Një tubacion i çeliktë prej 420 metrash është shtrirë përgjatë hekurudhës ekzistuese në Holandën veriore. Projekti mund të fillojë një epokë të re të transportit të pasagjerëve dhe mallrave. Tubacioni është në epiqendër të punës së Qendrës Evropiane ‘Hyperloop’ që do të shërbejë si pistë për provat e kompanive prodhuese të teknologjive të reja të transportit që po zhvillohen me shpejtësi.

Tubacioni për provat e qendrës ‘Hyperloop’ përbëhet nga 34 seksione të veçanta, secila me diametër prej 2.5 metrash.

Projektuesit kanë besim se do të mundësojnë një formë të re transporti që do t’ia kalojë transportit ekzistues ajror dhe tokësor.

Seksioni i parë i projektit ‘Hyperloop’ u përurua në qytetin holandez Delft në vitin 2017. Projekti që u mbështet fillimisht nga miliarderi Elon Musk, synon futjen në përdorim të vagonëve në formë kapsulash që do të qëndrojnë në ajër falë fushës manjetike dhe do të lëvizin me shpejtësi tepër të mëdha.

“Hyperloop është një sistem transporti për pasagjerë dhe mallra, që funksionon në shpejtësi shumë të larta, deri në 700 km në orë përmes një infrastrukture ku kemi presion të ulët ajri, që zvogëlon fërkimin dhe që kërkon shumë pak energji për të funksionuar”, thotë Sacha Lame, drejtues i Qendrës Evropiane ‘Hyperloop’.

Mbështetësit e projektit thonë se do të jetë shumë më efikas se fluturimet e shkurtra me avionë, se trenat e shpejtësisë së lartë dhe kamionët e transportit të mallrave.

Por që kur zoti Musk e paraqiti këtë koncept për të cilin tha se do të transportonte pasagjerë me shpejtësinë 400 km në orë nga Los Anxhelosi për në San Françisko për vetëm 30 minuta, projekti ka kaluar me ngadalësi nga faza e ideimit drejt botës së vërtetë.

“Mendoj se deri në vitin 2030 do të kemi linjën e parë ‘Hyperloop’, ndoshta prej pesë kilometrash, me transport real të pasagjerëve. Janë duke u bërë përgatitje në fakt për linja të tilla në Itali dhe në Indi”, thotë zoti Lame.

Por jo të gjithë janë optimistë për të ardhmen e projektit ‘Hyperloop’, për shkak të pikëpyetjeve rreth kostos për ndërtimin e sistemit. Zoti Lame thotë skeptikët duhet të vijnë dhe ta shohin nga afër.

“Për shkak të kësaj qendre evropiane që ngritëm, e dimë se mund të konkurojmë me trenat e shpejtësive të mëdha. Dhe këtu nuk përllogaritet ende optimizimi i kostos që mund të arrijmë gjatë dekadës së ardhshme, duke e ulur atë edhe më tej”, thotë zoti Lame.

Kapsula e parë e provës u ndërtua nga kompania pioniere holandeze “Hardt Hyperloop” dhe do të marrë pjesë në testimet e para në këtë qendër, të financuar privatisht, si dhe nga qeveria holandeze dhe Komisioni Evropian.

Një veçori e tubacionit në Veendam është se mund të ndryshojë shinat, duke u ndarë në dy tubacione. Ky do të jetë një funksion jetik kur të zbatohet në praktikë.

“Ndryshimi i shinave është shumë i rëndësishëm pasi mundëson udhëtimin e mjeteve nga çfarëdo origjine, drejt cilitdo destinacioni. Pra krijon realisht një lloj efekti rrjeti, ku ka një autostradë tubacionesh dhe mjetesh që mund të nisen nga çdo platformë, apo që mund të ndërrojnë drejtim për të shkuar në një tjetër pjesë të Evropës, ose në një destinacion të ri”, thotë Marinus van der Mejis, drejtues teknik në kompaninë Hardt.

