Kategoritë: Ballkan

Gjeka: Ministrat pro-serbë ndikuan “në prishjen e një atmosfere të mirë” me fqinjët e Malit të Zi

GjekaMinistri për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave në qeverinë e Malit të Zi, Fatmir Gjeka vlerëson në një intervistë për Zërin e Amerikës se qëndrimet e ministrave të partive pro-serbe dhe pro-ruse në qeverinë e vendit të tij kanë ndikuar, siç thotë ai, “në prishjen e një atmosfere të mirë” që ka ekzistuar me fqinjët në të kaluarën.

 

Por ai thotë, se ndonëse politikat e tyre mund të paraqesin “një pikë të dobët”, ato nuk do të ndikojnë në realizimin e agjendës evropiane të Malit të Zi dhe as në çështje siç është njohja e pavarësisë së Kosovës. Në një intervistë me kolegen Garentina Kraja, Ministri Gjeka thotë se me zhvillimet e fundit politike në Serbi, ku po mbahen protesta kundër qeverisë, ndikimi i këtyre subjekteve politike në Mal të Zi gjatë kohëve të fundit është zbehur. Ai kritikoi edhe masën e kryeparlamentarit Andrij Mandiç ndaj opozitës si dhe flet për pritshmëritë ndaj angazhimit të administratës së re në Uashington.

 

Zëri i Amerikës: Zoti Gjeka, gjatë javëve të fundit kriza politike në Malin e Zi po thellohet. Opozita po bojkoton parlamentin duke akuzuar shumicën se po rrezikon institucionet shtetërore duke ndërmarrë veprime që bien ndesh me kushtetutën. Cili është vlerësimi juaj?

Fatmir Gjeka: Është kënaqësi të jem për herë të parë në studion e Zërit të Amerikës dhe një privilegj të jem këtu për Mëngjesin e Lutjeve. Mali i Zi pas vitit 2020 ka hyrë në një ndryshim që erdhi pas 30 viteve të një ndryshimi të qeverisjes tjetër. Faktikisht është qeveria e tretë brenda këtyre pesë viteve që formohet me një zgjedhje të parakohshme në 2023.

Është një lloj krize, por nuk mund të them që është e qeverisë. Qeveria ka një shumicë të madhe në parlament; me hyrjen e boshnjakëve është bërë një shumicë e madhe. Kemi disa protesta pas ndodhive në Cetinë. Parlamenti këto ditë ka patur një bllokadë institucionale me votimin e këshillit kushtetues në parlament ku ka votuar për të shkarkuar një anëtare të Gjykatës Kushtetuese. Opozita ka ndërmarrë veprime për të bllokuar parlamentin. Ne si popuj pakicë kemi patur një takim të përbashkët – shqiptarët, boshnjakët, kroatët, jemi duke bërë një strategji të përbashkët dhe duke përcjellë me vëmendje krizën dhe mendojmë që në vijim, si pakica, të kemi një qëndrim të përbashkët.

Ajo që është me rëndësi është të aprovohet buxheti, i cili është në rend të ditës sot, për të zhbllokuar situatën financiare, për të plasuar pensionet dhe atë që është me rëndësi për qytetarët. Pastaj do të shohim çfarë do të sjellë situata. Është me rëndësi mos të kemi devijim nga rruga jonë euroatlantike.

 

Zëri i Amerikës: Të qëndrojmë te kriza politike. A konsideroni se veprimi i kryetarit të parlamentit Andrij Mandiç, i cili shpalli masën e largimit për shumicën e deputetëve të opozitës, që penguan mbledhjen e Kuvendit, a ishte ky vendim i arsyeshëm? A ishte masë e arsyeshme dhe e nevojshme dhe çfarë arriti realisht opozita me këtë bojkot?

 

Fatmir Gjeka: Është normale që kur je në opozitë, merr veprime kur ka një akt të tillë siç ka qenë ai për këshillin kushtetues në parlament dhe pastaj duke rënë ndesh, sipas opozitës dhe juristëve, me Kushtetutën. Janë bërë disa bisedime dhe përfaqësuesit ndërkombëtarë kanë ndërmjetësuar mes shumicës dhe opozitës. Kanë arritur deri te vendimi për të zhbllokuar zgjedhjen e institucioneve në Budvë pas zgjedhjeve lokale. Është zgjedhur kryetari i parlamentit lokal dhe pastaj duhet të zgjidhet edhe kryetari i komunës, një zhbllokim që e ka kërkuar opozita. Tani kërkohet mendimi i Komisionit të Venecias për këshillin kushtetues në parlament për të marrë udhëzime të mëtejshme për anën juridike se si duhet vepruar.

Është hera e parë që një kryetar i parlamentit merr një masë të tillë. Është hera e parë. Nuk do të hyjë më gjatë të komentoj për të drejtën që ka kryetari i parlamentit në bazë të rregullores. Ajo që kam arritur të vërej është se është bërë për të zhbllokuar aprovimin e buxhetit… Ajo që është negative është se është hera e parë që një kryetar i parlamentit ndërmerr një masë të tillë ndaj deputetëve, një largim 15 ditor më duket.

 

Zëri i Amerikës: Çfarë mendoni ju si ministër për këtë masë ?

Fatmir Gjeka: Nuk mund të hyj në një të drejtë të cilën e ka kryetari i parlamentit. Kur e përmend që është hera e parë, do të thotë nuk e mendova në anën pozitive, e mendova si gjest që nuk është bërë më përpara.

 

Zëri i Amerikës: Dua t’iu pyes edhe për marrëveshjen e propozuar për tejkalimin e krizës nga opozita. Si e vlerësoni këtë marrëveshje e cila ka për qëllim krijimin e një konsensusi rreth çështjeve madhore, të cilat kanë potencialin për të përçarë opinionin publik në Mal të Zi?

Fatmir Gjeka: Unë në përgjithësi jam për të afruar qëndrimet dhe për një frymë pajtuese. Ne kemi një pjesë të ministrave në qeveri të cilët nganjëherë ikin nga qëndrimet e qeverisë kur është fjala për politikën rajonale, kur është çështja e Kosovës. Ju e dini si se edhe me Kroacinë kemi hasur në një rezolutë të panevojshme të aprovuar në parlament dhe ata pastaj kanë vendosur në listë të personave non-grata kryetarin e parlamentit dhe disa të tjerë. Me rikonstruktimin e qeverisë kanë hyrë disa ministra nga Fronti Demokratik. Megjithëse ata nuk janë kyç për vendimmarrje, sepse 90 për qind janë pro-evropiane dhe forca pro-euroatlantike, duhen përcjellë me vëmendje këto subjekte politike, të cilat në mënyrë ideologjike, janë pjesë e qeverisë, por nuk ndajnë idetë si pjesa dërmuese e qeverisë dhe popullsisë në përgjithësi në Mal të Zi, duke ditur që 80 për qind e popullsisë në Mal të Zi, sipas sondazheve, janë të orientuar për të hyrë në Evropë dhe që Mali i Zi të jetë një anëtare e devotshme, e sigurt në NATO, për të pasur marrëdhënie të mira me fqinjët.

Kështu që nganjëherë politika e këtyre ka ndikuar që të prishim atmosferën e mirë që kemi patur më përpara me fqinjët. Unë shpresoj që forcat dominuese politike janë për atë që edhe unë, edhe ne e kemi si pakica kombëtare, për integrim në BE dhe strukturat euro-atlantike.

 

Zëri i Amerikës: A ka rrezik real për tërheqjen e njohjes të Kosovës?

Fatmir Gjeka: Jo. Në asnjë mënyrë.

 

Zëri i Amerikës: Cili do të ishte qëndrimi juaj?

Fatmir Gjeka: Ne nuk do të ishim pjesë e qeverisë nëse merrej një hap i tillë.

 

Zëri i Amerikës: Dua t’ju pyes për ndikimin e Rusisë dhe Serbisë në Mal të Zi. Është shqetësim i vazhdueshëm i ekspertëve të rajonit, por edhe i kritikëve të qeverisë tuaj. Sa ndihet ky ndikim? Cili është rreziku që vjen nga ai?

