Autoritetet serbë kryen të mërkurën arrestimet e para të personave të përfshirë drejtpërdrejtë në masakrën e Srebrenicës në Bosnjë në vitin 1995Në Serbi, autoritetet arrestuan të mërkurën shtatë persona nën dyshimet se ishin përfshirë në masakrën e Srebrenicës në Bosnjë në vitin 1995.

Kjo është hera e parë që ndodhin arrestime në Serbi në lidhje me mizoritë më të rënda që kanë ndodhur në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore.

Arrestimet janë kryer në disa pjesë të Serbisë dhe të gjithë ata akuzohen për ekzekutimin e mbi një mijë myslimanëve boshnjak në një depo afër Srebrenicës. Më shumë se tetë mijë mysliman janë vrarë në atë zonë pasi që ajo ra në duart e serbeve të Bosnjës në korrik të vitit 1995.

“Ky është rasti i parë që përfshinë njerëz të dyshuar për pjesëmarrje të drejtpërdrejtë në masakrën e Srebrenicës”, tha Bruno Vekaric, zëvendësprokuror për krime lufte. “Ka edhe të dyshuar të tjerë në Serbi dhe vendet fqinje dhe ne jemi duke i ndjekur”, i tha ai agjencisë së lajme Reuters.

Gjykata e Kombeve të Bashkuara ka vlerësuar se masakra e Srebrenicës e shpallur si “zonë e sigurt” e kryer vetëm pas ditë pas rënies së saj, paraqet gjenocid.

Shtatë të arrestuarit pritet të gjykohen në Serbi dhe jo në Gjykatën Ndërkombëtare për krime lufte në hapësirat e ish Jugosllavisë ku janë gjykuar udhëheqësit e lartë si ish presidenti i Serbisë Slobodan Miloseviç dhe udhëheqësi i Serbëve të Bosnjës Radovan Karaxhiç.

Rreth 100 mijë njerëz janë vrarë gjatë luftës në Bosnjë ndërmjet viteve 1992 – 1995.

Serbia arrestoi Karaxhiçin në vitin 2008 dhe ish komandantin e tij ushtarak Ratko Mladiç në vitin 2011. Të dy janë aktualisht në Gjykatën e Hagës për krime lufte ku po gjykohen për krime lufte përfshirë edhe përgjegjësinë për Srebrenicën (voa)

Nga Maqedoni janë 9 milionerë që kanë depozituar në Bankën e dytë më të madhe tregtare në botë, HSBC me seli në Zvicër.Në listën me 106 mijë emra nga 203 shtete të botës të cilët kanë hapur llogari bankare miliona dollarëshe në Banka e dytë më e madhe tregtare në botë, HSBC, me qëllim shmangien e taksave janë edhe shtetas nga rajoni, transmeton Ora News.
Numrin më të madh e ka Greqia me mbi 2148 klientë por pas renditen edhe Maqedonia, Serbia, Mali i Zi, Bosnje Hercegovina.
Shqipëria si shtet është në listën e shteteve me zero klientë.
Por ICIJ Konsorciumi Ndërkombëtar i Gazetarëve të Hetimit (ICIJ) me seli në Washington nënvizon se nuk ka dhënë informacione për shtete me 0 ose më pak se 3 klientë.
Gjithashtu seicili klient ka lidhje me më shumë se një shtet dhe se më shumë se 19 mijë klientë nuk janë të lidhur me asnjë shtet.
Por a do ketë shtetas shqiptarë mes këtyre 19 mijë klientëve????
Greqia e 28-ta
Greqia renditet në vendin e 28 nga vendet që kanë shfrytëzuar shërbimet e bankës HBSC.
Sasia maksinale e parave të lidhura me një klient nga Greqia ishte 525.4 milionë dollarë.
GDP e Greqisë në 2007 ishte 28 500 dollarë për frymë. 10% e më të pasurve kishin 5,68% të të ardhurave në 2007
1,565 llogari janë hapur nga vitit 1974 deri në 2006 dhe janë të lidhura me 2,460 llogari bankare
2,148 klientë janë të lidhur me Greqinë . 41 % e tyre kanë një pashaportë ose nënshtetësi greke

