Ndonëse ndryshimi i kufijve në Evropë, sidomos në Gadishullin Ilirik, paraqitet si diçka e palejuar dhe e papranueshme, ndryshime të kufijve në këtë kontinent kanë ndodhur në të kaluarën dhe po ndodhin edhe sot. Mjafton të përmendim ribashkimin e dy ish shteteve Gjermane në një shtet (atë Federale dhe Demokratike) më 1990; shpërbërjen e Çekosllovakisë dhe krijimin e dy shteteve të reja, atë të Çekisë dhe Sllovakisë më 1992; shpërbërjen e Jugosllavisë dhe krijimin e gjithë atyre shteteve të reja që filloi më 1992 me njohjen e Sllovenisë, Kroacisë dhe Bosnjës, vazhdoi me njohjen e IRJM më 1993, Malit të Zi më 2006, dhe vazhdon akoma sot e kësaj dite me ndryshimin e imponuar të kufirit të Kosovës në pjesën me IRJM, Malin e Zi, e një zot e di se si do të vazhdojë me Serbinë.
Kufijtë dhe ndryshimi i tyre, varësisht nga interesat e fqinjëve, shteteve që i mbështesin ata dhe në përgjithësi aktorëve të tjerë të rëndësishëm, herë demonizohen, e herë relativizohen për të dekurajuar iniciativat për ndryshim të kufijve me premtimin e integrimit në BE, ku shqiptarët do të bashkoheshin në Evropën pa kufi. Por, shembulli i Katalonasve provon se anëtarësimi i Spanjës në BE, e me këtë edhe i Katalonisë si pjesë e Spanjës, nuk i ndihmoi Katalonasit në realizimin e ëndrrës së tyre për t’u pavarësuar nga Spanja. Përkundrazi, tani ata kishin kundër gjithë shtetet anëtare të BE, të cilat u rreshtuan në krah të Spanjës, kundër pavarësimit të Katalonisë nga Spanja.
Slogani i shumëpërdorur nga klasa politike shqiptare (sidomos asaj në pushtet) se “shqiptarët do të bashkohen, por vetëm në BE pa kufi” nuk jep përgjigje se çfarë do të ndodhte me shqiptarët nëse BE do të shpërbëhej? Çfarë do ndodhte me shqiptarët “e bashkuar në BE” nëse IRJM ose Serbia ose Mali i Zi do të vendosnin të dalin nga BE, ashtu siç ndodhi me Britaninë?
Sidoqoftë, çështja shqiptare, mbetet patatja e vetme e nxehtë në duart e aktorëve politikë të rëndësishëm, SHBA dhe BE, që për momentin duket si krizë e mirëmenaxhuar me ndihmën dhe angazhimin e të gjithë faktorëve të implikuar, përfshirë këtu shumicën e klasës politike shqiptare. Bile akoma më shumë, sot e kësaj dite, territoret e copëtuara të shqiptarëve të ndara në mes të shteteve sllave dhe Greqisë, konsiderohen si akoma të përdorshme për të kënaqur më të fortët dhe për të mbajtur balancat gjeopolitike në këtë pjesë të Evropës, sidomos me Rusinë.
Ndonëse diskutimi mbi nevojën dhe domosdoshmërinë e ndryshimit të kufijve dhe bashkimit të shqiptarëve paraqitet si tabu temë, duket sikur e drejta për të diskutuar mbi këtë çështje është e rezervuar për ata që ofrojnë pa fund argumenta kundër, me qëllim për të mbajtur nën kontroll dhe parandaluar çdo nismë në këtë drejtim. Në këtë funksion janë dhe qëndrimet dhe deklarimet e disa ambasadorëve të huaj në Shqipëri dhe Kosovë lidhur me çështjen e bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, si dhe deklarimet një pjese të klasës politike shqiptare, sidomos asaj në pushtet.
Ndër më jodiplomatikët, më ofendueset dhe njëkohësisht më idiotesket, mund të veçojmë deklarimin e ambasadorit norvegjez në Prishtinë dhe Tiranë, z. Jan Braathu. Ky ambasador duke komentuar deklaratën e asaj kohe të kryeministrit Edi Rama për mundësinë e bashkimit Shqipëri-Kosovë, në një fjalim për studentët, sugjeroi shqiptarëve në të dy anët e kufirit artificial “të jetojnë si dy vëllezër, por në shtëpi të ndara”, duke cituar fjalët e presidentit përcares Ibrahim Rugova, i cili përveç këtyre qëndrimeve përçarëse, shqiptareve u la si trashëgimi politike një parti politike kriminale, të pamoralshme dhe jodinjitoze dhe trashëgimi biologjke politikisht po aq të pamoralshme dhe kriminale. “Në momentin që Kosova do t’i bashkohet Shqipërisë, Prishtina nuk do të jetë kryeqytet i Shqipërisë së Madhe… e me pas do të lindte problemi mes Jugut dhe Veriut të Shqipërisë…”, vazhdoi ky ambasador mesazhin përçarës, për të cilin do të shpallej “persona non grata” në çdo shtet normal që mbron interesin dhe dinjitetin e qytetarëve të vet! Me të tilla deklarata, nuk mbeti mbrapa as ambasadorja franceze në Kosovë, Maryse Daviet me mesazhin po aq përçarës dhe ofendues për shqiptarët, se e do flamurin kuq e zi, por vetëm në Shqipëri.