Fatmir Gjeka: Ndikimi rus nuk është direkt, është indirekt përmes Serbisë dhe është një ndikim gjatë gjithë periudhave, jo vetëm për këtë qeveri, por edhe përpara. Ndoshta edhe një dekadë më parë, gjithmonë Rusia është përpjekur që përmes Serbisë të ketë ndikim në Mal të Zi në një mënyrë apo tjetrën. E thashë indirekt, por duke ditur tani se çfarë është duke ndodhur në Serbi, mendoj që edhe atje janë duke u bërë disa lëvizje të cilat kanë përkrahjen edhe të fqinjëve, të Kroacisë, të Bashkimit Evropian. Edhe Madonna i përkrah lëvizjet studentore në Serbi dhe mendoj që do të ketë edhe atje ndryshime të cilat sipas gjasave pritet të ndodhin. Ky ndikim, të cilin Serbia vazhdimisht është munduar ta ketë përmes subjekteve që përmenda, Frontit Demokratik, që t’i ketë si një dorë të vetën në Mal të Zi, do të zbehet. Dhe në këtë moment që janë duke ndodhur protestat në Serbi, shihet që edhe në Mal të Zi këto subjekte janë më të vakta, ose mund të them të zbehta këto ditë, me veprimet, që janë duke ndodhur atje. Kështu që mendoj që duhet përcjellë me vëmendje ky ndikim indirekt i Rusisë në Mal të Zi.

Unë e di se një pjesë e madhe, dërmuese e politikës shtetërore në Serbi është që Mali i Zi nuk duhet të jetë shtet i pavarur, nuk duhet të jetë shtet në NATO, Mali i Zi ka gabuar me veprimin që njohu Kosovën si shtet dhe shumë gjëra të tjera dhe kjo është evidente. Por, shumica dërmuese në Mal të Zi nuk mendon ashtu dhe për këtë arsye Mali i Zi është aty ku është. Por, veprimet e fundit, të cilat kanë ndodhur me fqinjët, të iniciuara nga forcat që kanë përkrahjen nga Serbia e kanë prishur atmosferën pak me fqinjët, jo në një mënyrë që të kemi një bllokadë diplomatike, por atmosferën e të qënit shembull si shtet në rajon.

 

Zëri i Amerikës: Pas ngjarjeve në Cetinë, a i mbështesni kërkesat e studentëve? Ata po kërkojnë përgjegjësi nga sektori i sigurisë. A mendoni se qeveria duhet të mbajë përgjegjësi për atë që ka ndodhur?

Fatmir Gjeka: Unë jam anëtar i qeverisë dhe disa deklarata dhe opinione të miat janë edhe të kufizuara, nuk mund t’i japë si një qytetar i thjeshtë. Normalisht që kanë të drejtë studentët të protestojnë, është e drejtë e qytetarëve të kërkojnë përgjegjësi. Ajo që ka ndodhur na ka prekur të gjithëve. Në një vend shumë të vogël, kjo i bie sikur në SHBA të ndodhin 7 mijë ose 8 mijë vrasje brenda një dite, në bazë të popullsisë. Në një vend të vogël si Mali i Zi të ndodhin aq vrasje brenda një dite ka qenë shumë fatale dhe prekëse jo vetëm për qytetin, por për të gjithë shtetin dhe pastaj kjo nxiti protestat.

 

Zëri i Amerikës: Tashmë kemi këtu një administratë të re. Ishit pjesëmarrës në Lutjet e Mëngjesit, ku të pranishmëve iu drejtua Presidenti Trump. Cilat janë pritjet tuaja për angazhimin e administratës së re amerikane në rajon?

Fatmir Gjeka: Ne kemi një diasporë të fuqishme këtu në SHBA, sidomos në Nju Jork dhe pjesët e Nju Jorkut. Ardhja e një presidenti republikan apo demokrat në politikën nga jemi ne, nuk ka patur ndonjë ndryshim të madh, një dallim të madh dhe sërish e shoh se nuk do të ketë ndonjë dallim të madh në politikën në Ballkan. Do të mendoja që përkundrazi do të jetë një (politikë) shtytëse e proceseve të integrimit në BE ose e pajtimit, ose të marrëveshjeve të ndryshme, siç e thotë Presidenti gjatë gjithë deklaratave për gjithë globin, për të qetësuar dhe për të patur paqe. Uroj që të shkojnë në këtë frymë. Asnjëherë nuk kam patur dyshim në politikën amerikane. Ndoshta për shkak se ne shqiptarët jemi pro-amerikanë dhe nuk i vërejmë dallimet se kush vjen president.

 

voa

Deputetët gjermanë: Vuçiq duhet të dëgjojë protestuesit!

protestat serbiPërfaqësuesit e partive parlamentare gjermane mbështesin protestat në Serbi dhe paralajmërojnë se një vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian duhet të respektojë të drejtën për të protestuar.

 

Partitë parlamentare gjermane janë aktualisht të zëna shumë me fushatën elektorale për zgjedhjet e parakohshme parlamentare që do të mbahen më 23 shkurt. Por grupet parlamentare në Bundestag gjetën kohë të flasin për DW për protestat disamujore në Serbi, të cilat, sipas shumëkujt, mund të ndryshojnë përditshmërinë politike në këtë vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

 

Më shumë Bashkim Evropian, më pak Kinë

Zëdhënësi i grupit parlamentar CDU/CSU në Komisionin e politikës së jashtme të Bundestagut, Jürgen Hardt, në një deklaratë për DW, tha se aksidenti në Novi Sad dhe protestat që pasuan janë një shenjë e qartë se Serbia duhet të ndryshojë diçka në orientimin e saj të politikës së jashtme. “Serbia u mbështet shumë në paratë dhe njohuritë kineze në të kaluarën, dhe kjo tani është duke u shlyer.” Rënia e një pjese të kulmit në stacionin e të trenit në Novi Sad, i cili është pjesë e projektit të Rrugës së Mëndafshit Kinez, bie drejtpërdrejt mbi qeverinë serbe. “Keqmenaxhimi dhe korrupsioni ishin më se të dukshme”, tha përfaqësuesi i partisë që ka gjasa të formojë qeverinë e re në Gjermani.

Hardt, i cili, si pjesa tjetër e partisë së tij, siç është formuluar në programin zgjedhor, angazhohet për lidhje më të ngushta midis rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe Bashkimit Evropian, po u dërgon një mesazh të qartë autoriteteve në Beograd: “Autoritetet serbe duhet të dëgjojnë protestuesit: më pak Kinë, më shumë Bashkim Evropian. E ardhmja e Serbisë është në BE. Kjo duhet të reflektohet edhe në veprimet e kristiandemokratëve “.

 

„Populli i Serbisë duhet ta dijë”

I pyetur për qëndrimin e tij ndaj protestave në Serbi, raportuesi i Partisë së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor në Bundestag, Boris Mijatoviq, para së gjithash dënoi dhunën ndaj demonstruesve dhe përpjekjet për frikësim. “Informacionet se bandat po rrahin protestuesit deri në shtrimin në spital janë thellësisht shqetësuese. E drejta për tubim dhe liria e shprehjes janë gurëthemelet e çdo shoqërie demokratike. Serbia, si vend kandidat për anëtarësim në BE, ka për detyrë t’i garantojë këto liri qytetarëve të saj në mënyrë që të ruajë besueshmërinë e saj si partnere e Bashkimit Evropian”, kujton Mijatoviq.

Gjatë mandatit të tij, ai ka vizituar shumë shpesh rajonin dhe ka qenë vëzhgues në zgjedhjet e fundit në Serbi. Duke iu referuar tragjedisë në Novi Sad, Mijatoviq tha se “populli i Serbisë ka të drejtë të dijë se si ndodhi ky aksident tragjik dhe kush është përgjegjës. Partia ime solidarizohet me qytetarët e Serbisë që kërkojnë drejtësi për viktimat dhe gjykimin e atyre që janë përgjegjës”, tha Mijatoviq për DW.

 

Sistemi i Vuçiqit në prag të shpërthimit

Josip Juratoviq, raportuesi shumëvjeçar i grupit parlamentar socialdemokrat për Ballkanin Perëndimor, beson se protestat që po zhvillohen në Serbi prej javësh janë të ndryshme në strukturën dhe organizimin e tyre nga ato të mëparshmet. Për këtë arsye ai thotë se Aleksandar Vuçiqi i ka ditët e numëruara në qeverisje. “Ajo që kam thënë gjatë gjithë kohës po ndodh pikërisht tani – regjimi i Vuçiqit do të shpërthejë. Ai po lufton kundër grenjzve të tërbuar dhe nuk mund ta fitojë më këtë betejë”, parashikon Juratoviq, i cili deri më tani nuk i ka kursyer kritikat ndaj autoriteteve në Beograd në deklaratat e tij.

