Kategoritë: Shëndeti

Fluori mbi masën e rekomanduar ndikon tek inteligjenca e fëmijëve

fluoriNjë raport i qeverisë amerikane del në përfundimin se fluori në ujin e pijshëm, në masën mbi dyfishin e kufirit të rekomanduar, ndikon tek një koeficient më i ulët i zgjuarsisë tek fëmijët. Provimi i inteligjencës njihen shkurtimisht si IQ.

 

Raporti i bazuar në një analizë të hulumtimeve të publikuara më parë, shënon rastin e parë që një agjenci federale ka përcaktuar “me besim të moderuar” se ekziston një lidhje midis niveleve të larta të ekspozimit ndaj fluorit në ujin e pijshëm dhe IQ më të ulët tek fëmijët.

Ndonëse raporti nuk ishte hartuar vetëm për të vlerësuar efektet shëndetësore të fluorit në ujin e pijshëm, rezultati tregon rrezikun e mundshëm neurologjik nga nivelet e larta të fluorit.

Fluori forcon dhëmbët dhe lufton prishjen e tyre duke zëvendësuar mineralet e humbura, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve të Shteteve të Bashkuara. Shtimi i niveleve të ulëta të fluorit në ujin e pijshëm është konsideruar prej kohësh si një nga arritjet më të mëdha të shëndetit publik të shekullit të kaluar.

Dr. Ashley Malin është hulumtuese në Universitetin e Floridës e cila ka studiuar ndikimin e niveleve të larta të fluorit tek gratë shtatzëna dhe fëmijët e tyre. Ajo thotë se ky është raporti më rigoroz i këtij lloji.

Raporti i shumëpritur, i publikuar të mërkurën, është hartuar nga Programi Kombëtar i Toksikologjisë, pjesë e Departamentit të Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore.

Raporti që përmbledh studimet e kryera në Kanada, Kinë, Indi, Iran, Pakistan dhe Meksikë, del në përfundimin se pirja e ujit që përmban më shumë se 1.5 miligramë fluor për lirët ka lidhje me koeficientin më të ulët të zgjuarsisë tek fëmijët.

Disa nga studimet e shqyrtuara në raport sugjerojë se fëmijët që kishin ekspozime më të larta ndaj fluorit morën 2 deri 5 pikë më pak në provimin e inteligjencës që njihet si IQ.

Zyrtarët federalë të shëndetësisë rekomanduan në vitin 2015 që uji i pijshëm të kishte një nivel prej 0.7 miligramë fluor për litër. Organizata Botërore e Shëndetësisë ka thënë se nuk duhet tejkaluar kufiri prej 1.5 miligramë fluorin për litër ujë.

Sipas raportit, rreth 0.6% e popullsisë amerikane ose rreth 1.9 milion njerëz konsumojnë ujë me përmbajtje natyrale fluori në masën prej 1.5 miligramë ose më shumë për një litër uji.

“Gjetjet nga ky raport shtrojnë pyetjet se si mund të mbrohen këta njerëz”, thotë hulumtuesja Ashley Malin me Universitetin e Floridës.

Raporti prej 324 faqesh nuk jep konkluzione në lidhje me rreziqet e niveleve më të ulëta të fluorit, duke thënë se nevojiten më shumë studime. Raporti nuk trajton ndikimin e fluorit të tepër tek të rriturit.

Shoqata Amerikane Dentare, e cila e mbështet fluoridimin e ujit, i ka kritikuar variantet e mëparshme të analizës së re dhe hulumtimet e Dr. Ashley Malin. Shoqata tha se ekspertët e saj ende po shqyrtonin raportin.

