017. Ndërtesa impozante islamike kryesisht me beton dhe xham me dy minare 55 metra të larta, ishte planifikuar të bëhej xhamia më e madhe e Gjermanisë, por pas kritikave planet u ndryshuan. Sot ajo ofron vend për 1200 besimtarë, aq sa xhamia tjetër e DITIB në Duisbrug Marxloh.

 

  1. Xhamitë si rregull heqin dorë nga thirrja e muezinit

Në vendet islamike tradicionalisht thërret muezini për faljen e së premtes. Kjo parimisht lejohet edhe në Gjermani, por praktikohet shumë rrallë, dhe është e vështirë, sepse shumica e xhamive nuk kanë minare. Kësaj i shtohet mospranueshmëria në shoqërinë gjermane. Kundërshtarë të thirrjes së muezinit i referohen shqetësimit të zhurmës dhe kritikojnë besimin fetar që shprehet në këtë formë, se ndryshe nga këmbana e kishës, thirrja e muezinit ka kuptim teologjik dhe nuk krahasohet me këmbanën. Vetëm nga 30 xhami në Gjermani dëgjohet rregullisht thirrja e muezinit.

dw

Analiza, Maqedonia

Përbërja e popullsisë në katër qytetet shqiptare, Shkup, Kumanovë, Tetovë dhe Gostivar, në vitin 1913

Komento

TË DHËNAT STATISTIKORE NGA VITI 1913TË DHËNAT STATISTIKORE NGA VITI 1913, SOT MUND TË SHËRBEJNË PËR KRAHASIM DHE REFLEKTIM

Kjo ka qenë afërsisht përbërja e popullsisë së qyteteve në Vilajetin e Kosovës të Perandorisë Osmane, para aneksimit të këtyre trojeve etnike shqiptare nga Serbia, në vitin 1913.

Gjendja e sotme është shumë ndryshe, jo vetëm nga politika antishqiptare e Serbisë së atëhershme, por edhe e ish-Mbretërisë së Jugosllavisë dhe ish-Republikës Socialiste të Maqedonisë nën ish-Federatën e Jugosllavisë, nga viti 1945 – 1991. Edhe gjatë tri dekadave të transformimit demokratik, 1991 – 2022, politika demografike në Maqedoninë Veriore nuk ka ndryshuar.

Me këtë rast, për reflektim në ditët e sotme, ju përkujtojmë se përbërja e popullsisë në katër qytetet në Maqedoninë Veriore të sotme, në vitin 1913 ka qenë:

SHKUPI: Shqiptarë – 105,205, Serbë -255, Bullgarë – 28,244, Turq – 5,363, Grekë -650, Çifutë (hebrenj) – 567, Boshnjakë – 1,400, Rumunë (vllahë) – 56. Gjithsej banorë: 141,742.

Shqiptarë afër 75%;

KUMANOVA: Shqiptarë – 23,712, Serbë – 2226, Bullgarë – 11,562, Turq -582. Gjithsej: 38, 082.

Shqiptarë mbi 62%;

TETOVA: Shqiptarë- 62,954, Serbë – 6,412, Bullgarë – 6,417. Gjithsej: 75,783 banorë.

Shqiptarë mbi 83%;

GOSTIVARI: Shqiptarë – 28,380, Serbë – 5,185, Bullgarë – 2635. Gjithsej: 36,200.

Shqiptarë mbi 78%.

Nga këto statistika të asaj kohe, asnjë banor në qytetin e Tetovës dhe të Gostivarit nuk është regjistruar me përkatësi turke, vllahe, boshnjake dhe rome.

Në këto të dhëna statistikore nuk bëjnë pjesë qytetet që atëkohë kanë qenë pjesë e Vilajetit të Manastirit.

Përkatësia etnike maqedonase, siç njihet sot, atëkohë ka qenë e panjohur.

A.M.

Shqipëria

Alarmi i SHISH: Situatë shqetësuese/ Deputetët: Të dhënat u vodhën nga iranianët, rusët dhe serbët

Komento

Komisioni i siguriseNjë muaj pasi u zgjodh  zëvendës drejtor i Shërbimit Informativ Shtetëror, Oljan Kanushi, në mungesë të drejtorit Helidon Bendos, iu desh të përballej me pyetjet e deputetëve të Komisionit të Sigurisë Kombëtare, për sulmet kibernetike të Iranit.

 

Seancës me dyer të mbyllura i parapriu një debat me deputetët e opozitës pasi kryetari komisionit Nasip Naco u kërkoi deputetëve të dorëzonin celularët.

Numri dy i inteligjencës shqiptare, bashkë dy drejtorët e dy departamenteve, Mimoza Xharo dhe Ergys Rexhepi, u rezervuan të  japin detaje nga ajo çfarë inteligjenca shqiptare disponon, përtej raporteve të Microsoft dhe FBI-së, tashmë të bëra publike.

Një burim në këtë komision, i tha gazetarit të Top Channel, Muhamed Veliu, se Oljan Kanushi ka deklaruar se për SHISH kjo është një situatë shqetësuese.

Por numri dy i inteligjencës shqiptare iu shmang avancimit së shpjeguari se ku konkretisht konsiston shqetësimi dhe nëse ky shqetësim, është afat shkurtër apo afat gjatë për Shqipërinë.

Zëvendës drejtori i SHISH, citohet tu ketë thënë deputetëve se ato informacione të mbledhura për sulmet kibernetike nga agjentët e SHISH, të filtruara në Departamentin e Analizës, i kanë kaluar prokurorisë, e cila ka tashmë një hetim aktiv.

