Më 6 korrik të këtij viti, në Bashkësinë Islame të Kosovës dhe në Fakultetin e Shkencave Islame, ka qëndruar për vizitë një delegacion nga Forumi Mysliman Evropian (EMF) i kryesuar nga kryetari i tij, Abdul-Wahed Niyazov.

Delegacionin e Forumit Mysliman Evropian, e kishte pritur në takim myftiu Naim Tërnava, kryetar i Bashkësisë Islame të Kosovës dhe bashkëpunëtorët e tij, por ata nuk e kishin shqyrtuar gjatë se çfarë paraqiste ky forum dhe kush ishte drejtuesi i tij, Abdul-Wahed Niyazov.

Forumi Mysliman Evropian, është organizatë që ka selinë në Bruksel, dhe është themeluar në tetor të vitit 2018.

Disa nga qëllimet e këtij Forumi, të cekura në faqen e tij të internetit janë: integrimi i migrantëve myslimanë në shoqërinë evropiane, ndihma në ndërtimin dhe zhvillimin e xhamive dhe qendrave kulturore islamike në vendet evropiane, organizimi i aktiviteteve që synojnë popullarizimin e trashëgimisë kulturore islame evropiane, zhvillimi i projekteve arsimore në internet për të arritur një audiencë më të gjerë nga të rinjtë myslimanë, zhvillimin e industrisë hallall në vendet evropiane, etj.

Drejtuesi i Forumit, Niyazov, kryeson gjithashtu Qendrën Kulturore Islamike të Moskës, një departament publik i këshillit zyrtar të myftiut rus dhe gjithashtu organ i lidhur me Kremlinin.

Në Federatën Ruse, Niyazov konsiderohet si bashkëpunëtor i afërt i presidentit rus, Vladimir Putin, i cili prej vitit 1999 e deri në vitin 2003, ka qenë përfaqësues i partisë së Putinit në Dumën ruse.

Vizitë ‘kurtuazie’ e Forumit Mysliman Evropian në BIK

Kryeimami i Kosovës, Vedat Sahiti, thotë për Radion Evropa e Lirë se tradicionalisht, dyert e Bashkësisë Islame të Kosovës janë të hapura për vizitorët dhe në këtë kuptim është pranuar për vizitë edhe delegacioni i Forumit Mysliman Evropian. Por, siç thotë ai, nuk kanë pasur informata se me kë kanë afërsi anëtarë të caktuar të këtij delegacioni dhe as me pretendimet që Niyazov është i afërt me Kremlinin.

“Jo, ne nuk jemi marrë me atë se kush është i afërt apo kush është i largët. Nuk jemi marrë me këtë punë. Kanë ardhur si delegacion për vizitë dhe kaq. Thjesht, kanë qenë për vizitë. Kanë qenë në të gjithë Ballkanin dhe jo vetëm te ne. Kanë qenë në Maqedoni (të Veriut), Shqipëri, Bosnje (e Hercegovinë), Mal të Zi. Thjesht, ka qenë takim kurtuazie, takim njoftimi. Nuk ka pasur diçka tjetër. Është një forum i ri që është bërë prej atyre dhe nuk ka diçka specifike. Kanë vizituar medresenë, fakultetin, thjesht, që të njoftohen me bashkësinë dhe asgjë tjetër”, tha kryeimami Sahiti.

Sipas një njoftimit të BIK-ut lidhur me këtë vizitë, myftiu Naim Tërnava e ka njoftuar Niyazovin për aktivitetet e BIK-ut, kurse ky i fundit është shprehur i “impresionuar nga të arriturat e Kosovës në periudhën e pasluftës” dhe ka shprehur “gatishmërinë për bashkëpunim në të ardhmen”.

Myftiu i Bosnjë​s nuk e pranoi takimin

Për dallim nga myftiu i Kosovës, myftiu i Bosnje e Hercegovinës, Husein Kavazoviq nuk pranoi të takojë këtë delegacion në korrik, gjatë një vizite në këtë shtet.

Takimi është zhvilluar vetëm me disa përfaqësues të Bashkësisë Islame të Bosnjës.

“Kjo është disi një rrëfim i paqartë rus, që nuk ka lidhje me myslimanët evropianë. Ne nuk e dimë se cilat janë qëllimet e tyre. Nuk e dinim se kush janë. I kam pyetur se kush janë dhe çka dëshirojnë. Ata nuk patën përgjigje të qartë, por patën disa ide megalomane”, ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Razim Çoliq, drejtor i Drejtorisë për punë të jashme dhe diasporë në Bashkësinë Islame të Bosnje-Hercegovinës.

Ai shtoi se e kanë refuzuar bashkëpunimin edhe për shkak që Forumi vepron në mënyrën “që shkojnë në ndonjë shtet ku myslimanët punojnë me shekuj dhe më pas këto i shfaqin si institucione të tyre. Unë nuk pashë asgjë të mirë në atë që ata thanë”, theksoi Çoliq.

Ai gjithashtu ka theksuar se kryetari i Forumit, Niyazov, u prezantua si kryetar dhe përfaqësues i të gjithë myslimanëve në Evropë, gjë që, sipas tij, nuk është ide të cilën mund ta mbështesë Bashkësia Islame.

Në Bosnje, një rrugë me emrin e udhëheqësit çeçen Kadyrov

Megjithatë, si rezultat i vizitës së forumit në Bosnje, një rrugë në Zavidoviqi, qytet në qendër të këtij shteti, së shpejti mund të emërohet sipas presidentit të parë çeçen, Ahmad Kadyrov.

Ahmad Kadyrov, luftoi kundër Rusisë gjatë luftës së parë çeçene dhe për pavarësinë e kësaj zone, por më pas doli në krah të Moskës dhe u vra në vitin 2004.

Ahmad Kadyrov, po ashtu ishte babai i liderit aktual të Çeçenisë, Ramzan Kadyrov, i cili sundon me autoritarizëm dhe është besnik i Kremlinit dhe presidentit rus Putin. Republika e Çeçenisë funksionon në kuadër të Federatës Ruse.

Kërkesa nga delegacioni i drejtuar nga Abdul -Wahed Niyazov, për emërimin e një rruge me emrin e Kadyrovit, u bë në takimin me kryetarin e Komunës së Zavidoviqit, Hashim Mujanoviq, më 9 korrik. Në këmbim të kësaj, Forumi premtoi gjysmë milioni euro për rindërtimin e një rruge dhe një pjese të urës në Zavidoviqi.

Por, ndryshe nga publikimet në rrjetet sociale nga Forumi Mysliman Evropian, kryetari i komunës së Zavidoviqit, Hashim Mujanoviq, thotë që ende asgjë nuk është finalizuar, por vetëm se është nënshkruar një memorandum për bashkëpunim.

“Thjesht, këto kanë qenë dëshirat e tyre, ofertat e tyre. Por, duke respektuar kompetencat e kryetarit të komunës dhe të kuvendit të komunës, unë nuk kam dashur të pranoj kurrfarë obligimi, marrë parasysh që kuvendi komunal është kompetent për emërimin e rrugëve, urave, shesheve e të tjera”, ka thënë Mujanoviq.

Nisma për një shkollë fetare me emrin Kadyrov në Novi Pazar

Në fund të qershorit, përfaqësuesit e Forumit Mysliman Evropian, vizituan edhe Novi Pazarin, një qytet me shumicë myslimane, në jug të Serbinë. Vizita u drejtua po ashtu nga Abdul-Wahed Niyazov.

Në Novi Pazar, u arrit pajtimi me Bashkësinë Islame në Serbi (IZuS) që Forumi të ndihmonte ndërtimin e një shkolle fetare me emrin e presidentit të parë të Çeçenisë, Ahmad Kadyrov.

Shërbimi Informues i Meshihatit, përkatësisht i Bashkësisë Islame të Serbisë, në një deklaratë me shkrim për Radion Evropa e Lirë, ka thënë se nisma për të ndërtuar një shkollë me emrin e udhëheqësit të parë të Çeçenisë, Ahmad Kadyrov, erdhi nga mysafirët nga Forumi Evropian Mysliman.