Fluori është mineral që ekziston natyrshëm në ujë dhe tokë. Rreth 80 vjet më parë, shkencëtarët gjetën se njerëzit që konsumonin ujë me nivele të larta natyrale fluori, gjithashtu kishin dhëmbë më të shëndetshëm, duke nxitur përpjekjet për përdorimin e mineralit për një shëndet më të mirë dentar.

voa

 

OBSH, lija e majmunit nuk është Covid-i i ri

lijaNjë zyrtar i Organizatës Botërore të Shëndetësisë tha të martën se lija e majmunit, pavarësisht nëse është lloji i ri apo i vjetër, nuk është COVID-i i ri, pasi autoritetet dinë të kontrollojnë përhapjen e tij.
“Ne mund dhe duhet ta trajtojmë këtë sëmundje së bashku”, tha Hans Kluge, drejtor i OBSH-së për Evropën, në një konferencë për shtypin.

“Pra, a do të vendosim të ngremë sisteme për të kontrolluar dhe eliminuar linë e majmunit globalisht, apo do të përballemi me një cikël tjetër paniku dhe neglizhence? Mënyra se si do të përgjigjemi tani dhe në vitet në vijim, do të jetë një provë kritike për Evropën dhe botën”, shtoi ai.

Lija e majmunit është një infeksion viral që shkakton puçrra me qelb dhe ka simptoma të ngjashme me gripin. Infeksioni zakonisht është i lehtë, por mund të shaktojë edhe vdekjen.

Varianti ‘clade 1b’ ka shkaktuar shqetësim global sepse duket se përhapet më lehtë.

Një rast i këtij varianti u konfirmua javën e kaluar në Suedi dhe u lidh me një përhapje në rritje të virusit në Afrikë, rasti i parë i përhapjes së tij jashtë kontinentit. OBSH-ja e shpalli shpërthimin e fundit të sëmundjes një emergjencë të shëndetit publik që përbën shqetësim ndërkombëtar pasi u identifikua varianti i ri.

Zoti Kluge tha se vëmendja e përqëndruar tek lloji i ri ‘clade 1′ do të ndihmojë gjithashtu në luftën kundër variantit më pak të rëndë ‘clade 2′ që është përhapur globalisht që nga viti 2022. Kjo i ka mundësuar Evropës të përmirësojë reagimin e saj përmes këshillave dhe mbikëqyrjes më të mirë shëndetësore.

Rreth 100 raste të reja të llojit ‘clade 2′ të lisë së majmunit janë raportuar çdo muaj në rajonin evropian, shtoi zoti Kluge.

Sëmundja transmetohet përmes kontaktit të ngushtë fizik, duke përfshirë marrëdhëniet seksuale. Megjithatë, ndryshe nga pandemitë e mëparshme globale si ai i COVID-it, nuk ka asnjë provë që lija e majmunit përhapet lehtësisht përmes ajrit.

Autoritetet shëndetësore duhet të jenë në gjëndje gatishmërie në rast se ka variante të reja, të cilat barten më lehtë nga një person tek tjetri ose që ndryshojnë rrugën e tyre të transmetimit, por nuk ka rekomandime që njerëzit të mbajnë maska, tha zëdhënësi i OBSH-së, Tarik Jasarevic.

voa

Alkooli nuk është i shëndetshëm, edhe me masë

AlkoolNjë birrë apo një gotë verë nuk bën dëm: kjo bindje ka zënë rrënjë në mendjen e shumë njerëzve. Por tani ekspertët e kanë ndryshuar rekomandimin e tyre. Edhe sasitë e vogla të alkoolit janë të dëmshme.

 

Alkooli nuk është i shëndetshëm, edhe me masë. Ky është përfundimi i arritur nga Shoqata Gjermane e Ushqyerjes DGE në studimin”Alkooli është një drogë psikoaktive”. Rekomandimi i shoqërisë profesioniste është i qartë: shmangia e konsumit të alkoolit është motoja e vetme e sigurt.

