“Unë nuk jam Gruevski, LSDM nuk është VMRO” – i trembur se dalngadal po i del boja, pa i’u skuqur fytyra, deklaroi kryeministri Zaev në një tubim me qytetarët në Tetovë. Dhe me këtë ua bëri të qartë shqiptarëve këndvështrimi i tij për drejtësi kur janë në pyetje shqiptarët, si i konsideron dhe si i parapëlqen ai shqiptarët.

Duke dënuar vetëm periudhën e qeverisjes së VMRO, duke mos u distancuar qartë dhe duke mos kërkuar falje për të kaluarën plot krime ndaj shqiptarëve nga ana e LSDM,  u bë bashkëpërgjegjës për këto krime.

Me kete deklaratë në veçanti, e me politikën e tij në përgjithësi, kryeministri Zaev i ofendoi shqiptarët duke i konsideruar si një popull “i trashë” që harron dajakun dhe krimet, dhe nuk kupton hilen. Z. Zaev do t’i pëlqente që shqiptarët të harrojnë faktin se LSDM është pëgjegjëse për një sërë krimesh ndaj shqiptarëve, ne qeverisjen e saj gjatë periudhes 1992 – 1998. Krime që fillojnë me ngjarjet e Bit Pazarit në vitin 1992 , kur  katër shqiptarë u vranë nga policia e 14 të tjerë mbetën me lëndime të rënda, u arrestuan dhe u torturuan rreth 250 të tjerë dhe u bastisën dhjetëra shtëpi. Krime që vijuan me “Aferën e armëve” më 1994, kur pushteti i udhëhequr nga po kjo parti pasi organizoi vet “forca paraushtarake“ me ndihmen e bashkëpunëtorëve të tij në PPD-në e atëhershme,  burgosi me qindra shqiptarë, një nga të dënuarit madje humbi jetën nga keqtrajtimet dhe rrahjet e policisë, e qindra të tjerë ikën jashtë shtetit për t’i shpëtuar keqtrajtimeve dhe burgosjeve. Kriza e sajuar me refuzimin e njohjes së Universitetit të Tetovës që solli protestat  me 1994 kur  policia, nen urdherat e LSDM në pushtet, rrahu barbarisht protestuesit që kërkonin themelimin e Universtitetit  dhe me këtë rast vrau dhe një të ri shqiptar.  Ngjarjet e Gostivarit me 1997 kur policia, nën urdhërat e LSDM, në marreveshje me PPD-në, thjesht ekzekutoi pa gjygj, mu në mes të qytetit, në pikë të ditës, tre të rrinj te paarmatosur qe protestonin pa dhunë, dhe ushtruan dhunë çnjerëzore në mbi njëmijë qytetaret shqiptare te Gostivarit, mu në qender te Gostivarit, gjatë gjthë natës pas protestave.

Edhepse kryeminstri Zaev mundohet t’i iki përgjegjësisë dhe t’a shfrytëzojë rastin e Sopotit si armë për t’a luftuar VMRO-në, e cila vërtetë i la shqiptarët e Sopotit të vazhdojnë të vuajnë dënimin me burg, edhepse kishte dijeni për pafajësinë e tyre, por skenaristët e vërtetë ishin pikërisht  “ekspertët” e Sigurimit Shtetëror nën urdhërat e  LSDM (gjatë qeverisjes së dytë 2002 – 2006) që inskenuan procesin e montuar gjyqësor për rastin e Sopotit në vitin 2003. Ishin pikërisht kuadrot Sigurimit Shtetëror që sot enden të lire nëpër institucionet e shtetit të udhëhequr nga LSDM që ushtruan tortura mesjetare mbi  deshmitarët,  për të siguruar dëshminë e rreme me të cilën dënuan shqiptarët e pafajshëm të Sopotit me 150 vite burg.

Shqiptarët e kuptojnë shumë mirë lojën e kryeministrit Zaev dhe puthadorëve shqiptarë të tij, për ta paraqitur VMRO-në si përgjegësen e vetme për krimet ndaj shqiptarëve e me këtë LSDM-në si shpëtimtare.  Por nëse përgjegjësia e VMRO në kohë shkon jo më herët se 1998, LSDM si trashëgimtare e drejteperdrejte e partisë komuniste te Maqedonise e më vonë Lidhes Socialiste të Maqedonisë, duke mos u distancuar nga kjo periudhë dhe duke mos kërkuar falje shqiptarëve për këtë periudhë të erët, mban përgjegësine për padrejtësit, terrorin dhe krimet makabre ndaj shqiptarëve që filluar menjehere mbas “çlirimit” më 1945. Nën moton e të ardhmes së ndritur socialiste për të dy popujt, u pushkatuan, u prenë kokat dhe u dogjën të gjallë jo vetëm ata që luftuan kundër hordhive komuniste sllave, por edhe vet komunistët shqiptarë, bashkëfajtorët e tyre në krimet ndaj popullit shqiptar.

Shqiptarët e dine shumë mire se, mu padrejtësia ndaj shqiptarëve e solli partinë e z. Zaev në pushtet, që shqiptarëve u solli përsëri padrejtësi. Padrejtësia ndaj shqiptarëve i siguroi partisë së z. Zaev, 50.000 vota të shqiptarëve, të cilëve BDI e kriminalizuar ua solli jetën  në maje të hundës.  Mu për këtë, z. Zaev duke ditur të kaluarën e tyre kriminale dhe me ktëtë vleren e tyre si shërbëtorë besnik, i mbajti të njëjtët në qeveri, i vetedijshëm se BDI mund t’u sjelli akoma vota shqiptarësh në të ardhmen, qoftë si vota për BDI-në në shërbim të LSDM, por edhe drejtpërdrejt për LSDM, si  vota revolte dhe dëshpërimi ndaj BDI.

I bindur që gjeti formulën e nënshtrimit të shqiptarëve, z. Zaev nuk u mjaftua me kaq, por vazhdoi që në qeverinë e tij të mbledhi akoma parti të tjera shqiptare dhe shqiptarë të krimit. Prandaj, në qeveri përfshiu edhe partinë/firmë  private të Menduh Thacit, edhepse ky kërcënoi paraardhësin e tij në LSDM me “fisin e tij”, mjafton që ishte bashkëpunëtor “besnik deri në vdekje” i Mijalkovit, e me këtë, sot edhe i vet z. Zaev..