Sahiti: Forumi nuk ka kërkuar asgjë nga BIK-u

A ka pasur kërkesa të ngjashme ose të tjera nga ky delegacion i Forumit Mysliman Evropian ndaj Bashkësisë Islame të Kosovës?

Kryeimami i Kosovës, Vedat Sahiti ka theksuar se madje as që kanë qenë të informuar për kërkesat e këtij forumi në Bosnje e Hercegovinë dhe në Serbi. Ai ka mohuar të ketë pasur kërkesa të tilla edhe në Kosovë.

“Jo, absolutisht, madje as që është hapur si temë. Edhe po të kishte (kërkesë), ne nuk do ta bënim. Ky thjesht ka qenë takim, vizitë kurtuazie. Për mirësjellje ne i presim, sepse ka pasur nga vende të ndryshme”, tha kryeimami Sahiti.

Aktivitet e Forumit Mysliman Evropian

Forumi Mysliman Evropian, përmes profilit zyrtar në Facebook, më 14 korrik, ka njoftuar se delegacioni i këtij forumi kishte qenë në Ballkan për gati 20 ditë.

Aty është thënë se kishin vizituar Greqinë, Rumaninë, Bosnje dhe Hercegovinën, Serbinë, Malin e Zi, Shqipërinë, Kosovën, Maqedoninë e Veriut dhe Kroacinë.

Delegacioni i Forumit Mysliman Evropian njoftoi se është takuar me nënkryetarin e parlamentit serb, Muamer Zukorliq, zëvendëskryeministrin e Malit të Zi, Dritan Abazoviq, kryetarin e Parlamentit të Maqedonisë së Veriut, Talat Xhaferi, kryetarin e këshillit të qytetit të Sarajevës, Jasmin Ademoviq, si dhe në Sarajevë me Bakir Izetbegoviqin, drejtues i Partisë së Veprimit Demokratik.

“Talat Xhaferi dhe Bakir Izetbegoviq, paraprakisht janë pajtuar të bashkohen me Komitetin tonë Drejtues dhe Shejh Mustafa Ceriq, tashmë është anëtarësuar në Këshillin e Udhëzimeve Shpirtërore të Forumit. Vëllai i dashur Muamer Zukorliq është gjithashtu një anëtar i Këshillit tonë, të cilin ne planifikojmë ta përfshijmë në Bordin e FME-së, në takimi i ardhshëm në Lituani, dashtë Zoti. Padyshim, Forumi Mysliman Evropian tani po forcon pozicionin e tij në Ballkan”, thuhet në njoftimin e këtij forumi.

Më herët, Radio Evropa e Lirë ka shkruar se në Shkup, në fillim të korrikut, Niyazov u pajtua me autoritetet në komunën e Tetovës, që në kuadër të shënimit të 70-vjetorit të udhëheqësit të parë çeçen Ahmad Kadyrov, të ngrihet një monument i miqësisë midis popujve të Ballkanit dhe Kaukazit .

Radioja dhe televizioni çeçen thanë se një nga parqet e qytetit në Shkup, do të quhej “Parku i Miqësisë me emrin e Ahmad Kadyrov”.

rel

Kush është Xhemati Ahmedia në Kosovë?

Bashkësia Islame e Kosovës (BIK) ka ngritur shqetësime se në Kosovë janë duke u shpërndarë në mënyrë të fshehur dy deri në tri lloje të kopjeve të ndryshme të paautorizuara të Kuranit – librit të shenjtë të fesë Islame. Sipas BIK-ut, këtë po e bëjnë persona që i takojnë sektit Ahmedi, për të cilët BIK-u thotë se janë “përçarës”. BIK-u shton se pjesëtarët e këtij grupi mohojnë se profeti Muhamed është profeti i fundit, siç besojnë besimtarët myslimanë.

Nga Xhemati Mysliman Ahmedia në Kosovë, mohojnë se po shpërndajnë libra të paautorizuar, duke shtuar se ata shpërndajnë literaturën që reflekton mësimet e vërteta dhe paqësore të Islamit. Ky xhemat në Kosovë vepron edhe përmes organizatës së bamirësisë, Humanity First.

Drejtori i Institutit për Hulumtime dhe Studime Islame, Sabri Bajgora, anëtar i Bashkësisë Islame të Kosovës, tha për Radion Evropa e Lirë, se qytetarët duhet të kenë kujdes se çfarë Kurani po lexojnë.

Sipas tij, vetëm librat fetarë për myslimanë, të cilat ka emblemën, logon apo vulën e BIK-ut, janë “librat e duhur”, kurse përkthim i Kuranit dhe librave të tjerë, sipas BIK-ut, janë të devijuara nga koncepti.

Kush është Xhemati Mysliman Ahmedia?

Siç thuhet ne ueb-faqen e tyre, Xhemati Mysliman Ahmedia është “bashkësi botërore dinamike, me rritje të jashtëzakonshme brenda Islamit”, i cili predikon “mësimet e vërteta të Islamit dhe mesazhin e paqes”. Është themeluar nga Mirza Ghulam Ahmed nga India në vitin 1889. Aty thuhet po ashtu se “myslimanët ahmedianë besojnë se ai është Mesihu i shumëpritur dhe Imam Mehdiu, të cilin e parashikoi vetë Profeti Muhamed”. Udhëheqës aktual është Mirza Masrur Ahmed nga Pakistani, kalifi i pestë i këtij xhemati. Qendra aktuale e Xhematit ndodhet në Angli, ku banon edhe Mirza Masrur Ahmed. Kjo organizatë pretendon se numëron 10 milionë njerëz në 210 shtete të botës. Thuhet se është organizatë e vetëfinancuar, pa qëllime politike.

Xhemati Mysliman Ahmedia në botë vepron edhe përmes organizatës së bamirësisë, Humanity First, që tashmë vepron edhe në Kosovë.

Drejtori i Institutit për Hulumtime dhe Studime Islame, Sabri Bajgora, për Xhematin Mysliman Ahmedia në Kosovë thotë se “nuk përfaqësojnë as Bashkësinë Islame, as myslimanët në përgjithësi”.

“Janë një sekt që prejardhjen e kanë nga India dhe janë të shpërndarë në disa vende të Evropës. Por, ndoshta kanë menduar që të gjejnë një truall të pëlleshëm këtu në Kosovë. Unë kërkoj nga organet e sigurisë së Kosovës që të kenë vëmendje për këto grupe e sekte”, tha Bajgora.

“Ata e mohojnë se profeti Muhamed është profeti i fundit, siç e besojmë ne myslimanët dhe me këtë rast, ata i japin vetes të drejtë, duke thënë se Ahmedi apo themeluesi i këtij sekti, është profeti i fundit dhe profeti që do të lumturojë botën me këshillat e tij”, tha Bajgora.

Bajgora tha se qëllimi i këtij sekti, me përkthimin e librave, është që të habisin njerëzit dhe krijojnë konspiracione, si ato se Kurani përmban simbole dhe paralajmëron gjëra të ndryshme.

“Ka shumë ndryshime, mohimin e Kuranit, fjalë e fundit e Zotit që ne e kemi besuar. Mohimin e Muhamedit si i dërguar i Zotit, do të thotë japin shifra, japin vite se gjoja kur mund të ndodhë kiameti ose dita e gjykimit, duke futur frikë në mendjen e njerëzve”, theksoi Bajgora.

Ai shtoi se shpërndarja e literaturës së tyre, mund të krijojë përçarje në mesin e popullatës dhe mund të fusë edhe ide që nuk përkojnë me atë çka synon zyrtarisht Bashkësia Islame e Kosovës.

Kosova nuk e ndali botimin e librave fetare

Bajgora deklaron se BIK-u ka kërkuar nga Këshilli i Sigurisë Kombëtare që të bëhet kontroll mbi botimin e çdo libri fetar që botohet në Kosovë, gjë për të cilën, tha ai, nuk është hasur në mirëkuptim me arsyetimin se diçka e tillë do të ishte shkelje e të drejtave të njeriut apo lexuesve.