Lavrentis Lavrentiadis është pronari i kompanisë së produkteve kimike, Neochimiki. Ai drejton edhe kompaninë më të madhe farmaceutike në Greqi ,’Alapis’ dhe bankën Proton. Lavrentiadis u bë klient i bankës HSBC në tetor të vitit 1998. Ai ishte i lidhur me 7 llogari, të gjitha të hapura nga viti 1998 deri në 2002. Të shtatë llogaritë e Lavrentiadis arrijnë një shumë prej 4.6 milionë dollarësh. Në vitin 2012 ai u akuzua për kreditimin e vetes dhe bashkëpunëtorëve tij me afro 600 milionë euro përmes bankës Proton. Ai gjithashtu është i akuzuar për mashtrim, pastrim parash dhe pjesëmarrje në organizata kriminale.
Maqedonia 89-ta
Maqedonia renditet në vendin e 89 nga vendet që kanë shfrytëzuar shërbimet e bankës HBSC.
Sasia maksinale e parave të lidhura me një klient nga Maqedonia ishte 54.6 milionë dollarë.
GDP-ja e Maqedonisë në 2007 ishte 3 900 dollarë për frymë sipas Bankës Botërore
9 llogari klientësh janë hapur nga vitit 1988 deri në 2006 dhe janë të lidhura me 15 llogari bankare
9 klientë janë të lidhur me Maqedoninë . 11% e tyre kanë një pashaportë ose nënshtetësi maqedonase.

Serbia e 121-ta
Serbia renditet e 121 mes shteteve që kanë llogaritë më të mëdha në dollarë në HSBC Bank në Zvicër. Shuma më e madhe që ka të bëjë me një klient nga Serbia është 11.1 milionë dollarë.
Sa kushton kjo për Serbinë?
GDP e Serbisë në 2007 ishte 5. 500 dollarë për frymë. 10% e më të pasurve kishin 23,45% të të ardhurave në 2007.
55 klientë kanë hapur llogaritë bankare mes 1998- 2006 dhe kanë 93 llogari bankare
38 klientë kanë lidhje me Serbinë, 13 prej kanë pasaportë ose kombësi serbe

Kroacia ne vendin e 128
Kroacia renditet në vendin e 128 nga vendet që kanë shfrytëzuar shërbimet e bankës HBSC.
Sasia maksinale e parave të lidhura me një klient nga Kroacia ishte 10.7 milionë dollarë.
GDP e Kroacisë në 2007 ishte 13 500 dollarë për frymë.
40 llogari klientësh janë hapur nga vitit 1977 deri në 2006 dhe janë të lidhura me 77 llogari bankare
37 klientë janë të lidhur me Kroacinë . 27 % e tyre kanë një pashaportë ose nënshtetësi kroate

Bosnje Hercegovina renditet e 162
Bosnje Hercegovina renditet e 122 mes shteteve që kanë llogaritë më të mëdha në dollarë në HSBC Bank në Zvicër. Shuma më e madhe që ka të bëjë me një klient nga Bosnja është 3.8 milionë dollarë.
Sa kushton kjo për Bosnjen?
GDP e Bosnjes në 2007 ishte 4.000 dollarë për frymë. 10% e më të pasurve kishin 25,9% të të ardhurave në 2007.
7 klientë kanë hapur llogaritë bankare mes 1990- 2003 dhe kanë 9 llogari bankare
7 klientë kanë lidhje me Bosnjen, 29 prej tyre kanë pasaportë ose kombësi boshnjake

Mali i Zi ne vendin e 156
Mali i Zi renditet në vendin e 156 nga vendet që kanë shfrytëzuar shërbimet e bankës HBSC.
Sasia maksinale e parave të lidhura me një klient nga Mali i Zi ishte 3.8 milionë dollarë.
GDP e Malit të Zi në 2007 ishte 5. 900 dollarë për frymë. 10% e më të pasurve kishin 23,91% të të ardhurave.
21 klientë kanë hapur llogari nga vitit 1992 deri në 2006 dhe janë të lidhura me 17 llogari bankare
18 klientë janë të lidhur me Malin e Zi. 0 % e tyre kanë një pashaportë ose nënshtetësi malazeze

Aktorë, modelë, kampionë sporti por edhe politikanë, diktatorë dhe mbretër, janë të gjithë në listën e mbi 100 mijë emrave, nga 203 shtete, që kanë depozituar mbi 100 miliardë euro në bankën zvicerane HSBC, me qëllim shmangien e taksave. (INA)

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë mori sot vendimin se as Kroacia dhe as Serbia nuk kanë kryer gjenocid gjatë luftrave të viteve ’90 në Ballkan, kur Kroacia fitoi pavarësinë nga ish-Jugosllavia.Anëtari i gjykatës së Kombeve të Bashkuara Peter Tomka, duke shpallur vendimin tha se forcat e të dy vendeve kryen shumë krime, por asnjera prej tyre nuk arriti të provojë se pala kundërshtare kreu gjenocid gjatë konfliktit, që shkaktoi 20 mijë viktima.

