Kriza financiare dhe ekonomike në BE ka dëmtuar vendet e Ballkanit Perëndimor. Varësia e fortë nga BE dhe deficitet kombëtare lënë shumë pak hapësirë për përmirësimin e situatës.Para krizës ekonomike në BE bankat greke ishin një faktor i rëndësishëm financiar në Balkan. Në më shumë se 1900 degë punësoheshin rreth 23.000 punonjës dhe angazhoheshin me 70 miliard ë euro. Me 15% të kapitalit të të gjitha bankave në Ballkan krahas institucioneve financiare austriake dhe italiene ata ishin një pikë e rëndësishme e ekonomisë vendase. Në to mund të merrje kredi. Pesë vjet pas krizës financiare dhe ekonomike në Greqi, situata ka ndryshuar, vlerëson Franz-Lothar Altmann, profesor për studimet evropiane në universitetin e Bukureshtit. Bankat greke për shkak të mungesës së mjeteve financiare në Greqi, janë të detyruara të tërheqin gjithnjë kapitalin nga vendet fqinje. „Në këtë mënyrë rritet vështirësia me kreditë në vendet e Ballkanit.”
Ndërlidhje të ngushta BE-Ballkan Perëndimor
Por kjo nuk është e keqja e vetme për rajonin. Me të vërtetë Ballkani perëndimor po e ndjen të gjithë peshën e krizës ekonomike dhe financiare të BE. Shkak për këtë është gërshetimi i ngushtë ekonomik me BE. Dy të tretat e tregtisë së vendeve të Ballkanit perëndimor kryhet me shtetet e BE. Rënia e eksporteve, e investimeve të huaja dhe remitancave të emigrantëve, aq të rëndësishme, kanë çuar në një zhvillim negativ, ose fare të pakët. Pasojat për njerëzit janë katastrofale. Rreth një e treta e popullsisë në Ballkanin Perëndimor jeton në varfëri, papunësia ka arritur standardet greke, emigrimi po shtohet.
Pikërisht këtij fati deshi t’i shpëtonte ky rajon, kur u orientua drejt BE. Tani ai duhet të përjetojë, se është BE, ai që e ka bërë krizën e tij krizë të vendeve të Ballkanit Perëndimor, vlerëson Milica Delevic, zëvendëssekretare e Përgjithshme e Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim në Bruksel. Kjo deklaratë në një konferencë ndërkombëtare të Shoqatës së Europës Juglindore dhe fondacionit Friedrich-Ebert në Berlin mbeti e padiskutueshme.
Aprovim gjeti edhe përfundimi i zonjës Deleviç, se kriza do të ketë si rrjedhim që BE të fokusohet në përballimin e krizës së tij ekonomike dhe financiare. “Për aq kohë sa je shumë i zënë me një çështje të rëndësishme”, tha zonja Delevic, “ke pak kohë për të çuar përpara diçka tjetër.„ Këtë proces nuk mund ta influencojnë vendet e Ballkanit Perëndimor. Por ata mund të përpiqen, për ta shfrytëzuar situatën si shans për reforma strukturore. Pasojat e krizës së importuar janë shumë të rënda, sepse rajoni vazhdon të vuajë nga deficitet strukturore.