Jo vetëm rreziku i varësisë

Sipas DGE, rekomandimi i ri zëvendëson vlerën referencë të publikuar më parë për konsumin e alkoolit. Nuk ka “sasi pa rrezik për konsum të sigurt”. Edhe sasitë e vogla mund të rrisin rrezikun e sëmundjeve, aksidenteve dhe lëndimeve. Ekspertët identifikojnë më shumë se 200 pasoja negative shëndetësore.

Në plan afatgjatë, alkooli jo vetëm që mbart një rrezik të varësisë. Sipas ekspertëve, alkooli kontribuon edhe në shfaqjen e sëmundjeve: kancerit (sidomos i gjirit dhe zorrës së trashë), sëmundjeve kardiovaskulare dhe gastrointestinale, diabetit mellitus, në rënien e aftësive kognitive, në sëmundjen Alzheimerit dhe demenca të tjera.

Këto sasi konsiderohen të rrezikshme

Kushdo që vazhdon të pijë alkool duhet të shmangë sasitë e mëdha dhe të ashtuquajturat “pirje të tepërta”. Kjo vlen veçanërisht për të rinjtë. “Fëmijët, adoleshentët, gratë shtatzëna dhe nënat me fëmijë në gji duhet të shmangin përgjithësisht alkoolin”. Për vlerësimin e saj të ri, DGE analizoi disa studime mbi këtë temë.

Prej atje, ekspertët e DGE nxjerrin gjithashtu vlerësime të rrezikut për sasi të caktuara alkooli: një deri në dy gota verë ose një deri në dy shishe birrë në javë konsiderohen me rrezik të ulët, ndërsa deri në pesë gota verë ose dy litra birrë konsiderohen të moderuara. Gjithçka mbi këto shifra, shoqëria e konsideron konsumimin e alkoolit të rrezikshëm. Sipas studimit, nëse doni të jetoni një jetë pa rreziqe, duhet të hiqni dorë plotësisht nga alkooli.

 

Gjermania – vend me konsum të lartë alkooli

Dokumenti gjithashtu bën të qartë pse këto rekomandime janë veçanërisht të rëndësishme për Gjermaninë: Gjermania konsiderohet një “vend me konsum të lartë” alkooli. “Sasia mesatare e alkoolit të konsumuar në Gjermani është më shumë se dyfishi i sasisë mesatare që pihet në të gjithë botën”, thuhet në dokument. Prandaj, nevojiten më shumë përpjekje për të përmirësuar ndërgjegjësimin shoqëror.

tg

Çfarë është lija e majmunit?

Lija e MajmunitOrganizata Botërore e Shëndetësisë e ka shpallur linë e majmunit, e përhapur në Kongo dhe vende të tjera të Afikës, një emergjencë globale të shëndetit publik.

 

Lija e majminit është zakonisht një sëmundje e lehtë, por mund të shkaktojë skuqje dhe inflamacion në fytyrë dhe duar, duke u përhapur në pjesë të tjera të trupit, dhe në disa raste mund të jetë vdekjeprurëse.

 

Brenda një qendre mjekësore në Goma, në Republikën Demokratike të Kongos, ekipet mjekësore po përpiqen të identifikojnë pacientët e sëmurë me linë e majmunit, ndërsa i pacientëve të prekur në këtë qytet, sa vjen e shtohet.

Të mërkurën Organizata Botërore e Shëndetësisë e shpalli linë e majmunit, që është përhapur në Kongo dhe vende të tjera të Afikës, një emergjencë globale të shëndetit publik. Vendimi erdhi pas konfirmimit se fëmijë dhe të rritur në më shumë se 13 vende janë prekur nga lija e majmunit, ndërsa është përhapur një variant i ri i infeksionit viral.

“Lija e majmunit është raportuar në Republikën Demokratike të Kongos prej më shumë se një dekade dhe numri i rasteve të raportuara çdo vit është rritur gradualisht gjatë kësaj periudhe. Vitin e kaluar u raportua për një rritje të konsiderueshme të rasteve dhe aktualisht numri i rasteve deri tani është më i lartë se sa numri total i rasteve vitin e kaluar, me më shumë se 14,000 të prekur dhe 524 të vdekur”, tha drejtori i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Tedros Adhanom Ghenreyesus.