Kroacia ngriti aktpadi ndaj Serbisë në vitin 1999, duke thënë se një numër i madh kroatësh u vranë, u torturuan, u zhvendosën, ose u ndaluan në qendra izolimi, pasi forcat serbe dhe trupat e ushtrisë jugosllave morën kontrollin e qytetit të Vukovarit dhe zonat përreth.

Në vitin 2010, Serbia u kundërpërgjigj, duke ngritur edhe ajo padi ndaj Kroacisë, duke thënë se mbi 200 mijë serbë u dëbuan gjatë kundërofensivës kroate në një prej betejave përfundimtare të konfliktit në vitin 1995.

Të dy vendet kanë thënë se do ta pranojnë vendimin e gjykatës, që synon të qetësojë mosmarrëveshjet mes tyre. Ka patur shqetësime se vendimi mund të shkaktojë tensione politike. (voa)

Gjyqtarët në gjykatën e krimeve të luftës për ish-Jugosllavinë mohuan sot një kërkesë për të revokuar lirimin e përkohshëm të Vojislav Sheshelit, nacionalist serb i vijës së ashpër, i cili u lejua të dilte nga burgu për arsye humanitare dhe ka hyrë në politikë pas kthimit në vendin e tij.60-vjeçari Sheshel, i cili vuan nga kanceri, u lirua në nëntor, pas gati 12 vjet në paraburgim. Ai është urdhëruar të kthehet në Hagë kur të jetë e nevojshme dhe nuk lejohet të kontaktojë dëshmitarët.

Që nga ajo kohë, Shesheli ka mobilizuar mbështetësit dhe ka folur në televizion e në radio për të mbrojtur politikat nacionaliste gjatë shpërbërjes së përgjakshme të Jugosllavisë në vitet 90. Ai ka thënë gjithashtu se nuk do të kthehet në Hagë.

Prokurorët kishin kërkuar revokimin e vendimit për nxjerrjen e tij nga burgu, duke thënë se deklarata e Sheshelit shkelte kushtet e lirimit.

Por gjykatësit e OKB-së nuk pranuan. Ata thanë se një deklaratë që shpreh synim, nuk është njësoj me një refuzim. (voa)

Presidenti rus Vladimir Putin tha se Moska do të anulojë ndërtimin e gazsjellësit duke fajësuar Bashkimin Evropian.Gazpromi rus anuloi projektin e ndërtimit të gazsjellësit jugor për furnizimin me gaz të Evropës jugore, një rrjedhojë e qartë e përplasjeve ndërmjet Moskës dhe perëndimit rreth zhvillimeve në Ukrainë.

“Projekti është mbyllur. Kaq”, u tha gazetarëve shefi ekzekutiv i Gazpromit Alexei Miller

Njoftimi pasoi deklaratën e presidentin rus Vladimir Putin,i cili tha të hënën se Moska do të heqë dorë nga ndërtimi i gazsjellësit nëse Bashkimi Evropian është kundër tij.

Presidenti rus duke folur në Ankara, pas takimit me presidentin turk Recep Tayyip Erdogan, tha se në vend të gazsjellësit “Rrjedha e jugut”, Rusia dhe Turqia mund të ndërtojnë një qendër të gazit për Evropën Jugore.

Gazsjellësi 40 miliardë dollarësh, është dashur të kalojë nëpër Detin e Zi në Bullgari dhe më tej në Greqi dhe Itali, ashtu si edhe në Serbi, Hungari dhe Austri. Por, Putin tha se ai nuk mund të ndërtohet për shkak të kundërshtimit të qeverisë bullgare.

Fuqitë perëndimore i vunë sanksione ekonomike Rusisë për shkak të konfliktit në Ukrainë dhe Evropa synon të zvogëlojë varësinë e saj nga gazi rus.

Presidenti rus tha se mos ndërtimi i gazsjellësit jugor është kundër interesave të Evropës, ndërsa nënvizoi që “nëse Bullgaria është e privuar nga e mundësia për të vepruar si shtet sovran, atëherë le të kërkojë kompensimin e humbjeve nga Komisoni Evropian”. Ai ju referua qëndrimeve të Bashkimit Evropian se gazsjellësi jugor, nuk është në përputhje me ligjet e BE-së për konkurrencë dhe energji.

Anulimi i projektit – shqetëson Serbinë

Ndonëse autoritetet serbe ende presin njoftime zyrtare për vendimin rus për ndërprerjen e ndërtimit të gazsjellësit jugor, ekspertët në Beograd thonë se ky vendim do të dëmtojë Serbinë.

