Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) i ka certifikuar të enjten rezultatet e zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, duke i hapur kështu rrugë formimit të institucioneve të reja të Kosovës.

 

Në një mbledhje pasditen e së enjtes në Prishtinë, KQZ-ja e miratoi certifikimin e rezultateve përfundimtare të zgjedhjeve me 9 vota për dhe 2 kundër.

Dy anëtarët e Lëvizjes Vetëvendosje (LVV) në KQZ, Sami Kurteshi dhe Alban Krasniqi, kundërshtuan certifikimin e rezultateve të zgjedhjeve në këtë kohë, pasi partia e tyre ka kërkuar anulimin e votave me postë dhe rivotim me postë, pavarësisht se Gjykata Supreme e rrëzoi kërkesën e saj.

“Ne do t’i ndjekim rrugët ligjore dhe do ta dërgojmë edhe në Gjykatën Kushtetuese për masë të përkohshme për moszbatimin e kësaj pjese të votave, prandaj… deri sa të përfundojnë të gjitha rrugët ligjore nuk mund ta votojë certifikimin e rezultateve”, tha Kurteshi.

LVV-ja i fitoi zgjedhjet e 9 shkurtit me 42.30 për qind të votave, duke i lënë pas Partinë Demokratike të Kosovës me 20.95 për qind dhe Lidhjen Demokratike të Kosovës me 18.27 për qind.

 

Në vendin e katërt është koalicioni mes Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës dhe Nismës Socialdemokrate me 7.06 për qind.

Lista Serbe – partia më e madhe e serbëve në Kosovë – ka siguruar 4.26 për qind të votave.

Tre kryetarë komunash – përfshirë kandidatin e PDK-së për kryeministër në këto zgjedhje Bedri Hamza – hoqën dorë nga mandati i deputetit, sepse, sipas ligjeve dhe Kushtetutës, nuk kanë të drejtë t’i mbajë dy pozita zyrtare.

Kryetari i Pejës, Gazmend Muhaxheri hoqi dorë nga mandati i deputetit dhe do të zëvendësohet nga Arben Gashi. Kryetari i Lipjanit, Imri Ahmeti do të zëvendësohet nga Paris Guri, ndërsa kryetari i Mitrovicës së Jugut, Bedri Hamza, do të zëvendësohet nga Rashit Qalaj.

Pas certifikimit të rezultateve, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se deri në zgjedhjen e Qeverisë së re “Qeveria jonë do t’i ushtrojë të gjitha përgjegjësitë që i takojnë pushtetit ekzekutiv në përputhje me legjislacionin në fuqi”.

“Kjo e vendos Qeverinë në një rol kujdestar, për të garantuar vazhdimësinë, sigurinë dhe funksionimin e pandërprerë të shtetit, në zbatim të Kushtetutës dhe ligjeve”, tha ai.

Sipas nenit 31 të Ligjit për Qeverinë, Qeverisë aktuale i kufizohen kompetencat.

Në këtë nen thuhet se Qeveria nuk ka të drejtë të miratojë nisma apo të nënshkruajë marrëveshje ndërkombëtare, për të cilat kërkohet ratifikimi i Kuvendit, nuk mund të miratojë ligje, strategji e koncept-dokumente, nuk mund të propozojë kandidatë për poste të caktuara, e as të emërojë njerëz në pozita publike.

Procedurat për formimin e institucioneve të reja janë të parapara në Kushtetutë dhe ligje të tjera, siç shpjegon teksti në vijim.

 

Konstituimi i Kuvendit të ri të Kosovës

Menjëherë pas certifikimit të rezultateve të zgjedhjeve hapi i parë është konstituimi i përbërjes së re parlamentare dhe pastaj i formimit të Qeverisë së re.

Sipas Kushtetutës dhe Rregullores së Kuvendit, pas certifikimit të rezultateve të zgjedhjeve presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, duhet që brenda 30 ditësh të thërrasë seancën konstituive të Kuvendit.

Gjatë kësaj seance, deputetët e rinj bëjnë betimin dhe më pas zgjedhin kryetarët dhe nënkryetarët.

Posti i kryetarit të Kuvendit i takon partisë së parë në zgjedhje, në këtë rast LVV-së. Ndërkaq, partitë më të mëdha politike propozojnë një kandidat për nënkryetar, por edhe deputetët e komunitetit serb dhe ata të komuniteteve joshumicë, duhet të propozojnë nga një deputet për postin e nënkryetarit.