Asgjë nuk e ndihmon më, as aleatët e jashtëm dhe as të brendshëm, as aktrimi i tij i famshëm publik”, tha Juratoviq në një deklaratë për DW. Për Juratoviqin, i cili pas dekadash të kaluara në bankat e Bundestagut, nuk do të kandidojë më në zgjedhjet e ardhshme në fund të shkurtit, lëvizja në Beograd është e veçantë në një mënyrë tjetër. “Ndërsa e gjithë bota po dorëzohet para autokratëve, studentët në Ballkan kanë gjetur një mënyrë për të hequr qafe autokratin e tyre. Vuçiq nuk mund ta fitojë këtë betejë”, thotë politikani socialdemokrat i cili shpreson se vendet e Ballkanit Perëndimor “më në fund do të shpëtojnë nga mafia politike”.

 

Bisedat Beyer-Mali

Peter Beyer, një raportues prej kohësh për grupin parlamentar të CDU/CSU për Ballkanin Perëndimor dhe një njohës i mirë i situatës në rajon, është pak më pak specifik se kolegu i tij partiak Hardt. “Ne po e monitorojmë situatën nga afër. Sigurisht që temat që dominojnë fushatën elektorale në Gjermani i shtyjnë në plan të dytë tema të tjera, por do të ishim shumë naivë të mos ndiqnim se çfarë po ndodh në lagjen tonë.” Ai shpjegon: “Dje në Berlin, në margjinat e konventës së partisë CDU, fola me ministrin serb të Financave Sinisha Mali, ndër të tjera, për protestat dhe e pyeta se si është situata në vend dhe çfarë do të bëjmë më pas”, tha Beyer.

Ai theksoi se stabiliteti dhe demokracia në Serbi janë gjithashtu të rëndësishme për Gjermaninë dhe se e drejta për të protestuar është një e drejtë themelore demokratike. “Unë u kujtova gjithashtu njerëzve se ata duhet të kenë mundësinë e fjalës. Sigurisht që kjo përjashton çdo lloj dhune. Kam bërë thirrje për një përpjekje për të gjetur përgjigje së bashku me njerëzit se si të forcohet demokracia në vend dhe të arrihet stabiliteti,” tha Beyer për DW.

Vendet e Ballkanit, thirrje Uashingtonit për mbështetje përballë rrezikut të Rusisë, Kinës dhe Iranit

ballkanAnëtarë të Kongresit amerikan, si edhe anëtarë parlamentesh të vendeve evropiane dhe Ballkanit Perëndimor, shprehën të mërkurën nevojën për solidaritetin e democracive përballë regjimeve që minojnë rendin global si Rusia, Kina dhe Irani. Ata folën në një Forum për çështjet e sigurisë që mbahet çdo vit në Kogres dhe shprehën nevojën e bashkëpunimit me administratën e re të Presidentit Donald Trump mes sfidave madhore globale.

 

Anëtari republikan i Kongresit, Pete Sessions, një nga organizatorët e diskutimit i tha Zërit të Amerikës se është në interesin e Shteteve të Bashkuara që vendet e Ballkanit Perëndimor të jenë të suksesshme dhe të pavarura, sidomos nga ndikimi i Rusisë.

“Mendojmë se është e rëndësishme që miqtë tanë, miqtë e Amerikës të jenë së bashku. Anëtarët e Kongresit janë një pjesë e rëndësishme për të dërguar sinjalin e rëndësisë që ka rajoni për stabilitetin e kontinentit të Evropës, por edhe për interesat e Shteteve të Bashkuara”, tha zoti Sessions.

Zoti Sessions tha se ligjvënësit si ai vetë, do t’ia përcjellin këtë mesazh administratës së re dhe Sekretarit të ri të Shtetit, Marco Rubio, ashtu si edhe atë të rrezikut të dezinformimit nga Moska dhe Pekini.

“Sekretari (Rubio) duhet të sigurohet që kjo të jetë një përparësi e administratën së re. Synimi i Donald Trumpit është që të gjithë të kenë një të ardhme më të mirë jo vetëm nga pikëpamja ekonomike, por ta shohin Amerikën si mikun e tyre”, tha ai.

Ish-Ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, Fatmir Mediu i cili organizoi takimin së bashku me anëtarin e Kongresit Sessions dhe kolegun e tij republikan Robert B. Aderholt, tha për Zërin e Amerikës se dezinformi është vetëm një elementi rrezikut.

“Kemi një grup aktorësh që duan të bëjnë një zhvendosje të gjeopolitikës, në mënyrë të veçantë Kina, Rusia dhe Irani, por edhe vende të tjera dhe përballë kësaj unë mendoj se duhen ndërtuar rrugë komunikimi ndërmjet Evropës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës”.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani theksoi rëndësinë e mbështetjes së vazhdueshme të Shteteve të Bashkuara për vendin e saj dhe rajonin në përgjithësi, për të cilin tha se është në një gjendje të brishtë.

“Tani që Presidenti Trump është kthyer në Shtëpinë e Bardhë, përmes formulës së tij paqe përmes forcës, është e rëndësishme që Amerika të tregojë udhëheqje të vërtetë jo vetëm ndaj miqve të vërtetë por edhe atyre që po sjellin pranë rajonit tonë Rusinë, Kinën dhe Iranin”.

Presidentja Osmani i referohej Serbisë. Analisti i Ballkanit Edward Joseph paralajmëroi gjithashtu për rolin e Beogradit, duke i bërë thirrje Presidentit Trump që të dallojë miqtë e vërtetë nga ata të rremë siç u shpreh ai.

“Kujdesuni për interesat amerikane. Dhe mos u mashtroni nga dikush që thotë se ju admiron dhe ka një marrëdhënie të shkëlqyer me ju. Por pas shpinës suaj, në fakt ndërton marrëdhënieve më të ngushta me Kinën dhe çon përpara agjendën ruse dhe serbe”.

Zoti Joseph tërhoqi gjithashtu vëmendjen për qëndrimin e qeverisë së Kosovës.

“Kryeministri Kurti ka përgjegjësinë të ketë marrëdhënie të hapura dhe të besueshme me Shtetet e Bashkuara. Ai nuk e ka bërë këtë. Dhe ai ka përgjegjësi t’u tregojë serbëve të Kosovës se janë qytetarë të plotë dhe një të ardhme të plotë në Republikën e Kosovës. Dhe ai nuk e ka bërë absolutisht këtë”.

Përfaqësuesi i Serbisë, Vladimir Marinkovic, ish-kryeparlamentar i vendit, hodhi poshtë akuzat ndaj vendit të tij dhe tha se Beogradi është i gatshëm për bashkëpunim me administratën Trump.

Deputeti i shumicës së Parlamentit të Shqipërisë Damian Gjiknuri shprehu gadishmërinë e vendit të tij për bashkëpunim me administratën e re amerikane dhe nevojën e forcimit të demokracisë.

“Theksuam që një Amerikë e fortë, siç ka thënë Presidenti Trump ‘Amerika e Para’, mendoj që do të jetë edhe një aleancë e fortë, sepse ne ngjarjet nuk mund t’i kontrollojmë, por reagimin mbi ngjarjet aleanca do të mund ta bëjë shumë më mirë. Patjetër që Shqipëria është një anëtare i denjë aktive e NATO-s, do të bëjë pjesën e saj për paqen dhe sigurinë. Por dhe mesazhi që dhashë dhe që doli qartë nga kjo tryezë është dhe forcimi i demokracive. Nëse do të kemi demokraci dhe institucione të forta, do të kemi edhe një familje më të shëndoshë demokratike”, tha ai për Zërin e Amerikës.

Në kushtet e sfidave madhore globale në botë, pjesëmarrësit në Forum e vunë theksin tek nevoja e koordinimit në të gjitha nivelet mes vendeve të tyres, si edhe forcimit të aleancave madhore perëndimore.

voa

Vuçiq dhe Dodik bisedojnë në Beograd për “të ardhmen e Serbisë dhe Republikës Sërpska”

Vucic DodicPresidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, dhe presidenti i entitetit serb të Bosnje e Hercegovinës, Republika Sërpska, Millorad Dodik, janë takuar të martën në Beograd.

