Situata e paprecedentë e energjisë në Evropë do të përkeqësohet gjatë këtij dimri në hemisferën veriore, duke rritur gjasat e racionimit të energjisë dhe ndërprerjes së punës së termocentraleve, paralajmërojnë analistët e kësaj industrie.
Me rritjen e çmimeve të gazit natyror, që i ka bërë prodhuesit dhe familjet të përballen me fatura në rritje, disa janë të shqetësuar se sistemi i integruar energjetik i Bashkimit Evropian mund të kolapsi, me shtetet anëtare të bllokut që mundohen të mbajnë për vete sasinë e furnizimeve që kanë, duke shkaktuar një tjetër grindje të shëmtuar politike brenda BE-së.
Thierry Bros, nprofesor në Institutin Sciences Po në Paris dhe ish-ekspert i naftës dhe gazit në Ministrinë franceze të Ekonomisë, dyshon se kjo situatë mund të jetë e lidhur me qëndrimin e Kremlinit për të mos shpërndarë furnizimet shtesë të gazit natyror për klientët e BE-së. Ai thotë gjithashtu se zyrtarët rusë po kërkojnë të provokojnë mosmarrëveshje politike midis 27 vendeve anëtare të bllokut mbi furnizimin me energji dhe prodhimin e energjisë.
“Unë mendoj se kjo është ndoshta arsyeja pse Kremlini po e nxit pak më shumë këtë krizë energjetike,” tha ai në një podcast për Natural Gas World, një faqe interneti e pavarur kushtuar çështjeve globale të gazit. “Ne kemi një mekanizëm të bashkuar brenda BE-së, kështu që jemi në gjendje të mbyllim industritë diku për t’u siguruar që banorët të jenë të ngrohtë në shtëpitë e tyre diku tjetër,” tha ai.
Në kohë normale gjithçka funksionon pa probleme me mekanizmin e përbashkët energjetik të BE-së, i cili i jep përparësi familjeve mbi prodhuesit, thotë zoti Bros, i cili përfaqësoi Francën në Agjencinë Ndërkombëtare të Energjisë, ose IEA. Megjithatë, ai paralajmëron se gjatë muajve të ftohtë të ardhshëm, “mund të shohim një zbatim shumë të vështirë të këtij mekanizmi të përbashkët”. Si shembull, ai pyet: “A do të mbyllim disa industri franceze për të ngrohur gjermanët? Apo do të mbyllim disa industri gjermane për të ngrohur francezët?”
Gjigandi energjetik i kontrolluar nga shteti rus, Gazprom, është akuzuar nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë dhe ligjvënësit evropianë se nuk kanë bërë qëllimisht sa duhet për të rritur furnizimet me gaz natyror në Evropë. Në një postim në Twitter të marten, zoti Bros vuri në dukje, “Për nëntorin, eksportet ditore të gazit nga tubacionet ruse në Evropë janë deri më tani në rënie me 14% kundrejt tetorit”, që në vetvete ishte një muaj rekord i ulët.
Gazprom thotë se po përmbush të gjitha detyrimet kontraktuale ndaj klientëve të BE-së. Por zyrtarët amerikanë i janë bashkuar disa politikanëve evropianë duke i bërë thirrje Moskës të rrisë eksportet e gazit në Evropë. “Realiteti është se ka tubacione me kapacitet të mjaftueshëm përmes Ukrainës për të furnizuar Evropën. Rusia ka thënë vazhdimisht se ka furnizim të mjaftueshëm me gaz për të mundur ta bëjë këtë, kështu që nëse kjo është e vërtetë, atëherë ata duhet dhe duhet ta bëjnë atë shpejt përmes Ukrainës. ”, tha së fundmi Amos Hochstein, një këshilltar i lartë për sigurinë e energjisë në Departamentin e Shtetit të SHBA.
“Rusia ka deklaruar se ka furnizim të mjaftueshëm me gaz për të përmbushur nevojat evropiane për energji,” i tha Zërit të Amerikës një zyrtar i Departamentit të Shtetit. “Ajo mund dhe duhet të sigurojë furnizime shtesë përmes rrjetit ekzistues të tubacioneve, duke përfshirë Ukrainën. Dështimi për ta bërë këtë kërcënon sigurinë evropiane të energjisë dhe vë në pikëpyetje motivet ruse për ndalimin e këtyre furnizimeve”.