Kryeministri i Serbisë, Aleksandërr Vuçiç, e cilësoi lajm të keq për Serbinë, por sipas tij “qytetarët nuk duhet të brengosen për furnizimet me gaz”.

Ai u tha medieve serbe se “Serbia nuk i ka kontribuar assesi këtij vendimi. Shtatë vjet ka investuar në këtë projekt, por po paguan çmimin e konflikteve të mëdha”.

Ndërsa, ekspertë politik dhe ekonomik serbë thonë se ndërprerja e projektit do të ushtrojë ndikim në politikën serbe dhe se Serbia do të mbetet pa alternativë të furnizimit me gaz.

Serbia është vënë në mes të synimeve për integrimet në Bashkimin Evropian dhe lidhjeve emocionale e kulturore me Moskën, posaçërisht për shkak të qëndrimit të saj kundër pavarësisë së Kosovës që u shpall në vitin 2008 më mbështetjen e Shteteve të Bashkuara dhe Evropës perëndimore. (voa)

Në raportet mes Kroacisë dhe Serbisë janë shënuar disa mosmarrëveshje serioze. Shkaktari kryesor i përplasjeve të fundit është ultranacionalisti Vojisllav Sheshelj.Mes Serbisë dhe Kroacisë kanë shpërthyer sërish përplasje serioze. Kryeminsitri i Kroacisë Zoran Millanoviq ka vendosur të premten e kaluar që të anulllojë vizitën e tij në Beograd, e cila është dashur të realizohet në mes të dhjetorit. Ndërsa homologu i tij serb Aleksandar Vuçiq tha se Serbia nuk do të lejojë që “dikush t’i jep leksione nga demokracia”. Me mllef të madh ai tha se “Serbia nuk është ndonjë thes për stërvitje boksi”, ku secili mund të qëllojë! Gazeta serbe “Danas” nënvizon se mes Serbisë dhe Kroaicsë ka nisur një kohë e re e “akullt”.
Shkaktari i “akullit”
Lideri ultranacionalist Vojisllav Sheshelj ia doli qëllimit: që sërish t’i përcaktojë rrjedhat politike në Serbi. Sheshel pas më shumë se 11 vitesh sa ka kaluar në burgun e Hagës, ku akuzohet për krime lufte, është kthyer në Serbi në nëntor – për shkak të sëmundjes nga kanceri. Ai është duke pritur vendimin e Gjykatës së Hagës, por ky vendim nuk pritet para mesit të vitit të ardhshëm. Por ai e ka shfrytëzuar rastin, që menjëherë të futet në rrjedhat politike. Me angazhimet e tij nacionaliste kundër vendeve të rajonit dhe krerëve të tanishëm serbë (Vuçiq dhe presidenti Tomisllav Nikoliq) të cilët i quan tradhëtarë, Sheshelj ka nxitur sërish elementet nacionalistë në Serbi.
Parlamenti Evropian e ka miratuar javën që shkoi një rezolutë kundër Serbisë, ku thuhet se “Beogradi nuk është distancuar sa duhet nga fjalori i Sheshelit i cili nxitë urrejtje”. Iniciativën për këtë rezolutë e ka dhënë Kroacia, që për Aleksandar Vuçiqin ishte një “poshtrim” i Serbisë.
Distancimi i Serbisë nga Sheshelji
Ne nuk kemi asgjë të përbashkët me Shesheljin, tha Vuçiq i cili gjatë viteve 90-të dhe deri në vitin 2008 ka qenë së bashku me Nikoliqin bashkëpunëtori kryesor i liderit të radikalëve Vojisllav Sheshelj. Vuçiq tha se vetë bashkësia ndërkombëtare e ka liruar Sheshelin nga burgu, e tani po e akuzon Serbinë për retorikë dhe veprime nacionaliste. Serbia mund të akuzohet ndoshta për shumë gjëra të tjera, por jo edhe për mbështetjen e idesë së Shesheljit për krijimin e Serbisë së madhe.
Autoritetet e Serbisë mendojnë se nuk janë duke u trajtuar si duhet nga vendet e rajonit. Në Kosovë dhe në disa rajone të tjera ka pasur së fundi shumë flamuj me hartën e Shqipërisë së madhe, që Beogradi e sheh si kërcënim. Mosmarrëveshje të reja ka dhe në linjën Serbi – Mali i Zi, pasi që kryeministri Millo Gjukanoviq e ka quajtur Gavrilo Principin, si “terrorist”. Gavrilo Princip e ka kryer para 100 vitesh atentatin ndaj princit austrohungarez Franz Ferdinand, që shkaktoi edhe fillimin e Luftës së Parë Botërore. Serbia ka pasur së fundi edhe përplasje shumë serioze me Shqipërinë, për shkak të incidenteve në ndeshjen Serbi-Shqipëri dhe kërkimit të kryeministrit Edi Rama në Beograd që Serbia ta njohë pavarësinë e Kosovës. Si pasojë e këtyre mosmarrëveshjeve dhe incidenteve Shqipëria ka vendosur që të ndalojë importin e medikamenteve nga Serbia.
Serbia është një vend që pretendon anëtarësimin në BE. Ndaj Brukseli do të ketë në të ardhmen edhe më shumë punë për zgjidhjen e problemeve në raportet mes Serbisë dhe vendeve të rajonit. (dw)