“Mendojmë se më e nevojshme do të ishte të mbrohet dhe të ruhet popullata nga idetë e propagandat e ndryshme që janë anti-fetare sepse në asnjë mënyrë nuk duam të na përsëritet Siria e viteve 2012-2014, ku në Kosovë mbretëronte një kaos i vërtetë dhe shkuarjes së të rinjve tanë në ato luftëra të pakuptimta”, tha Bajgora.

Objekti ku vepron Xhemati Mysliman Ahmedia gjendet në një nga lagjet e Prishtinës, në afërsi të Qendrës Klinike Universitare të Kosovës.

“Për këtë objekt është në dijeni edhe Policia e Kosovës”, tha Bajgora.

Xhemati Ahmedia: Predikojmë përmbushjen e detyrimeve ndaj Allahut

Objekti në Prishtinë ku ka zyrat Xhemati Mysliman Ahmedia.

Nga Xhemati Ahmedia nuk kanë pranuar të intervistohen për Radion Evropa e Lirë, por janë përgjigjur me shkrim, përmes postës elektronike.

Sipas tyre, Ahmadiyya Muslim Jama’at (AMJ) është një organizatë joqeveritare, e regjistruar në Republikën e Kosovës, që ka një statut të miratuar nga shteti i Kosovës dhe se vepron në përputhje me të, duke shtuar se nuk janë një grup apo sekt përçarës.

“AMJ e Kosovës është e angazhuar tërësisht në përhapjen e mesazhit paqësor të Islamit me motonë e saj famëmadhe ‘Dashuri për të gjithë, urrejtje për askënd’”, thuhet në përgjigje me shkrim për REL-in.

Ata pretendojnë se nuk shpërndajnë as Kuran e as literaturë tjetër në mënyrë të fshehtë, dhe se “çdo pretendim i kundërt, qoftë nga BIK-u apo nga dikush tjetër, është shpifje dhe gënjeshtër”. Sipas tyre, ata bëjnë shpërndarjen e literaturës që reflekton mësimet e vërteta dhe paqësore të Islamit.

Nga Ahmadiyya Muslim Jama’at, shtojnë se proklamojnë fuqishëm se xhihadi me armë nuk lejohet më dhe se myslimanët nuk duhet të bëjnë më luftë fetare përmes armëve kundër asnjë grupi, feje apo shteti në botë.

“Kjo është e shprehur qartazi në literaturën e Xhematit Mysliman Ahmedia, të botuar tashmë edhe në gjuhën shqipe, edhe në përkthimin në shqip të Kuranit të bërë nga Xhemati Mysliman Ahmedia të Gjermanisë”, thuhet në përgjigje.

“AMJ beson në mënyrë palëkundur në pesë shtyllat e Islamit dhe gjashtë shtyllat e besimit. Gjithashtu, libri ynë hyjnor është Kurani i shenjtë dhe profeti ynë i dashur është Hazret Muhamedi a.s.. Kurani i botuar nga Xhemati Mysliman Ahmedia nga a-ja të zh-ja (në arabisht) është identik me çdo botim tjetër të Kuranit në botë. Përkthimi i Kuranit në shqip ndryshon sipas nivelit dhe stilit të përkthyesit. Ndryshim në konceptet bazike (pesë shtyllat e Islamit dhe gjashtë shtyllat e besimit), nuk ka aspak. Xhemati Mysliman Ahmedia beson fuqimishëm se për të fituar pëlqimin e Krijuesit, duhet të ndihmojmë krijesat pa dallim, siç përmendet që në fillim të Kuranit të shenjtë ‘Lavdia i takon Allahut, Zotit të krejt botëve’”, thuhet pos tjerash në përgjigje.

Xhemati Mysliman Ahmedia ka pranuar se kanë organizatë humanitare që quhet Humanity First, që siç thonë, është në përputhje me statutin e miratuar të tij, dhe përpiqet t’u vijnë në ndihmë njerëzve në nevojë në tërë Kosovën.

“Si nga emri, ashtu edhe nga veprimtaria, synon t’i japë përparësi humanizimit mbi çdo gjë tjetër. AMJ e Kosovës bashkëvepron me Humanity First të Gjermanisë dhe ka realizuar me sukses një sërë projektesh me organet shtetërore dhe komunale të Republikës së Kosovës, por edhe me institucione të tjera joqeveritare”, thuhet në përgjigje.

Në profilin e Facebook-ut të tyre shihet se në muajt e fundit kanë bërë një sërë donacionesh në komunat e Kosovës, duke takuar kryetarët e komunave, siç janë Shpend Ahmeti nga Prishtina, Qendron Kastrati nga Kamenica, komunave të cilave, kjo organizatë u ka dhuruar pajisje elektronike dhe tunele dezinfektuese kundër COVID-19 si dhe ka ndihmuar shkollat me kompjuterë. Gjithashtu, përfaqësuesit e organizatës janë takuar edhe me ish-presidenten e Kosovës, Atifete Jahjaga dhe personalitete të tjera.

Pak metra nga selia kryesore e Xhematit Ahmedia, ndodhet xhamia “Bedri Kamberi”.

Imami i xhamisë “Bedri Kamberi”, në Lagjen e Spitalit në Prishtinë, Labinot Maliqi, tha për Radion Evropa e Lirë se sekti Ahmedia me të ardhur në këtë pjesë të kryeqytetit, ka filluar të shtrijë aktivitetin e tij fetar dhe humanitar në “emër të fesë Islame” dhe objektin ku qëndrojnë pjesëtarët e këtij sekti, e quajnë xhami.

“Ata mundohen vazhdimisht t’i joshin banorët e lagjes me ndihma ekonomike, dhe studentët nevojtarë po ashtu, me qëllim që t’i afrojnë me sektin e tyre. Atë që sekti Ahmedia propagandon, bie ndesh me Islamin tradicional që kemi pasur me shekuj në trojet tona. Kuranin e përkthyer në gjuhën shqipe që ky sekt e shpërndan, është me plotë devijime e sajesa, dhe të tillët janë duke futur dilema e dyshime, si dhe po shkaktojnë huti e përçarje te populli ynë”, tha Maliqi.

Radio Evropa e Lirë ka kërkuar një përgjigje nga Policia e Kosovës, lidhur me punën dhe veprimtarinë e këtij sekti në Kosovë, por deri më tash, policia nuk ka dhënë ndonjë përgjigje.

Në BIK thonë se askush nuk është për atakimin e asnjë bindjeje fetare, dhe sipas tyre, gjithkush ka të drejtë të besojë në atë çka dëshiron, por Kosova duhet të mbahet larg nga idetë ekstremiste e përçarëse.

“Për këtë nën qiell,[ky sekt] është i rrezikshëm sepse me këtë atakohet ajo toleranca, që ka qenë ndërfetare në Kosovë, që është kultivuar me shekuj”, u shpreh Sabri Bajgora nga BIK.

Nga ana tjetër, sociologu, Shemsi Krasniqi, profesor në Universitetin e Prishtinës, thotë se të gjitha botimet që janë jashtë kontrollit të një institucioni të caktuar, mund të paraqesin problem për shoqërinë apo grupe të caktuara.

“Nëse [librat] janë në kundërshtim apo jashtë kontrollit, duhet të merren me dyshim ose me skepticizëm, sepse mund të ketë edhe infiltrime të përmbajtjes ideologjike që mund të jenë radikale ekstreme dhe përçarëse brenda bashkësisë. Mund të jenë të rrezikshme për formimin e gjeneratës së re edhe besimtarëve e qytetarëve”, tha Krasniqi.

Raporti për liritë fetare ndërkombëtare për vitin 2020 i Departamentit amerikan të Shtetit, thotë se “të gjitha besimeve dhe bashkësive të tyre në Kosovë, duke përfshirë Bashkësinë Islame të Kosovës, Kishën Ortodokse Serbe, Kishën Katolike, Bashkësinë e Besimit Hebrej, dhe Kishën Evangjeliste (pesë komunitetet ‘tradicionale’ fetare), do t’u ofrohet çdo lloj mbrojtjeje dhe mundësi për të gëzuar të drejtat dhe liritë e parashikuar me këtë ligj.[Ligji për lirinë fetare në Kosovë]”.