Ndërsa vazhdon testimi në Veendam, të Holandës, studiuesit shpresojnë se së shpejti do të ofrohen destinacionet për teknologjinë e tyre. Sfida kryesore do të jetë angazhimi i qeverive për të ndërtuar linja të reja dhe gjetja e financimeve të mëtejshme për qendrën e testimit.

voa

Administrata Kombëtare për Oqeanet dhe Atmosferën, NOAA, thotë se dielli lëshoi të martën valën më të madhe të flakës së zjarrtë në afro një dekadë, vetëm pak ditë pasi stuhitë e forta diellore goditën Tokën duke krijuar fenomenin që njihet si “Aurora Borealis” ose dritat veriore, të pazakonta në shumë pjesë të botës.

Vala e flakës diellore shkaktohet nga një shpërthim intensiv rrezatimi që vjen nga çlirimi i energjisë magnetike që lidhet me ato që njihen si njolla në sipërfaqen diellore.

Ky është shpërthimi më i madh i këtij cikli 11-vjeçar të diellit, që po i afrohet kulmit, sipas NOAA-s. Lajmi i mirë është se kësaj here planeti ynë është jashtë trajektores së valës magnetike, sepse shpërthimi ndodhi në një pjesë të sipërfaqes së diellit në drejtim të kundërt të Tokës.

Observatori i Dinamikave Diellore, i NASA-s, e vlerësoi shpërthimin e ndritshëm të rrezeve X, si më të fuqishmin që nga viti 2005.

Bryan Brasher me Qendrën e Parashikimit të Motit Hapësinor në Boulder të Kolorados, pjesë e NOAA-s, tha se ka mundësi që kur shkencëtarët të mbledhin të dhënat edhe nga burime të tjera, të rezultojë që vala e zjarrtë magnetike të ketë qenë edhe më e fortë.

Kjo vjen pas gati një jave çlirimesh të valëve magnetike masive nga atmosfera e jashtme e diellit, që njihet si Korona. Korona çliron kryesisht dritë në formë rrezesh X dhe ultra vjollcë. Vala magnetike përbënte rrezik për rrjetin e komunikimit në tokë dhe orbitë si dhe për sistemin energjetik.

NASA tha se stuhia gjeomagnetike e fundjavës bëri që një nga satelitët e saj mjedisorë të rrotullohej papritur për shkak të uljes së lartësisë si rezultat i stuhisë hapësinore dhe të aktivizonte sistemin e vetëmbrojtjes për rrethana të tilla. Shtatë astronautët në bordin e Stacionit Ndërkombëtar të Hapësirës u këshilluan të qëndronin brenda zonave që ofrojnë mbrojte të fortë nga rrezatimi. NASA tha se ekuipazhi nuk ishte në ndonjë rrezik.

voa

Astronomët kanë zbuluar një vrimë të zezë me një masë rreth 33 herë më të madhe se ajo e diellit, më e madhja që gjendet në galaktikën tonë të njohur si “Rruga e Qumështit”. Një vrimë tjetër e zezë, supermasive, gjendet në qendër të galaktikës sonë.

Vrima e zezë e sapo identifikuar ndodhet rreth 2000 vite dritë nga Toka, relativisht afër në aspektin kozmik, në konstelacionin Aquila dhe ka një yll shoqërues që rrotullohet rreth saj, thanë studiuesit të martën. Një vit dritë është distanca që përshkon drita gjatë një viti, rreth 9.5 trilion km.

Vrimat e zeza janë pjesë e hapësirës në univers ku graviteti është aq i fuqishëm sa edhe drita nuk mund të shpëtojë, çka e bën të vështirë zbulimin e tyre.

Kjo vrimë e zezë u identifikua përmes vëzhgimeve të bëra nga misioni Gaia i Agjencisë Evropiane të Hapësirës, pasi shkaktoi lëkundjen e yllit që e shoqëron atë. Misioni Gaia po harton një regjistër madhor të yjeve.

Për verifikimin e masës së vrimës së zezë u përdorën të dhëna nga teleskopi shumë i madh i Observatorit Evropian Jugor me bazë në Kili dhe observatorë të tjerë tokësorë.