Joshja e shqiptarëve të Kosovës nga ana e ambasadorit amerikan Delawie me liberalizimin e vizave për të votuar faljen e territorit Malit të Zi, ngjashëm me dhurimin e pasqyrave në këmbim të tokave të indianëve të Amerikës në fillim të shekullit 17, i dha kapakuan sjelljes ofenduese karshi shqiptarëve, aq miqësor me SHBA.
Sa i përket klasës politike shqiptare, sjellja dhe qëndrimet hipokrite dhe destruktive të pjesës më të madhe të tyre bien në sy çdo 3 tetor, kur të njëjtit dynden në ambasadat gjermane për të festuar ditën e ribashkimit të Gjermanisë, dhe pas kësaj dalin nga këto ambasada me gojën plot “argumente” kundër bashkimi të shqiptarëve!
Në Kosovë, për dallim nga subjekti politik Vetvendosje, e cila në mënyrë dinjitoze, qartësisht, me vendosmëri dhe këmbëngulje artikulon si brenda, ashtu dhe jashtë Kosovës të drejtën dhe domosdoshmërinë e bashkimit të shqiptarëve, klasa politike injorante dhe e kriminalizuar në pushtet, përfaqësuar nga ca ish udhëheqës të kriminalizuar të UÇK, shprehen kundër ndryshimit të kufijve, duke harruar faktin se janë pikërisht ata që erdhën në pushtet duke shkaktuar ndryshime të kufijve me luftë të armatosur! Në këtë vijë, Enver Hoxhaj ish ministri i jashtëm i Kosovës, si pjesëtar i një kombi të coptuar në 6 shtete, si përgjigje ndaj deklaratës së ministrit të jashtëm serb Ivica Daçiç se “zgjidhja e përhershme e konfliktit serbo-shqiptar mund të arrihet vetëm me marrëveshjen e serbëve dhe shqiptarëve… caktimit të kufijve në atë që është serbe dhe shqiptare…” deklaroi se idetë për ndryshime kufijsh janë të rezikshme, duke preferuar Kosovën si “demokraci multietnike, me kufij që nuk do të ndryshojnë”! Në të njejtën vijë me Hoxhaj ishte dhe “presidenti” Hashim Thaçi i cili, për dallim nga Daçiç, i cili kërkoi marrëveshje historike mes shqiptarëve dhe serbëve, ky insiston në marrëveshje poashtu “historike” por në mes Serbisë dhe Kosovës “që përfshin njohjen e dyanshme”. Dhe pikërisht deputetët e subjektit të cilit i takojnë këta të dy, votuan para ca ditësh ndryshimin antikushtetues të kufijve të Kosovës duke i falur territore Malit të Zi, të ndihmuar dhe nga partitë të udhëhequr nga bodigardë diskosh dhe pasanikë të pasluftës pa punuar as edhe një ditë të vetme në jetën e tyre.
Qëndrimi i klasësë politke shqiptare në IRJM lidhur me ndryshimin e kufijve dhe bashkimin e shqiptarëve, reduktohet në deklaratat e dy eksponentëve të kësaj klase politke. Njëri analfabet me plotkuptimin e fjales, pothuajse pa formim akademik pasi që nuk arriti ta kryente as shkollen pedagogjike dyvjecare në Prishtinë, tani kryetar i partisë shqiptare në pushtet. Ndërsa tjetri, një ushtaratk i regjur nga UDBA që nga mosha 14 vjeçare gjatë shkollës së mesme dhe akademise ushtarake në Beograd, dhe sherbimit të gjatë mbi 16 vite si oficer i ushtrisë jugosllave në Serbi, Bosnje dhe ne fund IRJM, deri më 2001 kur mori për detyrë t’i bashkëngjitet UÇK-së, tani kryetar i parlamentit. I pari, pasi u mendua thellë një natë të tërë, konkludoi se bashkimi i shqiptarëve nuk ështe ide e mirë, sepse me këtë rast do vinte deri tek shpërngulja e sllavomaqedonasve nga Maqedonia Perendimore, duke “harruar” shpërnguljen e detyruar të mbi 100.000 bashkëkombasve të tijë në SHBA dhe shetet e Europës perëndimore. Ndërsa i dyti, që përfaqeson në pushtet subjektin qe lindi nga një formacion ushtarak siç është UÇK që bëri luftë të armatosur ndaj një “shteti sovran”, tani deklaron qe ndryshimi i kufijve eshte “ide e tejkaluar”! Natyrisht, si injorant që është, s’kishte si ta dinte se shkëmbimi i territoreve nuk eshte aspak “ide e tejkaluar” pasi shkëmbimi i fundit i territoreve hyri në fuqi me 1 Janar 2018 në mes të Holandës dhe Belgjikës!