Kryemnistri Zaev dhe bashkëpunëtorët e tij parapëlqejnë shqiptarët fundamentalistë e mundësisht edhe ekstremistë islamik, kultura e vetme e të cilëve do të ishin xhamitë dhe mevludet. Ai parapëlqen shqitparët të zhveshur nga identiteti kombëtar dhe të veshur me petkun e fundamentalizmit dhe ekstremizmit islamik, për të patur më të lehtë si dhe përkrahjen e perëndimit gjatë diskriminimit dhe nënshtrimit të tyre.  Mu për këtë zgjodhi pikërisht krahun ekstremist të Lëvizjes Besa, atë të “Abisë” të Katarit, të Qendrës së Civilizimit Islam,  për t’ua dhënë Ministrinë e kulturës. Kështu,  në vend që të investigonte synimet e dyshimta për interes të vendeve të treta dhe prejardhjen e dhjetëra milionë dollarëve të dyshimta në duart e “Abisë”, që sipas mediave vijnë nga Katari dhe Truqia,  u dha edhe pjesë të pushtetit ne duart e tyre, në mënyrë që të përhapin edhe më shumë e më lehtë ndikimin e tyre tek shqiptarët përmes elementëve të tjerë destruktivë dhe të dyshimtë, fondacioneve, teqeve etj.

Pavarësisht broçkullave të kryeministrit Zaev për drejtësi për të gjithë, shqiptarët e dine shumë mire se i gjithë aparati i shtetit të cilin e udhëheq z. Zaev merr frymë dhe ushqehet me padrejtesinë ndaj shqiptarëve, ashtu siç ishte dhe në kohën e sundimit të VMRO, e edhe në kohën e sistemit monist.  Padrejtësia gjen hapsirë në vet kushtetutën e IRJM dhe regullimin unitar, të cilin kryeministri Zaev e mbron me aq ngulm.

Lufta e 2001 ishte një revoltë ndaj zullumit të trashur, si nga qeverisja e VMRO ashtu dhe nga qeverisja e LSDM, dhe ndodhi pikërisht kur paraardhësi i z. Zaev mendoi se kishte gjetur forumulën për nënshtrimin e shqiptarëve.  Deklarimet, strategjitë dhe veprimet e tij, të njëjta me ato të paraardhësve të tij kur janë në pyetje shqiptarët, na çojnë drejt përfundimit se z. Zaev nuk nxori mësim nga e kaluara, gjë që brengos më së shumti. (Afrim Fanda)