 

Vuçiq tha se takimi kishte “rëndësi thelbësore për çështjet kyç për popullin serb dhe për të ardhmen e Serbisë dhe Republikës Sërpska”.

“Qëllimi ynë i përbashkët është ta ruajmë paqen dhe stabilitetin, ta vazhdojmë dhe forcojmë rritjen ekonomike dhe t’i mbrojmë interesat kombëtare të Serbisë dhe të Republikës Sërpska”, shkroi Vuçiq në Instagram.

Ai po ashtu ka theksuar se gjatë takimit është diskutuar për festën e Sretenjës, e cila mbahet më 15 shkurt.

Më 8 qershor 2024, Qeveria e Serbisë dhe ajo e Republikës Sërpska e miratuan në një takim të përbashkët një të ashtuquajtur Deklaratë për mbrojtjen e të drejtave kombëtare dhe politike dhe të ardhmërisë së përbashkët të popullit serb.

Në dokument, ndër të tjera, thuhet se 15 shkurti është Dita e Shtetësisë së Serbisë dhe Dita e Shtetësisë së Republikës Sërpska, të cilat duhet të festohen së bashku.

Miratimi i këtij dokumenti u dënua nga anëtarët e Presidencës së Bosnje e Hercegovinës, Denis Beqiroviq dhe Zheljko Komshiq, si dhe nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Millorad Dodik është nën sanksione nga Shtetet e Bashkuara dhe Britania e Madhe për minimin e Marrëveshjes së Dejtonit dhe pretendimet e tij për ndarjen e Bosnje dhe Hercegovinës.

Me Marrëveshjen e Dejtonit të vitit 1995, që i ka dhënë fund luftës në Bosnje e Hercegovinë, ky vend është ndarë në dy entitete autonome – Federata e Bosnje e Hercegovinës dhe Republika Sërpska – plus Qarku i Bërçkos, që është njësi administrative vetëqeverisëse.

Të gjithë bashkë janë nën ombrellën e qeverisë federale dhe presidencës me rotacion.

rel

Studentët serbë vazhdojnë protestat, marshojnë drejt Novi Sadit

beogradQindra studentë serbë filluan sot (të enjten) një marshim prej mbi 75 kilometrash nga Beogradi drejt qytetit verior të Novi Sadit. Studentët do të bllokojnë atje urat e qytetit për të shënuar tre mujorin e shembjen së një çatie betoni në një stacion treni që mori jetën e 15 njerëzve. Studentët fajësojnë pushtetin duke thënë se çatia u shëmb pasi ishte ndërtuar dobët si pasojë e korrupsionit dhe keqqeverisjes. Protestat e studentëve në Serbi janë kthyer në një çështje që reflekton pakënaqësinë më të gjerë popullore me qeverisjen populiste të Presidentit Vuçiç.

Protestat e studentëve janë më të mëdhat ndër vite në Serbi duke sfiduar për herë të parë seriozisht pushtetin e Presidentit populist Aleksandar Vuçiç.

“Ky marshim është mënyra jonë për të ofruar mbështetje për kolegët tanë nga Novi Sadi. Ne gjithashtu duam të tregojmë se sa këmbëngulës jemi dhe se nuk planifikojmë të ndalemi pa u plotësuar kërkesat tona”, tha Tatjana Gogic, studente e biologjisë.

Protestat disa javore tanimë kanë detyruar dorëheqjen e Kryeministrit Millosh Vuçeviç këtë javë dhe lëshime të tjera nga një pushtet që nuk është mësuar të bëj lëshime.

Dorëheqja e kryeministrit Vuçeviç ka të ngjarë të çojë në zgjedhje të parakohshme parlamentare. Dorëheqja që nënkupton rënien e gjithë kabinetit, duhet të konfirmohet nga parlamenti i Serbisë, i cili ka 30 ditë afat për të zgjedhur një qeveri të re, ose për të shpallur zgjedhjet e parakohshme.

Vasilije Milanovic, student në fakultetin e inxhinierisë teknike të Beogradit tha se studentët kërkojnë drejtësi dhe liri të mendimit”.

“Marshimi (drejt Novi Sadit) është një mënyrë tjetër për të treguar se sa të vendosur jemi dhe se nuk do ndalojmë deri në fund”, shtoi studenti Milanoviç.

Tragjedia në Novi Sad, ku më 1 nëntor humbën jetën 15 njerëz pas shembjes së çatisë në një stacion treni, është kthyer në një çështje që reflekton pakënaqësinë më të gjerë popullore me qeverisjen populiste të Presidentit Vuçiç.

“Nuk duhet ta tolerojmë këtë shoqëri kaosi në të cilën jetojmë tani, këtë lloj despotizmi ku një njeri merr vendime për të gjithë ne. Ne nuk jemi pajtuar me këtë, një vend nuk duhet të funksionojë kështu”, thotë aktori Dushan Pavloviç.

Presidenti gjithnjë e më autoritar Vuçiç ushtron një kontroll të fortë mbi të gjitha institucionet shtetërore dhe mediat kryesore në Serbi, ndërsa përballet me akuza për zbrapje të demokracisë.

Shumë në Serbi besojnë se çatia prej betoni në stacionin e trenit në Novi Sad u shemb për shkak të punës dhe mbikqyrjes së dobët gjatë rindërtimit si pasojë e korrupsionit të qeverisë në projektet e mëdha të infrastrukturës me kompanitë shtetërore kineze.

voa

Jep dorëheqjen kryeministri serb, Millosh Vuçeviq

MilloshKryeministri i Serbisë, Millosh Vuçeviq ka dhënë dorëheqjen pas protestave dhe incidenteve të shumta në Serbi. Ai tha se është krenar për gjithçka që ka bërë.

 

“Veten e kam parë si pjesë e politikës së vazhdimësisë që nga qeveria e parë e Aleksandar Vuçiqit deri tek ajo e Ana Brnabiqit”, tha kryeministri i

Serbisë Millosh Vuçeviq në filim të konferencës për shtyp ku dha dorëheqjen nga posti i tij i deritanishëm. “Jam shumë krenar për gjithçka që kemi bërë si qeveri, së bashku me Presidentin e Republikës, në nëntë muajt e fundit”, tha Vuçeviq.

Por ai theksoi se ajo që ndodhi në Novi Sad, humbja e 15 jetëve nga një shembje në stacionin e trenit, hodhi hije mbi mandatin e qeverisë së tij. “Që nga ai moment Serbia dukej se kishte ngecur në këtë aksident”, tha Vuçeviq.

“Qeveria tregoi përgjegjësi këtu: Dy ministra dhanë dorëheqjen, prokuroria mori gjithçka që kërkoi lidhur me rastin dhe mund të bënte hetimet, ku u pa se nuk ka njerëz të mbrojtur dhe të privilegjuar. Ne si qeveri jemi munduar që të prezantojmë të gjitha dokumentet”, tgha Vuçeviq.

Incidentet dhe dorëheqja

Vuçeviq bëri të ditur se të martën në mëngjes është informuar se gjatë natës ka pasur një incident të ri në Novi Sad, ku është plagosur një vajzë. Më parë ka pasur edhe incidente të tjera të shumta gjatë protestave të studentëve dhe qytetarëve, ku janë sulmuar demonstruesit me makina por edhe me thikë. Sidoqoftë, Vuçeviq tha në fund se pas konsultimeve dhe pas shqyrtimit të situatës ka vendosur të marrë përgjegjësinë politike dhe të japë dorëheqje të parevokueshme. “Presidenti është njoftuar me dorëheqjen dhe e ka pranuar këtë dorëheqje”, tha Vuçeviq.

Sa i përket protestave, ai tha se “ato janë fatkeqësi për një shoqëri” dhe se “nuk do të kalojë shumë e ata që e bënë këtë do të pendohen”. Ndërsa për dorëheqjen u shpreh se “po jep dorëheqje për të mos ndërlikuar gjërat, të mos krijojë tensione të mëtejshme”.

Tani pritet të deklarohet edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq i cili duhet të marrë vendimin se si do të zhvillohen gjërat në orët dhe ditët e ardhshme.