Më herët gjatë këtij viti, shkencëtarët njoftuan shfaqjen e një variant të ri të lisë së majmunit në një qytet minierash në Republikën Demokratike të Kongos, i cili mund të shkaktojë vdekjen e deri në 10 për qind të personave të prekur dhe i cili përhapet më shpejt.

Lija e majmunit përhapet kryesisht nëpërmjet kontaktit të ngushtë me personat e infektuar, përfshirë marrëdhëniet intime.

Ndryshe nga rastet e mëparshme të shpërthimit të lisë së majmunit, ku inflamacionet shfaqeshin kryesisht në kraharor, duar dhe këmbë, varianti i ri ka simptoma më të lehta dhe shkakton inflamacion në organet gjenitale. Kjo e bën më të vështirë identifikimin e virusit, çka do të thotë, se njerëzit mund ta trasmetojnë sëmundjen tek të tjerët, pa e ditur se janë të infektuar.

“Eshtë shumë e rëndësishme të kemi më shumë të dhëna mbi sëmundjen në vendet që është përhapur dhe vendet që janë në rrezik. Duhet të kuptojmë më mirë se si transmetohet sëmundja, cili grup është më i rrezikuar dhe si zhvillohet virusi. Nëse e kuptojmë më mirë sëmundjen, atëherë do të mund të përdorimim në mënyrë efektive dhe tek një grup i caktuar, atë numër të kufizuar të vaksinave që kemi në dispozicion”, thotë Maria Van Kerkhove, drejtore e departamentit për parandalimin e epidemive dhe pandemive pranë OBSH-së.

Çfarë është lia e majamunit?

Lia e majmunit, u identifikua për herë të parë nga shkencëtarët në 1958 kur tek majmunët shpërtheu një infeksion i ngjashëm me “linë”. Deri së fundmi, rastet e prekjes së njerëzve nga ky infeksion viral ishin shënuar në pjesën qendrore dhe perëndimore të Afrikës, ku popullata kishte më shumë kontakt me kafshët e prekura.

Në vitin 2022, për herë të parë u konfimuar përhapja e virusit përmes marrëdhënieve intime dhe virusi u përhap në më shumë se 70 vende në të gjithë botën, të cilat nuk kishin raportuar më parë prani të kësaj sëmundjeje.

Lija e majmunit i përket së njëjtës kategori virusesh si lija, por shkakton simptoma më të lehta, si ethe, të dridhura dhe dhimbje trupi. Njerëzit e prekur më rëndë mund të kenë skuqje ose enjtje në në fytyrë, duar, gjoks dhe organet gjenitale.

“Është një sëmundje virale që është shumë e zakonshme në Afrikën qendrore dhe perëndimore dhe përhapet kryesisht te brejtësit. Dhe herë pas here prek kafshë të tjerë si majmunët dhe prek edhe njerëzit”, shpjegon Jorge Osorio, Drejtor Instituti Global i Shëndetit pranë universitetit Wiskonsin-Madison.

Pavarësisht emrit “lija e majmunit”, ka të ngjarë që nuk janë majmunët, por brejtësit ata që shkaktojnë sëmundjen.

Rasti i parë i identifikuar tek një njeri me linë e majmunit i përket vitit 1970. I infektuar ishte një djalë i ri inga një zonë e largët e Kongos.

Sa serioze është lija e majmunit për njerëzit?

Organizata Botërore e Shëndetësisë vlerëson se sëmundja mund të jetë vdekjeprurëse për një në 10 persona.

Cilat janë simptomat?

Shumica e pacientëve me linë e majmunit kanë vetëm temperaturë, dhimbje trupi, të dridhura dhe lodhje.

Të prekurit më rendë mund të kenë skuqje ose enjtje në fytyrë dhe duar, që mund të përhapen në pjesë të tjera të trupit.