Ndonëse ndryshimi i kufijve në Evropë, sidomos në Gadishullin Ilirik, paraqitet si diçka e palejuar dhe e papranueshme, ndryshime të kufijve në këtë kontinent kanë ndodhur në të kaluarën dhe po ndodhin edhe sot. Mjafton të përmendim ribashkimin e dy ish shteteve Gjermane në një shtet (atë Federale dhe Demokratike) më 1990; shpërbërjen e Çekosllovakisë dhe krijimin e dy shteteve të reja, atë të Çekisë dhe Sllovakisë më 1992; shpërbërjen e Jugosllavisë dhe krijimin e gjithë atyre shteteve të reja që filloi më 1992 me njohjen e Sllovenisë, Kroacisë dhe Bosnjës, vazhdoi me njohjen e IRJM më 1993, Malit të Zi më 2006, dhe vazhdon akoma sot e kësaj dite me ndryshimin e imponuar të kufirit të Kosovës në pjesën me IRJM, Malin e Zi, e një zot e di se si do të vazhdojë me Serbinë.
Kufijtë dhe ndryshimi i tyre, varësisht nga interesat e fqinjëve, shteteve që i mbështesin ata dhe në përgjithësi aktorëve të tjerë të rëndësishëm, herë demonizohen, e herë relativizohen për të dekurajuar iniciativat për ndryshim të kufijve me premtimin e integrimit në BE, ku shqiptarët do të bashkoheshin në Evropën pa kufi. Por, shembulli i Katalonasve provon se anëtarësimi i Spanjës në BE, e me këtë edhe i Katalonisë si pjesë e Spanjës, nuk i ndihmoi Katalonasit në realizimin e ëndrrës së tyre për t’u pavarësuar nga Spanja. Përkundrazi, tani ata kishin kundër gjithë shtetet anëtare të BE, të cilat u rreshtuan në krah të Spanjës, kundër pavarësimit të Katalonisë nga Spanja.
Slogani i shumëpërdorur nga klasa politike shqiptare (sidomos asaj në pushtet) se “shqiptarët do të bashkohen, por vetëm në BE pa kufi” nuk jep përgjigje se çfarë do të ndodhte me shqiptarët nëse BE do të shpërbëhej? Çfarë do ndodhte me shqiptarët “e bashkuar në BE” nëse IRJM ose Serbia ose Mali i Zi do të vendosnin të dalin nga BE, ashtu siç ndodhi me Britaninë?
Sidoqoftë, çështja shqiptare, mbetet patatja e vetme e nxehtë në duart e aktorëve politikë të rëndësishëm, SHBA dhe BE, që për momentin duket si krizë e mirëmenaxhuar me ndihmën dhe angazhimin e të gjithë faktorëve të implikuar, përfshirë këtu shumicën e klasës politike shqiptare. Bile akoma më shumë, sot e kësaj dite, territoret e copëtuara të shqiptarëve të ndara në mes të shteteve sllave dhe Greqisë, konsiderohen si akoma të përdorshme për të kënaqur më të fortët dhe për të mbajtur balancat gjeopolitike në këtë pjesë të Evropës, sidomos me Rusinë.
Ndonëse diskutimi mbi nevojën dhe domosdoshmërinë e ndryshimit të kufijve dhe bashkimit të shqiptarëve paraqitet si tabu temë, duket sikur e drejta për të diskutuar mbi këtë çështje është e rezervuar për ata që ofrojnë pa fund argumenta kundër, me qëllim për të mbajtur nën kontroll dhe parandaluar çdo nismë në këtë drejtim. Në këtë funksion janë dhe qëndrimet dhe deklarimet e disa ambasadorëve të huaj në Shqipëri dhe Kosovë lidhur me çështjen e bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, si dhe deklarimet një pjese të klasës politike shqiptare, sidomos asaj në pushtet.
Ndër më jodiplomatikët, më ofendueset dhe njëkohësisht më idiotesket, mund të veçojmë deklarimin e ambasadorit norvegjez në Prishtinë dhe Tiranë, z. Jan Braathu. Ky ambasador duke komentuar deklaratën e asaj kohe të kryeministrit Edi Rama për mundësinë e bashkimit Shqipëri-Kosovë, në një fjalim për studentët, sugjeroi shqiptarëve në të dy anët e kufirit artificial “të jetojnë si dy vëllezër, por në shtëpi të ndara”, duke cituar fjalët e presidentit përcares Ibrahim Rugova, i cili përveç këtyre qëndrimeve përçarëse, shqiptareve u la si trashëgimi politike një parti politike kriminale, të pamoralshme dhe jodinjitoze dhe trashëgimi biologjke politikisht po aq të pamoralshme dhe kriminale. “Në momentin që Kosova do t’i bashkohet Shqipërisë, Prishtina nuk do të jetë kryeqytet i Shqipërisë së Madhe… e me pas do të lindte problemi mes Jugut dhe Veriut të Shqipërisë…”, vazhdoi ky ambasador mesazhin përçarës, për të cilin do të shpallej “persona non grata” në çdo shtet normal që mbron interesin dhe dinjitetin e qytetarëve të vet! Me të tilla deklarata, nuk mbeti mbrapa as ambasadorja franceze në Kosovë, Maryse Daviet me mesazhin po aq përçarës dhe ofendues për shqiptarët, se e do flamurin kuq e zi, por vetëm në Shqipëri.
Joshja e shqiptarëve të Kosovës nga ana e ambasadorit amerikan Delawie me liberalizimin e vizave për të votuar faljen e territorit Malit të Zi, ngjashëm me dhurimin e pasqyrave në këmbim të tokave të indianëve të Amerikës në fillim të shekullit 17, i dha kapakuan sjelljes ofenduese karshi shqiptarëve, aq miqësor me SHBA.
Sa i përket klasës politike shqiptare, sjellja dhe qëndrimet hipokrite dhe destruktive të pjesës më të madhe të tyre bien në sy çdo 3 tetor, kur të njëjtit dynden në ambasadat gjermane për të festuar ditën e ribashkimit të Gjermanisë, dhe pas kësaj dalin nga këto ambasada me gojën plot “argumente” kundër bashkimi të shqiptarëve!
Në Kosovë, për dallim nga subjekti politik Vetvendosje, e cila në mënyrë dinjitoze, qartësisht, me vendosmëri dhe këmbëngulje artikulon si brenda, ashtu dhe jashtë Kosovës të drejtën dhe domosdoshmërinë e bashkimit të shqiptarëve, klasa politike injorante dhe e kriminalizuar në pushtet, përfaqësuar nga ca ish udhëheqës të kriminalizuar të UÇK, shprehen kundër ndryshimit të kufijve, duke harruar faktin se janë pikërisht ata që erdhën në pushtet duke shkaktuar ndryshime të kufijve me luftë të armatosur! Në këtë vijë, Enver Hoxhaj ish ministri i jashtëm i Kosovës, si pjesëtar i një kombi të coptuar në 6 shtete, si përgjigje ndaj deklaratës së ministrit të jashtëm serb Ivica Daçiç se “zgjidhja e përhershme e konfliktit serbo-shqiptar mund të arrihet vetëm me marrëveshjen e serbëve dhe shqiptarëve… caktimit të kufijve në atë që është serbe dhe shqiptare…” deklaroi se idetë për ndryshime kufijsh janë të rezikshme, duke preferuar Kosovën si “demokraci multietnike, me kufij që nuk do të ndryshojnë”! Në të njejtën vijë me Hoxhaj ishte dhe “presidenti” Hashim Thaçi i cili, për dallim nga Daçiç, i cili kërkoi marrëveshje historike mes shqiptarëve dhe serbëve, ky insiston në marrëveshje poashtu “historike” por në mes Serbisë dhe Kosovës “që përfshin njohjen e dyanshme”. Dhe pikërisht deputetët e subjektit të cilit i takojnë këta të dy, votuan para ca ditësh ndryshimin antikushtetues të kufijve të Kosovës duke i falur territore Malit të Zi, të ndihmuar dhe nga partitë të udhëhequr nga bodigardë diskosh dhe pasanikë të pasluftës pa punuar as edhe një ditë të vetme në jetën e tyre.