Millosh Vuçeviq ishte kryeministër i Serbisë për nëntë muaj. Më parë ai ka qenë zëvendëskryeministër, ministër i Mbrojtjes dhe kryetar i bashkisë në Novi Sad . Ai është nënkryetar i partisë SNS të Aleksandar Vuçiqit.

dw

Kush janë mbështetësit e Vuçiqit jashtë vendit?

Brnabiq, Vuçiq dhe Vuçeviq në BeogradBrenda pak ditësh, fuqitë e mëdha kanë shprehur mbështetjen e (pa)fshehur për regjimin e Aleksandar Vuçiqit. A mund të ndryshojë gjendjen dorëheqja e kryeministrit Vuçeviq?

 

Përfaqësuesit e disa prej vendeve më me ndikim, si me komandë, kanë shprehur njëfarë mbështetjeje për regjimin në Serbi gjatë ditëve të fundit. Është interesante se përfaqësues të rangut të lartë të administratave të SHBA-së, Rusisë dhe Bashkimit Evropian folën me tone të ngjashme dhe dukej sikur ndonjëherë po kopjonin njëri-tjetrin. Tani priten reagime të reja, pasi kryeministri i deritanishëm i Serbisë, Millosh Vuçeviq ka dhënë dorëheqje.

Sidoqoftë, reagimi i Rusisë ndoshta nuk ishte i papritur, pasi qeveria ruse nuk ka shumë simpati për protestat në rrugë. Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse Maria Zakharova tha se “marrëdhëniet midis Serbisë dhe Rusisë janë një kockë në fytin e Perëndimit” dhe se “provokimet po përpiqen t’i kthejnë protestat nga demokratike në antishtetërore” dhe se “ky është çelësi universal i Perëndimit”.

Sa i përket Perëndimit, i cili është akuzuar në mediat e regjimit serb se qëndron pas tentativës së “revolucionit me ngjyra”, edhe ai i ka dërguar fjalë qetësuese Vuçiqit. Së pari, Drejtori i Përgjithshëm i Drejtorisë së Komisionit Evropian për Fqinjësinë dhe Negociatat e Zgjerimit, holandezi Gert Jan Kopman, deklaroi në Beograd, siç njoftojnë disa media, në një takim të mbyllur me opozitën, se “Bashkimi Evropian nuk do të pranojë apo mbështesë dhunën për ndryshimin e qeverisë në Serbi”.

Ngjashëm u shpreh në llogarinë e tij X edhe Richard Grenell, i dërguari i Presidentit të SHBA Donald Trump për misionet speciale, i cili tha: “Ne nuk mbështesim ata që minojnë sundimin e ligjit ose ata që pushtojnë me dhunë ndërtesat qeveritare”. “Nëse nuk ju pëlqen ligji apo lideri, atëherë punoni për ndryshim, por mos përdorni dhunën”.

 

Na jep çfarë mundesh dhe ne do të mbyllim një sy

Secili i lexoi mesazhet e lartpërmendura në mënyrën e vet. Media proqeveritare si mbështetje e hapur për Vuçiqin. Në të njëjtën mënyrë u interpretua edhe nga kundërshtarët e regjimit, të cilët i konsiderojnë këto mesazhe si zhgënjyese për të gjitha forcat demokratike në vend.

Kur bëhet fjalë për Rusinë, ajo nuk ka shumë miq në Evropë dhe udhëhiqet nga parimi i “marrë-dhënies”, thotë për Deutsche Wellen Dushko Lopandiq, nënkryetar i Lëvizjes Evropiane në Serbi. “Rusia është në një situatë ku nuk mund të zgjedhë shumë, sepse fakt është që Serbia nuk i vendosi sanksione Rusisë”, thotë ai.

Kur bëhet fjalë për Bashkimin Evropian, “ai ka një qasje burokratike dhe po mbyll një sy ndaj kësaj krize”. “Ata duan që Serbia të largohet nga Rusia, janë të interesuar për stabilitet, zgjidhje për problemin e Kosovës dhe më së paku duken të interesuar për gjendjen e sistemit politik dhe demokracinë në Serbi”, konsideron bashkëbiseduesi i DW.

Richard Grenell është “në marrëdhënie biznesi ose marrëdhënie indirekte biznesi me regjimin serb, i cili është shumë i zoti kur bëhet fjalë për këto marrëdhënie transaksionale”. “Por unë mendoj se kjo është një mbështetje e dobët që do të zhduket kur regjimi të arrijë fazën vendimtare, të cilën ai tashmë e ka arritur,” tha Lopandiq.

 

Vlera e vogël e flamurit të BE

Triumfalizmi i mediave të regjimit, të cilat pas këtyre reagimeve u nxitën edhe më shumë në mbështetjen edhe më të fortë për pushtetin, sigurisht që nuk është në harmoni me qytetarët që protestojnë në Serbi. Në Serbi tani shtrohet pyetja se deri në çfarë mase kjo mbështetje perëndimore-ruse mund të demoralizojë rezistencën ndaj regjimit dhe gatishmërinë për protesta.

“Unë nuk mendoj kështu, por problemi nga këndvështrimi im është se sa keq do të ndikojë kjo marrëdhënie transaksionale në imazhin e BE-së në Serbi”, thotë Dushko Lopandiq dhe shton: “Flamujt e BE-së u valuan lart pranë flamujve serbë në demonstratat e mëparshme. Por kjo tashmë është zhdukur”. Pati madje edhe incidente kur këta flamuj u shfaqën në këto protesta. Pavarësisht rënies së Serbisë në të gjitha parametrat demokratikë, ne kemi mesazhe për njëfarë progresi. Kjo lë një përshtypje të keqe në publik.

“Unë mendoj se pikërisht kjo është arsyeja pse njerëzit nuk do të demoralizohen dhe do të vazhdojnë protestat, sepse njerëzit nuk i kushtojnë më vëmendje BE-së, e cila ka promovuar ide boshe për përparimin që definitivisht nuk ekziston për vite me radhë”, thekson Lopandiq.

 

Regjimi i diktoi mesazhet?

Është interesante se si Grenell ashtu edhe përfaqësuesit e BE-së theksuan se pushteti nuk arrihet në rrugë dhe me dhunë, gjë që vetëm sa ngjalli dyshime se ky është ndoshta një qëndrim i koordinuar perëndimor ndaj ngjarjeve aktuale.

Lopandiq vlerëson se kjo është “një pjesë e propagandës qeveritare që ka arritur të ngjallë reagime në mesin e tyre”. Kemi pasur shumë protesta nëpër Serbi dhe nuk ka pasur dhunë gati askund, përveç dhunës ndaj demonstruesve.

Vëmendja e madhe që morën këto deklarata mund të interpretohet edhe si besim i fortë në opinionin serb, se nuk mund të ketë ndryshim politik pa mbështetjen e Perëndimit. Njëkohësisht regjimi pohon se po e shkatërron Perëndimi, por pa e shpjeguar si po ndodh kjo.

“Kjo është propagandë e regjimit që synon mobilizimin e mbështetësve të tij.” Ky është rezultat i propagandës antiperëndimore që ka zgjatur me vite. Por kriza aktuale erdhi nga brenda. Impulsi fillestar i protestave lidhet me korrupsionin, me mënyrën e qeverisjes dhe abuzimin me shtetin. “Dëshmitarë të kësaj janë edhe gjeneratat e reja, të cilët shohin se ky është një sistem që vazhdimisht prodhon pabarazi mes njerëzve”, përfundon Dushko Lopandiq.

Por ndërkohë ka dhënë dorëheqje kryeministri i Serbisë Millosh Vuçeviq, që është një prej bashkëpunëtorëve më të ngushtë të presidentit Vuçiq. Në ditët në vijim do të shihet nëse kjo dorëheqje do të motivojë demonstruesit apo Vuçiqi do të stabilizojë pushtetin.

dw

 

Incident gjatë një tubimi antiqeveritar në Serbi – plagoset një studente

studentePolicia serbe tha se një grua përplasi makinën me një turmë protestuesish anti-qeveritare në Beograd duke plagosur një prej tyre, ndërsa një grevë e organizuar nga studentët çoi në mbylljen e bizneseve dhe tërhoqi dhjetëra mijëra njerëz në demonstrata në mbarë vendin.

 

Protestat mbarëkombëtare u zhvilluan në të njëjtën ditë kur presidenti Aleksandar Vuçiç, mbajti një tubim të madh pasdite me mijëra mbështetës në qytetin qendror të Jagodinës, fortesë e koalicionit të tij, për të kundërshtuar protestat e vazhdueshme antiqeveritare, që për gati tre muaj janë duke sfiduar kontrollin e tij mbi pushtetin.

