Aribanitum

(Pazari i Ri)

Ky qytet ka pasur gjithmonë një emërtim shqip, deri në ardhjen e osmanëve dhe vendosjes së emrit “Jeni Bazar” (që përkthehej në Tregu i ri – Novi Pazar).

Në epokën ilire, zona quhej Arsa, dhe qyteti quhej Aribanitum (qyteti i Arbanëve).

Ndërsa kryeqyteti i Ilirisë quhej Arbanon, Novi Pazari quhej Aribanitum.

Ne kemi referenca që datojnë që nga Ptolemeu, deri në hartat dhe burimet mesjetare!

 

huazuar nga faqja Facebook e Sanxhak-Albania

 

Pushtimi dhe kolonizimi i Kosovës

 

(Hyrje: Serbët duhet të lexojnë më shumë nga librat e tyre, së paku, në vend të Informer, Kurir, Tanjug dhe sëmundje të ndryshme. Këtë libër duhet ta lexojë çdo serb, që të kuptojnë gjithçka, si e kanë pushtuar Kosovën (dhe Vojvodinën e të tjerat rajone) çfarë bënë ata, në vend që të fajësonin disa të huaj se gjoja “ata shkaktuan trazira dhe armiqësi” midis popullsisë autoktone (shqiptare) dhe pushtuesve në anën tjetër.

 

Meqenëse ne gjithmonë i paraqesim faktet, ne deshironim qe gjithë kjo duhet të jetë nga burimet serbe, që askush të mos mendojë se kjo është një lloj propagande subjektive. Ka gjasa që lexuesit serbë t’i shpallin të gjithë këta intelektualë dhe studiues serbë “tradhtarë dhe mercenarë” sepse kanë guxuar t’i paraqesin , të paktën pjesërisht, te vërtetat)

Kolonizimi i Kosovës nga popullata joshqiptare, në radhë të parë nga serbët, ishte planifikuar dhe zhvilluar nga qeveria e Beogradit në periudhën ndërmjet dy luftërave botërore.

Kolonizimi filloi menjëherë pas aneksimit të Kosovës në Mbretërinë e Serbisë dhe pjesëve të Dukagjinit në Mbretërinë e Malit të Zi në Luftën e Parë Ballkanike në vitin 1912 dhe vazhdoi gjatë periudhës së Mbretërisë së Jugosllavisë, nga viti 1918 deri në vitin 1941. Kolonizimi i Kosovës kishte një notë të theksuar kombëtare dhe bashkë me të, “elementi jokombëtar” duhej të zëvendësohej me një “element kombëtar të shëndoshë”.[1][2] Paralelisht me kolonizimin serb u zhvillua edhe procesi i shpernguljes së detyruar të shqiptarëve nga Kosova.[3] Ndërmjet viteve 1912 dhe 1941, në Kosovë u vendosën midis 60,000[4] dhe 65,000[5] kolonistë. Mbi 90% e numrit të përgjithshëm të kolonistëve ishin serbë nga pjesë të ndryshme të Jugosllavisë (përfshirë malazezët).[6]

Kolonizimi i rajoneve të reja u krye së bashku me reformën agrare. Reforma agrare synonte likuidimin e marrëdhënieve feudale dhe vendosjen e supozimeve për zhvillimin e kapitalizmit, ndërsa kolonizimi synonte ndryshimin e tablosë demografike të Kosovës në favor të serbëve.[7] Në të njëjtën kohë reforma agrare kishte edhe aspekt etno-fetar, sepse pronat e ish-pronarëve myslimanë (shqiptarë) kalonin kryesisht në duart e serbëve.[8]

Kolonizimi i Kosovës në përgjithësi konsiderohet një projekt i dështuar, sepse nuk kënaqi as shtetin, as kolonët, as vendasit (shqiptarë).[9]

Ngjarjet e lidhura me kolonizimin e Kosovës kontribuan shumë në rritjen e konfliktit serbo-shqiptar.

Kronologjia:

Rregullimet ligjore dhe abuzimet ( keqperdorimet)

Mbretëria e Serbisë më 20 shkurt 1914 miratoi Dekretin për vendosjen e “Zonave të sapoçliruara”, por zbatimi i tij u pengua shpejt nga shpërthimi i Luftës së Parë Botërore në korrik të po atij viti.[7]

Ndërmjet viteve 1918 dhe 1920, Kosova u popullua spontanisht.[27] Kolonizimi i zonave të reja rregullohet ligjërisht me Dekretin për Zgjidhjen e Rajoneve Jugore, datë 24 shtator 1920.[7] Sipas kësaj rregulloreje, prona private mund të konfiskohej me qëllim të krijimit të komplekseve të vendbanimeve, por shteti duhej ta zëvendësonte atë me tokë të së njëjtës cilësi pranë tokës së konfiskuar. Në praktikë, kjo përgjithësisht nuk respektohej.[28] Duke u hequr tokën shqiptarëve, autoritetet agrare nuk i njoftuan për të drejtat e tyre. Gjatë ndërtimit të komplekseve të kolonëve, përgjithësisht nuk u morën parasysh interesat jetësore të fshatarëve shqiptarë: në disa raste familjeve u merrej gjithçka rreth shtëpisë, kështu që ata duhej të kalonin nëpër pronën e kolonëve për të hyrë në shtëpi. Raste të tilla i vendosin si shqiptarët ashtu edhe kolonët në një pozitë të pakëndshme.[29]

Në vitin 1931, Dekreti për Zgjidhjen e Rajoneve Jugore u shndërrua në Ligj për Reformën Agrare dhe Kolonizimin, i cili u ndryshua në qershor 1933.