“Kjo vrimë e zezë nuk është vetëm shumë masive, por edhe shumë e veçantë në shumë aspekte. Në të vërtetë është diçka që kurr nuk e prisnim ta zbulonim”, thotë Pasquale Panuzzo, inxhinier kërkimor në agjencinë franceze të hulumtimeve CNRS, që punon në Observatorin e Parisit. Ai është autori kryesor i studimit të botuar në revistën “Astronomy & Astrophysics”.

Një nga veçoritë është se vrima e zezë, e quajtur Gaia BH3, dhe ylli i saj shoqërues po udhëtojnë brenda galaktikës në drejtim të kundërt të mënyrës se si yjet sillen zakonisht në orbitat e tyre në Rrugën e Qumështit.

Gaia BH3 ndoshta u formua pas shpërbërjes së një ylli që ishte rreth 40 herë më masiv se dielli, thanë studiuesit.

Vrimat e zeza që formohen nga shpërbërja e një ylli të vetëm quhen vrima të zeza yjore. Gaia BH3 është vrima e zezë yjore më e madhe që njihet deri tani, sipas astronomit dhe bashkautorit të studimit Tsevi Mazeh nga Universiteti i Tel Avivit në Izrael.

Kur ylli në fjalë shpërtheu në fund të jetëgjatësisë së tij, fenomen që njihet si supernova, një pjesë e materialeve përbërëse u përhapën në hapësirë, ndërsa pjesa e mbetur shpërtheu dhunshëm duke krijuar vrimën e zezë. Universi mendohet se ka një moshë prej 13.7 miliardë vitesh.

Ylli shoqërues i vrimës së zezë, Gaia BH3, është po aq i vjetër sa ylli tjetër që shpërtheu dhe është rreth 76% e masës së diellit dhe pak më i ftohtë, por ka një ndriçim rreth 10 herë më të lartë.

Ylli rrotullohet rreth vrimës së zezë në një orbitë eliptike në një distancë rreth 4.5 herë të madhe se ajo midis Tokës dhe Diellit, matje që quhet si njësi astronomike, shkurtimisht AU dhe 29AU. Për krahasim, Jupiteri rrotullohet rreth pesë AU nga dielli dhe Neptuni rreth 30 AU.

“Zbulimi befasues për mua ishte fakti se përbërja kimike e këtij ylli shoqërues nuk tregon asgjë të veçantë, kështu që nuk u ndikua nga shpërthimi i supernovës së vrimës së zezë”, tha astronomia dhe bashkëautorja e studimit Elisabetta Caffau, e cila punon me Observatorin e Parisit.

Shkencëtarët nuk janë të sigurt se sa të mëdha mund të jenë vrimat e zeza yjore. “Masa maksimale e një vrime të zezë yjore është çështje e debatit aktiv shkencor”, tha shkencëtari Panuzzo.

voa

Hulumtuesit në Kaliforni po zhvillojnë sensorë me ndjeshmëri të lartë me qëllimin për të zbuluar sa më shpejt të jetë e mundur ndryshimet mjedisore. Siç njofton korrespondentja e Zërit të Amerikës, Genia Dulot, shkencëtarët në Universitetin e Kalifornisë në Los Anxhelos e kanë përqendruar vëmendjen tek sensorët kuantikë që bazohen tek fenomeni i quajtur ‘ndërlidhja e kuantit’, kur një foton ‘e di ekzistencën’ e një fotoni tjetër në distanca të largëta.

Hulumtuesit në Universitetin e Kalifornisë në Los Anxhelos po zhvillojnë sensorë kuantikë të gjeneratës së ardhshme. Profesoresha Prineha Narang thotë se synimi është që të përmirësohet saktësia e matjes së asaj që po ndodh në ajër dhe ujë.

“Flitet për zbulimin e atyre që mund të jenë tregues të hershëm të problemeve më të mëdha, për marrjen e vendimeve që ndikojnë tek shëndeti i njeriut, kur flitet për ndryshimin e cilësisë së ajrit”.