BE duhet të vërë kushte më të rrepta
Rëndësi për zhvillimin ekonomik ka niveli i lartë arsimor. Pikërisht ky është i ulët në vendet e Ballkanit Perëndimor në krahasim me vendet evropianoperëndimore, thotë Gerald Knaus kryetar i Think Tank „European Stability Initiative”. Edhe numri i madh i universiteteve që nga kthesa politike nuk ka sjellë ndonjë dobi. E njëjta gjë mund të thuhet për trajnimin profesional. Shkollat profesionale në vendet e Ballkanit Perëndimor konsiderohen gati kudo si shkolla “të të dështuave”. Knaus konstaton, se arsimi dhe trajnimi profesional duhet të varen nga nevojat e ekonomisë, me qëllim që sipërmarrjet të jenë në gjendje, për të prodhuar produkte, që mund të eksportohen. Kjo presupozon, se elitat politike dhe arsimore të këtyre vendeve duhet ta kenë të qartë, se në cilat fusha do të lëvizë vendi i tyre në 10, 15 vitet e ardhshëm dhe në cilat do të mbetet në vend. Ky vizion mungon.
Në bisedat e tij të shumta në këtë rajon Gerald Knaus ka krijuar përshtypjen se jo vetem në mesin e elitës politike, por edhe në administratë ka një “qëndrim armiqësor ndaj sipërmarrjeve”. Një qëndrim i tillë nuk krijon besim për investorët për t’u angazhuar në Balkanin perëndimor. Kjo vlen të thuhet edhe për sipërmarrësit, që vijnë nga rajoni dhe që janë aktivë jashtë vendi. Ata druhen që t’i hyjnë rrezikut për të investuar në pylltari në Bosnje, në industrinë tekstile në Shqipëri, ose në industrinë ushqimore në Maqedoni. Një rol të rëndësishëm për të ndryshuar këtë koncept mund të luajë BE. Ai mendon Knaus, duhet të përcaktojë shumë më qartë se sa deri tani, se çfarë duhet të bëjë një administratë, që rregullon ekonominë në nivel evropian. Raportet e përvitshme të progresit për kandidatët për anëtarësim në BE duhet të jetë më konkretë dhe më kritikë në këtë drejtim. Kjo do t’i ndihmonte vendet e Ballkanit për të ndërtuar një ekonomi konkurruese të orientuar nga eksporti. (dw)

Në muajin maj qeveria malazeze propozoi një koncept të ri bashkëpunimi mes vendeve të Ballkanit Perëndimor, ku do të përfshihet Mali i Zi, Serbia, Kosova (në bazë të rezolutës 1244 të KS të OKB dhe sipas parimit të neutralitetit ndaj statusit), Shqipëria, Maqedonia, Bosnja dhe Hercegovina. Të gjashtë vendet, duke iu referuar nismës së ministrit të jashtëm malazez, Igor Luksiç, do të ecnin me një hap drejt integrimit euro-atlantik. Inisiativa e Malit të Zi, që sipas shumë 35ve ballkanike të kujton një model të vjetër tashmë të shpërbërë, atë të ish-Jugosllavisë, do të diskutohet të enjten në Nju Jork, ku po zhvillohet Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara.

Inisiativa parashikon krijimin e një parlamenti me 10 përfaqësues nga çdo shtet dhe policie të përbashkët të gjashtë vendeve të Ballkanit. Kjo do të quhet “BalPol” dhe detyra e saj kryesore është lufta kundër korrupsionit, krimit të organizuar dhe emigracionit të paligjshëm. Dokumenti, në formën e një “letre pune”, iu është dorëzuar qeverive të vendeve që parashikohen të jenë pjesë e kësaj inisiative. Diskutimi i vetëm zyrtar rreth saj, siç mësohet, është bërë më 16 korrik në Përzhno, ku kanë marrë pjesë përfaqësuesit e Ministrive të Jashtme të Serbisë, Malit të Zi, Maqedonisë, Bosnjes dhe Hercegovinës, Shqipërisë dhe Kosovës, në nivel drejtorësh politikë, të cilët kanë shprehur pëlqimin e tyre për nismën e Podgoricës.

Reagimet kanë qenë të shumta rreth kësaj dhe shumë analistë sugjerojnë fillimisht përmirësimin e bashkëpunimit në fusha si: ekonomia, kultura, energjitika dhe më pas zbatimin e këtyreve ideve. Mali i Zi, që është iniciator i nismës, argumenton se përmes unionit, vendet e Ballkanit Perëndimor do ta kenë më të lehtë rrugën drejt BE-së deri në anëtarësim të plotë.

Komentet kanë qenë të shumta, madje ka patur nga ata që e kanë cilësuar nostalgji për ish-Jugosllavinë e dikurshme, por për Podgoricën kjo është një tezë e gabuar sot në 2013-ën.

Bushati: Shqipëria, qasje të kujdesshme

“Nesër do të ketë një takim të posaçëm të ministrave të vendeve respektive për këtë çështje. Iniciativat rajonale shpesh duartrokiten nga partnerët ndërkombëtarë, por nga ana tjetër Shqipëria do të jetë një qasje të kujdesshme pasi të tilla iniciativa në rajon janë të shumta. Duhet të shohim efektivitetin e tyre në përmirësimin e jetës së qytetarëve”, deklaroi ministri i Jashtëm i Shqipërisë, Ditmir Bushati, në një lidhje telefonike me Top Channel.