Shumica e njerëzve shërohen në një periudhë nga dy deri në katër javë pa pasur nevojë të shtrohen në spital. Lija e majmunit mund të jetë vdekjeprurëse për disa të prekur dhe mendohet se është më e rëndë tek fëmijët.

Duke folur në vitin 2022, Dr. Olivia Kasirye, zyrtare e shëndetit publik në qarkun Sakramento, të Kalifornisë, shpjegoi se një pacient mund të përhapë infkesionin deri në momentin që i janë shëruar të gjitha inflamaciont.

Një person konsiderohet i infektuar që nga fillimi i simptomave derisa skuqjet e lëkurës të kenë zënë kore dhe koret të kenë rënë dhe të ketë një shtresë të re të lëkurës. Përhapja e sëmundjes ndodh kryesisht nga pështyma, skuqjet e lëkurës ose veshjet apo shtrojet e krevatit të kontaminuara”, tha ajo.

Si mjekohet?

Ekzistojnë dy vaksina të licencuara për linë e majmunit në vende si Shtetet e Bashkuara, Kanadaja dhe në Evropë. Ekzistojnë gjithashtu të paktën dy barna antivirale të licencuara për përdorim nga njerëzit me sëmundje të rënda.

Çfarë dimë për rastin e fundit të shpërthimit të lisë së majmunit?

Qendra për Parandalimin dhe Kontrollonin e Sëmundjeve në Afrikë tha se këtë vit lija e majmunit është identifikuar në 13 shtete dhe se 96 për qind e të gjitha rasteve dhe vdekjeve janë regjistruar në Kongo. Krahasuar me vitin e kaluar, numri i të prekurve është rritur me 160 për qind dhe numri i vdekjeve me 19 për qind.

Deri tani, janë identifikuar 14 mijë raste dhe kanë vdekur 524 persona.

Drejtori i Komitetit të Emergjencave kundër lisë së majmunit tha se janë raportuar raste në shtete si Uganda, Ruanda, Burundi and Kenia, shtete të cilat nuk ishin prekur më pare.

voa

OBSH, lia e majmunit emergjencë globale e shëndetit publik

LiaPër herë të dytë në dy vjet, Organizata Botërore e Shëndetësisë e ka deklaruar linë e majmunit emergjencë globale të shëndetit publik. Vendimi i së mërkurës vjen pas një shpërthimi të infeksionit viral në Republikën Demokratike të Kongos që është përhapur në vendet fqinje.

 

Një komision për emergjencat u takua herët të mërkurën për të këshilluar Drejtorin e Përgjithshëm të OBSH-së, Tedros Adhanom Ghenreyesus, nëse përhapja e sëmundjes përbën një “emergjencë të shëndetit publik në shkallë botërore”.

Kjo emergjencë përbën nivelin më të lartë të alarmit të OBSH-së dhe synon të përshpejtojë hulumtimet, burimet financiare dhe masat e shëndetit publik dhe bashkëpunimin ndërkombëtar për të frenuar një sëmundje.

“Është e qartë se një përgjigje e koordinuar ndërkombëtare është thelbësore për të ndaluar përhapjen dhe për të shpëtuar jetë”, tha zoti Tedros.

Lia e majmunit mund të përhapet përmes kontaktit. Zakonisht një sëmundje e lehtë, në disa raste mund të jetë vdekjeprurëse. Lia e majmunit shkakton simptoma të ngjashme me gripin dhe puçrra në trup të mbushura me qelb. Një variant i ri i lisë duket se përhapet më lehtë nëpërmjet kontaktit të ngushtë, përfshirë marrëdhëniet intime. Lia e majmunit është përhapur nga Kongo në vendet fqinje, përfshirë Burundin, Kenian, Ruandën dhe Ugandën.