Sergio Carbajo, hulumtues në Universitetin e Kalifornisë në Los Anxhelos, ka drejtuar mbi një molekulë dy rreze lazer me precizion të lartë, për të ‘lexuar’ karakteristikat e saj kuantike, ose siç thotë ai, gjurmën e tij unike të gishtit, që përfshin kohën dhe vendndodhjen.

“Mbledhim të dhëna nga qindra prej tyre (molekulat) dhe studiojmë informacionet individuale. Përmbledhja e të gjitha të dhënave të mbledhura na ndihmon të shohim ndërlidhjen e zhvillimeve”.

Për shkak të ndërlidhjes kuantike, fenomeni kur një foton “e di” ekzistencën e një tjetri, këta sensorë do të jenë në gjendje të matin diçka që ndodh në distanca të largëta.

Verën e kaluar, kur qyteti i Nju Jorkut u mbulua nga tymi i zjarreve në Kanada, hulumtuesit thonë se sensorët mund të kishin parashikuar zonat dhe sa do të zgjaste smogu, madje deri tek ndotësit specifikë. Hulumtuesi Dennis Kim thotë se ky është vetëm fillimi.

“Sensorët kuantikë mund të zbulojnë ndryshimet në fushat magnetike. Për shembull, në rastin e një tërmeti, madje edhe në zonat tektonike, me lloje të ndryshme tërmetesh, ku ndjeshmëria është e lartë, ne mund të parashikojmë ose ndjejmë një tërmet përpara se të ndodhë”.

Shkencëtarët parashikojnë se gjatë dhjetë viteve të ardhshme, këta sensorë do të kenë përdorim edhe më të gjerë në hulumtimet për klimën.

voa

Banorët që jetojnë në disa pjesë të Meksikës, Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kandasë në datën 8 prill do të kenë mundësi të shikojnë eklipsin e plotë diellor. Hëna do të vendoset në mes të Diellit dhe Tokës, duke bllokuar një pjesë ose të gjithë dritën e tij dhe duke shkaktuar errësirën. Ekspertët paralajmërojnë se është e rëndësishme të mos e shikosh diellin pa syze mbrojtëse atë ditë, pasi rrezatimi ultra vjollcë mund të shkatërrojë indet e buta të syrit.

Eklipsi i plotë diellor po pritet me padurim nga shkencëtarët. Hëna do të jetë shumë afër Tokës, duke shkaktuar një periudhë të gjatë errësire dhe dielli duket se do të jetë më aktiv me shpërthimet rreth plazmës.

Eklipsi mund të shikohet në një zonë të gjerë, që nga Meksika, Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja.

“Një eklips total diellor ndodh zakonisht rreth dy herë në vit diku në botë. Është pasojë e faktit që hëna po rrotullohet rreth planetit tonë, Tokës. Pra, zakonisht dy herë në vit Hëna pozicionohet drejtpërdrejt në mes të Diellit dhe Tokës, duke bllokuar një pjesë ose të gjithë dritën e tij. Dhe më 8 prill, ajo që disa njerëz shumë me fat do të jenë në gjendje të shohin nëpër pjesë të botës është një eklips diellor total”, shpjegon Jake Foster, astronom në Observatorin Mbretëror “Greenwich” në Londër.

Eklipsin e plotë diellor mund ta shikojnë dhjetëra milionë njerëz në të gjithë Amerikën e Veriut. Hera e fundit që ndodhi një eklips i plotë diellor dhe që u pa në të gjithë SHBA-në ishte në vitin 2017, që zgjati 2 minuta e gjysmë.

“Pra, për fat të keq, jo të gjithë në botë mund të shohin një eklips diellor total. Kur ndodh, ju duhet të jeni në vende shumë specifike. Në fakt, nëse doni të shihni një eklips diellor total, duhet të jeni të vendosur në atë që njihet si “rruga e eklipsit të plotë”. Në thelb, ky është vendi ku hija e hënës po kalon mbi sipërfaqen e Tokës. Pra, njerëzit brenda asaj zone do të jenë ata që jetonë në disa pjesë të Meksikë, SHBA dhe në Kanada. Njerëz të tjerë jashtë këtyre rajoneve mund të shohin një eklips të pjesshëm diellor”, thotë Foster.