Qëndrimi i klasësë politke shqiptare në IRJM lidhur me ndryshimin e kufijve dhe bashkimin e shqiptarëve, reduktohet në deklaratat e dy eksponentëve të kësaj klase politke. Njëri analfabet me plotkuptimin e fjales, pothuajse pa formim akademik pasi që nuk arriti ta kryente as shkollen pedagogjike dyvjecare në Prishtinë, tani kryetar i partisë shqiptare në pushtet. Ndërsa tjetri, një ushtaratk i regjur nga UDBA që nga mosha 14 vjeçare gjatë shkollës së mesme dhe akademise ushtarake në Beograd, dhe sherbimit të gjatë mbi 16 vite si oficer i ushtrisë jugosllave në Serbi, Bosnje dhe ne fund IRJM, deri më 2001 kur mori për detyrë t’i bashkëngjitet UÇK-së, tani kryetar i parlamentit. I pari, pasi u mendua thellë një natë të tërë, konkludoi se bashkimi i shqiptarëve nuk ështe ide e mirë, sepse me këtë rast do vinte deri tek shpërngulja e sllavomaqedonasve nga Maqedonia Perendimore, duke “harruar” shpërnguljen e detyruar të mbi 100.000 bashkëkombasve të tijë në SHBA dhe shetet e Europës perëndimore. Ndërsa i dyti, që përfaqeson në pushtet subjektin qe lindi nga një formacion ushtarak siç është UÇK që bëri luftë të armatosur ndaj një “shteti sovran”, tani deklaron qe ndryshimi i kufijve eshte “ide e tejkaluar”! Natyrisht, si injorant që është, s’kishte si ta dinte se shkëmbimi i territoreve nuk eshte aspak “ide e tejkaluar” pasi shkëmbimi i fundit i territoreve hyri në fuqi me 1 Janar 2018 në mes të Holandës dhe Belgjikës!
Pjesa tjetër e klasës politike nuk ka ka fare qëndrim lidhur me këtë temë, e zënë duke pritur me entuziazëm rradhën për t’u futur në qeveri në aleancë me “Titon” e ri, për të ndërtuar shoqërinë multietnike në parimin e Vëllazërim-Bashkimit të ish Jugosllavisë.
Arbër Xhaferi, publicist dhe kryetar i PDSH në IRJM, pak para vdekjes, në një intervistë të sinqertë gazetares së mirënjohur Rudina Xhunga, bazuar në përvojën e tij në krye të partisë në pushtet gjatë viteve 1998 – 2001, publikisht deklaroi se shoqëritë multietnike nuk kanë të ardhme, dhe për këtë arsye u kërkoi falje bashkëkombësve të tij sepse “i mashtroi” duke u dhënë shpresë për një të ardhme në IRJM. Për fat të keq, nga kjo deklaratë e sinqertë, dhe shumë domethënëse, nuk nxori mësim as vet Aleanca për Shqiptarët, që pretendon të jetë trashëgimtare e doktrinës së Arben Xhaferit.
Për dallim nga klasa politike, të gjithë shoqërinë dhe shtresën intelektuale të saj, në të gjitha copëzat e territoreve shqiptare, karakterizon një autocenzurë e shprehur. Shtresa intelektuale shqiptare, e cila historikisht, brenda dhe jashtë vendit ka dhënë personalitete të famshme në fushën e shtetndërtimit, arsimit, kulturës, shkencës…, sot, me institucionet e kapura nga hajdutë dhe kriminelë, me pak përjashtime, shërben partive në pushtet për të mbijetuar. Shtresa intelektuale në Shqipëri dhe Kosovë gjendet e paaftë për të dhënë shtysën e fundit procesit të bashkimit që ndodhet një hap para përfundimit. Ndërkohë, në IRJM, shoqëria shqiptare në përgjithësi dhe shtresa intelektuale në veçanti janë tërësisht të pavetëdijshëm për të drejtat e tyre kolektive, përfshirë të drejtën për vetvendosje. Intelektualët janë të paaftë për të artikuluar shkeljen e te drejtave kolektive të shqiptarëve në këtë shtet, si burimin e të gjtha padrejtësive ndaj shqiptarëve, prandaj organizojnë protesta pa fund, për çdo padrejtësi një nga një, dhe entuziazmohen me ligje gjysmake për “pak më shumë të drejta”. Këtë shoqëri dhe intelektualë, të tallur dhe nëpërkëmbur nga klasa politike injorante dhe kriminale, nuk arriti t’i zgjojë dhe vetëdijësojë as trupi i njomë i Almirit i coptuar nga çetniku Boban Iliç, e as pafund gjygje të montuara dhe ekzekutime pa gjygj nga ana e pushtetit në duart e sllavomaqedonasve Nuk arriti as gishti i mesëm i çetnikut Boban Iliç t’ua zgjojë dinjitetin e nëpërkëmbur gjatë vite skllavërimi, prandaj, të çoroditur dolën në protesta bashkë, viktima, tradhtari dhe xhelati, për të kërkuar “dretësi për të gjithë”, naivisht në përpjekje për të bërë bashkë dy botërat pa kurfarë pikëtakimi. Të pavetëdijshëm se bota e sllavomaqedonasve nuk vuan për drejtësi. Në botën e tyre nuk ka asnjë sllamaqedonas të vrarë me gjakftoftësi nga shqiptari; nuk u burgos asnjë sllavomaqedonas në procese të montuara dhe nuk u torturua asnjë sllavomaqedonas për të marrë në qafë sllavomaqedonas të tjerë; nuk vdiq në në burg asnjë sllavomaqedonas i pafajshëm; nuk u ekzekutua pa gjygj nga policia asnjë sllavomaqedonas si “i rrezikshëm për shtetin”.
Kjo pavendosmëri dhe mungesë e guximit të intelektualëve shqiptarë për t’u thënë gjërave me emrin e tyre të vërtetë, përveçse nuk zgjidh çështjen shqitpare në IRJM, krijon hapësirë për elementet kriminalë në shoqëri, dhe hap vend për ta në strukturat politike që përfaqësojnë shoqërinë, duke krijuar qarkun vicioz, ku krimi krijon politikën, dhe politika prodhon pafund krim dhe një soqëri kriminale pa perspektivë.
Sa më shpejt intelektualët shqiptarë të marin përgjegjësitë dhe detyrimet që ju takojnë, të thyejnë këtë tabu dhe t’i prijnë procesit drejt vetëvendosjes dhe bashkimit, aq më shpejt do të shpartallohet ky cikël i tanishëm politikë- krim që gjeneron pasiguri ekonomike, mungesë shprese për të ardhmen, e me këtë të ndalojnë ekzodin e paparë të shqiptarëve. Në rast të kundërt, ekziston mundësia që të ndodhë edhe ajo që dukej si e pamundur … të bashkohen edhe dy Koretë, dhe shqiptarët të mbeten si shembulli dhe “atraksioni” i vetëm në botë i një populli të ndarë coptuar, dhe e gjitha kjo me vullnetin dhe pëlqimin e tij! (Afrim Fanda)