Berlini zyrtar po shqetësohet nga dita në ditë për orientimin e Serbisë ndaj Rusisë. Kancelarja gjermane Angela Merkel ka qënë kësaj radhe e drejtpëdrejt me Beogradin.Duket se zhvillimet e fundit e kanë shqëtësuar pa masë.

Duke folur për situatën në Ukrainë ajo tha se askush nuk e kishte menduar që 25 vjet pas rënies së murit të Berlinit, mund të asistonte në një konflikt të tillë. Sipas kancelares gjermane nuk do të ishte habi nëse Serbia do të ishte vendi I rradhës që do të niste një konflikt.

“Nuk ka të bëjë vetëm me Ukrainën. Këtu flitet edhe për Moldavinë, Gjeorgjinë, dhe nëse vazhdon në këtë mënyrë dikush duhet të fillojë të pyesë veten për Serbinë, për vendet e Ballkanit perëndimor”, deklaroi Merkel.

Kancelarja Merkel theksoi se mënyrat e vjetra të të menduarit në sferat e influencës, të cilat anashkalojnë ligjet ndërkombëtare nuk duhet të pranohen.

Ndërkohë 35t serbe shkruajnë se BE mund të vonojë hapjen e kapitujve të negociatave të anëtarësimit të Serbisë në qoftë se vendi vazhdon në pozicionin e tij të mos vendosë sanksione ndaj Rusisë.

E përditshmja serbe “Danas” shkruan se “burimet diplomatike” i kanë thënë se kjo mund të jetë një mënyrë për të goditur politikën e jashtme të Serbisë.

Komisioneri i BE për Zgjerim dhe Politikë të Fqinjësisë në BE, Johannes Hahn, i cili do të mbërrijë në Beograd më 20 nëntor, i kërkoi Serbisë javën e kaluar që të mbështesë sanksionet e BE-së ndaj Rusia. (rtk)