Kushtetuta parashikon të drejta dhe mbrojtje për të gjithë qytetarët, përfshirë mirëmbajtjen, zhvillimin dhe ruajtjen e fesë së tyre duke përdorur gjuhën e tyre.

Kushtetuta e Kosovës gjithashtu thotë se bashkësitë fetare kanë të drejtë të themelojnë shkolla fetare dhe institucione bamirësie me mundësinë e financimit me ndihmë financiare të qeverisë “në përputhje me ligjin dhe standardet ndërkombëtare”.

Lexo edhe këtë:

Shqiptari-i-indoktrinuar-dhe-manipuluar-permes-fese-ne-sherbim-dhe-synime-politike-te-shteteve-te-treta

 

Udhëheqja shoviniste maqedonase, me ndryshimin e këtij ligji, përveçse ndaj prindërve shqiptarë të cilët fëmijët e tyre do t’i emërtonin me emra shqip, si p.sh: Flamur, Flamure, Alban, Albana, Shqiptar, Shqiptare, Kastriot, Kosovar, Berat, Shkodran, Shkodrane, Elbasan, Korab, Lume, Lumjan, Dibran, Dibrane, Dukagjin, Milot…, masa represive parashikonte të ndërmerrej edhe ndaj të gjithë atyre mësuesve, arsimtarëve dhe profesorëve shqiptarë, të cilët kishin bërë korrigjimin e emrit apo të mbiemrit të nxënësve të tyre, si p.sh. Zenel në Zendel, Isen në Hysen, Isni në Hysni etj., apo Zendellovski apo Zenel në Zendeli, Isenovski apo Isen në Hyseni, Isniov apo Isni në Hysniu

Viteve tetëdhjeta të shekullit të kaluar çështja shqiptare nën pushtimin e Federatës komuniste jugosllave në përgjithësi, e ajo e Kosovës në veçanti mori karakter ndërkombëtar. Ishin shumë faktorë që ndikuan në këtë, tre prej tyre si më të rëndësishme po i veçojmë: e para, demonstratat shqiptare të zhvilluara në Kosovë gjatë muajve mars-prill 1981; e dyta, vendosja e masave represive e të dhunshme ushtarako-policore në Kosovë menjëherë më pas, dhe: e treta, mërgata shqiptare që vepronte në shtetet e Evropës Perëndimore dhe në SHBA.

Duhet të vihet në dukje fakti se, lufta e ashpër që filloi në Kosovë menjëherë pas demonstratave, u përhap edhe në viset shqiptare jashtë territorit administrativ të KSA të Kosovës, në radhë të parë në RS të Maqedoni, Luginë të Preshevës dhe në RS të Mal të Zi. Në emër, siç thuhej të: “vëllazërim bashkimit”, “bashkëjetesës në Kosovë” si dhe të “përmbysjes së nacionalizmit dhe separatizmit shqiptar”, organet e sigurimit qofshin ato federative, republikane apo krahinore, ndërmorën një sërë masash preventive dhe represive kundër shqiptarëve në përgjithësi, posaçërisht kundër shtresës intelektuale.

Në RS të Maqedonisë, masat e para antishqiptare filluan menjëherë pas sjelljes së ashtuquajturës “Platformë politike për Kosovën”, nga ana e KQ të LKJ-ës, në tetor të vitit 1981. Të njëjtat do të zgjerohen në mbledhjen e 13-të të KQ të LKM-ës, (29 prill 1983) dhe atë të 12-të (23 shtator 1987), në të cilat u miratuan programe operative, për luftën e hapur dhe të pa kompromis kundër “arsimit, shkencës dhe kulturës shqiptare”, nën pretekst se në to “nacionalizmi dhe separatizmi shqiptar kanë ndikim më të fuqishëm dhe i cili shprehet në forma dhe manifestime të ndryshme me implikime ideo-politike tejet negative, posaçërisht te gjenerata e re…”.

Shovinizmi shtetëror maqedonas kishte arritur deri në atë shkallë, saqë atij i pengonte çdo gjë shqiptare, përfshi edhe emërtimin e fëmijëve me emra burimor shqiptar. Përveç kësaj, për udhëheqjen komuniste maqedonase “nacionalizëm dhe separatizëm” ishte edhe në rast se nga ana e prindërve shqiptarë, gjatë regjistrimit të fëmijëve të tyre në klasë të parë të shkollimit fillor, kërkohej përmirësimi i emrave, veçanërisht të mbiemrave, ku nga ana e ofiqarëve maqedonas, në mënyrë tendencioze e arbitrare, në certifikatat e lindjes ua shtonin prapashtesën “ov” apo “ovski”. Një dukuri e tillë bëhej me qëllim të caktuar, për t’u krijuar përshtypja e rrejshme nga opinioni publik i brendshëm dhe ai ndërkombëtar, se ato nuk janë shqiptarë, por “maqedonas të islamizuar”. Rastet e tilla haseshin zakonisht në vendbanimet rurale, përkatësisht në rrethet ku shqiptarët nuk përbënin shumicën e popullsisë, apo ofiqarët ishin maqedonas, apo vetëdija nacionale ishte në shkallë të ulët, si p.sh. në fshatrat kodrinore-malore në Karshiakë dhe Karadak të Shkupit, fshatrat shqiptare në komunën e Velesit, Prilepit, Kërçovës, Manastirit, Krushevës, Demir Hisarit, Brodit etj. Duhet theksuar se një numër jo edhe aq i vogël i popullsisë shqiptare nga këto krahina, për shumë arsye objektive e subjektive, edhe sot mbajnë mbiemra me prapashtesën “ovski” apo “ov”. Shembull konkret e kemi fudbollistin e mirënjohur shqiptar, Ezgjan Alioskin, i cili është i lindur dhe rritur në fshatin Cërnilishtë të komunës së Dollnenit, një vendbanim i pastër shqiptar.

Problemi i mbiemrave erdhi në shprehje gjatë vitit 1983, kur Shkupi zyrtar e filloi një fushatë të gjerë kundër të gjithë atyre arsimtarëve shqiptarë, të cilët mbiemrat e nxënësve të tyre i kishin regjistruar pa prapashtesën “ovski” apo “ov”. Këshilli Ekzekutiv i RSM-ës, përmes informatës tepër sekrete, gjatë muajit maj 1983 njoftonte Kryesinë e KQ të LKM-ës, se “thelbi i dukurisë dhe manifestimit armiqësor nga pozita e nacionalizmit dhe separatizmit shqiptar” fillon nga viti 1970 e këndej. “Viteve të fundit, theksohej më tej në informatë, janë evidente dukuri masive të përmirësimit të mbiemrave të pjesëtarëve të kombësisë shqiptare …me ndryshimin e prapashtesës ‘ski’ dhe ‘ov’, me ‘u’, ‘a’ apo ‘i’. Me këtë në mënyrë shumë të përsosur manifestohet tendenca që ndaj një numri të caktuar të qytetarëve të kryhet ndryshimi i përkatësisë nacionale nga një numër i caktuar i qytetarëve”. Sipas informatës, bartës të “ këtyre dukurive”, paraqiteshin kryesisht punëtorë të arsimit, në mesin e të cilëve, siç thuhej “edhe një numër të personave të eksponuar mbi bazën e nacionalizmit dhe irredentizmit shqiptar”. Më tej, në informatë thuhej se “ndaj këtyre dukurive” paskan reaguar disa nga prindërit e këtyre nxënësve, mirëpo, punëtorët e arsimit u janë përgjigjur se “kjo është forma më e drejtë dhe se është në përputhje me gramatikën shqipe”, si dhe ajo se ka qenë dëshira e nxënësve. Nga të dhënat që i posedonte Këshilli, numri i përgjithshëm i mbiemrave të përmirësuar në mbarë territorin e RS të Maqedonisë ishte 2.234. Këtë përmirësim e kishin kryer gjithsej 224 persona, prej tyre 215 punëtorë të arsimit. Ky numër sipas rretheve ishte si më poshtë vijon: “Rrethi i Shkupit, 56 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 578 fëmijëve dhe nxënësve; rrethi i Tito Velesit, 36 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 366 fëmijëve dhe nxënësve; rrethi i Prilepit, 22 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 472 fëmijëve dhe nxënësve; rrethi i Resnjës, 14 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 257 fëmijëve dhe nxënësve; rrethi i Dibrës, 23 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 255 fëmijëve dhe nxënësve; rrethi i Strugës: 26 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 218 fëmijëve dhe nxënësve; rrethi i Manastirit: 6 arsimtarë kishin bërë përmirësimin e mbiemrave ndaj 87 fëmijëve dhe nxënësve etj”.