“Zbulimi dhe përhapja e shpejtë e një varianti të ri të lisë së majmunit në Kongo, zbulimi në vendet fqinje që nuk kishin raportuar më parë raste dhe mundësia e përhapjes së mëtejshme brenda Afrikës dhe më gjerë, është shumë shqetësuese”, tha zoti Tedros.

Ai tha të mërkurën se OBSH-ja kishte autorizuar 1.5 milionë dollarë fonde emergjente dhe planifikon të autorizojë më shumë në ditët në vijim.

Në fillim të kësaj jave, organi më i lartë i shëndetit publik i Afrikës e shpalli linë e majmunit emergjencë për kontinentin, pasi paralajmëroi se infeksioni viral po përhapej në një shkallë alarmante, me më shumë se 17,000 raste të dyshuara dhe më shumë se 500 vdekje këtë vit, kryesisht midis fëmijëve në Kongo.

voa

Shfaqet virusi i ri vdekjeprurës që po alarmon globin! OBSH organizon takimin urgjent, ja simptomat

mpoxShefi i Organizatës Botërore të Shëndetësisë Tedros Adhanom Ghebreyesus thirri të mërkurën një takim “urgjent” të ekspertëve ndërkombëtarë mes rasteve në rritje të variantit më vdekjeprurës të virusit Mpox në vendet afrikane.

 

Sipas raporteve, ky variant shumë virulent i virusit Mpox mund të infektojë më shumë individë në më pak kohë, duke e bërë atë një shqetësim global për ekspertët e OBSH-së.

Duke pasur parasysh situatën aktuale në vendet afrikane, drejtori i përgjithshëm i OBSH-së Tedros Adhanom Ghebreyesus tha: “Në dritën e përhapjes së Mpox jashtë DRC dhe potencialit për përhapje të mëtejshme ndërkombëtare brenda dhe jashtë Afrikës, unë kam vendosur të mbledh një komitet urgjence. sipas Rregulloreve Ndërkombëtare të Shëndetit për të më këshilluar nëse shpërthimi përfaqëson një emergjencë të shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar.”

 

Çfarë është virusi Mpox?

Virusi Mpox, i njohur gjithashtu si lija e majmunit, është një sëmundje virale që shkakton vlime të dhimbshme të lëkurës, përveç temperaturës, dhimbjes së kokës dhe dhimbjeve të muskujve. Virusi përhapet nga një individ në tjetrin përmes kontaktit të ngushtë dhe lëkurë me lëkurë. Mund të transmetohet edhe nëpërmjet pikave të infektuara të frymëmarrjes gjatë teshtitjes dhe kollitjes.

Mpox është sjellë nga virusi mpox, i cili i përket gjinisë Orthopoxvirus, njëlloj si virusi i lisë . Virusi është zoonoz, që do të thotë se përhapet nga kafshët te njerëzit. Ai përhapet kryesisht përmes kontaktit me kafshët dhe primatët e infektuar, në Afrikë. Për më tepër, kontakti i ngushtë me individë të infektuar ose materiale të kontaminuara mund të rezultojë në transmetim nga njeriu te njeriu.

Cila është periudha e inkubacionit të këtij virusi? Virusi Mpox është një sëmundje ngjitëse që mund të zgjasë nga 2 deri në 4 javë. Megjithatë, simptomat fillojnë të shfaqen brenda 24-48 orëve pas infektimit.

Përhapja aktuale e Mpox në Republikën Demokratike të Kongos ka parë tashmë rreth 27,000 raste dhe ka marrë më shumë se 1,100 jetë, shumica prej tyre fëmijë, që nga fillimi i vitit 2023.

Top Channel

Përdorimi i telefonëve inteligjentë dhe ankthi e depresioni tek adoleshentët

celulariNjë studim i ri ka zbuluar se adoleshentët që përdorin në mënyrë të tepruar telefonët e tyre inteligjentë kanë më shumë gjasa të vuajnë nga depresioni, ankthi dhe pagjumësia. Studiuesit në “King’s College” në Mbretërinë e Bashkuar zbuluan se të rinjtë që thonë se kanë krijuar varësi nga telefonët e tyre, kanë dy herë më shumë gjasa të raportojnë simptoma ankthi dhe janë tre herë më shumë të rrezikuar nga depresioni sesa ata që mund ta kontrollojnë se sa i përdorin telefonat.