Eshtë për të përshëndetur iniciativa e ditëve të fundit e një grupi të intelektualëve shqiptarë të IRJM për të komunikuar përmes një memorandumi shqetësimin dhe qëndrimin e tyre publik lidhur me negociatat e qeverisë së IRJM dhe qeverise greke për emrin e ri te IRJM.
Në media janë publikuar pikat për të cilat është rënë dakord dhe të cilat besoj do të jenë baza e Memorandumit. Me të drejtë në këto pika të publikuara kontestohet çfarëdo zgjidhje për emrin e ri të shtetit pa pjesëmarrjen e drejtëpërdrejtë edhe të faktorit shqiptar, zgjidhje qe nuk do ta pasqyronte realitetin etnik, historik, kulturor dhe gjuhësor të IRJM.
Në kushtet e injorimit të plotë nga ana e klasës politike dhe mungesës të një debati më të gjërë dhe të thelluar publik lidhur me këtë çështje të rëndësishme, në këtë shkrim po shpalos pritshmëritë e mia nga Memorandumi i paralajmeruar.
Pa paragjykuar të tjerët që nuk i njoh, në këtë grupim ka individë që kanë dhënë prova të pakontestueshme për qëndrime pa kompromis në mbrojtje të çështjes kombëtare. Duke u nisur nga ky fakt, mbështetur në atë që quhet “guxim intelektual”, prisnja që këta intelektualë para se të analizonin dhe shpallnin qëndrimet e tyre konkrete lidhur me propozimet për emërtime të mundshme, të sqaronin opinionin shqiptar se përse shqiptarët në IRJM janë të papërfaqsuar dhe të injoruar në këto bisedime. Përse, ashtu sic ka ndodhur edhe më parë gjatë historisë së tyre, edhe sot, të tjerët vendosin për fatin e tyre? Pse intelektualët u detyruan të dilnin me një Memorandum për cështjen e emrit, ndërkohë që shqiptarët kanë përfaqësuesit e tyre legjitim në pushtet, të cilët kanë mandatin dhe mbajnë përgjegjësi për të mbrojtur interesat e tyre?! Kjo sjellje indiferente e klasës politike ndaj një cështjeje kaq të rëndësishme sqarohet lehtësisht po të kemi parasysh përgjimet e publikuara në medija nga vetë kryeministri aktual, që provojnë bashkëpunimin e tyre me Sigurimin Shtetoror të IRJM si dhe dosjet e shumta kriminale që dëshmojnë kapjen e tyre nga Sigurimi Shtetëror dhe shëndrimin e tyre në instrumenta të bindur të pushtetit në duart e sllavomaqedonasve.
Duke pasur parasysh që kemi të bëjmë me një klasë politike të këtillë të kapur, Memorandumi detyrimisht do të duhej të komunikonte denoncimin dhe kërkesën për llogaridhënie për mosveprimin deri në këtë moment, dhe kontestimin e legjitimitetit të kësaj klase politike për përfaqësim të mëtejmë të interesave të shqiptarëve në IRJM.
Eshtë pikërisht qasja e tillë e kryeminstrit Zaev (ashtu si dhe të paraardhësve të tij) për të kontrolluar organizimin politik të shqiptarëve, që duhet denoncuar në pikat e Memorandumit si kërcënim për paqen dhe bashkëpunimin me shqiptarët, si dhe stabilitetin e gjith rajonit. Intelektualët shqiptarë nuk duhet të marrin përsipër, bile akoma më shumë, duhet të refuzojnë që stabiliteti i regjionit të mbahet gjithmonë në kurriz të shqiptarëve, ashtu sic ndodh sot me Marreveshjen për Detin mes Shqipërisë dhe Greqisë dhe demarkacionin e kufirit mes Kosovës dhe Malit të Zi, në të dyja rastet ne dem të shqiptarëve.
Grupi i intelektualëve në një nga pikat e rëna dakord, me të drejtë konteston legjitimitetin e kryeministrit Zaev për përfaqësimin e shqiptarëve të IRJM në bisedimet për emrin e IRJM dhe konsideron bisedimet nën këto rrethana si marrëveshje e fshehtë mes dy shteteve fqinje.
Por para së gjithash, Memorandumi duhet qartazi të denoncojë këmbënguljen e Z. Zaev për të ndryshuar emrin e shtetit duke mos ndryshuar kushtetutën dhe regullimin unitar të shtetit, regullim i cili i bën shqiptarët sot një popull pa ekonomi, pa arsim të mirëfillt, pa infrastrukturë, me jetë kulturore të vdekur, pa shpresë … dhe të injoruar në një negocijim kaq të rëndësishem për të ardhmen e tyre në këtë shtet të brishtë me emër të përkoshëm.
Dhe në fund, Memorandumi duhet të komunikojë qëndrim parimor mbi emrin e ri të IRJM, duke mos zgjedhur propozimin më të mirë ndër të këqinjtë. Çështja e emrit duhet trajtuar si çështje jetike, që vulos pozitën dhe të ardhmen e shqiptarëve në këtë shtet, e jo si një çështje teknike. Mu për këtë arsye, përdorimi i emrit Maqedoni në gjitha emrat e përbërë të propozuar nga ana e qeverisë greke duhen kundërshtuar kategorikisht nga shqiptarët, për shumë arsye. Së pari, është shumë vonë për të përdorur argumentin e prejardhjes së shqiptarëve nga fiset maqedonase si fise ilire, dhe për të mbështetur mbi këtë të drejtën e shqiptarëve mbi emrin Maqedoni e me këtë edhe mbi shtetin. Për vet faktin se kjo tani do të bëhej në një terren të abuzimit për një kohë të gjatë me emrin e maqedonasve te vjetër nga ana e sllavëve që quajnë veten maqedonas dhe angazhimit të fortë diplomatik të grekëve për ti dhënë fund këtij abuzimi që prek interesat e popullit grek. Së dyti ndarja e shqiptarëve që jetojnë në IRJM në maqedonas, dhe i shqiptarëve që jetojnë në Kosovë në dardanë, lehtëson projektet e armiqve të shqiptarve për copëzimin e mëtejmë të kombit shqiptar, dhe për ta bërë të pamundur bashkimin e tyre në një shtet në një të ardhme të afërt. Së treti me insistimin e palës greke, cilido emër i përbërë që do të përmbante emrin Maqedoni, do të duhet të shkruhet i pandarë, për të humbur mundësinë e leximit si emër e mbiemër qe ndan qartë emrin Maqedoni, dhe pa te drejtë përkthimi, në menyrë që në përdorimin ndërkombetar të jetë emër pa kuptim, bile akoma më keq, vetëm kuptim sllav. Me këtë, sllavët që quajnë veten maqedonas, pavarësisht pamundësisë per të përdorur në rafsh ndërkombëtar, përdorimi i brendshëm i emri i përbërë që përmban emrin Maqedoni me kupim vetëm në gjuhën sllave u jep të drejtën e ekskluzivitetit të plotë mbi shtetin duke përjashtuar shqiptarët plotësisht nga kjo e drejtë, njëherë e përgjithmonë.Së katërti, qëndrimi për përjashtimin e emrit Maqedoni nga emri i ri, do të ishte në një vijë edhe me protesten e një milion qytetarëve grekë kundër keqpërdorimit të emrit Maqedoni në emrin e ri të negocijuar për IRJM.
Ky grup i intelektualëve, dhe të tjerë që mund t’u bashkohen, kanë rastin historik që me guximin prej intelektuali, përmes mesazhit të duhur në Memorandumin e paralajmëruar, të marrin rolin që u takon intelektualëve në këto momente të vështira, atë të pararojes së popullit. Në të kundërtën, fare lehtë mund të bëhen bashkëfajtorë dhe bashkëpërgjegjës me klasën politike të kriminalizuar, në krimin e tyre të rradhës.