Gjithnjë duke iu referuar informatës së mësipërme, shohim se në komunën e Kërçovës, ndaj shtatë mësuesve shqiptarë ishte ngritur kallëzim penal. “Këta persona, thuhej në informatë, në harkun kohor 1978-1981 e kanë keqpërdorur pozitën dhe autorizimin zyrtar të mësuesit klasor dhe në ditarët dhe librat kryesore në shkollat ku kanë punuar i kanë përmirësuar mbiemrat e nxënësve, kështu që prapashtesat ‘ski’ dhe ‘ov’ i kanë zëvendësuar me ‘i’ dhe ‘u’…”. Në procesin gjyqësor që u zhvillua në Gjykatën Themelore të Kërçovës, 6 prej tyre u dënuan me burg të rëndë në kohëzgjatje prej një vjet e gjashtë muaj, ndërsa i shtati u dënua me 5 muaj burg. Po për të njëjtën arsye, në Shkup gjashtë arsimtarë shqiptarë (pesë në SHF “Nikolla Vapcarov” dhe një në SHF “Penko Zdravkovski”), përveç se ishin përjashtuar nga puna, njëkohësisht ishin dënuar me burg të kushtëzuar, në kohëzgjatje prej 1 viti. Masa represive kundër arsimtarëve shqiptarë pati edhe në Strugë, Prilep, Manastir e Dibër. Është me interes të shpaloset pjesa e fundit e informatës, kur vetë hartuesit e saj, ishin në dilemë, se vallë ato masa represive që ndërmerreshin kundër arsimtarëve shqiptarë, a ishin në përputhje me dispozitat ligjore e kushtetuese?! Dilemës së parashtruar ata i përgjigjen si vijon: “…Duke e pasur parasysh se dukuria i përmban të gjitha elementet e veprës penale, e gjithashtu, se sjelljet e tilla mund të konsiderohen dhe vlerësohen si manifestim nacionalist, apo, vepër që i përshtatet nacionalizmit, është e nevojshme të kryhen konsultime politike të zgjeruara dhe të vlerësohet përshtatshëria e ndjekjes penale. Ndaj kësaj duhet të kihet parasysh, edhe pse nuk ka elemente të mjaftueshme për një vlerësim më të fortë se jo të gjithë bartësit kanë vepruar për motive nacionaliste e irredentiste, por është e vërtetë se dukuria iu përshtatet aspiratave nacionaliste e irredentiste shqiptare, për çka persona të caktuar kanë vepruar në mënyrë motivuese për ekzistencën dhe përhapjen e tij, krejt kjo me qëllim të rritjes numerike të kombësisë shqiptare…”.

Pikërisht kjo, si dhe shumë masa tjera antiligjore e antikushtetuese, që asaj kohe ndërmerreshin kundër shqiptarëve, e shtynë udhëheqjen politike maqedonase, të kërkoj nga organet ekzekutive dhe ato legjislative që të bëjnë ndryshimin dhe plotësimin e një numri të madh të akteve ligjore e nënligjore. Ndër ligjet e para që pësoi ndryshime, qe Ligji për emrin personal, i miratuar në vitin 1972. Këtë nismë e mori përsipër Këshilli Ekzekutiv i RS të Maqedonisë, i cili më 12 nëntor të vitit 1985, Kuvendit të RSM-ës i dorëzoi Propozimin për ndryshimin dhe plotësimin e këtij ligji. Rrjedhimisht, kryetari i Kuvendit të RSM-ës, Stanko Mlladenovski, me shkresën nr. 43-3166/1 të datës 16 dhjetor 1985, njoftoi kryetarin e Dhomës Shoqërore-Politike, për Propozim-Ligjin e dorëzuar nga ana e Këshillit Ekzekutiv, i cili duhej të miratohej nga dhoma përkatëse dhe Dhoma e Komunave. Në Propozim Ligjin që e ofronte Këshilli Ekzekutiv, parashikoheshin ndryshime dhe plotësime në gjithsej 4 nene të Ligjit ekzistues, përkatësisht në nenin 1, 3, 8 dhe 10. Kështu në nenin 1 pas paragrafit 1 ku thuhej “Emri personal është e drejtë personale e qytetarit”, t’i shtohej paragrafi i ri me përmbajtje si vijon: “Me emrin personal nuk lejohet të nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale, apo fetare apo me të cilin ofendohet morali i opinionit publik”. Në neni 3 të Ligjit ekzistues, pas paragrafit 2 t’i shtohej paragrafi i ri me përmbajtje si vijon: “Në librin amzë të të lindurve nuk mund të regjistrohet emri personal me të cilin nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale, fetare ose me të cilin ofendohet morali i opinionit publik”.

Në nenin 8, të Ligjit ekzistues, pas paragrafit 1 ku thuhej: “Nuk do t’i lejohet ndryshimi i emrit personal përkatësisht vetëm të emrit apo vetëm të mbiemrit të personit, kundër të cilit udhëhiqet procedurë penale për vepër penale që ndiqet sipas detyrës zyrtare ose personit që është gjykuar për vepër të tillë penale derisa nuk kryhet dënimi ose derisa vijojnë pasojat juridike të dënimit, sikurse as personit për të cilin do të verifikohet se kërkesën e ka dorëzuar për t’iu shmangur obligimeve të përcaktuara me ligj”, të vendoset paragrafi i ri me përmbajtje si vijon: “Ndryshimi i emrit personal, përkatësisht i emrit e mbiemrit nuk mund të miratohet në rast se me ndryshimin nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale, fetare apo ofendohet morali i opinionit publik”. Së fundi, në nenin 10 të Ligjit ekzistues, numri “500” të zëvendësohej me numrin “30.000”, ndërsa numri “15” zëvendësohet me numrin “30”, me çka teksti i dispozitës së paragrafit 1 të këtij neni do të kishte këtë përmbajtje: “Me dënim në para deri më 30.000 dinarë apo me dënim me burg deri 30 ditë do të dënohet për kundërvajtje personi i cili do të përdorë emër të huaj personal përkatësisht vetëm emrin apo vetëm mbiemrin si të vetin”. Përveç kësaj, Këshilli Ekzekutiv propozonte që këtij neni (neni 10) t’i shtohej edhe një paragraf i ri me këtë përmbajtje: “Me dënimin nga paragrafi 1 të këtij neni do të dënohet për kundërvajtje edhe personi i cili në mënyrë të paautorizuar kryen ndryshimin e emrit personal të qytetarit, përkatësisht vetëm të emrit ose vetëm të mbiemrit”.

Më pas Këshilli Ekzekutiv i RS të Maqedonisë, ndalet në “arsyeshmërinë” dhe “domosdoshmërinë” e miratimit të këtij ligji, të cilën në vazhdim po e shpalosim të plotë: “Sipas Kushtetutës së RSM-ës, çështjet që u përkasin emrave personal të qytetarëve, si çështje të interesit të përbashkët të njerëzve punëtorë dhe të qytetarëve përcaktohen me ligj. Ligji për emrin personal është sjellur në muajin shtator të vitit 1972 (‘Gazeta Zyrtare e RSM-ës’ nr. 30/72) dhe nga ajo kohë e deri më sot zbatohet në mënyrë të vazhdueshme. Emri personal, si e drejtë personale e qytetarëve, që fëmijëve ua përcaktojnë vetë prindërit, deri më tash nuk ka qenë i orientuar apo kufizuar me asnjë dispozitë të Ligjit. Prindërit, kanë mundur që sipas përzgjedhjes dhe gjykimit të tyre t’ua përcaktojnë emrat personal me të cilët në mjediset ku jetojnë ose më gjerë – mund të shkaktojnë revoltë dhe të nxisin urrejtje dhe jotolerancë fetare dhe nacionale. Sjellje të ngjashme vërehet edhe te një pjesë e qytetarëve të cilët kërkojnë ndryshimin e emrit personal. Në rastet e këtilla paraqiten edhe asi kërkesash për ndryshimin e emrit personal me të cilët ndizet urrejtja dhe jotoleranca nacionale e fetare ose me të cilin ofendohet morali i opinionit publik.