“Ne jemi të shqetësuar se furnizimi është i ulët dhe tregu është i pamjaftueshëm në krahasim me vitet e mëparshme,” shtoi zyrtari. “Nivelet më të ulëta se normale të depozitimit të gazit ilustrojnë rëndësinë e furnizimeve të diversifikuara të energjisë për të përmbushur objektivat e sigurisë energjetike të Evropës. Ne po angazhohemi aktivisht për të rritur sigurinë energjetike të partnerëve dhe aleatëve tanë evropianë.”
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë i ka bërë gjithashtu thirrje Rusisë që të rrisë eksportet e gazit. “IEA-ja beson se Rusia mund të bëjë më shumë për të rritur furnizimet e gazit në Evropë dhe për të siguruar që magazinimi të arrijë në nivelet e duhura në përgatitje për sezonin e ardhshëm të dimërit,” tha ajo në një deklaratë të fundit.
Rritjet e mëdha të çmimeve të gazit natyror po shkaktohen kryesisht nga një rritje e kërkesës për shkak të pandemisë në Azi dhe furnizimet e ulëta në Evropë, e cila në një moment muajin e kaluar pa një çmim të ri rekord të vendosur kur kontratat e shitjes me shumicë për gazin natyror në nëntor u rritën pothuajse 400 për qind që nga fillimi i vitit. Çmimet e energjisë elektrike po rriten gjithashtu sepse gazi natyror përdoret në të gjithë kontinentin për të prodhuar një përqindje të konsiderueshme të energjisë elektrike.
Disa politikanë evropianë argumentojnë se Kremlini po e përkeqëson qëllimisht krizën energjetike të Evropës si një taktikë për t’i bërë presion BE-së për të përshpejtuar çertifikimin e gazsjellësit të sapo përfunduar Nord Stream 2, i cili anashkalon Ukrainën dhe kalon nga Rusia në Gjermani nën Detin Baltik. Uashingtoni ka paralajmëruar prej kohësh se gazsjellësi Nord Stream 2 do ta bëjë BE-në edhe më të varur për nevojat e saj energjetike nga Rusia.
Por analistë të tjerë ndajnë dyshimin e zotit Bros se Kremlini po teston situatën për të parë nëse mund të krijojë rrethanat për një grindje politike mes vendeve anëtare të BE-së mbi furnizimet me energji. Ata shqetësohen se shtetet anëtare do të refuzojnë të mbyllin industritë e tyre në mënyrë që të sigurojnë që familjet në një vend tjetër të kenë energji për ngrohje.
Pavarësisht Moskës, Evropa ende do të përballet me një krizë të çmimeve të energjisë falë kërkesës globale dhe prodhimit më të ulët se sa pritej të energjisë diellore dhe të erës. Në Britani, më shumë se gjashtë furnizues të gazit natyror kanë falimentuar në dy muajt e fundit, si pasojë e rritjes së çmimeve të gazit dhe një kufizimi qeveritar mbi atë se sa mund ta kalojnë këtë rritje tek konsumatorët. Konsumatorët britanikë do të përballen me rritje të çmimeve deri në disa qindra dollarë për familje. Zyrtarët britanikë po shqyrtojnë t’u japin disa prej kompanive më të mëdha britanike të shitjes me pakicë të energjisë hua të mbështetura nga shteti për t’i ndihmuar të kapërcejnë krizën e çmimeve.
Vendet anëtare të BE-së janë të ndara se cila duhet të jetë përgjigja e tyre kolektive ndaj rritjes së çmimeve të energjisë, me disa vende që duan një rregullim rrënjësor rregullator dhe të tjerët që e kundërshtojnë fuqishëm një gjë të tillë.
Spanja ka mbrojtur reforma të gjera. Ministrja e Energjisë e vendit, Sara Aagesen Muñoz, ka bërë thirrje për një “përgjigje evropiane”. Të tjerë besojnë se shtetet anëtare duhet të krijojnë mjetet e tyre juridike të brendshme. Më shumë se 20 shtete anëtare kanë, ose po planifikojnë, mbështetje të drejtpërdrejtë të të ardhurave, ndihmë shtetërore dhe ulje të taksave për të ndihmuar bizneset dhe familjet e tyre t’i mbijetojnë stuhisë së çmimeve dhe mungesës së furnizimit.
voa