 

Shoqëria moderne është e lidhur ngushtë me përdorimin e telefonëve inteligjentë. Por një studim i fundit nxjerr në pah lidhjen mes përdorimit të tepruar të tyre dhe rrezikut ndaj shëndetit mendor tek adoleshentët.

Ankthi, depresioni dhe pagjumësia, të gjitha janë të lidhura me “përdorimin problematik të telefonëve inteligjentë”. Ky është përfundimi i një studimi kryer nga studiuesit në “King’s College” të Mbretërisë së Bashkuar, i bazuar tek përgjigjet e 657 adoleshentëve të moshës nga 16 deri në 18 vjeç dhe përgjigjet e 69 fëmijëve të moshës 13 deri në 16 vjeç gjatë një periudhe katër javore.

“Përdorimi problematik i telefonëve inteligjentë ka detyruar që studiuesit të përshkruajnë një model të përdorimit të tyre. Ka disa ngjashmëri me mënyrën se si njerëzit flasin për varësitë e tyre nga bixhozi, apo lojërat online. Nga studimi rezultoi se veçoritë janë: subjekti humb kontrollin mbi përdorimin, telefoni inteligjent fiton epërsi në jetën e tyre, kështu që ata po kalojnë më shumë kohë me telefonin e tyre duke hequr dorë për shembull nga gjumi apo aktiviteti fizik. Ata vazhdojnë ta bëjnë këtë pavarësisht nga vetëdija për anët negative”, thotë bashkautorja e studimit. Dr Nicola Kalk.

Studiuesit arritën në përfundimin se të rinjtë që thoshin se ishin më të varur nga telefonët e tyre kishin dy herë më shumë gjasa të raportonin simptoma ankthi dhe ishi tre herë më në rrezik që të vuajnë nga depresioni, sesa ata që nuk kishin.

Ka një ndryshim, thonë studiuesit, midis thjesht kohës së shpenzuar në një telefon dhe përdorimit problematik të një telefoni inteligjent.

Sipas autorëve të studimit, përdorimi problematik i telefonëve inteligjentë prek një pakicë adoleshentësh, por ata përjetojnë nivele më të larta të problemeve të shëndetit mendor.

“Ata që raportuan përdorimin problematik të tyre kishin dy herë më shumë gjasa të vuanin nga ankthi dhe tre herë më shumë të vuanin nga depresioni”, thotë Dr Kalk.

Sa i përket mënyrës se si të ulet koha e përdorimit të telefonave inteligjentë nga adoleshentët, Dr. Kalk rekomandon që prindërit të ulen me fëmijët e tyre për të diskutuar këtë çështje dhe për të zhvilluar një rutinë të shëndetshme në shtëpi.

voa

Britani, për herë të parë një fëmijë operohet me ndihmën e robotëve

operacion me robotNë Britani, një ekip kirurgësh ka operuar për here të parë një fëmijë me ndihmën e robotëve, me shpresën se kjo praktikë e re mund të bëhet më e zakonshme.

 

Me një saktësi të pakrahasueshme, robotët mjekësorë të përparuar tani po i hapin udhë mundësisë për të kryer operacione tek fëmijët dhe të rriturit.

Kirurgu që drejton ndërhyrjen nuk është as pranë pacientit, as pran tavolinës me pajisjet kirurgjikale.

Por, krahë robotikë kryejnë një operacion delikat në rrugët urinare të pacientit.

Krahët robotikë bëjnë pjesën më të madhe të punës, ndërsa kirurgu kryesor përdor leva për t’i kontrolluar dhe drejtuar ato.