Ekziston edhe dukuria e ndryshimit vetëm të emrit ose vetëm të mbiemrit të fëmijëve, nxënësve dhe të rinjve të caktuar që e kryejnë persona të paautorizuar dhe jashtë procedurës së paraparë me Ligjin për emrin personal. Këto ndryshime kanë pasoja të gjera si ndaj personit poashtu edhe ndaj evidencës zyrtare që udhëhiqet në Republikën tonë, për arsye se me ndryshimet e kryera vështirësohet verifikimi i identitetit të vërtetë të personit dhe krijohen çrregullime në komunikimin juridik. Dënimet e përcaktuara për mosrespektimin e dispozitave nga Ligji ekzistues sanksionohen me një shumë simbolike dhe minimale në krahasim me dënimet që mund të përshkruhen për atë formë të kundërvajtjes sipas Ligjit për kundërvatje (‘Gazeta Zyrtare e RSM-ës’ numër 43/84) për çka shtrohet nevoja për rritjen e saj, përkatësisht përputhshmërinë me Ligjin e përmendur… Bazë kushtetuese për miratimin e ligjit të propozuar ekziston në nenin 301 paragrafi 1 pika 23 nga Kushtetuta e Republikës Socialiste të Maqedonisë, sipas së cilit Kuvendi i Republikës Socialiste të Maqedonisë, për rregullimin e çështjeve të interesit të përbashkët për njerëzit punëtorë dhe qytetarëve, për organizatat e punës së bashkuar, organizatat dhe bashkësitë tjera vetëqeverisëse, miraton ligj që i përket emrit personal.

Në Republikën e Maqedonisë prindërit kanë liri të plotë në përcaktimin e emrit dhe mbiemrit të fëmijës. Nuk ekziston ndonjë rregullore e përcaktuar, nuk ekzistojnë lista për përzgjedhjen e emrave e as ndonjë orientim tjetër. Në Republikën tonë, sot ekziston një laramani e madhe të emrave dhe mbiemrave të ndryshëm. Mirëpo, ka një numër të caktuar të qytetarëve të cilët fëmijëve të tyre u japin emra që janë në kundërshtim me moralin publik, ndërsa disa nga ato emra nxisin urrejtje dhe jotelerancë nacionale dhe fetare. Ndërkohë, për ndryshimin e emrit personal paraqiten kryesisht si pasoj e mospërputhjes së evidencës tjetër publike me librin amzë të lindjes, si një evidencë bazë dhe zyrtare për personat e lindur në territorin e RS të Maqedonisë. Mirëpo, ka edhe asi kërkesash për ndryshimin e emrit personal me pranimin e të cilit krijohet mundësia që për qytetarin përkatës të humbin shenjat e prejardhjes dhe të kombësisë që i përket ose e fsheh identitetin e tij që jep mundësi për prezantim të rrejshëm në mjedisin ku jeton si dhe për keqpërdorime tjera. Me disa nga ato ndryshime ka mundësi të nxitet urrejtje dhe jotolerancë nacionale dhe fetare. Kjo dukuri nuk është e parëndësishme as për komunikimin juridik e as për sugurinë e vendit duke e pasur parasysh se emri personal, emri apo vetëm mbiemri e paraqet origjinën e personit, përkatësinë e tij në bashkësinë e caktuar etnike ose hedh dritë mbi prejardhjen e tij familjare. Me pranimin e kërkesave të tilla (pasi me Ligjin e tanishëm nuk ekziston asnjë bazë për refuzim) këta persona marrin emra personal të ri, shfaqen si subjekte juridike të reja, marrin letërnjoftime dhe pasaporta të reja etj., me çka e humbin tërësisht lidhjen me identitetin e tyre të mëhershëm. Në kohë të fundit është vërejtur edhe dukuria që nga ana e personit të paautorizuar të kryhet ndryshimi i emrit personal ose vetëm i emrit apo vetëm i mbiemrit të adoleshentëve (edukatorëve, arsimtarëve, profesorëve). Ky ndryshim ka ndikim edhe në komunikimin juridik për arsye se personi merr dëftesë për klasën e kryer, përkatësisht diplomë për shkallën e arritjes së aftësisë profesionale, ndërsa në atë mënyrë edhe të emrit personal të ndryshuar, përkatësisht vetëm të emrit apo vetëm të mbiemrit”.

Në pjesën e dytë të arsyetimit, Këshilli Ekzekutiv i RSM-ës nuk i fshehte dëshirat dhe qëllimet shoviniste, raciste e antishqiptare, të cilat do të arriheshin me miratimin e këtij ligji, përkatësisht Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e emrit personal.

“…Për shkak arsyeve të mësipërme, shprehej Këshilli Ekzekutiv, propozohet që të ndryshohet dhe plotësohet Ligji për emrin personal me atë që organit të administratës kompetente për punë të brendshme do t’i mundësohet e drejta e refuzimit të kërkesës për përcaktimin apo ndryshimin e emrit personal pasi do ta verifikoj se nuk ekzistojnë shkaqe të arsyeshme për atë, përkatësisht nëse me përcaktimin ose me ndryshimin e emrit personal nxitet urrejtje apo jotolerancë etnike dhe fetare apo ofendohet morali publik. Meqenëse emri personal është e drejtë e qytetarit që lidhet ngushtë me personalitetin i cili nuk mund të tjetërsohet e as që mund të privohet qytetari nga ajo e drejtë, për shkak rëndësisë së tij nuk duhet të lejohet të keqpërdoret i njëjti ose ta nxisë mjedisin ku jeton personi që është në kundërshtim me rregullimin publik dhe me interesat tjera më të gjëra të bashkësisë shoqërore. Propozohet të rritet shuma e dënimit në para të paraparë me Ligjin e deritanishëm për emrin personal nga ‘500’ në ‘30.000’ dinarë, ndërsa burgu nga 15 në 30 ditë për çfarëdolloj keqpërdorimi të emrit personal, veçanërisht për shkak asaj se dënimi i deritanishëm i përcaktuar në vitin 1972 nuk përshtatet me kushtet e tanishme. Gjithashtu propozohet plotësimi i Ligjit edhe me dënim të atyre personave të cilët në mënyrë arbitrare do të kryejnë ndryshimin e emrit personal, apo vetëm të emrit apo vetëm të mbiemrit në kundërshtim me procedurën e paraparë me Ligjin për emrin personal. Konsiderojmë se me këto do të arrihen qëllimet sa i përket dënimeve për kundërvajtje dhe do të kontribuohet në zhvillimin e ndjenjës tek qytetarët që ta respektojnë emrin personal të tyre, si dhe ta zhvillojnë kulturën, ndjenjën dhe dinjitetin e tyre, si gjatë përcaktimit po ashtu edhe gjatë përdorimit të përditshëm me emrin personal, përkatësisht do të pengohet keqpërdorimi i tij”.