Afrim Fanda

Kohëve të fundit, bisedimet për emrin e IRJM ne mes te Greqisë dhe IRJM, që zgjasin me shumë se 20 vite, u intensifikuan. Të dy kryeministrat, Tsipras dhe Zaev, deklaruan gatishmëri për tolerance më të madhe lidhur me gjetjen e emrit përfundimtar për IRJM.
Nga njëra anë, kryeministri Tsipras, megjithë insistimin dhe presionin nga opinioni publik grek, është i gatshëm të pranojë emërtim të përbërë, edhe me kushtin që të përmbajë emrin Maqedoni. Kjo për arsye se duke ja hequr ekskluzivitetin IRJM-së për emrin Maqedoni, grekët hedhin poshtë njëherë e përgjithmonë argumentin e keqpërdorur me vite që teorikisht u jep të drejtë sllavëve që quajnë veten maqedonas, dhe shtetin e tyre Maqedoni, në një të ardhme të pretendojnë edhe për territoret që historikisht kanë të njëjtin emër në Greqinë e sotme.
Nga ana tjetër, kryeministri Zaev në krye te qeverise se re te IRJM, më i vetëdijshëm se paraardhësi i tij për faktin që po bëhet gjithnjë e më e vështirë të mbajë në këmbë këtë shtet, me emër, territor dhe histori të përvetësuar si dhe flamur të shpikur, është i gatshëm për lëshime. Me një emër të përbërë, që gjithsesi do të përmbante emrin Maqedoni, duke e quajtur veten akoma maqedonas, në një rregullim shtetëror unitar të mbrojtur me kaq ngulm, sllavomaqedonasit sigurojnë vetes pozitën e pronarit të privilegjuar të shtetit, dhe pozitën e pakicës dhe qytetarit të dorës së dytë për shqiptarët. Me lëshimin që bën Zaev ndjehet mjaft komod, sepse nuk është i pari që bën këtë. Lëshimet në këtë drejtim janë bërë që pas shpalljes së pavarësisë (1991). Në vitin 1993, të ndodhur para kundërshtimit dhe presionit të Greqisë për emrin, sllavomaqedonasit pranuan anëtarësimin në OKB nën emërtimin e përkohshëm – Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë. Ndërsa më 1995 pranuan të ndryshojnë edhe flamurin, duke hequr diellin maqedonas të lashtë Vergina nga flamuri dhe duke bërë një tjetër te ngjashëm me konkurs. Por ama, ata vet, gjatë gjithë kohës vazhduan akoma ta quajnë shtetin Maqedoni, dhe veten maqedonas!
Ndërkohë, para ca ditësh, në Selanik u mblodhën dhjetëra e ndoshta edhe qindra mijëra protestues, për të protestuar që emri Maqedoni të mos jetë pjesë e riemërtimit të ri të IRJM.
Po shqiptarët në IRJM, e edhe me gjerë, çfarë qëndrimi kanë lidhur me emrin e ri të IRJM-së? A duhet dhe a pritet nga ata te kenë qëndrim, mendim apo kundërshtim sa i përket një çështjeje kaq të rëndësishme? A duhet ata të kërkojnë të drejtën për të marrë pjesë si palë e tretë në bisedime dhe madje, për të kundërshtuar ndonjë variant? Klasa politike shqiptare në pushtet, e edhe ajo në opozitë nuk kanë asnjë qëndrim lidhur me emrin që do zgjidhej si i pranueshëm për palën greke e pastaj edhe për IRJM. Thuajse kjo punë s’ka të bëjë fare me ta. Udhëheqësi i BDI, pjesë e qeverisë së koalicionit me LSDM, deklaron gjatë gjithë kohës në publik se për të është me rëndësi të vetme anëtarësimi i IRJM në NATO dhe BE, dhe bisedimet për emrin i sheh vetëm në funksion të këtij anëtarësimi, pavarësisht emrit që do të dali nga këto negociata. Dhe që absurdi të jetë akoma me i madh, nga po kjo parti e painteresuar për emrin, Bujar Osmani, zëdhënës i BDI dhe njëkohësisht zv/kryeministër për integrime Europiane, u angazhua në disa takime për negociatat për emrin. Ndërkaq, qytetarët shqiptarë në IRJM, të zhytur në varfëri, të detyruar të zgjedhin në mes ikjes në shtetet e Evropës perëndimorë ose skllavërimit për një vend pune nga ana e partive shqiptarë në pushtet, as që u shkon mendja të shprehen lidhur me këtë çështje që i ka nxjerrë ata, bashkë me shtetin ku jetojnë, në një udhëkryq të rëndësishëm politik.
Shqiptarët, që realisht përfaqësojnë palën e tretë në këtë çështje, qoftë duke u bazuar në argumentin historik politik, qoftë në atë të realitetit aktual, anashkalohen plotësisht. Por këtë herë jo me fajin e “fuqive të mëdha” por falë përfaqësuesve shqiptare te inkriminuar në institucionet e IRJM! Në një kohë që zgjidhja e vetme e pranueshme për shqiptarët, si palë e tretë në këtë çështje, do të ishte shmangia e përdorimit të emrit Maqedoni në emrin e ri të IRJM, që detyrimisht do të shoqërohej me ndryshimin e kushtetutës dhe karakterit unitar të shtetit. Vetëm në këtë mënyrë shqiptarëve do t’u plotësoheshin të drejtat kolektive, aktualisht objekt talljeje ne duart partive sllavomaqedone ne pushtet, qe japin e marrin te drejta, dhe partive shqiptare në pozitë dhe opozitë që “luftojnë” e “luftojnë” pambarim për këto te drejta.
Duke anashkaluar shqiptarët në një moment kaq të rëndësishëm historik, kryeministri Zaev, në vazhdimësi të paraardhësve të tij, me ndihmën e shqiptarëve të inkriminuar për të cilët mban me vete çantën e mbushur plot me dosje kriminaliteti, tani për tani arrin të kontrollojë politikën shqiptare, duke kultivuar shqiptarin e dëgjueshëm dhe kokulur, në një shoqëri dhe sistem mafioz që nuk ka asgjë të përbashkët me shoqëritë demokratike europiane. Ku qytetari shqiptar jeton i skllavëruar nga partitë shqiptare në pushtet dhe i kushtëzuar me vendin e punës voton ashtu si do kryeministri Zaev.
Por një gjë është e sigurt, kryeministri Zaev me gojën plotë fraza të bukura për paqe dhe stabilitet në rajon, me këto lojëra të rrezikshme, vetëm paqe dhe stabilitet nuk do të sigurojë për të ardhmen e bashkëqytetarëve tij.