Më tej, Bushati shtoi: “E rëndësishme për ne është që nisma të tilla të mos izolojnë vendet që nuk janë anëtare të BE-së. Në këtë kontekst do të jetë edhe përgjigja jonë për këtë nismë.” (tch)

Në Republikën Serbe të Bosnjë Hercegovinës mijëra njerëz kanë dalur në rrugë për ta pritur ish-liderin kryesor politik të serbëve të Bosnjë Hercegovinës gjatë luftës, Momçillo Krajishnik, i cili ishte i dënaur për krime të luftës. Mbështetësit e tij e pritën atë me flamuj serbë dhe duke kënduar këngë nacionaliste serbe, derisa Krajishniku, 68 vjeçar, u kthye mbrëmë vonë në Pale, afër Sarajevës.

Ai ishte arrestuar në vitin 2000 dhe ishte dënuar nga Gjykata e Hagës për Krime të Luftës për ish-Jugosllavinë, për persekutimin dhe dëbimin me forcë të jo-serbëve dhe për krime kundër njerëzimit, gjatë luftës në periudhën 1992-95.

Krajishnik ishte dënuar me 27 vjet burg, por dënimi ishte reduktuar pas ankesës, kështu që atij i është garantuar lirimi nga një burg në Britani.

Momçillo Krajishnik ishte aleat i afërt i ish-liderit politik të serbëve të Bosnjës, Radovan Karaxhiq, i cili aktualisht është në Hagë, ku po vazhdon procesi kundër tij për akuza për gjenocid dhe krime të tjera. (rel)

Udhëheqësi komunist i Shqipërisë, Enver Hoxha planifikonte sulm ushtarak ndaj Jugosllavisë pas vdekjes së Josip Broz Titos, shkruan e përditshmja kroate, “Jutarnji List”.Sipas kësaj të përditshme, udhëheqësit komunistë të Shqipërisë, planifikonin, në takimet e tyre të fshehta në fund të viteve 70-të dhe në fillim të 80-tave, operacion ushtarak ndaj Ish SFRJ-së, të quajtur “Shpërthimi”.

Plani ishte, që pas vdekjes se Titos (që, sipas tyre, në Jugosllavi do të fillonin klanet e brendshme për pushtet), me aksion të shpejt të ushtrisë shqiptare ta merrnin Kosovën, por edhe pjesë te Maqedonisë dhe Malit të Zi ku shqiptarët përbënin shumicën e popullsisë.

Kjo është bazuar në arkivat shqiptare dhe ruse, pastaj procesverbaleve te mbledhjeve të Politbiros së Partisë së Punës së Shqipërisë, si dhe dorëshkrimeve të ministrit të atëhershëm të Mbrojtjes, Veli Lakaj, në tekstin me të ri i ka përmbledhur historiani rus, Artjom Ulunjan, analist për Lëvizje Komuniste te shekullit 20 në Ballkan.

Ulunjan, anëtar i Institutit për histori në Akademinë ruse të Shkencave, në numrin e janarit të revistës akademike “Slavjanovedenje”, ka botuar tekstin “Operacioni i fshehtë ‘Shpërthimi': Si bëhet gati Enver Hoxhaj për ‘kaosin pas Titos'”.

Edhe pse Ulunjan shkruan se edhe më herët, në mënyrë sporadike dhe jo të plotë (kryesisht në intervista të ish zyrtarëve komunist shqiptar) janë paraqitur informacione për operacion të fshehtë, tash nga burime arkivore është konfirmuar se Enver Hoxha ka qenë i fiksuar me atë se cfarë do të ndodh me Jugosllavinë pas Titos.

Ka qenë i bindur se atje do të ketë luftë të përgjakshme për pushtet ndermjet forcave proruse dhe atyre proamerikane.

Siç thuhet, Hoxha njëkohësisht ka qenë i brengosur për regjimin e tij, por ethshëm ka menduar se si nga tërë kjo situatë të nxjerrë aq sa mundet, sipas mundësive, ta rimarr Kosovën.