Për sa më sipër shihet qartë se udhëheqja shoviniste maqedonase, me ndryshimin e këtij ligji, përveçse ndaj prindërve shqiptarë të cilët fëmijët e tyre do t’i emërtonin me emra shqip, si p.sh.: Flamur, Flamure, Alban, Albana, Shqiptar, Shqiptare, Kastriot, Kosovar, Berat, Shkodran, Shkodrane, Elbasan, Korab, Lume, Lumjan, Dibran, Dibrane, Dukagjin, Milot…, masa represive parashikonte të ndërmerrej edhe ndaj të gjithë atyre mësuesve, arsimtarëve dhe profesorëve shqiptarë, të cilët siç u theksua më lartë, kishin bërë korrigjimin e emrit apo të mbiemrit të nxënësve të tyre, si p.sh. Zendel në Zenel, Isen në Hysen, Isni në Hysni etj., apo Zendellovski apo Zenel në Zendeli, Isenovski apo Isen në Hyseni, Isniov apo Isni në Hysniu etj. Kjo përfshihet në paragrafin e parafundit të citatit të mësipërm ku thuhej: “…Gjithashtu propozohet plotësimi i Ligjit edhe me dënim të atyre personave të cilët në mënyrë arbitrare do të kryejnë ndryshimin e emrit personal, apo vetëm të emrit apo vetëm të mbiemrit në kundërshtim me procedurën e paraparë me Ligjin për emrin personal…”. Një dukuri e tillë, siç u theksua më lartë, bëhej me qëllim të caktuar nga ana e ofiqarëve, që përveç deformimit të emrit dhe mbiemrit, pati edhe qëllimin e asimilimit të popullsisë shqiptare në këto troje.

KUR EMRI FLAMURI NDALOHEJ DERI NË 1995! Ligji që ndalonte emrat shqiptarë (2)

Si shembull për “manifestimin e nacionalizmit e separatizmit shqiptar”, merret edhe emërtimi i fëmijëve të porsalindur shqiptarë, që gjoja asocuakan “në qytete, male dhe lumenj nga Shqipëria”, por edhe të simboleve dhe heronjve kombëtar shqiptarë si: Tirana, Elbasan, Berat, Valon, Shkodran, Mat, Labinot, Flamur, Shqipe, Shqipkuqe, Martanesh, Kastriot, Kushtrim, Liridon, Arbnesh, Arbnesha, Alban, Albana, etj, që sipas analizës, ato emra “nxisin nacionalizëm e separatizëm”.

Teksti i Propozim Ligjit, paraprakisht u shqyrtua nga trupat kuvendore, të cilat pa asnjë rezervë i dhanë vizë jeshile. Kështu Komisioni për marrëdhënie ndërnacionale, pas mbledhjes së mbajtur më 11 dhjetor 1985, i raportoi Dhomës së Komunave dhe Dhomës Shoqërore-Politike për sa më poshtë vijon:

“Komisioni për marrëdhënie ndërnacionale i dha mbështetje Propozimit për sjelljen e Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për emrin personal me Propozim-Ligj… Gjatë debatit Komisioni vlerësoi se ndryshimet dhe plotësimet që propozohen do të kontribuojnë në pamundësimin e keqpërdorimit të emrit personal që sjell deri te shkaktimi i urrejtjes dhe revoltës nacionale në mjedisin ku jetojnë qytetarët. Gjithashtu, ndryshimet do të kontribuojnë që të pamundësohet edhe emërtimi i paautorizuar të emrave personale dhe do të kontribuoj në vendosjen e rendit më të mirë të komunikimit juridik. Në debat, thuhet më tej në raport, u bë fjalë për mënyrën dhe procedurën e përcaktimit të emrave të cilat shkaktojnë urrejtje nacionale, racore dhe fetare. I besuari i Këshillit Ekzekutiv sqaroi se dispozita më të përafërta të procedurës gjatë përcaktimit dhe ndryshimit të emrit personal sjell sekretari republikan për punë të brendshme, për çka është i autorizuar me Ligjin ekzistues për emrin personal”.

Në fund të raportit, thuhej se Komisioni për raportues të vetën në Dhomën e komunave e kishte emëruar Hajredin Mehmetin, ndërsa për Dhomën Shoqërore-Politike, Spiro Spirovskin. Ndërkohë, Komision Juridiko-ligjvënës, në mbledhjen e mbajtur më 11 dhjetor 1985, vlerësonte se “ekziston bazë” për miratimin e një ligji të tillë, dhe se dispozitat mbi të cilat mbështetej Propozimi “janë në pajtueshmëri me Kushtetutën dhe sistemin juridik”. Lidhur me tekstin e Propozim – Ligjit, Komisioni i propozonte Kuvendit, përkatësisht Dhomës së Komunës dhe Dhomës Shoqërore-Politike, dy amendamente. Amendamenti i parë i përkiste nenit 2, në rreshtin e dytë të Propozim-Ligjit, fjalët “nuk do të” të zëvendësoheshin me fjalët “nuk mundet”, dhe amendamenti i dytë, kërkonte që neni 3 të riformulohet si vijon: “Ndryshimi i emrit personal përkatësisht i emrit apo i mbiemrit nuk mund të miratohet nëse me ndryshimin nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale apo fetare ose ofendohet morali i opinionit publik”.

Vërejtje të vetme, nëse mund të thuhet kështu, ndaj Propozim-Ligjit pati vetëm nga ana e Këshillit për politikë të brendshme pranë Dhomës Shoqërore-Politike, i cili në mbledhjen e mbajtur më 10 dhjetor pasi konstatoi se “ka nevojë për sjelljen e ligjit”, njëkohësisht pati vërejtje se i njëjti nuk mund të sillej me procedurë të shkurtë, dhe se për zgjidhjet e propozuara “do të duhej të kryheshin konsultime më të gjëra”. Mirëpo, Këshilli në të cilin merrte pjesë edhe një shqiptar, Vehbi Haziri, si duket nga presioni politik, më 17 dhjetor 1985 mbajti sërish mbledhje, ku ndryshe nga mbledhja e parë, tashti e mbështeti pa asnjë rezervë miratimin e ligjit në fjalë: “Në ndërkohë, thuhet në raportin e Këshillit, mbledhje mbajtën trupat punuese të Kuvendit dhe të dhomave, të cilat e mbështetën miratimin e këtij ligji si dhe tekstin e Propozim-Ligjit. Bazuar në nenin 298 të Rregullores së Kuvendit të RSM-ës, Këshilli në mbledhjen, të mbajtur më 17 dhjetor të vitit 1985 e shqyrtoi sërish Propozimin për sjelljen e Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për emrin personal, me Propozim-Ligj së bashku me raportet e Komisionit për marrëdhënie ndërnacionale, Komisionit Juridiko-Ligjvënës të Kuvendit të RSM-ës dhe Këshillit për marrëdhënie shoqërore-politike të Dhomës së Komunave dhe e pranoi tekstin e Propozimit të Ligjit pa asnjë vërejtje. Këshilli, përfundonte raporti, i propozon Dhomës që ta shqyrtoj dhe miratol Ligjin për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për emrin personal”.

Pasi mori dritë jeshile nga të gjitha trupat kuvendore, më 17 dhjetor të vitit 1985, Kuvendi i RS të Maqedonisë, në seancat e veçanta të Dhomës së Komunave dhe Dhomës Shoqërore-Politike, miratoi Ligjin për ndryshim dhe plotësimin e Ligjit për emrin personal të vitit 1972. I njëjti u publikua në “Gazetën Zyrtare të RSM-ës”, nr. 41/85, më datë 26 dhjetor 1985, përmbajtja e të cilit ishte për sa më poshtë vijon:

“LIGJI PËR NDRYSHIMIN DHE PLOTËSIMIN E LIGJIT PËR EMRIN PERSONAL

Neni 1

Në Ligjin për emrin personal (“Gazeta Zyrtare e RSM-ës” numër 30/72) në nenin 1 pas pararafit 1 shtohet paragraf i ri me këtë përmbajtje: “Në librin amzë të lindjes nuk mund të regjistrohet emri personal me të cilin nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale, fetare ose me të cilin ofendohet morali i opinionit publik”

Neni 2

Në nenin 3 pas paragrafit 2 shtohet paragraf i ri me këtë përmbajtje: “Ndryshimin e emrit personal,përkatësisht të emrit ose mbiemrit nuk mund të miratohet nëse me ndryshimin nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale, fetare ose ofendohet morali i opinionit publik”.

Neni 3

Në nenin 8 pas paragrafit 1 shtohet paragraf i ri me këtë përmbajtje: “Ndryshimi i emrit personal, përkatësisht i emrit ose i mbiemrit nuk mund të miratohet nëse me ndryshimin nxitet urrejtje apo jotolerancë nacionale, fetare ose ofendohet morali publik”.

