Urimi i presidentit të SHBA Joseph Biden me rastin e Ditës së Shtetit të Serbisë ka provokuar reagime të shumta në Beograd. Ka reaguar menjëherë edhe presidenti Vuçiq.

Mesazhi i urimit ku theksohet se Shtetet e Bashkuara mbështesin arritjen e një “marrëveshjje gjithëpërfshirëse për normalizimin me Kosovën, e cila përqendrohet në njohjen reciproke” nuk u prit me entuziazëm në Serbi. Autoritetet serbe u përpoqën ta minimizonin këtë mesazh. Ministri i Jashtëm Nikola Selakoviq thekson, se “nuk është befasi që SHBA-ja kërkon njohjen e ndërsjelltë të Serbisë dhe Kosovës dhe se ky është pozicioni i politikës së jashtme amerikane”. Selakoviq shtoi, se “SHBA ka një pozicion për të cilin insiston, por edhe Serbia e ka pozicionin e vet për të cilin insiston”. “Pozicioni ynë është i qartë dhe ai u prezantua në vendin më të rëndësishëm në botë në shtator – e kjo është Shtëpia e Bardhë”, tha Selakoviq.

Vuçiq: Nuk ka njohje

Deklarata e ministrit sugjeron që mesazhe të tilla nuk janë inkurajuese dhe nuk janë asgjë e re. Sipas tij, Serbia ka përsëritur vazhdimisht qëndrimin e pa kompromis ndaj Kosovës. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq ishte edhe më i ashpër në prononcimin e tij duke theksuar, se “njohja e ndërsjelltë nuk qëndron në asnjë akt të organizatave botërore – as në BE dhe as në ndonjë rezolutë. Kishte përpjekje për të imponuar atë term si diçka që ne duhet të kishim pranuar si zgjidhje përfundimtare edhe në Marrëveshjen e Uashingtonit. Unë tashmë u kam thënë në fytyrë se çfarë mendoj për njohjen reciproke dhe përgjigja ime nuk do të ndryshojë. “Serbia nuk është dakord me këtë”, tha Vuçiq, duke theksuar “se ata e kuptojnë se kjo është një politikë e re amerikane.” Vuçiq gjithashtu tha se “po i vijnë ide të ndryshme në mendje për të përgëzuar presidentin amerikan me 4 korrik, por se gjëja më e rëndësishme është që ai, si president i Serbisë, të reagojë me përgjegjësi dhe të mbrojë interesat e Serbisë”.

Keqpërdorimi i urimit?

Shumë analistë dhe përfaqësues politikë thonë se përfshirja e njohjes reciproke të Serbisë dhe Kosovës në urimet për Ditën e Shtetit të Serbisë është një akt jo-diplomatik. Vladislav Jovanoviq, ish-ambasadori jugosllav në OKB, thotë se „kërkesa nga Serbia që në të ardhmen t’i kushtojë vëmendje zgjidhjes së çështjes së Kosovës është në një farë mënyre në kundërshtim me interesat nacionale dhe shtetërore, si dhe në kundërshtim me Kushtetutën e Serbisë. Kjo është diçka e pazakonshme dhe nuk është mirë të futet në asnjë lëndë shkollore për diplomaci, si një shembull i urimit për Ditën e Shtetit”. Kryetari i Komisionit parlamentar për Kosovë e Metohi, Milovan Drecun, gjithashtu vëren se “nëse uroni dikë për Ditën e Shtetit, dhe i kërkoni atij të ndahet nga një pjesë e territorit të tij, atëherë është e kundërta e asaj që janë dëshirat e mira, por ne nuk duhet të befasohemi shumë, sepse qëndrimi i Bidenit dihet”.

Shtimi i presionit ndaj Serbisë

Sidoqoftë, në shumicën e reagimeve në Beograd theksohet, se qëndrimi amerikan për njohjen e ndërsjelltë është i pritur dhe se është iluzion të mendosh se fuqitë e mëdha botërore do të ndryshojnë pozicionin e tyre për çështjen e Kosovës. Komentatori i politikës së jashtme Boshko Jashiq thotë për DW, se “kjo fjali nënkupton atë që ne të gjithë e dinim, dhe kjo është se administrata e Bidenit në bashkëpunim me Gjermaninë, vetëm sa do të rrisë presionin ndaj Serbisë.”

Jakshiq e sheh reagimin e autoriteteve serbe, në veçanti atë të presidentit të Serbisë Aleksandar Vuçiq, si “pranimin e tij të sinqertë se situata nuk është e këndshme për të”. Është e qartë se ai do të detyrohet të hyjë në një konfrontim të drejtpërdrejtë gjithnjë e më shumë dhe duhet t’u thotë shokëve të tij në fytyrë, siç thotë Vuçiqi, se nuk ka asgjë nga njohja. Në një farë mënyre, kjo vë në pikëpyetje dialogun e ardhshëm midis Beogradit dhe Prishtinës, sepse ai gjithnjë e më shumë po përqendrohet në një temë, e qëndrimet janë diametralisht të kundërta”, thekson Jakshiq.

Qëndrimi i njohur i SBA-së

E vetmja gjë që nuk e kuptoj është pse Vuçiqi thotë se kjo është një “politikë e re amerikane”, thotë Jakshiq. Ai shton se “është e vërtetë që Donald Trump e përdori Kosovën për politikën e tij të Lindjes së Mesme, por qëndrimi amerikan për domosdoshmërinë e njohjes së Kosovës ka mbetur i njëjtë që nga Bill Clintoni”.

“Më duket se Vuçiqi ishte i kënaqur me faktin se administrata Trump dëshironte të flasë dhe të dëgjojë atë që Serbia kishte për të thënë. Pozicioni i Amerikës për njohjen e Kosovës u hodh në plan të dytë. Fakti që dikush dëshiron të dëgjojë atë që Serbia ka për të thënë është paraqitur si një sukses i madh dhe me entuziazëm, por mua kjo nuk më duket si një diplomaci serioze”, thotë komentatori i politikës së jashtme.

Duhet ta dini se çfarë ju pret

Vërejtjet se urime të tilla janë të pazakonshme me rastin e festës shtetërore, Boshko Jakshiq i sheh “si një moment më pak të rëndësishëm”. “Më e rëndësishme se kjo është se Beogradi nuk mund të ankohet më për mungesën e transparencës në pozicionin e Uashingtonit.  Uashingtoni e përdori këtë urim për të bërë të qartë, se cili është pozicioni i tij dhe për t’i thënë Beogradit: ‘Zotërinj, ky është pozicioni ynë, dhe nëse doni të bisedoni, duhet të përgatiteni dhe duhet ta dini se çfarë ju pret’. Kjo mund të jetë ndoshta në kundërshtim me mesazhet e zakonshme diplomatike, por nga ana tjetër është edhe një shkallë paksa e pazakontë e një transparence diplomatike”, përfundon Boshko Jakshiq.

dw