Zbatimi i kolonizimit dhe reformës agrare, të cilat ishin të lidhura drejtpërdrejt, ishte përgjegjësi e Ministrisë së Reformës Agrare në vitet e para. Nga viti 1929, kur ajo ministri pushoi së ekzistuari, deri në shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore në vitin 1941, kolonizimi ishte përgjegjësi e Ministrisë së Bujqësisë.[6]

Tjetërsimi i të ashtuquajturit “pasuria e madhe” kryhej nga kreu i qarkut sipas vendimit të prefektit të madh, pas së cilës shteti do të përcaktonte çmimin e blerjes së tokës “të tepërt” që do të konfiskohej për nevojat e reformës agrare.[30 ] Ish-pronarët shpesh nuk paguheshin në mënyrë adekuate dhe çështja e pagesës së ish-pronarëve shihej si një barrë për buxhetin e shtetit, veçanërisht gjatë viteve të krizës ekonomike botërore.[9]

Për të nxitur vendbanimin, shteti siguroi transport dhe materiale ndërtimi falas nga buxheti: gjashtë milionë dinarë u ndanë në vitin 1921 dhe gati 24 milionë dinarë gjatë vitit buxhetor të ardhshëm.[31] Kolonistët u përjashtuan nga taksat shtetërore për tre vjet pas zgjidhjes, dhe nga viti 1928 për pesë vjet. Pothuajse një e katërta e vendit përbëhej nga të ashtuquajturit “prona pa pronarë” që shqiptarët “i braktisën” përgjithmonë. Vetëm në territorin e Komisionit Agrare në Pejë, 1919–1939. ose 9674 ha tokë të “braktisur” përgjithmonë.[32]

Ndërmjet viteve 1918 dhe 1928, 23 ministra të reformës agrare ndryshuan, nga të cilët vetëm katër vizituan rajonet jugore.[33]

Pas joshjes së diktaturës Sestojanuar në vitin 1929, komisionerët agrar dominoheshin pothuajse ekskluzivisht nga kolonelët (Çemerikić, Dimitrijević, Branovački).[9] Puna e Komisionit të Lartë Agrare u karakterizua nga korrupsioni. Edhe pse ligji urdhëronte që toka të ndahej në mënyrë kronologjike, d.m.th. sipas radhës së paraqitjes së kërkesave, në praktikë, megjithatë, parcelat cilësore u shpërndaheshin më shpejt atyre që do të paguanin.[9] Dhe Unioni i Kooperativave Agrare të Serbisë Jugore ishte një institucion mjaft i diskutueshëm. Në vitin 1936, menaxheri i saj afatgjatë Vasa Shaletiq propozoi emigrimin e shqiptarëve nën drejtimin e Aleancës, e cila do të merrte edhe blerjen e pronave të tyre.[9] Përveç abuzimit politik, Aleanca shumë shpejt u bë simbol i korrupsionit.[9]

Abuzimet e ndryshme dhe konfiskimet e pronave private të fshatarëve shqiptarë me qëllim vendosjeje nga kolonistët, patën pasoja të këqija në marrëdhëniet midis vendasve dhe kolonëve, të cilëve iu konfiskua toka në këtë mënyrë.[7] Dokumentet e ndryshme tregojnë se autoritetet agrare kufizonin dhe konfiskonin tokat e fshatarëve shqiptarë në mënyrë të paligjshme, shpesh pa asnjë zëvendësim apo kompensim.[7] Në pozitën më të vështirë ndodheshin shqiptarët në zonat kufitare drejt Shqipërisë, ku autoritetet u përpoqën të vendosnin sa më shumë kolonë, duke besuar se kjo do të siguronte sigurinë e kufirit. Në këtë, pronat e fshatarëve shqiptarë u konfiskuan, pavarësisht nëse familjet e tyre mund të mbijetonin në atë pak tokë që u kishte mbetur.[7]

Pasojat

Si pasojë e shpërnguljës afatgjate të shqiptarëve dhe vendosjes së serbëve dhe malazezëve, ka pasur ndryshime të rëndësishme në strukturën etnike të popullsisë. Gjithashtu, për shkak të aplikimit të masave të dhunshme, marrëdhëniet ndërmjet grupeve etnike u tensionuan shumë, veçanërisht midis vendasve shqiptarë dhe kolonistëve serbë, gjë që pati pasoja në thellimin e konfliktit serbo-shqiptar.[16] Kohëzgjatja e pronave koloniste dhe shpërndarja e parregullt e tokës çuan në një ndjenjë të përgjithshme pasigurie midis kolonëve në pronat e “tyre” të patrashëguara.[9] Shumë kolonistë shitën ilegalisht tokën e fituar dhe u kthyen në vendlindje, ose ua jepnin me qira pronarëve shqiptarë[34], nga ana tjetër, disa kolonistë, kryesisht malazezë, shkaktonin rregullisht konflikte me vendasit.[36]

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Kosova iu aneksua Mbretërisë Shqiptare.

Pas përfundimit të luftës në vitin 1945, Kosova përsëri u pushtua nga “Jugosllavia Federative Demokratike” (më vonë RSFJ). Tashmë në fillim të gushtit 1945, autoritetet e reja miratuan Ligjin për rishikimin e marrëdhënieve koloniste, i cili parashikonte kompensime të caktuara për kolonistët në Vojvodinë, nga ku gjermanët danubian u dëbuan masivisht. Në shtator të po atij viti, rreth 3352 “ish-kolonistë” iu dha e drejta e kthimit në Kosovë dhe Metohi, ndërsa 306 kolonë, të cilët humbën të drejtën e kthimit, u ridrejtuan në Vojvodinë.[9]