Neni 4

Në nenin 10 numri “500” zëvendësohet me numrin “30.000”, ndërsa numri “15” zëvendësohet me numrin “30”.

Pas paragrafit 1 shtohet paragrafi i ri me këtë përmbajtje: “Me dënimin nga paragrafi 1 të këtij neni do të dënohet për kundërvajtje edhe personi i cili në mënyrë të paautorizuar kryen ndryshimin e emrit personal të qytetarëve, përkatësisht vetëm të emrit ose vetëm të mbiemrit”.

Neni 5

Ky ligj hynë në fuqi në ditën e tetë nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës Socialiste të Maqedonisë”.

Me miratimin e këtij ligji, siç u vu në dukje më lartë, prindërve shqiptarë u ndalohej t’i emërtojnë fëmijët e tyre me emra që kishin karakter dhe domethënie nacionale shqiptare. Përveç kësaj, u ndërmorën masa ndëshkuese ndaj të gjithë prindërve që fëmijët e tyre mbanin emra burimor shqiptar. Komiteti komunal i Lidhjes komuniste të Tetovës, në mbledhjen e mbajtur më 31 janar 1987, miratoi Konkuzionet për “zbatimin e procesit ideopolitik dhe zhvillimin e mëtutjeshëm të marrëdhënieve ndërnacionale në komunë”, ku në pikën 12 të tyre thuhej shprehimisht: “Ngarkohen organet kompetente t’i evidentojnë emrat e fëmijëve të porsalindur, që përmes simbolikës së emrit – në mënyrë të dukshme shprehen ndjenjat nacionaliste dhe aspiratat për motive e pozita armiqësore”.

I njëjti komitet partiak, në qershor të atij viti hartoi dokumentin me titull “Analizë për lëvizjet dhe situatat në marrëdhëniet ndërnacionale, arsyet dhe shkaqet nga veprimtaria e armikut nga pozita e nacionalizmit e separatizmit shqiptar dhe detyrat e Lidhjes së komunistëve në komunën e Tetovës”, ku ndër të tjerave, si shembull për “manifestimin e nacionalizmit e separatizmit shqiptar”, merret edhe emërtimi i fëmijëve të porsalindur shqiptarë, që gjoja asocuakan “në qytete, male dhe lumenj nga Shqipëria”, por edhe të simboleve dhe heronjve kombëtar shqiptarë si: Tirana, Elbasan, Berat, Valon, Shkodran, Mat, Labinot, Flamur, Shqipe, Shqipkuqe, Shqipdashnor, Martanesh, Kastriot, Kushtrim, Liridon, Arbnesh, Arbnesha, Alban, Albana, etj, që sipas analizës, ato emra “nxisin nacionalizëm e separatizëm”. Lidhur me këtë, udhëheqja komuniste e Tetovës kërkoi nga organet e punëve të brendshme që të bëjnë “identifikimin e prindërve” si dhe të bëjnë vlerësimin e “përgjegjësisë së tyre ideopolitike”. Në mesin e prindërve që kreu komunist tetovar i akuzonte se ishin përcaktuar që fëmijët e tyre t’i pagëzojnë me emra shqiptarë, krahas veprimtarëve të shquar shqiptarë, si punëtor të arsimit, ish të burgosurit politik, gazetarë dhe intelektual të fushave tjera, përmendeshin edhe një numër i konsiderueshëm të personave me përgjegjësi shoqërore-politike.

Kryetari i po këtij komiteti, Vaso Spasovski, në referatin me titull “Rreth Analizës për lëvizjet dhe situatat dhe marrëdhëniet ndërnacionale në komunën e Tetovës”, lexuar në mbledhjen e zgjeruar të Kryesisë së KK LKM-ës – Tetovë, e cila u mbajt më 13 korrik 1987 në Tetovë, ndër të tjerave shprehet:  “…Në territorin tonë është shpeshtuar dukuria që fëmijëve të porsalindur nga kombësia shqiptare t’u jepen emra që asocojnë në simbole të ndryshme armiqësore, personalitete dhe qytete në Shqipëri. Në mesin e prindërve të cilët janë përcaktuar për emra të këtillë për fëmijët e tyre ka pasur dhe ka edhe bartës të detyrave me përgjegjësi, persona të punësuar në arsim, mjetet e informimit dhe në veprimtari tjera shoqërore, por edhe persona që tashmë e kanë dëshmuar veprimtarinë e tyre armiqësore. Kryesia e Komitetit komunal të LKM-së, duke debatuar për këtë çështje me qëllim të miratimit të konkluzionit të Komitetit komunal, kërkoi kjo çështje të zbardhet deri në fund. Procedura për identifikimin e prindërve të cilët janë përcaktuar për emra të këtillë është në përfundim e sipër dhe në njërën nga mbledhjet e ardhshme Komiteti komunal do të informohet detaisht dhe do të ndërtojmë qëndrim për ekzagjerimin dhe tejkalimin e kësaj dukurie…”.

Në debatin që u zhvillua po në atë mbledhje, ndër të tjerave u theksua se “vite me radhë fëmijëve të porsalindur të kombësisë shqiptare u janë dhënë emra që asocojnë me emra gjeografik të vendbanimeve në Shqipëri, me çka nxehet ndjenja nacionale”. Madje, disa nga pjesëmarrësit në debat, kërkuan të identifikoheshin prindërit dhe të “vlerësohet përgjegjësia e tyre ideopolitike…”.

Ngjashëm si udhëheqja komuniste tetovare, vepruan edhe udhëheqësitë tjera lokale si në Shkup, Kumanovë, Gostivar, Kërçovë, Dibër, Strugë dhe në rrethet tjera ku jetonin shqiptarët. Komiteti komunal i Lidhjes komuniste të Kërçovës, i rekomandonte organizatës bazë të LK-ës pranë Organizatës komunale të Kërçovës, që ta “vlerësoj shkallën e përgjegjësisë ideo-politike” të sekretarit të asaj organizate, Esat Bajrami, për shkak se siç thuhej “ka mbajtur qëndrim skajmëshirsht indiferent dhe neutral”, madje ka treguar edhe “sjellje oportuniste” ndaj “aksionit të maqedonasve – myslimanë”, pastaj ndaj “ndryshimit të emrit personal” si dhe ndaj “regjistrimit të fëmijëve në paralelet me mësim në gjuhën shqipe, edhe pse gjuha amtare e tyre është gjuha maqedonase…etj.”. Ndërkohë, Kryesia e KQ të LKM-ës, në Informatën e hartuar në qershor të vitit 1988, duke e përshkruar veprimtarinë “nacionaliste e separatiste shqiptare” në komunën e Strugës, ndër të tjerave vlerësonte se: “…emërtimi i fëmijëve që paraqet simbol të emrave të personaliteteve dhe emra gjeografik të shtetit të Shqipërisë dhe presione dhe ndikime tjera të ndryshme ndaj maqedonasve dhe të kombësive tjera jo shqiptare, përbën pjesë nga strategjia dhe metodat e veprimit të nacionalizmit dhe separatizmit shqiptar…”. Këshilli Ekzekutiv i RS të Maqedonisë, në raportin vjetër për vitin 1988, theksonte se gjatë atij viti nga ana e qytetarëve shqiptarë ishin dorëzuar 40 kërkesa për emërtimin e fëmijëve të porsalindur, të cilat emra ishin refuzuar të regjistroheshin në librin amzë të lindjes, me pretekst se ato “ishin në kundërshtim me Ligjin për emrin personal, e të cilët asocojnë ose simbolizojnë nacionalizmin shqiptaro-madh…”.

Në përmbyllje të këtij punimi studimor, më duhet të them se ky ligj racist e antishqiptar, ngeli në fuqi edhe pas shpërbërjes së komunizmit, përkatësisht deri më 9 shkurt të vitit 1995 kur Kuvendi i Maqedonisë së Veriut, solli Ligjin e ri, i cili për dallim nga ai i mëparshmi nuk përmbante dispozita raciste e antishqiptare.

Qerim LITA