Pjesa tjetër e klasës politike nuk ka ka fare qëndrim lidhur me këtë temë, e zënë duke pritur me entuziazëm rradhën për t’u futur në qeveri në aleancë me “Titon” e ri, për të ndërtuar shoqërinë multietnike në parimin e Vëllazërim-Bashkimit të ish Jugosllavisë.
Arbër Xhaferi, publicist dhe kryetar i PDSH në IRJM, pak para vdekjes, në një intervistë të sinqertë gazetares së mirënjohur Rudina Xhunga, bazuar në përvojën e tij në krye të partisë në pushtet gjatë viteve 1998 – 2001, publikisht deklaroi se shoqëritë multietnike nuk kanë të ardhme, dhe për këtë arsye u kërkoi falje bashkëkombësve të tij sepse “i mashtroi” duke u dhënë shpresë për një të ardhme në IRJM. Për fat të keq, nga kjo deklaratë e sinqertë, dhe shumë domethënëse, nuk nxori mësim as vet Aleanca për Shqiptarët, që pretendon të jetë trashëgimtare e doktrinës së Arben Xhaferit.
Për dallim nga klasa politike, të gjithë shoqërinë dhe shtresën intelektuale të saj, në të gjitha copëzat e territoreve shqiptare, karakterizon një autocenzurë e shprehur. Shtresa intelektuale shqiptare, e cila historikisht, brenda dhe jashtë vendit ka dhënë personalitete të famshme në fushën e shtetndërtimit, arsimit, kulturës, shkencës…, sot, me institucionet e kapura nga hajdutë dhe kriminelë, me pak përjashtime, shërben partive në pushtet për të mbijetuar. Shtresa intelektuale në Shqipëri dhe Kosovë gjendet e paaftë për të dhënë shtysën e fundit procesit të bashkimit që ndodhet një hap para përfundimit. Ndërkohë, në IRJM, shoqëria shqiptare në përgjithësi dhe shtresa intelektuale në veçanti janë tërësisht të pavetëdijshëm për të drejtat e tyre kolektive, përfshirë të drejtën për vetvendosje. Intelektualët janë të paaftë për të artikuluar shkeljen e te drejtave kolektive të shqiptarëve në këtë shtet, si burimin e të gjtha padrejtësive ndaj shqiptarëve, prandaj organizojnë protesta pa fund, për çdo padrejtësi një nga një, dhe entuziazmohen me ligje gjysmake për “pak më shumë të drejta”. Këtë shoqëri dhe intelektualë, të tallur dhe nëpërkëmbur nga klasa politike injorante dhe kriminale, nuk arriti t’i zgjojë dhe vetëdijësojë as trupi i njomë i Almirit i coptuar nga çetniku Boban Iliç, e as pafund gjygje të montuara dhe ekzekutime pa gjygj nga ana e pushtetit në duart e sllavomaqedonasve Nuk arriti as gishti i mesëm i çetnikut Boban Iliç t’ua zgjojë dinjitetin e nëpërkëmbur gjatë vite skllavërimi, prandaj, të çoroditur dolën në protesta bashkë, viktima, tradhtari dhe xhelati, për të kërkuar “dretësi për të gjithë”, naivisht në përpjekje për të bërë bashkë dy botërat pa kurfarë pikëtakimi. Të pavetëdijshëm se bota e sllavomaqedonasve nuk vuan për drejtësi. Në botën e tyre nuk ka asnjë sllamaqedonas të vrarë me gjakftoftësi nga shqiptari; nuk u burgos asnjë sllavomaqedonas në procese të montuara dhe nuk u torturua asnjë sllavomaqedonas për të marrë në qafë sllavomaqedonas të tjerë; nuk vdiq në në burg asnjë sllavomaqedonas i pafajshëm; nuk u ekzekutua pa gjygj nga policia asnjë sllavomaqedonas si “i rrezikshëm për shtetin”.
Kjo pavendosmëri dhe mungesë e guximit të intelektualëve shqiptarë për t’u thënë gjërave me emrin e tyre të vërtetë, përveçse nuk zgjidh çështjen shqitpare në IRJM, krijon hapësirë për elementet kriminalë në shoqëri, dhe hap vend për ta në strukturat politike që përfaqësojnë shoqërinë, duke krijuar qarkun vicioz, ku krimi krijon politikën, dhe politika prodhon pafund krim dhe një soqëri kriminale pa perspektivë.
Sa më shpejt intelektualët shqiptarë të marin përgjegjësitë dhe detyrimet që ju takojnë, të thyejnë këtë tabu dhe t’i prijnë procesit drejt vetëvendosjes dhe bashkimit, aq më shpejt do të shpartallohet ky cikël i tanishëm politikë- krim që gjeneron pasiguri ekonomike, mungesë shprese për të ardhmen, e me këtë të ndalojnë ekzodin e paparë të shqiptarëve. Në rast të kundërt, ekziston mundësia që të ndodhë edhe ajo që dukej si e pamundur … të bashkohen edhe dy Koretë, dhe shqiptarët të mbeten si shembulli dhe “atraksioni” i vetëm në botë i një populli të ndarë coptuar, dhe e gjitha kjo me vullnetin dhe pëlqimin e tij! (Afrim Fanda)