Enver Hoxha këtë plan ia kishte besuar udhëheqësve më të besuar të tij në fillim të dhjetorit të vitit 1977. Ky ishte fillimi i përgatitjeve serioze në rast të vdekjes së Titos. Ishin shqyrtuar të gjitha mundësitë për fqinjin e fuqishëm.

Ulunjan thotë se pikërisht Kosova është njëra nga arsyet e mundshme që Shqipëria ishte vendi i vetëm që nuk e nënshkroi aktinin e Samitit të Helsinkit në vitin 1975, me të cilin definoheshin kufijtë e Evropës së Re.

Ulunjan përmend raporton e ministrit shqiptar të Punëve të Brendshme, Kadri Hazbiu nga nëntori i vitit 1977, në të cilin, “për herë të parë dhe të vetme” në një dokument të rëndësishëm të regjimit të Hoxhës përmendet “se Qeveria e Shqipërisë mbështetë bashkimin e të gjithë shqiptarëve”.

“Ne me të gjitha forcat mbështesim kosovarët. Dhe ne jemi për atë që ata të bashkohen me Shqipërinë, sepse kjo do të siguronte unitet kombëtar”, shkruante Hazbiu.

Hoxha theksonte se “nuk duhet kursyer mjetet për Kosovën, sepse herët apo vonë kjo do të shpaguhet në të ardhmen”. Pikërisht për këtë në vitin 1978 në strukturën e CKAPR themeloi Byronë e propagandës ndërkombëtare, të cilën e quajti Byroja për Kosovën.

Bjellorusia mbështet “sovranitetin dhe integritetin territorial të Serbisë” si dhe “arritjen e një zgjidhjeje gjithëpërfshirëse për Kosovën”, ka thënë presidenti i Bjellorusisë, Aleksandr Lukashenka, pas takimit në Minsk me homologun serb, Tomisllav Nikolliq.Falënderoj Bjellorusinë për qëndrimin parimor ndaj Kosovës, ka thënë në anën tjetër Nikolliq, transmetojnë 35t serbe.

Nikolliq po ashtu ka thënë se vendi i tij “angazhohet në respektimin e së drejtës ndërkombëtare dhe të Kartës së Kombeve të Bashkuara”.

“Vërtet vlerësojmë mbështetjen e të gjithë miqve tanë. Falë kësaj mbështetjeje, ne mund të mbrojmë shtetësinë tonë dhe dinjitetin”, është shprehur Nikolliq.

Ai ka qëndruar sot në Minsk, ku me zyrtarët bjellorusë ka nënshkruar disa marrëveshje bashkëpunimi.

Serbia ka nominuar zyrtarisht ministrin e saj të Jashtëm, Vuk Jeremiq, për postin e presidentit të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara.Siç raportojnë 35t serbe, detyra e tij do të ishte “të planifikonte sesionin e Asamblesë së Përgjithshme, të përcaktonte rendin e ditës, të propozonte misionet paqeruajtëse, nismat ndërkombëtare e të tjera”, transmeton REL.

Kandidaturën për presidencën e radhës së këtij mekanizmi duhet ta përcaktojë rajoni i Evropës Lindore.

Funksionin e presidentit aktual të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së e mban përfaqësuesi i Katarit, Nasir Abdulaziz al Nase. (rel)

Zyrtarë të qeverisë serbe kanë nisur diskutimet me një delegacion të Fondit Monetar Ndërkombëtarë, ndërsa kërkojnë një hua tjetër të gatshme në rast nevoje për vendin e tyre.Kryeministri serb Mirko Cvetkovic u takua sot në Beograd me një delegacion të kryesuar nga Alber Jaeger. Të dy ranë dakort se një kufizim i rreptë i buxhetit dhe shkurtimi i shpenzimeve në të gjitha nivelet e qeverisjes janë të domosdoshme.
Serbia shpreson të arrijë një marrëveshje për një hua paraprake prej 1,4 miliardë dollarësh.
Delegacioni i FMN-së do të qëndrojë në Serbi deri në 30 gusht. Bisedimet do të përfshijnë rishikimin e buxhetit të vitit 2011 si dhe një projektbuxhet për vitin 2012. (voa)