Ai u tha mbështetësve të tij se vendi është “sulmuar si nga jashtë ashtu edhe nga brenda” me protestat antiqeveritare.

“Nuk është e rastësishme që ata e kanë sulmuar Serbinë nga jashtë”, tha Vuçiç, duke vënë në dukje marrëdhëniet miqësore të Serbisë me Rusinë dhe Kinën dhe refuzimin për të vendosur sanksione ndaj Moskës për shkak të luftës në Ukrainë.

“Kjo është ajo që ata duan ta thyejnë, por ne nuk duhet ta lejojmë këtë. Kjo është forca jonë”, i tha ai turmës që po brohoriste.

Vuçiç bëri thirrje gjithashtu për një dialog me studentët grevistë, të cilët kanë marrë mbështetje të gjerë nga të gjitha sferat e jetës në Serbi, duke dobësuar mbështetjen popullore për partinë e tij. Studentët i kanë refuzuar negociatat me Vuçiçin për kërkesat e tyre.

Demonstruesit kanë bllokuar trafikun çdo ditë në Serbi për të protestuar për vdekjen e 15 personave nga pasojat e shembjes së një çatie në stacionin e trenit në nëntor, për të cilin kritikët kanë fajësuar korrupsionin e qeverisë.

Policia në Beograd tha se ka arrestuar shoferen 24-vjeçare që u përplas me një turmë protestuesish në një pjesë të qytetit të quajtur Beogradi i Ri. E plagosura një 26-vjeçare është dërguar në spital dhe gjendja e saj është cilësuar si e qëndrueshme.

Një incident i ngjashëm ndodhi gjatë një bllokade javën e kaluar në Beograd, kur një makinë u përplas me studentët protestues, duke plagosur rëndë një grua të re.

Shumëkush në Serbi beson se çatia e rëndë e betonit në një stacion treni në qytetin verior të Novi Sadit, u rrëzua për shkak të punës së parregullt të rindërtimit, pasojë e korrupsionit.

Protestat në të cilat kërkohet përgjegjësi për aksidentin, janë më të mëdhatë që kur Presidenti Vuçiç mori pushtetin më shumë se një dekadë më parë. Ai është përballur me akuza për frenim të lirive demokratike pavarësisht se zyrtarisht kërkon anëtarësimin e Serbisë në Bashkimin Evropian.

Nuk ishte e mundur menjëherë të përcaktohej se sa njerëz dhe kompani iu përgjigjën thirrjes së studentëve për një grevë të përgjithshme njëditëshe, së cilës iu bashkuan restorante, bare, teatro, furra buke, dyqane dhe librari të ndryshme.

“Ta marrim lirinë në duart tona”, u thanë studentët qytetarëve në thirrjen e tyre për grevë.

Në tubimin e tij në Jagodinë, Vuçiç njoftoi formimin në mars të një lëvizjeje politike mbarëkombëtare në stilin e lëvizjes Rusia e Bashkuar e Presidentit rus Vladimir Putin, për të ndihmuar në sigurimin e dominimit të Partisë së tij Përparimtare Serbe të krahut të djathtë.

Presidenti dhe mediat pro qeveritare i kanë akuzuar studentët se punojnë nën urdhrat e shërbimeve të huaja të zbulimit për të përmbysur autoritetet, ndërsa banditë pro qeveritar kanë sulmuar vazhdimisht protestuesit.

Bllokimi 15-minutësh i trafikut të premten filloi në orën 11:52, kohën e shembjes së çatisë në Novi Sad.

Universitetet serbe janë bllokuar prej dy muajsh, së bashku me shumë shkolla. Një shoqatë avokatësh gjithashtu ka hyrë në grevë, por ishte e paqartë se sa punonjës të institucioneve shtetërore iu bashkuan grevës të premten.

Parakalime protestuese u mbajtën të premten në Beograd, Novi Sad dhe qytetin jugor të Nishit.

“Gjërat nuk mund të jenë më njësoj”, tha aktori Goran Susljik për televizionin rajonal N1. “Studentët na kanë ofruar një mundësi për një ndryshim”.

Prokurorët e Serbisë kanë ngritur akuza kundër 13 personave për shembjen e çatisë duke përfshirë një ministër të qeverisë dhe disa zyrtarë shtetërorë. Por ish-ministri i ndërtimit Goran Vesiç është liruar nga paraburgimi, duke nxitur dyshimet mbi pavarësinë e hetimeve.

Stacioni kryesor hekurudhor në Novi Sad u rinovua dy herë në vitet e fundit si pjesë e një marrëveshjeje më të gjerë të punëve në infrastrukturë me kompanitë shtetërore kineze.

voa

Greva e përgjithshme për një Serbi normale

Grevë e përgjithshme

Greva e përgjithshme, ose “mosbindja e përgjithshme qytetare”, për të cilën qytetarët e Serbisë u thirrën nga studentët që kanë bllokuar fakultetet, ka filluar sot. Shumë kompani, shoqata dhe parti politike kanë shprehur mbështetjen e tyre për këtë aksion. 

A është përpara Serbisë një sfidë e re për pushtetin dhe fillimi i një momenti të ri politik? Sot, në Serbi, greva e përgjithshme është shndërruar në një shprehje qytetare të kundërshtimit ndaj politikave të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq.

Pas më shumë se dy muaj protestash, kjo grevë njëditore përfshin bllokime gjatë gjithë ditës dhe marshime protestuese. Greva përfshin bojkotimin e punës, blerjeve, transportit publik dhe aktiviteteve të tjera të përditshme, si një përgjigje ndaj mosplotësimit të kërkesave të studentëve, shkatërrimit të shtetit ligjor dhe mosfunksionimit të institucioneve.

“Nuk shkojmë në punë, nuk shkojmë në ligjërata, nuk kryejmë detyrat e përditshme. Marrim lirinë në duart tona! Pjesëmarrja juaj bën diferencën”, kanë shkruar studentët në rrjetet sociale.

Shumë kafene, teatro dhe dyqane kanë njoftuar se sot nuk do të hapen, në shenjë mbështetjeje për studentët protestues dhe mësuesit që janë në grevë. Shumë kompani, shoqata dhe parti politike kanë bërë të ditur mbështetjen e tyre për këtë aksion.

Është njoftuar që në orën 11:52 në disa lokacione në Serbi do të zhvillohen homazhe për viktimat e tragjedisë në stacionin hekurudhor të Novi Sadit. Gjithashtu, janë planifikuar disa tubime në qytet, duke përfshirë ato të studentëve, nxënësve me prindërit dhe mësuesit, si dhe të avokatëve që janë në grevë prej disa ditësh dhe që sot protestojnë para Presidencës.

Një pjesë e opozitës nga blloku nacionalist ka njoftuar se, në kuadër të grevës së përgjithshme, në orën 11:52 do të bllokojë autostradën E75.

Koalicioni për Lirinë e Medias ka mbështetur grevën e përgjithshme, dhe për këtë arsye, mediat e pavarura sot do të raportojnë vetëm për këtë çështje.

Qëllimi i grevës së përgjithshme, siç është bërë e ditur, është mbështetja për studentët dhe shprehja e solidaritetit me mësuesit, avokatët dhe grupet e tjera që mbështesin studentët. Sindikatat kërkojnë paga më të larta, kushte më të mira pune dhe uljen e korrupsionit në institucionet shtetërore. Ndërkohë, studentët dhe punonjësit e kulturës kërkojnë më shumë mbështetje për sistemin arsimor dhe kulturën.

Senati i zgjeruar i Universitetit të Beogradit ka ftuar punonjësit e të gjitha njësive anëtare të Universitetit që sot të mbështesin studentët duke pezulluar punën gjatë ditës.

“Me këtë akt, përsëri i bëjmë thirrje organeve kompetente që të plotësojnë plotësisht kërkesat legjitime të studentëve dhe të dënojnë gjuhën e urrejtjes në hapësirën publike, si dhe të gjitha format e dhunës ndaj anëtarëve të komunitetit akademik”, është thënë në deklaratën e Universitetit.