Dita do të kthehet në natë pasi hëna pozicionohet në mënyrë perfekte midis Tokës dhe Diellit, duke bllokuar përkohësisht rrezet e diellit.

Eklipsi do të fillojë në Paqësor, do të kalojë në Meksikë dhe më pas përmes Teksasit do të prekë 15 shtete amerikane për të vijuar më pas në Kanada dhe Atlantikun e Veriut. Në total pritet të zgjasë deri në 4 minuta e 28 sekonda në disa zona.

Shumica e pjesës tjetër të kontinentit do të shohin një eklips të pjesshëm. Zoti Foster shpjegon se është e rëndësishme të mos e shikosh diellin pa syze mbrojtëse.

“Të shikosh diellin me sy të lirë është tepër e rrezikshme. Rrezatimi ultra-vjollcë i diellit është i aftë të shkatërrojë indet e buta të syrit. Mund të shkaktojnë dëme të rënda dhe ndonjëherë të përhershme në shikimin tuaj. Pra, nëse ju jeni duke e parë drejtpërdrejt eklipsin diellor do t’ju duhen syze që përdoren për këto raste. Dhe nëse nuk i keni këto syze nuk duhet të shikoni diellin”, thotë ai.

Eklipsi tjetër i plotë diellor pritet të ndodh në vitin 2026 dhe do të prekë skajet veriore në Greonlandës, disa pjesë të Islandës dhe Spanjës. Amerika e Veriut nuk do të përjetojë përsëri një eklips të plotë diellor deri në vitin 2033.

voa

Bashkëthemeluesve të kompanisë Google, Larry Page dhe Sergey Brin u pëlqenin shakatë, kështu që ata filluan të shpërndanin ide të çuditshme çdo vit më 1 prill, në ditën e gënjeshtrave, pak kohë pasi themeluan kompaninë e tyre më shumë se 25 vjet më parë. Një vit, Google njoftoi se kishte “hapur” një vend pune për një qendër kërkimore “Copernicus” në Hënë. Një vit tjetër, kompania tha se po planifikonte të krijonte një seksion “gërvisht dhe nuhat” në motorin e saj të kërkimit në internet.
Idetë ishin kaq jorealiste sa ishte e lehtë të kuptohej që ishin thjesht shaka dhe njerëzit u mësuan të qeshnin me idetë e kompanisë Google. Pikërisht për këtë arsye, Page dhe Brin vendosën të njoftonin diçka që askush nuk do ta besonte se ishte e mundur 20 vjet më parë, pikërisht në ditën e 1 prillit.

Bëhej fjalë për Gmail-in, një shërbim falas që ofronte 1 gigabajt kapacitet për çdo llogari, një ofertë që tani është shumë e vogël krahasuar me 1 terabajt që ofron kompania Apple për përdoruesit e telefonave inteligjentë iPhone. Por, në atë kohë 1 gigabajt tingëllonte si një kapacitet absurd i postës elektronike, që ishte i mjaftueshëm për të ruajtur rreth 13,500 emeile sepse shërbimet e tjera të postës elektronike si Yahoo dhe Microsoft ofronin kapacitetet të ulët, sa për 30 deri në 60 emeile. Pra, Gmail ofronte një kapacitet 250 deri në 500 herë më të lartë se sa rivalët e saj nga kompanitë Yahoo dhe Microsoft.

Përveç hapit gjigant të kapacitetit për të ruajtur emeile, Gmail përfshinte edhe motorin e kërkimit në internet të kompanisë Google, në mënyrë që përdoruesit të mund të merrnin shpejt informacione nga një emeil i vjetër, foto ose informacione të tjera personale të ruajtura më parë.