Afrim Fanda

Ditëve të fundit, në prag të zgjedhjeve lokale në IRJM, në media na u prezantua një estradë, në dukje humori, por në fakt shqetësuese, dhe që na jep të kuptojmë shumë fenomene. Në këtë estradë defiluan aktorë të vjetër dhe të rinj duke filluar nga Ali Ahmeti, Zijadin Sela, e deri tek Milikija, kandidate për kryetare të Haraçinës nga LSDM. Kjo e fundit rolin në komedi e realizoi pothuajse pa folur fare, ngase nuk arriti të shqiptojë deri në fund asnjë nga fjalët shqip të mësuara përmendësh.

Shfaqja filloi me deklaratën patetike të Ali Ahmetit, dhënë Blendi Fevziut në emisionin Opinion, ku, në mes tjerash deklaroi se është i gatshëm të dalë ne ilegalitet poqese paraqitet nevoja. Në përgjithësi, Ali Ahmeti preferon të flasë me nostalgji, siç shprehet vetë, për “të shkuarën në ilegalitet”, përveç tjerash, sepse ndjehet i rrezikuar kur flet për të tashmen. Kur gazetarët e pyesin për të kaluarën i qesh fytyra, i lehtësuar që shpëtoi nga pyetjet e sikletshme për të tashmen, por edhe sepse “ilegalitetit” ishte parajsë për njerëzit me shumë pikëpyetje mbi rolin e tyre në zhvillimet politike siç është ai. Por, kjo deklaratë në veçanti, do të konsiderohej e papërgjegjshme dhe qesharake po të mos bëhej fjalë për kreun e BDI, një forcë politike që gjatë 10 viteve bashkëqeverisje me VMRO, bashkëpunoi ngushtë me shefin e Sigurimit Shtetëror të IRJM, Sasho Mijalkov. Do të qeshnim dhe do ta quanim të papërgjegjshme deklaratën e këtij politikani i cili nxit shqiptarët e pakënaqur për ilegalitet, po të mos bëhej fjalë për individin i cili gjatë bashkëqeverisjes 15 vjeçare dha pëlqimin për ekzekutimin pa gjyq, dhe masakrimin e shqiptarëve në Brodec, Shkup dhe së fundmi në Kumanovë, pikërisht duke i quajtur viktimat ekstremistë dhe ilegalë (jashtë ligjit).

Do ta quanim të papërgjegjshme edhe deklaratën me po të njëjtat dozë patetizmi të Zijadin Seles, kreut të LRPDSH, gjatë konventës promovuese të kandidatëve para pak ditësh në Tetovë, po të mos shtroheshin pyetje dhe dyshime serioze rreth kësaj deklarate. “Shqiptaria mbrohet në Strugë, Likovë, mbrohet në Manastir e mbrohet në çdo vend ku ka shqiptarë. Shqiptarët do ta mbrojnë atje dhe jo politikanët që shohin vetëm interesat e tyre personale”, deklaroi Zijadin Sela, përndryshe politikan në vazhdimësi që nga viti 2011! Shtrohet pyetja, nga kush fton Sela shqiptarët ta mbrojnë shqiptarinë? Nga qeveria, ku LRPDSH ka një ministër dhe tre zëvendësministra?! Nga LSDM apo BDI me të cilët ra dakord para formimit të qeverisë së koalicionit, për të mos prekur karakterin unitar të shtetit dhe kushtetutën si burim i nënshtrimit të “shqiptarisë”?! Nga Zoran Zaev, për të cilin desh dha jetën në parlament?!

Te dy liderët e partive në pushtet, përdorin këtë retorikë politike patetike duke nxitur shqiptarët për të mbrojtur atë që ata e shitën në tavolinën e bisedimeve me LSDM, të vetëdijshëm që ka pakënaqësi tek shqiptarët e mashtruar nga ata vetë. Përdorin këtë retorikë politike të bindur që mund të funksionojë për të mbledhur vota! Ndërkohë, për ata më të guximshmit, që shkojnë më larg, kujdeset Zaevi.

Roli i Zaevit, për fat të keq, mbetet po ai i paraardhësve të tij. Heshtja e Zaevit për këto deklarata tregon akoma më shumë! Tregon se edhe ai është pjesë e lojës ku Ali Ahmeti, Zijadin Sela e të tjerë si ata, nxisin shqiptarët për të “dalë në ilegalitet”, dhe për të “mbrojtur shqiptarinë”, e nga ana tjetër Zoran Zaev pret me kërbaçin në dorë për të goditur ata më të guximshmit, duke filtruar shqiptarët e urtë dhe lojalë dhe për të ndërtuar IRJM. Në të njëjtën kohë, vazalët e tij shqiptarë kujdesen për prurjet e reja në politikë, duke u kujdesur në përzgjedhjen e injorancës provinciale, si shtresa më e pranueshme e shqiptarëve për LSDM dhe Zaevin.

Me këtë filtrim, në IRJM-në e re do jetonin të lumtur me sllavomaqedonasit, shqiptarë kuislingë jugonostalgjikë, me model Edmond Ademin, kuislingë me aureolën e besimtarit, me model Muhamed Zeqirin, injorantë me mentalitet provincial, të lumtur për miqësinë me Zaevin, me model Milikijen, dhe skllavët kokëulur që përfshijnë “intelektualët” pa guximin e intelektualit, studentë të zhveshur nga energjia, vrulli dhe këmbëngulja rinore, dhe të tjerët që e kanë mendjen të ikin nga sytë këmbët.
Është i pritur dhe domethënës veprimi i Zaevit, i cili, si edhe paraardhësit e tij, mbylli të gjitha rrugët për marrëveshje me shqiptarët që nuk duan të keqpërdorojnë dhe përfitojnë nga e tashmja ne dëm të zgjidhjeve afatgjata. Ai dhe zgjodhi të kursejë faktorin politik shqiptar të inkriminuar duke mos i bërë publike dosjet e tyre dhe të bëjë koalicion me ta, duke qenë i sigurt në lojalitetin e tyre. Ai zgjodhi bashkëpunimin me mashtruesit dhe injorantët me mentalitet provincial si përfaqësues të shqiptarëve.