Një nga OJQ-të, Shtëpia e të Drejtave të Njeriut në Beograd, ka njoftuar se i bashkohet grevës së përgjithshme sot në Serbi. “Sot i bashkohemi grevës së përgjithshme në shenjë solidariteti me studentet dhe studentët! Si pjesë e kontributit tonë, gjatë gjithë ditës do të jemi në dispozicion për qytetarët në rast shkeljeje të të drejtave”, thuhet në deklaratën e Shtëpisë së të Drejtave të Njeriut në Beograd në Facebook.

Edhe opozita pro-evropiane është në grevë të përgjithshme. Partia Demokratike ka deklaruar se greva si mënyrë e luftës “është një udhërrëfyes drejt drejtësisë”. Në deklaratën e kësaj partie thuhet se qytetarët kanë të drejtë legjitime për revoltë kundër një qeverisjeje të keqe.

“Greva e përgjithshme është një mënyrë që kjo revoltë të zhvillohet në mënyrë paqësore. Askush që udhëheq këtë luftë legjitime nuk mund të përballet me pasoja për këtë. Asnjë prind, mësues apo nxënës që merr pjesë në bllokada nuk mund të ndëshkohet në asnjë mënyrë për luftën për një Serbi normale”, shtoi PD.

Ndërkohë që një pjesë e opinionit mbështet pezullimin e punës, qeveria ka bërë të ditur se nuk e kupton qëllimin e kësaj greve. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se bëhet fjalë për një “spektakël mediatik” dhe se “koha nuk mund dhe nuk do të ndalet”.

“Po dëgjojmë gjëra të pabesueshme. Kjo duket sikur organizohet nga një sekt dhe jo nga opozita e atyre partive politike që shpikin marrëzira të tilla,” tha Vuçiq.

Si përgjigje ndaj protestave të studentëve, partia në pushtet SNS, me mbështetjen e presidentit Vuçiq, organizon një kundërmiting në Jagodinë, duke mbledhur mbështetës nga qytete të ndryshme. Opozita e kritikon këtë veprim të qeverisë, duke e konsideruar atë si një përpjekje për vetëpromovim të Vuçiqit, dhe jo si një përgjigje ndaj pakënaqësisë së thellë shoqërore dhe kërkesave për ndryshime.

Në Serbi janë bllokuar të paktën 63 fakultete në pesë universitete shtetërore. Kërkesat e studentëve përfshijnë përgjegjësinë penale për tragjedinë në Novi Sad, publikimin e dokumentacionit të plotë për rindërtimin e stacionit hekurudhor, lirimin e të gjithë studentëve dhe aktivistëve të ndaluar, paditjen e të gjithë sulmuesve të studentëve dhe rritjen e buxhetit për universitetet me 20%.

Përfaqësuesit e qeverisë thonë se kanë përmbushur të gjitha kërkesat, ndërsa studentët në bllokada theksojnë se asnjë kërkesë nuk është përmbushur plotësisht.

rtk

Çfarë do të thotë kthimi i Trumpit për Ballkanin?

TrumpRevista e njohur Foreignpolicy.com ka publikuar një analizë për ndikimin e mundshëm të politikës së jashtme të presidentit Donald Trump në Ballkanin Perëndimor, me theks të veçantë në Kosovë dhe Bosnjë e Hercegovinë.

 

Derisa shumëkush në rajon frikësohet nga ndonjë lëvizje inkurajuese drejt nacionalistëve serbë, trans-aksionalizmi i administratës së re mund të befasojë të gjithë.

Kontestet, më të shumta në Uashington për sa i përket qasjes së administratës Trump në çështjet globale, lidhen me Ukrainën, Kinën, Lindjen e Mesme dhe së fundmi me Grënlandën. Ndërkaq për Ballkanin Perëndimor është fulur shumë pak.

Megjithatë, ndryshimet në politikën e jashtme të SHBA-së në rajon mund të ndryshojnë  status quo-në delikate, që mbizotëron aty.

Gjendja aktuale e Ballkanit Perëndimor dhe ekuilibri gjeopolitik i brishtë kanë parandaluar, që Bosnja dhe Hercegovina të rrëshqasë përsëri në luftë civile, ndërsa ka mbajtur të ngrirë konfliktin Serbi-Kosovë për 26 vjet.

Në veçanti, nacionalistët serbë janë optimistë për kthimin e presidentit të SHBA-ve Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë. Ata shpresojnë se administrata e tij do të afrojë Uashingtonin më afër me Beogradin dhe me Republikën Srpska të Bosnjës.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq dhe presidenti i Republika Srpska, Milorad Dodik, dëshirojnë që Shtetet e Bashkuara të kundërshtojnë qeveritë dhe institucionet perëndimore që mbështesin fuqishëm pavarësinë e Kosovës dhe strukturën e centralizuar të Bosnjës dhe Hercegovinës, siç është përcaktuar nga Marrëveshja e Dejtonit e vitit 1995, marrëveshja e paqes e ndërmjetësuar nga SHBA, që e ndau me forcë vendin e shkatërruar nga lufta në dy entitete kryesore: Republika Srpska dhe Federata Boshnjako-Kroate e Bosnjës dhe Hercegovinës, të cilat ekzistojnë nën një qeveri qendrore që ka një presidencë me rotacion midis tre grupeve kryesore: boshnjakëve, kroatëve dhe serbëve.

Nën flamurin e mbrojtjes së interesave serbe dhe avancimin e çështjes së bashkimit serb, Dodik ka kaluar vite duke minuar Marrëveshjen e Dejtonit, duke bllokuar institucionet kombëtare të Bosnjës përmes veprimeve të ndryshme që konsiderohen të rrezikshme dhe destabilizuese nga SHBA dhe qeveritë perëndimore të tjera.

Në terma praktike, kjo do të thotë lehtësimin e kufizimeve të SHBA-së ndaj serbëve pro-rusë që dëshirojnë bashkimin serb dhe kundërshtojnë sanksionet ndaj Moskës. Këto kufizime dhe presione përfshijnë sanksione ndaj Dodik dhe ultranacionalistëve, përfshirë Zëvendës Kryeministrin e Serbisë, Aleksandar Vulin, i cili ka udhëhequr Agjencinë e Sigurisë dhe Inteligjencës të Serbisë dhe është i njohur për lidhjet e tij me Moskën dhe ngacmimet ndaj zërave kundër Putin në komunitetin e emigrantëve rusë në Serbi.

Për më tepër, administrata e mëparshme e SHBA-së, ka shpallur sanksione ndaj kompanisë serbe të naftës dhe gazit NIS, e cila është në pronësi të shumicës nga Gazprom. Nuk është e vështirë të imagjinohet se Trump mund të lehtësojë presionin ndaj Serbisë për lidhjet e saj me Rusinë, duke heshtur për çështjet e të drejtave të njeriut në Serbi.

Nacionalistët serbë, që besojnë në “Serbinë e Madhe”, kërkojnë të drejtën për territore në ish-Jugosllavi, jashtë kufijve të Serbisë moderne. Gjatë viteve 1990, ndjekja e synimit për një Serbie të Madhe nga lideri serb i atëhershëm, Slobodan Milosheviq, ishte një faktor kryesor në luftërat që shkatërruan rajonin.

Megjithëse Vuçiq ka thënë se qeveria e tij nuk ka interes për të rimodeluar kufijtë ndërkombëtarë, shumë nga fqinjët e Serbisë dyshojnë se Beogradi po e sheh realizimin e Serbisë së Madhe si një objektiv afatgjatë. Një deklaratë 13 faqe, e miratuar nga Serbia dhe Republika Srpska në qershor 2024, përshkruan një vizion për dominimin serb që do të vendosë pjesë të Kosovës nën kontrollin e Beogradit dhe do të shkelte sovranitetin e Bosnjës.

Pak pas fitores së Trump në zgjedhjet e tij të vitit 2024, Vuçiç pati një bisedë telefonike “shumë të ngrohtë” me të, e ftoi atë në Beograd dhe e vlerësoi për njohuritë që kishte për Serbinë, duke theksuar se niveli i miratimit të Trump në Serbi ishte më i larti në çdo vend tjetër evropian.

