Putini e filloi vitin 1999 si një reformator por dikur u zhvillua në një komandant lufte. Si janë zhvilluar marrëdhëniet e BE-së dhe NATO-s me Rusinë e Putinit?

Në gusht 1999, Vladimir Putin u emërua kryeministër i Federatës Ruse. Në fund të vitit 1999/2000 ai trashëgoi presidentin e sëmurë Boris Jelcin. Sapo mori detyrën, Putini deklaroi se Rusia ishte dhe do të mbetet një fuqi e madhe. Në Evropë ai shihej më shumë si një reformator për të cilin mendohej se do të riorganizonte Rusinë kaotike të viteve 1990.

Në qershor 2001, presidenti i SHBA-së Xhorxh W. Bush e quajti Putinin “të besueshëm dhe të drejtpërdrejtë” pas takimit të tyre të nivelit të lartë. Bush, kreu i shtetit të fuqisë udhëheqëse të NATO-s, thotë se ai e shikoi edhe shpirtin e tij.

Në shtator 2001, Vladimir Putin i ofroi Evropës një partneritet sigurie me Rusinë gjatë një fjalimi në Bundestag. Ai vuri në pikëpyetje rolin e fuqisë udhëheqëse perëndimore, SHBA. Shefi i Kremlinit nuk e përjashtoi anëtarësimin e ardhshëm të Rusisë në NATO dhe BE.

BE dhe Rusia ranë dakord për programe dhe bashkëpunime të ndryshme financimi. Kërkohej një “partneritet strategjik”. NATO hapi një zyrë në Moskë. Rusia hapi përfaqësinë në NATO në Bruksel. Një Këshill i posaçëm NATO-Rusi diskutonte çështje strategjike si dhe pranimin e ardhshëm vullnetar të shteteve të Evropës Qendrore dhe Lindore në Aleancë.

Si një nga furnizuesit kryesorë të BE-së me naftë dhe gaz, Rusia bën biznes të mirë me Evropën. Kancelari gjerman Gerhard Schröder e quante Putinin një “demokrat pa të meta”, pavarësisht shtypjes tashmë të njohur të opozitës dhe lirisë së shtypit në Rusi. Pas mandatit të tij si kancelar, Schröder mori pozicione fitimprurëse në kompanitë ruse të energjisë shtetërore.

Kthesa e Putinit

Në vitin 2006 në Konferencën e Sigurisë në Mynih, Vladimir Putin inicioi një ndryshim. Ai ankohej se Perëndimi nuk po e pranon Rusinë si një fuqi të madhe. Ai e përshkruante zgjerimin e NATO-s si një shkelje të fjalës së tij. Premtimet e shteteve të NATO-s për të mos lëvizur drejt kufirit të Rusisë po shpërfillen, tha ai. Megjithatë, në vitin 1997, Rusia ra dakord për zgjerim në një marrëveshje me NATO-n.

Marrëveshjet e çarmatimit u ndërprenë. Rusia kritikonte ashpër mbrojtjen raketore të planifikuar të SHBA-së. Vladimir Putin u zemërua kur Ukrainës dhe Gjeorgjisë iu premtua se do t’i bashkohen aleancës perëndimore në samitin e NATO-s në prill 2008.

Në gusht 2008, Putini demonstroi fuqinë e tij ushtarake para evropianëve. Ai ndërhyri në një konflikt në Gjeorgji dhe vuri pjesë të Osetisë Jugore dhe Abkhazisë nën kontrollin rus pas një lufte të shkurtër.

Në vitin 2013, Komisioni i BE-së fliste ende për krijimin e një “hapësire ekonomike dhe njerëzore” të përbashkët nga Lisbona në Vladivostok me Rusinë e Putinit – si një vizion afatgjatë.

Luftërat e Putinit

Pas dëbimit të presidentit mik të Rusisë nga Ukraina në pranverën e vitit 2014 dhe revolucionit demokratik të Maidanit, presidenti rus Putin sulmoi Ukrainën. Ai aneksoi Gadishullin e Krimesë në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar dhe solli pjesë të Ukrainës lindore nën kontrollin e tij me separatistët pro-rusë. Perëndimi reagoi me sanksionet e para dhe përpiqej të ndërmjetësonte. Kancelarja Angela Merkel dhe presidenti francez Francois Hollande ndërmjetësuan marrëveshjen e Minskut, e cila synonte paqën. Kjo nuk ndodhi kurrë, por “shërbeu për t’i dhënë kohë Ukrainës për t’u bërë më e fortë”, siç tha më vonë kancelarja Merkel.

Marrëdhëniet u përkeqësuan me shpejtësi, por importet e energjisë ruse vazhduan. Në perceptimin evropian, Putini po shndërrohej gjithnjë e më shumë në një sundimtar autokratik. Në vitin 2021, BE foli për një “spirale negative” në marrëdhëniet mes tyre.

Në mars të vitit 2022, menjëherë pas sulmit në shkallë të gjerë ndaj Ukrainës nga trupat ruse, presidenti i SHBA Joe Biden e pa Putinin si një “diktator, një kriminel lufte, një vrasës” të pamëshirshëm. Që atëherë e tutje, NATO e shikonte Rusinë e Putinit si “kërcënimin më të madh për paqen në Evropë”, armikun e ri të vjetër në Lindje. BE-ja po vendos sanksione gjithëpërfshirëse ndaj Rusisë dhe po përpiqet të shkëputet nga furnizimet me naftë dhe gaz sa më shpejt të jetë e mundur. Edhe dy vjet pas fillimit të luftës, kjo ende nuk është arritur plotësisht. Gazi rus vazhdon të vijë në Evropë. Tregtia me Rusinë po tkurret, por shumë kompani evropiane ende bëjnë biznes në Rusi. Industria ushqimore, farmaceutike dhe kimike nuk preken nga sanksionet.

25 vjet pasi Putini mori detyrën, NATO po përgatitet për një garë të re armatimesh. Kundërshtimi i agresionit rus është tani detyra kryesore e aleancës.

dw