Kryetari dhe nënkryetarët zgjidhen me shumicë të votave. Seanca konstituive, sipas Rregullores së Kuvendit, përfundon me zgjedhjen e tyre.

“Ndërprerjet gjatë seancës konstituive nuk mund të jenë më të gjata se 48 orë”, thuhet në Nenin 12, pika 5 e Rregullores së Kuvendit.

 

Qeveria e re

Me konsitituimin e Kuvendit, hapet rruga për formimin e ekzekutivit të ri.

Në këtë periudhë, presidentja Osmani, sipas ligjeve obligohet të nominojë partinë fituese si mandatare për formimin e Qeverisë së re.

Kabineti qeveritar i propozuar duhet t’i sigurojë votat e 61 deputetëve.

LVV-ja i ka siguruar 48 ulëse në Kuvendin e Kosovës, PDK-ja, 24 sosh, LDK, 20 vende, Lista Serbe nëntë vende dhe koalicioni AAK-Nisma, tetë vende.

Pra, i bie që asnjëra parti nuk do të mund të formojë vetëm Qeverinë, por për ekzekutivin e ri do të duhet të formohen koalicione.

Sa i përket koalicioneve, LVV-ja ka thënë se preferon ta formojë Qeverinë me partitë joshumicë – të cilat kanë dhjetë ulëse të garantuara në Kuvendin e Kosovës.

Partitë e mëdha shqiptare po ashtu janë shprehur kundër bashkëpunimit për ekzekutivin e ri me LVV-në. Por, Kurti ka shprehur bindjen se do të udhëheqë qeverinë e re.

Megjithatë, nëse LVV-ja dështon të sigurojë mbështetjen e 61 deputetëve, atëherë presidentja Osmani është e obliguar që brenda dhjetë ditësh të ftojë në konsultime partitë politike.

Pas konsultimeve, është në diskrecionin e saj për të vendosur për mandatarin e ri, nëse ai dëshmon se ka numrat për të formuar ekzekutivin.

Mandatari më pas i ka 15 ditë kohë që t’i paraqesë Kuvendit përbërjen e kabinetit qeveritar.

Por, nëse Qeveria nuk formohet as pas tentimit të dytë, atëherë presidentja Osmani, sipas nenit 95 të Kushtetutës, duhet të shpallë zgjedhjet e reja, të cilat duhet të mbahen jo më vonë se 40 ditë.

Zgjedhjet e 9 shkurtit ishin zgjedhjet e para të rregullta parlamentare të mbajtura në Kosovë që nga shpallja e pavarësisë.

rel

Kryenegociatori i Kosovës, Besnik Bislimi dhe ai i Serbisë, Petar Petkoviq, gjatë një rundi bisedimesh në Bruksel më 17 dhjetor 2024. Palët kanë arritur një marrëveshje për vizitat zyrtare në vitin 2014

 

Zyrtarët e Kosovës dhe Serbisë do të bëjnë vizita të ndërsjella, për të çuar përpara procesin e normalizimit të marrëdhënieve, ose për t’i kontribuuar dialogut që ndërmjetëson Bashkimi Evropian për këtë qëllim.

Kështu, së paku, thuhet në Marrëveshjen për vizitat zyrtare, që Prishtina dhe Beogradi kanë arritur në vitin 2014.

Por, përkundër saj, palët u ndalojnë shpesh vizitat zyrtarëve të njëra-tjetrës, duke i akuzuar për mosrespektim të procedurave.

Më 26 mars, Kosova ia ndaloi vizitën ministrit serb të Shëndetësisë, Zllatibor Llonçar, ndërsa më 20 mars, Serbia ia ndaloi vizitën ministrit kosovar të Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku.

Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës e shpjegoi vendimin e saj duke thënë se Prishtina, fillimisht, i dërgoi një kërkesë për vizitë Beogradit, së cilës ai nuk iu përgjigj, dhe tha se qasja e Kosovës ndaj vizitave zyrtare do të mbetet e bazuar në reciprocitet.

Nga Serbia nuk u dha ndonjë shpjegim se përse është refuzuar kërkesa e Çekut, por Kosova është akuzuar për “minim të drejtpërdrejtë të normalizimit të marrëdhënieve”.