Afrim Fanda

Miku im i nderuar Rexhë, lexova postimin tend me te cilin na njoftoje qe tani më je sistemuar ne Gjermani, dhe sinqerisht më erdhi mirë. Poashtu degjova qe ministri shqiptar Arben Taravari, i sapozgjedhur ne qeverine e IRJM, me bujari të ka premtuar një vend pune në mënyre që ti te ktheheshe në vendlindje.
Meqe une nuk e njoh z. Arben Taravari, dhe natyrisht as ai nuk me njeh mua (ku mbahen mend gjithë ata te burgosur politik!) do te te lutesha qe t’i thuash nje fjale të mirë Arbenit per mua qe t’me gjeje edhe mua nje vend pune si mjek, në mënyrë që edhe unë të kthehem në vendlindje.
Edhe unë Rexho si ti, u detyrova te iki jashte, por shume me heret se ti. Ne fakt, unë u detyrova te iki disa here. U detyrova Rexho te iki kur u pezullua arsimi ne gjuhen shqipe ne Universtetin e Prishtines, e në Universitetin e Shkupit nuk pranuan as t’i shqyrtonin dokumentet e mia. Keshtu që me kollaj u regjistrova per te vazhduar studimet ne Fakultetin e Mjeksisë në Sarajevë, Bosnje, se sa në shtetin ku babai im kishte punuar dhe paguar taksa mbi 30 vite. Atëherë, Rexhë, ishte po kjo LSDM, dhe une, si dhe shume te tjere, ishim te padeshirurar. Që të jem i sinqertë, as unë nuk ushqeja ndonje “simpati” për ta, duke qene se sapo u’a kisha parë fytyrën tjetër në burg, jo atë të buzëqeshurën, por atë të bishës.
Ika edhe kur mbarova studimet e mjeksise, sepse edhepse ishin gjithe ata ministra shqiptarë në qeveri me po këtë LSDM me të cilën partia e Arbenit ka bërë qeveri koalicioni, mua (dhe te tjereve si une) nuk m’u njoh diploma e Tiranes, e per punesim as qe behej fjale!
Ika edhe pasi bashke me nje grusht njerezish mora pjese në themelimin e dy partive, përfshirë dhe atë nga e cila doli partia e Arbenit. Ika, jo sepse nuk plotesova ambicjet personale, por sepse te gjithe shkelen parimet mbi te cilat u themeluan. C’te besh! Ashtu ishim gatuar une dhe familja ime. Ishim te paret kur duhej sakrifikuar per te miren e pergjithshme, atehere kur te tjeret nuk e kuptonin ose e refuzonin ndryshimin, terhiqeshim menjane kur te gjithe benin “uraa” dhe largoheshim me neveri kur te tjeret mblidheshin per “të shqyer prenë”.
Thuaji te lutem Rexhë, qe t’i gjeje nje vend pune edhe vellaut tim i cili iku akoma me larg, ne Amerike, sepse bashkëpartiakët e Arbenit, në kohën e PDSH nuk e donin këtu, sepse u pengonte meqe nuk përshtatej në filozofinë “partia ime, firma ime”. Jane edhe shume shoke te mi jusriste, inxheniere, mjeke, arkitekte etj. që u detyruan te ikin nga vendlindja e tyre për të siguruar bukën e gojës për vete dhe familjen e tyre, në ndërkohë që ministrat shqiptarë kapardiseshin në luksin që u mundësonte pjesemarrja në pushtet.
Por, para se t’i beje keto punesime, te lutem ti thuash qe t’bëjë donjë gjë edhe për qytetet tona që gjithnjë e me shumë ngjajnë si qytete fantazma, me ajër të ndotur dhe të rezikshëm për shëndetin e fëmijëve, me rrugë të prishura, ndertesa pa plan… sepse miq të mi qe jetojne si ti ne shtetet e Europes, dhe ndërkohë krijuan familje, ankohen se fëmijët e tyre nuk duan të vijnë në vendlindje as për pushime, e le më të kthehen përgjithmonë.
Te lutem, thuaji edhe që IRJM, minister i te cilit eshte ai, eshte i vetmi vend ne Europe qe ka bere demshperblim njëetnik të ish te burgosurve politikë, me dakordësinë edhe të kolegëve të tij të BDI, pra vetem te qytetareve probullgar. Mua dhe shokët e mi të burgut akoma edhe pas 20 vite pjesemarrje në pushtet të shqiptarëve nuk jemi dëmshpërblyer (financiarisht, se moralisht jam ne regull unë).
Thuaji …, e çfar ti thuash! Në fakt Rexho, kur e menodj pak me mire, lere fare, mos i thuaj gje, se me hallet qe ka ai, s’i mban dot edhe keto qe ia kërkoj unë. I shkreti Arben ka gjithe ato punësime për të bërë për partinë e tij, dhe nuk dua t’i bëhem edhe unë barrë. Vetëm për Deparatamentin e shendetesise që ka partia e tij, nuk i dalin të gjtha vendet e punës në Ministrinë e Shendetësisë së IRJM. Pastaj dëgjova që Zaevi, i cili tani më është mik për kokë me Selën, ja ka falur të gjitha gabimet Aliut dhe është mik për kokë edhe me te. Dhe së fundi, dëgjova që me insistimin e Aliut, ja ka falur gabimet edhe Menduhit, kështu që së shpejti do kërkojë që të shtyhen të gjithë nga pak per t’i hapur pak vend edhe PDSH-së në qeveri. Dhe, Rexho, ka mundësi që atë vend pune që t’a ofroi Arbeni, mund t’ia këkojë mbrapsht Zaevi, sepse i duhet per të kënaqur “Departamentin e shëndetësisë” të Menduhit.
Prandaj, më mirë mos i thuaj gjë, e edhe ty, si mik që të kam, të keshilloj te rish aty ku je. Aty ku partitë bëjnë programe zhvillimi e jo punën e enteve të punësimit. E nese ke vendosur të kthehesh dhe ta ruash dinjitetin qytetar dhe profesional, eja bashke me mua dhe qindra të tjerë , të ndjekim shembullin e atyre djemve dhe vajzave në Kosove, të cilët Vet Vendosën për fatin e tyre, pa u joshur dhe mashtruar nga pushtetaret me mendësi feudale. Rruga që zgjodhën ata kërkonte këmbëngulje dhe sakrifica, por besomë, është e vetmja rugë që ata 100.000 shqiptarë të ikur nga IRJM viteve te fundit, të fillojnë të kthehen dal ngadale në vendlindjen e tyre.

Afrim Fanda