Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan i mundi lehtësisht rivalët e tij në zgjedhjet e 24 qershorit, por analistët paralajmërojnë se sfidat ekonomike dhe financiare janë kundërshtarë më të fortë për të.
Tregjet financiare reaguan pa shumë entuziazëm ndaj fitores së zotit Erdogan dhe parties së tij AKP, duke ruajtuar gjithashtu edhe kontrollin e parlamentit, megjithëse me një partner elektoral, partinë MHP. Fuqizimi fillestar i lirës dhe tregur të akisoneve, nuk zgjati shumë.
Analistët sugjerojnë se ka një ndjenjë lehttësimi që presidenca dhe shumica parlamentare nuk i kaluan një partie rivale, siç ishte parashikuar nga disa anketa. Ekonomisti Inan Demir i organizatës Nomura International tha se bllokimi politik do të kishte qenë problem.
“Për tregjtet ka rëndësi stabiliteti i konfiguaracionit politik në mënyrë që presidenti të ketë hapësirë të funksionojë, pa iu dashur të hase bllokimin e një shumice parlamentare kundërshtare në çdo hap, duke shmangur kështu mundësinë e zgjedhjeve të parakohëshme”, tha zoti Demir.
Ai shton se për tregjet, më e rëndësishmja është aftësia e presidentit për të përballur sfida urgjente ekonomike.
Në dy vitet e kaluara, zoti Erdogan ka përdorur programe masive shpenzimesh për të konsoliduar ekonominë, duke e çuar ritmin e rritjes në mbi 7 për qind në vit. Para zgjedhjeve të qershorit, shpenzimet u rritën edhe më shumë me pagesa që kapnin shumën e miliarda dollarëve për pensionistët, si edhe anghazhime të tjera të shtrenjta.
Agjencitë ndërkombëtare që japing vlerësimet për gjendjen financiare dhe FMN-ja kanë paralajmëruar vazhdimisht se ekonomia turke po acarohet, duke rritur inflacionin dhe duke rrezikuar një kolaps. Këto shqetësime shkaktuan një rënie drastike të vlerës së lirës muajin e kaluar, ndërsa investitorët barktisën tregun turk. Normaliteti u kthye vetëm nga rritja urgjente e përqindjes së interesit, ndër nivelet më të larta në botë.
Pas zgjedhjeve, presioni ndaj zotit Erdogan për të ribalancuar ekonominë, është rritur. “Politika në këtë drejtim do të jenë kyç për të rikthyer besimin tek ekonomia dhe për të rritur garancitë tek aftësia e Turqisë për të siguruar fondet e nevojshme për defiçitin e thellë dhe për të përmbushur detyrimet pët të lartë borxhet”, shkruante agjencia e monitorimit të kreditit, Moody.
Turqia merr hua mbi 15 miliardë dollarë çdo muaj nga tregjet globale për të përmbushur detyrimet financiare.
“Erdogan përballet me një dilemë: Balanca e jashtme e ekonomisë turke kërkon politika konvencionale, paketa të rrepta ekonomike, reforma strukturore. Por balanca e brendshme kërkon politika për rritjen e shpenzimeve. Erdogan është në pozitë të vështirë”, thotë analisti politik Atilla Yesilada i grupit “Global Source Partners”.
Zoti Erdogan mund të mos marrë masa të rrepta ekonomike dhe të vazhdojë me shpenzimet, nga frika se ekonomia turke mund të shkojë drejt recesionit.
Hapësira për manovrim mund të kufizohet më tej sepse partisë së tij AKP, i duhet mbështetja e partisë MHP për të siguruar shumicën. Megjithëse presidenti turk ka tani kompetenca të zgjeruara me rizgjedhjen e tij, parlamenti duhet të ratifikojë buxhetin. MHP është shprehur me forcë kundër masave shtrënguese.
Analistët parashikojnë që recesioni mund të ndodhë në vjeshtë me fundin e sezonit të turizmit.
Analistët parashikojnë gjithashu se reforma është jetike për të fituar besimin e tregjeve financiare tek aftësia e tij për të drejtuar ekonominë. (voa)