Radio Evropa e Lirë kërkoi nga Bashkimi Evropian që t’i komentojë ndalesat e fundit të vizitave të zyrtarëve nga Kosova dhe Serbia, përkatësisht të vlerësojë dëmin që veprimet e tilla i shkaktojnë procesit që synon normalizimin e marrëdhënieve.

Deri në publikimin e këtij artikulli, REL-i nuk mori përgjigje, por BE-ja, më herët, ka deklaruar se pret të respektohen të gjitha marrëveshjet e arritura, përfshirë edhe atë për vizitat zyrtare.

 

Çfarë thotë Marrëveshja për vizitat zyrtare?

Në Marrëveshjen e vitit 2014 për vizitat zyrtare thuhet se palët – nëpërmjet oficerëve ndërlidhës – do ta informojnë njëra-tjetrën për vizitat e zyrtarëve të tyre të kategorisë së parë dhe të dytë.

Kategoria e parë përfshin: presidentin, kryeministrin, zëvendëskryeministrat, kryetarin e Kuvendit dhe ministrat e Brendshëm, të Jashtëm dhe të Mbrojtjes.

Në kategorinë e dytë bëjnë pjesë të gjithë ministrat tjerë, nënkryetarët e Kuvendit, drejtorët e zyrave qeveritare dhe të agjencive të sigurimit, kryetarët e Gjykatës Kushtetuese dhe asaj të Lartë, prokurori publik, si dhe të gjithë personat tjerë që kanë siguri fizike, si udhëheqësit fetarë.

Për vizitat e zyrtarëve që bëjnë pjesë në kategorinë e parë, kërkesa duhet të bëhet së paku 72 orë përpara, ndërsa për vizitat e zyrtarëve të kategorisë së dytë, pala tjetër duhet të njoftohet së paku 48 orë përpara.

Oficeri ndërlidhës është ai që e ndërmjetëson procesin dhe konfirmon pranimin. Nëse nuk ka përgjigje brenda një periudhe të caktuar, vizita konsiderohet e miratuar.

Marrëveshja për vizitat zyrtare parashikon, gjithashtu, që secila palë të caktojë një zyrtar, i cili do të ketë qasje të rregullt dhe të thjeshtuar te pala tjetër dhe tek i cili palët do të ofrojnë informacione logjistike, për të lehtësuar përgatitjen e vizitave.

 

Disa nga vizitat e parealizuara

Disa herë në vit, njëra palë ose tjetra informon publikun se një vizitë zyrtare nuk është miratuar.

Gjatë vitit të kaluar, Bashkimi Evropian reagoi në disa raste për ndalimin e vizitave, duke i bërë thirrje si Kosovës, ashtu edhe Serbisë që t’u përmbahen marrëveshjeve të arritura.

Për shembull, në fillim të vitit 2024, Beogradi zyrtar ia ndaloi ministrit të Punëve të Brendshme të Kosovës, Xhelal Sveçla, të vizitojë Luginën e Preshevës në Serbinë jugore, ku jeton popullata shumicë shqiptare.

Bashkimi Evropian, më pas, njoftoi se vizita e ministrit Sveçla ishte paralajmëruar në përputhje me Marrëveshjen për vizitat zyrtare dhe i bëri thirrje Beogradit që ta lejojë atë.

Më pas, në maj të vitit 2024, Kosova ia ndaloi vizitën drejtorit të Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq.

Disa ditë më vonë u ndalua edhe vizita e patriarkut serb, Porfirije, me shpjegimin e autoriteteve kosovare se vizitat nga Serbia nuk do të lejohen, derisa Beogradi zyrtar vazhdon t’i shkelë marrëveshjet e Brukselit dhe të mos e ndalojë fushatën e tij kundër Kosovës në skenën ndërkombëtare.

BE-ja reagoi sërish, duke thënë se me ndalimin e vizitës së patriarkut serb, Kosova shkeli marrëveshjen e arritur me Serbinë në kuadër të dialogut.

Por, ndërkohë, palët kanë lejuar edhe disa vizita të ndërsjella të zyrtarëve.

Kështu, shqiptarët në Serbi u vizituan nga zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, dhe ministrja e Jashtme, Donika Gërvalla, ndërsa presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, dhe tashmë ish-kryeministrja serbe, Ana Bërnabiq, vizituan veriun e Kosovës.