Vëzhguesit pohojnë se Rusia ka shtuar influencën e saj në Ballkan. Këtë ka kritikuar edhe kancelarja Angela Merkel. Për influencën ruse në Ballakn dhe rolin e këtyre vendeve në strategjitë më të gjëra flet Dushan Reljiq.Deutsche Welle: Kohët e fundit gjithnjë e më shpesh po flitet për një luftë të ftohtë. Kancelarja gjermane Angela Merkel e ka kritikuar qartë presidentin rus Putin, për mundësinë e zgjerimit të konfliktit të Ukrainës. Ajo tha se strategjia ruse ka për qëllim shtrirjen e influencës edhe në Serbi dhe Ballkanin Perëndimor. Ndërkohë që në dokumentet e Ministrisë së Jashtme thuhet se Rusia po i kushton një vëmendje shumë të lartë Ballkanit Perëndimor. Si i vlerësoni këto paralajmërime?
Dushan Reljiq: Paralajmërimet duhet të merren seriozisht, në veçanti kur vijnë nga qeveria. Ndonëse mendoj se rrezik real që Rusia të ushtrojë presion politik apo dhe ushtarak ndaj vendeve të ish-Jugosllavisë dhe Shqipërisë nuk ka. Për këtë flasin dy shkaqe. Në Serbi dhe në vendet e rajonit nuk ka asnjë parti, e cila kundërshton anëtarësimin e këtyre vendeve në BE. E dyta, pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, prej Baltikut e deri tek Deti i Zi kanö lindur një varg vendesh të NATO-s. Kjo e bën të pamundshme që Rusia të projektojë një fuqi të vërtetë ushtarake në Adriatik. Në rajon, në të ashtuquajturin Ballkani Perëndimor, ka tre vende anëtare të NATO-s: Sllovenia, Kroacia dhe Shqipëria.
Serbia nuk do të anëtarësohet në NATO, sepse plagët nga sulmet e NATO-s në vitin 1999 ende nuk janë shëruar. Vetëm 12 % e popullatës serbe e mbështetë këtë anëtarësim, ndërsa 70 % janë kundër. Por shumica e serbëve janë për anëtarësim në BE. Ndaj besoj se nuk ekzistojnë parakushtet politike dhe ushtarake për një influencë edhe më të madhe të Rusisë në Serbi.
DW: Vëzhguesit thonë se Moska po përpiqet të lidhë për vete Serbinë përmes furnizimit me gaz dhe bashkëpunimit ushtarak, si dhe investimeve. Në Bosnje -Hercegovinë dhe Mal të Zi, Rusia vepron ngjashëm. Mendoni edhe ju kështu?
Dushan Reljiq: Të dhënat dhe faktet nuk flasin për një gjë të tillë. Partnerët më të rëndësishëm tregtarö në rajon janë Gjermania dhe Italia. Rusia është një furnizues i madh me gaz, por çdo tub i gazit ka dy skaje. Kjo do të thotë një varësi e dyanshme. “South Stream” është një projekt në të cilin në njërin skaj janë vendet e BE – pra Italia, Sllovenia, kroacia, Hungaria, Rumania dhe Bullgaria, të cilët janë të interesuara për ndërtimin e tij. Disa vende të Ballkanit Perëndimor, si Bosnje-Hercegovina, Serbia, Kosova dhe Maqedonia po ashtu janë të interesuara dhe shpresojnë se do të kenë të ardhura nga traniziti i gazit. Por nga ky fakt nuk mund të konkludohet se Rusia po përpiqet që përmes furnizimit me gaz t’i lidhë këto vende më shumë për vete.
DW: Sa janë Rumania dhe Bullgaria të rrezikuara nga influenca ruse?
Dushan Reljiq: Nuk mendoj që Bullgaria dhe Rumania janë të rrezikuara në ndonjë mënyrë nga influenca e Rusisë. Përkundrazi, qeveritë e këtyre vendve në 20 vitet e fundit kanë bërë të gjitha që janë të mundura për të dëshmuar lidhjet me Perëndimin. Do të thosha madje se anëtarësimi i këtyre vendeve në BE dhe NATO është lehtësuar në masë, pasi Rumania dhe Bullgaria kanë pamundësuar në vitin 1999, kur ende nuk kanë qenë anëtare të NATO-s, që Rusia t’i ofrojë Serbisë mbështetje ajrore.
DW: Besoni se Rusia do të përpiqet të evitojë anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE?
Dushan Reljiq: Jo, sepse Moska nuk e ka influencën e duhur dhe nuk është në interesin e saj të evitojë këtë anëtarësim. Por Rusia do të përpiqet të evitojë që Bosnje-Hercegovina, Serbia dhe Mali i Zi të bëhen anëtare të NATO-s. Nëse flasim për destabilizimin e mundshëm të këtij rajoni, atëherë duhet shikuar gjendjen ekonomike. Dy të tretat e tregtisë së këtij rajoni bëhen me BE-në. Ndaj edhe kriza ekonomike dhe financiare vërehet kaq shumë atje. Prej vitit 2009 në këtë rajon nuk ka rritje ekonomike, nuk ka investime perëndimore dhe po zvoglohen të ardhurat nga puntorët jashtë këtyre vendeve. Ndaj këto vende po kërkojnë partnerë të ri për tregti dhe investime. Këtu janë interesante Kina, vendet arabe,
(Dushan Reljiq është drejtor i zyrës së Fondacionit gjerman për Shkencë dhe Politikë në Bruksel. Pikërëndesat e punës së tij janë Evropa Juglindore dhe Ballkani Perëndimor.) (dw)

Sot në Munih, në një proces gjyqësor ndaj dy ish drejtuesve të zbulimit jugosllav, pritet të jepen dëshmi të rëndësishme. Zyrtarët e lartë të shërbimit sekret në ish Jugosllavinë komuniste, kroatët Josip Perkoviç dhe Zdravko Mustaç, akuzohen për planifikimin e vrasjes së desidentit kroat Stepjan Durekoviç, i cili u gjend i vrarë në një garazh në një qytet gjerman në vitin 1983. Prokurorët thonë se vrasja e zotit Durekoviç u urdhërua nga një udhëheqës i lartë në ish Jugosllavi. Në pamje të parë, motivi i vrasjes duket të kanë qënë aktivitetet politike të desidentit kroat, por sipas akt-akuzës, urdhëruesi i vrasjes, synonte të parandalonte publikimin e aktiviteteve të paligjshme të djalit të tij në kompaninë shtetërore të naftës INA, thuhet në akt-akuzë. Para se të largohej drejt Perëndimit, zoti Durekoviç drejtonte kompaninë INA.