“Projekti origjinal kishte për qëllim të realizonte objektivin e bashkimit të tre shërbimeve, atë të ruajtjes së të dhënave, kërkimin në internet dhe shpejtësinë”, thotë Marissa Mayer, një nga ishte drejtueset ekzekutive të kompanisë Google, që ka ndihmuar në krijimi e Gmail-it dhe produkteve të tjera të kompanisë përpara se të bëhej më vonë shefe ekzekutive e kompanisë Yahoo.

Ishte një koncept kaq i mrekullueshëm saqë menjëherë pasi Associated Press publikoi një histori për Gmail-in vonë pasditen e 1 prillit 2004, lexuesit filluan të telefononin dhe të dërgonin emeile për të informuar agjencinë e lajmeve se kishte rënë në kurthin e shakave të kompanisë Google.

“Kjo ishte pjesë e kuriozitetit, krijimi i një produkti, që njerëzit nuk do ta besonin se është i vërtetë. Ai ndryshoi disi perceptimet e njerëzve për llojet e aplikacioneve që ishin të mundshme brenda një platforme të internetit”, thotë ish-inxhinieri i kompanisë Google, Paul Buchheit.

Agjencia e lajmeve Associated Press e dinte se Google nuk po bënte shaka me projektin Gmail sepse gazetari i saj ishte ftuar të vizitonte selinë e kompanisë në Kaliforni për ta parë këtë produkt të ri.

Pasi mbërriti në zyrat e kompanisë Google, gazetari i Associated Press u prit me një buzëqeshje cinike nga bashkëthemeluesi Larry Page, i cili ishte ulur para kompjuterit të tij portativ, i gatshëm për të demonstruar aftësitë e shërbimit Gmail.

Zoti Page, në atë kohë 31 vjeç, i tregoi gazetarit me mburrje si funksiononte Gmail-i duke demonstruar se sa shpejt hapej ai në programin e Microsoft-it për kërkime në internet ‘Explorer’, që sot nuk përdoret më. Po ashtu ai tregoi se si Gmail-i, nuk kishte një boton më vete për të fshirë emeilet, meqë Gmail-i, kishte një kapacitet të lartë për ruajtjen e dokumenteve dhe ato mund të kërkoheshin me lehtësi në përmbajtjen e postës elektronike. “Njerëzve do t’iu pëlqejë shumë,” u shpreh zoti Page.
Si dhe për gjëra të tjera, zoti Page pati të drejtë. Gmail aktualisht ka rreth 1.8 miliardë llogari aktive – secila me një arkiv 15 gigabajt pa pagesë, krahas Google Photos dhe Google Drive. Edhe pse kjo përbën një hapësirë arkivimi rreth 15 herë më të madhe se sa ofroi fillimisht Gmail, për shumë përdorues, që rrallë e shohin të nevojshme të pastrojnë llogaritë e tyre siç kishte shpresuar Google, ajo nuk mjafton.

Ruajtja e postës elektronike, fotografive dhe përmbajtjeve tjera është arsyeja përse kompanitë si Google, Apple dhe të tjera tani shesin kapacitet shtesë në serverat e tyre për ruajtjen e të dhënave. (Në rastin e firmës Google, kjo kompani shet 200 gigabajt për ruajtjen e të dhënave për 30 dollarë në vit, ose 250 dollarë në vit për 5 terabajt). Gmail është arsyeja përse shumë shërbime të tjera pa pagesë të postës elektronike dhe llogari të brendshme që punonjësit i përdorin për punë ofrojnë shumë më shumë hapësirë se sa ishte paramenduar 20 vjet më parë.

Gmail solli ndryshim edhe për përdorime të tjera, duke u kthyer në hapin e parë të zgjerimit të kompanisë Google përtej funksionit si motori kryesor i kërkimit në internet.

Pas Gmail-it, erdhën Google Maps dhe Google Docs. Pastaj kjo kompani bleu rrjetin YouTube, solli në treg programin për kërkim në internet Google Chrome dhe sistemin operues për Android, me të cilin funksionojnë shumica e celularëve në botë. Gmail po ashtu skanon postën elektronike për të kuptuar interesin e përdoruesve të tij, duke i mundësuar kompanisë Google që përmes këtij vëzhgimi digjital të shesë reklama për t’i ndihmuar ambicieve të kompanisë për t’u zgjeruar.