 

Rasti i Marko Gjuriqit

Në mars të vitit 2018, Policia e Kosovës ndaloi drejtorin e atëhershëm të Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Marko Gjuriq, për hyrje pa leje nga autoritetet.

Ai u largua nga territori i Kosovës pasi dha një deklaratë në stacionin policor në Prishtinë.

Gjatë aksionit të arrestimit, në Mitrovicë të Veriut u dëgjuan sirena alarmi, ndërsa policisë iu desh të përdorte gaz lotsjellës, me ç’rast u lënduan 32 persona.

Autoritetet e Kosovës më pas njoftuan se Gjuriq dhe ministri i atëhershëm serb i Mbrojtjes, Aleksandar Vulin, nuk u lejuan të hyjnë, për shkak të “nxitjes së urrejtjes”.

Bashkimi Evropian i dënoi ngjarjet në Kosovë dhe tha se veprimet e tilla ishin “në kundërshtim me normalizimin e marrëdhënieve”.

Vendet perëndimore, përfshirë SHBA-në, shprehën gjithashtu shqetësim për përshkallëzimin e mundshëm të situatës.

 

 

Dialogu në nivel të lartë politik mes Kosovës dhe Serbisë u bllokua prej se një grup i armatosur serbësh sulmoi Policinë e Kosovës në fshatin Banjskë të Zveçanit, në shtator të vitit 2023, dhe vrau një polic.

Këtij sulmi i paraprinë tensione të larta, pasi serbët në pjesën veriore braktisën institucionet e Kosovës, për të kundërshtuar vendimin e Qeverisë së Kosovës për zëvendësimin e targave serbe me ato të Kosovës.

Serbët lokalë ngritën barrikada e bënë protesta, si dhe i bojkotuan zgjedhjet lokale. Ky veprim rezultoi, pastaj, me ardhjen e kryetarëve shqiptarë në krye të katër komunave me shumicë serbe.

I dërguari i ri i BE-së për dialogun, Peter Sorensen, vizitoi Prishtinën dhe Beogradin këtë muaj, kur tha se prioritet i tij është të sigurojë një takim ndërmjet përfaqësuesve të Kosovës dhe Serbisë.

Shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, deklaroi në shkurt se i ka marrë parasysh kritikat për formatin aktual të dialogut Kosovë-Serbi dhe se ajo, së bashku me Sorensenin, do t’i shqyrtojnë opsionet për ta bërë atë funksional.

rel

Komisioni Qeveritar për Personat e Pagjetur ka njoftuar se së fundmi janë identifikuar edhe 11 persona të cilët ishin në listën e personave të zhdukur, që nga lufta në Kosovë. Viktimat ishin vrarë në prill të vitit 1999, në fshatin Kralan të Gjakovës.

 

Trupat e viktimave ishin bartur më pas në një varrezë masive në fshatin Bishtazhin të Gjakovës.

Sipas Kushtrim Garës nga Komisioni Qeveritar për të Pagjeturit, viktimat kanë qenë kryesisht të moshës së re, nga mosha 14-15 vjeçare deri në moshën 42 vjeçare.

 

Në Masakrën e Kralanit rreth datave 2 deri më 4 prill 1999 u vranë dhe masakruan 87 civilë të pafajshëm.

“Në fillim të javës së kaluar janë njoftuar familjet për 7 identifikime ose identifikimin e 7 viktimave, kryesisht nga Komuna e Klinës. Në fund të javës së kaluar e kemi pasur edhe njoftimin e familjes së viktimës së tetë të identifikuar nga Komuna e Skenderajt, me banim në Fushë Kosovë, por po ashtu viktimë e Masakrës së Kralanit. Dhe, së fundmi, pra këtë javë, gjatë këtyre ditëve kemi pasur ose kemi realizu takime me familjarë, me qëllim të njoftimit dhe informimit zyrtar për identifikimin edhe të tri viktimave nga Masakra e Kralanit. Pra, pikërisht nga mbetjet mortore të zhvarrosura nga lokacioni i varrit masiv në Bishtazhin”, ka thënë Gara.

Mentor Kryeziu, 18 vjeç në atë kohë, është një nga viktimat e Masakrës së Kralanit – trupi i të cilit është identifikuar tash së fundmi. Babai i tij, Maliqi rrëfen momentin kur forcat serbe ia kishin marrë djalin nga dora.