Agenti, pronar i garazhit ku u krye vrasja, i cili kishte arritur të fitonte besimin e zoti Durekoviç, është dënuar me burgim të përjetëshëm në Gjermani në vitin 2008. Në atë kohë, gjykata pohoi se 22 kroatë ishin vrarë në Gjermaninë Perëndimore me urdhër të udhëheqjes jugosllave.

Nëse gjenden fajtor, Perkoviç dhe Mustaç mund të përballen me burgim të përjetshëm. Që të dy nuk pranuan të komentonin të premten por më parë i kanë hedhur poshtë akuzat. Gjatë paraqitjes në gjykatë ata nuk treguan asnjë lloj emocioni.

Refuzimi paraprak i Kroacisë lidhur me kërkesen gjermane për ekstradimin e tyre shkaktoi një mosmarrëveshje diplomatike vitin e kaluar që kërcënoi të linte në hije anëtarësimin e këtij vendi në Bashkimin Evropian. Pak para anëtarësimit në BE me 1 korrik 2013, përmes një veprimi që irritoi partnerët e bllokut, Zagrebi ndryshoi ligjet e veta për të parandaluar ekstradimin e të dyshuarve për krime të kryera para vitit 2002, kur edhe hynë në fuqi rregullat e reja të Bashkimit Evropian.

Qeveria tha në atë kohë se donte të mbronte veteranët e luftës kroate për pavarësi që mund të përballeshin me gjykime të mundëshme në vende të tjera të Bashkimit Evropian. Zagrebi tha se vendimi nuk kishte lidhje me rastin e ish shefave të sigurimit.

I dyshuari Perkoviç ndihmoi në krijimin e agjencisë kroate të zbulimit pas shkëputjes nga Jugosllavia në vitin 1991.

Kroacia i ndryshoi ligjet e ekstradimit në muajin gusht pas paralajmërimeve nga Bashkimi Evropian për veprime ligjore dhe mundësinë e humbjes së fondeve evropiane për zhvillimin. (dw)

Serbia dëshiron të hyjë në BE pa e zemëruar Rusinë. Nga vizita e ministrit gjerman të Ekonomisë, Sigmar Gabriel, Beogradi shpreson mirëkuptim për këtë strategji të dyfishtë dhe investime të reja.Shumë politikanë ndërkombëtarë shkojnë këto ditë në kryeqytetin serb, Beograd. Në fillim të tetorit atje ishte presidenti rus Vladimir Putin, pasuan kryeministri francez Manuel Valls, kryeministrat e Malit të Zi dhe Rumanisë, si dhe princi trashëgimtar i Norvegjisë. Pastaj shkoi kryeministri shqiptar, Edi Rama, në kryeqytetin serb – një takim historik, sepse ishte vizita e parë e një kryeministri të Shqipërisë prej gati shtatëdhjetë vjetësh. Tani të dielën (16.11) shkon dhe ministri gjerman i Ekonomisë dhe Zëvendëskancelari, Sigmar Gabriel, i shoqëruar nga një delegacion i madh biznesi.
Gama e vizitorëve reflekton politikën ambivalente të jashtme serbe. Nga njëra anë Beogradi dëshiron të mbajë marrëdhënie të mira me Moskën dhe t’u tregojë zgjedhësve të vet se sa e rëndësishme është Serbia në skenën ndërkombëtare. Në të njëjtën kohë vendi dëshiron të prezantohet edhe si nxënës model i BE dhe si fqinj i mirë në Ballkan -në atë rajon, që konsiderohet si “fuçi baruti e Europës”.
Në këtë kontekst udhëtimi i Gabrielit në Beograd është më shumë se një vizitë pune e një ministri perëndimor të ekonomisë. Në Serbi sundon bindja se negociatat e pranimit të vendit në BE mund të fillojnë vetëm, kur Berlini të japë dritën e gjelbër. Po të ishte për dëshirën e Beogradit bisedimet mund të fillonin që në dhjetor.