Richard Grenell, dërguari i posaçëm i presidentit për negociatat e paqes mes Serbisë dhe Kosovës midis 2019 dhe 2021, ishte një figurë qendrore në ruajtjen e marrëdhënieve miqësore mes Uashingtonit dhe Beogradit gjatë mandatit të parë të Trump. Gjatë presidencës së Joe Biden, Grenell vizitoi Beogradin disa herë. Në vitin 2023, Grenell mori urdhrin e flamurit të Serbisë, dhe Vuçiq e lavdëroi atë për “dëshminë e të vërtetës për ngjarjet në Kosovë dhe vende të tjera të rajonit.”

Pavarësisht rolit të Grenell në administratën e dytë të Trump, Kosova ka të drejtë të jetë e shqetësuar për Trump 2.0.

Shtetet e Bashkuara kanë njohur pavarësinë e Kosovës që nga viti 2008, dhe sot shumica e shteteve anëtare të Kombeve të Bashkuara, përfshirë shumicën dërrmuese të shteteve evropiane, e njohin atë. Por Serbia, Rusia, Kina dhe një listë e gjatë shtetesh kryesisht jo-perëndimore e njohin Kosovën si pjesë të Serbisë.

Për shkak të pozicioneve të Rusisë dhe Kinës në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, është në thelb e sigurt që OKB-ja nuk do ta njohë formalisht pavarësinë e Kosovës. Trump ka kërcënuar më parë të tërheqë forcat ushtarake amerikane nga Forca e Kosovës (KFOR), një ekip paqeruajtës i udhëhequr nga NATO, duke shqetësuar zyrtarët në Prishtinë.

Megjithatë, edhe nëse Trump e realizon këtë kërcënim, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht një krizë ekzistenciale për Kosovën. KFOR duhet të jetë në gjendje të vazhdojë operacionet e saj në rast të një tërheqjeje të SHBA-së, kryesisht sepse Prishtina ka përgatitur këtë mundësi duke forcuar marrëdhëniet me Turqinë vitet e fundit.

Pas dhunës që shpërtheu midis KFOR dhe Serbisë në maj 2023, Ankaraja dërgoi një batalion komandoje në Kosovë. Turqit gjithashtu shitën dronët Bayraktar në Prishtinë. Në fund të vitit 2024, Korporata e Industrisë Mekanike dhe Kimike (një kompani mbrojtëse në pronësi të shtetit turk) dhe Kosova nënshkruan një marrëveshje për ndërtimin e një fabrike prodhimi municionesh në Kosovë.

Në fund të vitit 2023, Dodik tha se fitorja e Trump në zgjedhjet presidenciale të SHBA-ve 2024 do të krijonte një “situatë më të mirë gjeopolitike për Republika Srpska” dhe se në këto kushte ai do të shpallte pavarësinë e entitetit serb. Pas fitores së Trump, Dodik e shpalli këtë një “fitorë” edhe për Republika Srpska, dhe vuri një kapelë MAGA jashtë pallatit të tij presidencial. Banja Luka mban marrëdhënie të mira me Moskën, e cila e shfrytëzon situatën e tensionuar në Bosnje në përfitim të saj, duke e parë Republika Srpska si një “Transnistria të Ballkanit”—një referencë për një pjesë të tokës të dominuar nga Rusia në Moldavi.

Po ashtu, një enklavë pro-ruse brenda Bosnjës e mban NATO-n dhe Bashkimin Evropian të shqetësuar për pasigurinë në Ballkanin Perëndimor—një taktikë që Kremlini mund ta përdorë gjithmonë për të shpërqendruar vëmendjen nga Ukraina—dhe krijon një çështje që pengon Bosnjën të bashkohet me NATO-n.

Në të njëjtën kohë, sanksionet perëndimore ndaj Dodik kanë shtyrë Republika Srpska më afër Kinës. Në vitin 2016, Republika Srpska dhe Kina nënshkruan një marrëveshje bashkëpunimi që formalizoi lidhjet, dhe Kina ka investuar në projekte ndërtimi dhe centrale elektrike në të gjithë enklavën serbe të Bosnjës gjatë viteve.

Washingtoni dhe Londra kanë vendosur sanksione ndaj Dodik për korrupsionin dhe veprimet që kërcënojnë ekuilibrin e brishtë të Bosnjës. Shtetet e Bashkuara, nën Presidentin Barack Obama, vendosën për herë të parë sanksione ndaj liderit serb të Bosnjës në janar 2017 për shkeljen e urdhërave nga Gjykata Kushtetuese e Bosnjës. Dodik shpreson që Trump do të lehtësojë presionin ndaj tij, duke i dhënë mundësi të bllokojë Marrëveshjen e Dejtonit.

Për sa i përket integritetit territorial të Bosnjës, autoritetet në Banja Luka duket besojnë se administrata Trump mund të mos i japë prioritet mekanizmave të zbatimit të Marrëveshjes së Dejtonit. Mungesa e interesit të përgjithshëm të Trump për “vlerat transatlantike”, së bashku me marrëdhëniet e tij të mira me Orban dhe Vuçiq, mund të çojë aktorët politikë në Republika Srpska të kenë shpresa të mëdha për Trump 2.0.

“Ndërsa Beogradi mund të mos e ndjekë hapur ambicien territoriale, qasja transaksionale e Trump në politikën e jashtme mund të ofrojë mundësi për të shtyrë objektivat nacionalistë në mënyrë të ngadaltë,” tha Petar Milutinovic, një bashkëpunëtor kërkimor në Institutin e Studimeve Evropiane në Beograd. “Dodik, në veçanti, mund të shfrytëzojë perceptimin e angazhimit të SHBA-së për të intensifikuar kërkesat për pavarësinë e Republika Srpska.”

Por gjërat mund të ndodhin ndryshe—dhe supozimet për qasjen transaksionale të politikës së jashtme të Trump që janë natyrshëm pozitive për Serbinë janë tepër të thjeshta. Shqipëria dhe Kosova shpenzojnë para për përpjekjet e lobimit në SHBA për të avancuar interesat e tyre, duke përfshirë bindjen e Washingtonit për të mbështetur pavarësinë e Kosovës, forcimin e aleancës Shqipëri-SHBA dhe mbajtjen e presionit ndaj Beogradit.

Po ashtu mund të ketë një rol për presidentin turk Rexhep Tayip Erdogan, duke pasur parasysh marrëdhëniet e ngushta të Ankarasë me Sarajevën, Tiranën dhe Prishtinën. “Marrëdhëniet e mira midis Erdoğan dhe Trump, nëse përdoren me mençuri, mund të kenë potencialin për të përmirësuar marrëdhëniet e SHBA-së me boshnjakët dhe shqiptarët, të cilat janë aktualisht mjaft të funksionuara keq,” shpjegoi Jahja Muhasilovic, një analist gjeopolitik dhe profesor i asociuar në Universitetin Ndërkombëtar të Sarajevës.

Nëse Trump ka sukses, siç ka premtuar, në ngrirjen e luftës Rusi-Ukrainë, me pjesë të tokës ukrainase që mbeten nën kontrollin rus, pasojat do të ndihen në të gjithë Evropën. Një marrëveshje diplomatike për Ukrainën mund ta bëjë Perëndimin të duket i dobët, sidomos nëse shoqërohet me heqjen e disa sanksioneve ndaj Rusisë. Nacionalistët serbë pro-rusë mund ta interpretojnë një skenar të tillë si “një fitore për strategjinë e Moskës, duke forcuar retorikën e tyre anti-perëndimore dhe thirrjet për rindërtimin rajonal, si aspiratat për ndarje në Republika Srpska ose minimin e sovranitetit të Kosovës,” tha Milutinovic.

Dejan Sajinovic, një kolumnist boshnjak dhe redaktor për Nezavisne Novine, shpjegoi se si Beogradi është më i qetë kur ka një ekuilibër të ndikimit në rajon, me anëtarët e NATO-s dhe Rusinë që bëjnë lëshime për Serbinë. “Kur ndonjëra palë fiton më shumë forcë, ekuilibri prishët dhe zakonisht do të thotë një lloj pasigurie në Ballkan,” tha ai.

Për shkak të papërcaktueshmërisë së Trump, optimizmi i Dodik dhe serbëve të tjerë mund të jetë i pabazuar. Po ashtu, ndikimi i vazhdueshëm rus në Evropën Juglindore do të kufizojë aftësinë e Beogradit dhe Banja Lukës për të u afruar më shumë me Washingtonin. Me kthimin e Trump në Shtëpinë e Bardhë, nacionalistët serbë duhet të mendojnë me kujdes për atë që dëshirojnë.

rtk