Identifikimi i kryer së fundmi për babanë e Mentorit ka rikthyer kujtimet e ditës më të keqe të jetës së tij.

“Kur jemi çu në këmbë për me ecë për në Shqipëri, vetëm një shteg e kishin lënë hapë për me dalë dhe në atë shteg ata prapë duke ecë, i këqyrshin njerëzit kush është, ndonjë i njohur, për me e marrë”, rrëfen Maliqi.

“Mentori në atë moment vrapoi dhe ma kapi dorën. Edhe u zbeh në fytyrë. E panë edhe ata. E kuptuan se është djali im dhe nuk na ka dhënë afat as me sekonda. Atij ia kanë fut armën në bark, mua këtej dy dhe i kanë thënë ec ti këtej, edhe mua ec ti këtej për Shqipëri. Ai ka qenë momenti më kritik dhe momenti më i rëndë për mua në jetën time, që kurrë nuk më hiqet nga mendja. Kurrë nuk më hiqet. Mentori ishte i fundit andej dhe unë i fundit këndej, dhe nganjëherë e kthente kokën dhe më shikonte. Por, nuk kisha çka me bo, nuk kisha qysh me i ndihmu”.

Mentori bashkë me dhjetëra shqiptarë të tjerë më pas ishte dërguar në Kralan të Gjakovës, ku dyshohet se u vranë.

Zeqir Morina nga Shoqata për të Pagjeturit në Komunën e Klinës thotë se data 4 prill është përcaktuar për rivarrimin e viktimave të luftës, të identifikuar tash së fundmi.

Kjo pasi që 4 prilli është përcaktuar nga Asambleja Komunale si Dita e Përkujtimit të Të Zhdukurve.

“Ne për çdo vjet i përkujtojmë të zhdukurit në Komunën e Klinës dhe po atë datë do ta bëjmë edhe rivarrimin e të gjeturve të shtatit, përkatësisht të tetit, edhe ai nga Vojniku, që është nga Komuna e Skenderajt do të varroset bashkë me neve, sepse bashkë kanë qenë, bashkë janë gjetur me një vend, edhe bashkë do t’i varrosin dhe data katër do të jetë dita e rivarrimit të personave të gjetur. Në Bishtazhin të Gjakovës janë gjetur”, ka thënë Morina.

Sipas Morinës, në rajonin e Klinës si pasojë e luftës së zhdukur kanë qenë mbi 130 persona.

“Prej atyre shënimeve që kam unë, kam mbajt që nga paslufta, po e përmendi shifrën e përgjithshme, shifrën e fillimit që ka qenë. Në fillim kemi qenë të angazhuar për çështjen e të zhdukurve, por edhe të burgosurve. Kanë qenë 186. Por, menjëherë shumë shpejt u liruan të burgosurit që e dinim që janë në burg dhe mbetën 135. Një kohë të gjatë ka vazhduar, disa vite, 135. U gjetën prapë të tjerët dhe mbetën 86 dhe pastaj më vonë 77, e tani janë gjetur 70 të pagjetur”, tha ai.

Me këto 11 identifikime që janë kryer aktualisht sipas Komisionit Qeveritar për të Pagjeturit në Kosovë janë edhe 1,577 persona të cilët konsiderohen të zhdukur nga lufta e fundit në Kosovë.

Agjencia e Statistikave të Kosovës në regjistrimin e fundit të popullsisë tregoi se nga lufta janë zhdukur 1,407 persona, janë plagosur 6,682, janë burgosur 3,312, si dhe kanë pësuar torturë, dhunë, pasoja psikologjike 193,765 njerëz. Kurse, sipas të dhënave të Fondit për Të Drejtën Humanitare në Kosovë konsiderohen të zhdukur ende edhe 1,636 persona.

Në dhjetor të vitit 2024 Kosova dhe Serbia ishin pajtuar për zbatimin e plotë të Deklaratës së Personave të Pagjetur.

Kjo Deklaratë e Përbashkët në mes të dyja shteteve ishte miratuar në maj të vitit 2023, në kuadër të Dialogut dhe përmbante zotime, si: qasje të plotë në informacione të besueshme, mes tyre edhe ato me status të klasifikuar; vënie në dispozicion të të gjitha dokumenteve me rëndësi për përcaktimin e fatit të personave të zhdukur, si dhe punë të përbashkët përmes një Komisioni të kryesuar nga Bashkimi Evropian.

kallxo