Një rrugë e mesme e vështirë
Përpjekja për të mbetur neutrale në konfliktin midis Lindjes dhe Perëndimit është opsioni i vetëm i arsyeshëm për politikanët serbë, mendon gazetari dhe eksperti i Ballkanit Andrej Ivanji. Në të kaluarën miliardat rusë kanë shpëtuar Serbinë shpesh nga falimentimi. Kështu monopolisti shtetëror serb i naftës NIS iu shit për pak para kompanisë Gazprom, 800 milion dollarë mori Serbia për të rehabilituar hekurudhat e shkatërruara dhe vazhdimisht Moska ka dhënë kredi të lira për Serbinë, vetëm për të mbushur vrimat në buxhetin e shtetit. “Në këtë moment askush nuk është në gjendje të zëvendësojë prezencën ekonomike të Rusisë”, thotë Ivanji.
Në të njëjtën kohë Serbia ka nevojë për bashkëpunimin ekonomik me Brukselin, si dhe për investime nga BE. “Pa mbështetjen si nga Brukseli ashtu edhe nga Moska vendi do të përmbysej ekonomikisht”, thotë me siguri Ivanji. Vlerësohet se papunësia aktualisht është rreth 26 për qind, më shumë se gjysma e të rinjve nuk kanë punë. Në vend ka më shumë pensionistë se të punësuar, paga mesatare është rreth 400 euro neto në muaj. Puna në të zezë dhe korrupsioni lulëzojnë.

Edhe politikisht qeveria në Beograd përpiqet të krijojë një balancë në mes të lindjes dhe perëndimit. Në rastin e aneksimit të gadishullit të Krimesë nga Rusia kryeministri serb Aleksandar Vuçiç zgjodhi një rrugë të mesme: Serbia njeh sovranitetin e plotë të Ukrainës, por nuk do të bashkohet me sanksionet evropiane kundër Moskës. Ky pozicion është kritikuar nga disa politikanë evropianë. A lejohet një kandidat për anëtarësim në BE të bëjë një gjë të tillë? “Lejohet”, thotë i vendosur deputeti socialdemokrat gjerman, Dietmar Nietan. “Ne të gjithë e dimë situatën ekonomike në Serbi, si dhe marrëdhëniet e veçanta me Rusinë dhe kjo do të ishte hipokrizi, po ta masnim Serbinë nga mënyra se si vepron me Rusinë”, thotë Nietan për DW.
Nga perspektiva evropiane normalizimi i marrëdhënieve me Kosovën është shumë më i rëndësishëm. Ish-krahina jugore serbe shpalli pavarësinë e saj në mënyrë të njëanshme në vitin 2008, tani Kosova njihet si shtet nga më shumë se njëqind vende – por jo nga Serbia. Nën presionin e BE-së ka pasur disa bisedimeve mes udhëheqësve kryesorë të dy vendeve, ecjet përpara në pajtimin e dy vendeve janë bërë pikërisht nga armiqtë e dikurshëm. Së fundmi mes dy qeverive janë nënshkruar disa marrëveshjeve bilaterale.
Me pragmatizmin në çështjen e Kosovës Vuçiçi paraqitet në skenën ndërkombëtare si një politikan paqësor. Por vendin e tij ai e qeveris me autokraci. Ato pak 35 të pavarura e cilësojnë atë si pushtetar evropian të “putinizuar”, krahas Viktor Orbánit në Hungari, Rexhep Taip Erdoganit në Turqi, apo Viktor Pontës në Rumani. Ndër të tjera edhe ndaj gazetarëve kritikë në Serbi ushtrohet presion. “Shteti na tregon në këtë mënyrë, se nuk dëshiron hapësirë për kritikë shoqërore”, thotë Vukasin Obradovic, president i sindikatës më të madhe të gazetarëve të vendit NUNS. Synimi është që të trembin gazetarët”, thotë Obradovic në bisedë me DW.

Socialdemokrati gjerman Nietan pranon, se Vuçiç në Perëndim për momentin gëzon një lloj “bonusi për Kosovën”. “Kishte shqetësime të mëdha, nëse mund të kishte ngecje në marrëdhëniet me Kosovën me Vuçiçin. Tani ne kemi parë se Vuçiç bën pjesë te forcat konstruktive.” Megjithatë ky bonus nuk ekziston përgjithmonë dhe për të duhet të punohet, thotë Nietan – edhe në fushën e lirisë së shtypit, apo të sundimit të ligjit.

Gazetari serb Ivanji nuk është i bindur për këtë. Në Berlin apo Bruksel, thotë ai, Serbinë nuk e konsiderojnë të izoluar në vetvete, por si pjesë e rajonit. Aty Serbia luan një rol të rëndësishëm: Beogradi mund të qetësojë problemet në Kosovë, si dhe marrëdhëniet mes Bosnjës dhe Kroacisë. “Për sa kohë që Serbia luan rolin e faktorit të stabilitetit, çdo gjë tjetër do të jetë për evropianët më pak e rëndësishme – për shembull, nëse ekziston një opozitë, apo liria e 35s në Serbi”, thotë Ivanji. (dw)