Autoritetet malazeze kanë nisur me zbatimin e ligjit penal, të miratuar një vit më parë. Ato kanë nisur edhe aksionin e konfiskimit të pasurive të shefave të bandave kriminale dhe anëtarëve të familjeve të tyre.Ligji i ri penal është miratuar para një viti dhe ka nisur të aplikohet vetëm pas kritikave të shumta të qarqeve perëndimore, për mungesë lufte të mirëfilltë kundër kriminalitetit dhe korrupsionit në Mal të Zi. Për të ndihmuar autoritetet malazeze, në Podgoricë kanë ardhur edhe ekspertë amerikanë për luftë kundër drogës. Kjo bëri që të ngrihet edhe aktpadia e parë kundër bosit të heroinës Safet Kaliq dhe bashkëshortes dhe vëllaut të tij. Ndërkohë që aktpadia është ngritur edhe kundër Dushko Shariqit, vëllait të bosit të kokainës Darko Shariq, si dhe partnerit të tij afarist Jovica Lonçar. Ata dyshohen për larjen e parave të pista në vlerë prej rreth 30 milionë euro të fituara nga shitja e drogës.

Pasuria e kriminelëve më shumë se 100 milionë euro
Por pasuria e tyre në Mal të Zi llogaritet me më shumë se 100 milionë euro. Ata kanë me qindra hektarë tokë, objekte afariste, objekte banimi, hotele dhe diskoteka shumë të bukura dhe aksione në sipërmarrjet e shtetit. Për pasurinë e konfiskuar të klaneve Shariq dhe Kaliq do të kujdeset tani drejtoria për pasurinë shtetërore në Mal të Zi, respektivisht ekipet e specializuara që merren me këto punë.
Ish ministri i Drejtësisë në Mal të Zi Dragan Shoq thotë se procedura e konfiskimit të pasurisë do të zgjasë me muaj të tërë, sepse gjykatat duhet të dëshmojnë se kjo pasuri me të vërtetë është arritur përmes aktiviteteve kriminale dhe punëve të pista. Për Deutsche Wellen ai thotë se është shumë me rëndësi që ligji të aplikohet edhe ndaj anëtarëve të familjeve të kriminelëve.
“Masat tani po aplikohen ndaj shumë personave. Duhet shikuar se çfarë ka bërë Serbia kur është në pyetje pasuria e Shariqëve, por edhe në rastet e mëparshme”, pohon Shoq.

Duhet shikuar përvojat e Serbisë
Përvoja e Serbisë ka dëshmuar se për luftimin e korrupsionit dhe kriminalitetit të organizuar nuk mjafton vetëm dënimi me heqje lirie i kriminelëve dhe anëtarëve të bandave, në qoftë se nuk bëhet konfiskimi i pasurisë së tyre. Organizatat kriminale e shtojnë influencën e tyre ekonomike dhe politike pikërisht përmes parave dhe pasurive. Për shembull, hotelet e Safet Kaliqit, i cili në Mal të Zi deri vonë është trajtuar si një biznismen i shquar, janë hapur prej ministrave në kabinetin qeveritar të Millo Gjukanoviqit. Prej 4 gushtit Kaliqi kërkohet prej Interpolit, ndërkohë që Darko Shariqi kaherë është në listën e të kërkuarve.
Autoritetet e Malit të Zi tani po përpiqen të bindin Brukselin se janë duke luftuar në mënyrë të denjë kriminalitetin, me qëllim që të fillojnë negociatat për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Shefi i Këshillit për buxhet dhe financa në Kuvend, Aleksandar Damjanoviq thotë se Mali i Zi e ka të qartë se çfarë duhet të bëjë: “Ne nuk duhet të presim që dikush të na shtyjë drejt Evropës. Duhet të shkojmë vet në këtë drejtim. Ne po përpiqemi që këtë ta bëjmë me vepra dhe me sjellje të përgjegjshme ndaj obligimeve që kemi.”
Damjanoviq pohon se vullneti dhe gatishmëria e autoriteteve malazeze më së miri mund të dëshmohen me vazhdimin e luftës kundër bosëve të krimit të organizuar. Tani duhet shikuar aktivitetet e paligjshme që janë bërë në privatizimin e kombinatit të aluminit në Podgoricë dhe fabrikës së metaleve në Nikshiq. (Mustafa Canka / Bahri Cani)