Ndonëse menjëherë joshi publikun, Gmail fillimisht pati një përdorim të kufizuar për shkak se Google pati një kapacitet kompjuterik që mund të mbështeste një grup të vogël përdoruesish.

Por ky kufizim krijoi një ndjesi eskluziviteti për Gmail-in, duke nxitur kërkesa për ftesa për të krijuar llogari email-i. Në një moment, ftesat për të hapur llogari në Gmail shiteshin për 250 dollarë. “U bë si simbol statusi, njerëzit thoshin “Hej, e kam një ftesë për Gmail, a e do një?” thotë zoti Buchheit.

Por kompania i mbajti shërbimet e postës elektronike të kufizuara deri në vitin 2007, kur kompania dërgoi një ftesë globale për ditën e Shën Valentinit, duke pranuar çdo kërkesë për një adresë emeili.

voa

Komisioni Evropian u kërkoi platformave të mëdha sociale si TikTok e Facebook të etiketojnë qartë reklamat politike dhe të pengojnë përmbajtje, të cilat kërcënojnë integritetin e zgjedhjeve evropiane, që të bëhen virale.

Në prag të zgjedhjeve evropiane që zhvillohen më 6-9 qershor Bashkimi Evropian u kërkoi Facebook-ut, TikTok-ut dhe platformave të tjera të mediave sociale që angazhohen dhe të ndërhyjnë për të penguar përhapjen e përmbajtjeve të falsifikuara përmes inteligjencës artificiale.

Parlamentarët evropianë miratuan në fillim të këtij muaji Ligjin për Tregjet Digjitale, i cili ndër të tjera merret edhe me çështjen e përmbajtjeve të gjeneruara përmes inteligjencës artificiale në platformat e mëdha të mediave sociale.

Në ligj identifikohen 22 platforma mediash sociale, ndër to Snapchat, Instagram, YouTube dhe platforma X, dikur Twitter, të cilat konsiderohen si platforma “shumë të mëdha”. Dispozitat e ligjit do të hyjnë në fuqi me disa faza. Shkelësit e ligjit mund të gjobiten që këtë vit. Komisioni Evropian publikoi edhe udhëzime për platformat e mëdha të mediave sociale, sepse Brukseli është mjaft i shqetësuar për ndikimin e “manipulimeve” dhe “dezinformacioneve” ruse ndaj zgjedhjeve evropiane.

Me këto udhëzimet ne po përdorim plotësisht të gjitha mjetet që ofron Ligji për Shërbimet Digjitale për të garantuar që platformat të përmbushin detyrimet e tyre dhe të mos keqpërdoren për të manipuluar zgjedhjet tona, duke ruajtur njëkohësisht edhe lirinë e shprehjes, tha komisioneri Thierry Breton.

BE: Përmbajtjet e krijuar me IA duhet të etiketohen

Komisioni i BE-së kërkon që platformat më të mëdha të mediave sociale duhet “të zbusin rreziqet specifike që lidhen me inteligjencën artificiale, për shembull duke etiketuar qartë përmbajtjen e krijuar nga IA (siç janë “deepfakes”).

Komisioni i BE-së rekomandoi që platformat e mëdha të mediave sociale të promovojnë informacionet zyrtare për zgjedhjet dhe “të reduktojnë monetizimin dhe mundësinë për t’u bërë virale të përmbajtjeve që kërcënojnë integritetin e proceseve zgjedhore” për të zvogëluar çdo rrezik.

Po ashtu Komisioni i BE-së njoftoi se reklamat politike “duhet të etiketohen qartë si të tilla”. Në vitin 2025 pritet të hyjë në fuqi një ligj më i ashpër lidhur me reklamat politike. Komisioni u bëri thirrje platformave të krijojnë mekanizma “për të zvogëluar ndikimin e incidenteve që mund të kenë një efekt të rëndësishëm në rezultatin ose pjesëmarrjen në zgjedhje evropiane.”

DW (Reuters, AFP)