Oljan Kanushi, po ashtu citohet të jetë shprehur se bashkë me partneret që po asistojnë në përballjen me këto sulme kibernetike, krahas Iranit po  analizohet edhe përfshirja e mundshme, e të tjera vendeve jo mike me Shqipërinë.

I pyetur për veprimtarinë aktuale të  Iranit në vendit tonë, Oljan Kanushi citohet të ketë deklaruar, se ishin informacionet e SHISH, dërguar SPAK ato të cilat vunë nën hetim si të dyshuar në shërbim të Iranit 11 persona të cilët u shkëputën nga gjiri opozitës MEK në Manzë.

Deputeti Flamur Noka e la në mes dëgjesën me zyrtarët e SHISH duke u larguar e bërë këtë koment.

“Nën drejtori SHISH ndër të tjera nuk tha asnjë gjë që është sekret i madh. Të gjitha gjërat u konfirmuan. Fakti që janë hakeruar prej 14 muajsh sistemet digjitale të Republikës së Shqipërisë. Hakerat jo vetëm të shtetit Islamik  të Iranit por edhe rus dhe serb të kontrollojnë, sulmojnë e të kenë nën kontroll të dhëna. Ka sisteme që janë fshirë. Pra gjithçka ka ndodhur. Siguria kombëtare në këtë vend është më e rrezikuar se kurrë”, tha Flamur Noka.

Kjo seancë me zyrtarët e SHISH e kërkuar nga 1/3 e anëtarëve të komisionit të sigurisë kombëtare, dy javë më parë, përkoi me publikimin të Hënën e 3 Tetorit, nga hakerat e Home Land Justice të një  liste  me 105 mijë emra personash të dyshuar nga policia për vepra të ndryshme penale.

Formati i publikimit të këtyre emrave nuk i përket asnjë sistemi në polici por të dhënat dyshohet se janë marrë nga sistemi MEMEX në Policinë e Shtetit pas sulmit kibernetik të 9 shtatorit.

Në listat e publikuara janë vetëm foto të personave me gjeneralitete të plota por jo arsyeja se përse ata cilësohen si të dyshuar nga ana e policisë.

Pak përpara se të hynte në seancë plenare në parlament, ministri punëve të brendshme Blendi Cuci, për këtë publikim të fundit të këtyre të dhënave tha:.

“Lista e publikuar sot nuk është e sistemit MEMEX që ka policia kriminale”, tha Bledi Çuçi. 

Top Channel

Kosova

Marrëveshja Kosovë-Serbi ende nuk shihet të jetë afër

Komento

KS SRProcesi i dialogut Kosovë-Serbi, i cili ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian, ka filluar të intensifikohet kohëve të fundit.

 

Megjithëkëtë, njohës të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe procesit të dialogut nuk besojnë se këtë vit, ose në pjesën e parë të 2023-ës do të ketë një marrëveshje finale ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Ata thonë se kjo mund të ndodhë vitin tjetër dhe se në marrëveshjen finale mund të ndikojnë edhe zhvillimet e luftës Rusi-Ukrainë.

Dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbi duket se ka marrë një dinamikë të re, kohëve të fundit, sidomos pas përfshirjes direkte të Francës dhe Gjermanisë, të cilat kanë emëruar edhe emisarë të posaçëm për dialogun. Megjithëkëtë, njohës të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe të procesit të dialogut, nuk besojnë se këtë vit, ose në pjesën e parë të 2023-ës do të ketë një marrëveshje finale për normalizimin e raporteve Kosovë-Serbi.

Një gjë të tillë e thotë edhe Valon Murtezaj, profesor i diplomacisë dhe negocimit ndërkombëtar në Universitetin e Parisit. Murtezaj, tutje thotë për Radio Kosovën se arritja e marrëveshjes finale nuk mund të jetë e afërt marrë parasysh destruktivitetin e Qeverisë së Serbisë.

“Shtytja që është duke i bërë procesit të dialogut, Franca dhe Gjermania, e në përgjithësi Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara, është gjë e  mirë. Megjithatë, këtë vit ose në fillim të vitit të ardhshëm nuk mund të pritet ndonjë marrëveshje finale, sepse procesi është kompleks dhe këtu kemi të bëjmë me destruktivitetin e Qeverisë së Serbisë. Ky është problemi kryesor. Veç kësaj, tani të gjithë po e shohim që Serbia është afruar edhe më shumë me Rusinë, në kohën kur secili vend evropian ka vendosur sanksione ndaj Rusisë, për shkak të agresionit ndaj Ukrainës”, thotë Murtezaj.

Përkundër zhvillimeve të kohëve të fundit, edhe profesori i shkencave politike, Dritëro Arifi, është skeptik për sa i përket rezultateve të shpejta drejt arritjes së marrëveshjes finale me Serbinë.

“Nuk besoj se këtë vit mund të kemi një marrëveshje. Mund të përafrohemi, por këtë vit jo se jo! Ndërsa, vitin e ardhshëm do të varet gjithçka nga përfundim i luftës në Ukrainë. Sepse, besoj unë, situata do të varet edhe nga ajo se si do të pozicionohet Serbia, ngase Bashkimi Evropian në njëfarë mënyre qe 23 vite e ka privilegjuar Serbinë. Dhe, këto janë pasoja të politikës privilegjuese që BE-në e ka futur në defanzivë”, tha Arifi për Radio Kosovën.

Nga muaji gusht e deri në mesin e shtatorit, i dërguari i Bashkimit Evropian për dialogun, Miroslav Lajçak, tri herë vizitoi Kosovën.

Në vizitën e fundit në Prishtinë, Lajçak po ashtu paralajmëroi takime të përmuajshme ndërmjet kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiq. Të njëjtit, për herë të fundit u takuan në muajin gusht, në Bruksel.

rk