Kirurgjia me ndihmën e robotëve po bëhet përherë e më e zakonshme në praktikat e kujdesit shëndetësor në Britani.

Fondacioni ‘London’s Guy’s’ dhe ‘St Thomas’s’ njoftoi në vitin 2023 se të gjitha operacionet e kancerit të prostatës, veshkave dhe mushkërive u kryen në mënyrë robotike, me mbi 10,000 procedura të realizuar me ndihmën e robotëve gjatë 20 viteve të fundit.

Spitali i Fëmijëve ‘Southampton’ në Angli po kryen testin e parë në Mbretërinë e Bashkuar të përdorimit të një pajisjeje inovatore të quajtur Sistemi Robotik Kirurgjik Versius.

Roboti i ri ka saktësi të avancuar dhe aftësi manovrimi që bën të mundur përdorimin te pacientët më të rinj.

Pas një sërë provash të suksesshme tek të rriturit, 7-vjeçari Reece është fëmija i parë në vend që operohet me këtë pajisje.

Ai iu nënshtrua kontrolleve në spital pas një incidenti në një park.

Nëna e tij, Elizabeth Wilton, thotë se “ai iu nënshtrua kontrolleve dhe në fillim nuk u zbulua gjë pas incidentit, por më pas, nga skanimet u zbulua se ai kishte një problem midis veshkave dhe fshikëzës, me tubin lidhës, nuk ishte plotësisht ashtu siç duhej”.

Fillimisht familja u trondit kur u njoh me faktin se ndërhyrja kirurgjikale për këtë problem shëndetësor do të kryhej me ndihmën e një roboti.

Babai i 7 vjeçarit, Ashley Wilton, thotë se “kur dëgjova për herë të parë se do të ishte një robot që do ta operonte atë, kisha dyshime…Por kur merr më shumë informacion dhe mëson se robotin e drejton një mjek atëherë gjithçka bëhetë shumë më e kuptueshme”.

Kirurgu që kreu ndërhyrjen është Ewan Brownlee, i cili është urolog pediatrik në Spitalin Universitar Southampton. Kirurgjia tradicionale për këtë ndërhyrje mbart disa komplikime, shpjegon ai.

Ndërsa krahët robotikë të përdorur në këtë procedurë kanë një gamë lëvizjeje të tillë që bën të mundur që instrumente kirurgjikale mjaft të vogla të kryejnë operacione të ndërlikuara te fëmijët.

Pas testeve për gati 3 vjet, është arritur momenti historik, kryerja e operacionit te një fëmijë.

Pajisja e ndihmuar nga roboti, e zhvilluar nga CMR Surgical Ltd me bazë në Kembrixh, synon të arrijë një saktësi që njeriu nuk e arrin dot, nëpërmjet përdorimit të instrumenteve të vogla kirurgjikale, kontrollit të robotit, si dhe një ekrani të zmadhuar me rezolucion të lartë.

“Ndërhyrja kontrollohet nga kirurgu, gjithsesi. Duket sikur ndihma robotike është e atomatizuar, por në fakt kontrollohet nga kirurgu”, thotë kirurgu Ewan Brownlee

Kirurgët shpresojnë të shohin që kirurgjia pediatrike me ndihmën e robotëve të bëhet praktikë e zakonshme në të gjithë botën.

Pas operacionit, Reece i thotë nënës së tij, Elizabeth, se ndihet mirë.

“Ai ka qenë pak i turbullt, i shqetësuar siç do të ishte çdokush, veçanërisht në moshën e tij, por ai ia ka dalë shumë mire. Thjesht po kthehet në normalitet”, shpjegon ajo.

Reece u la të dilte nga spitali pas operacionit dhe pritet të rikuperohet plotësisht.

voa

“Mos dilni fare në diell nëse keni probleme me zemrën”/ Infarktet nga i nxehti, mjekët tregojnë se si duhet bërë kujdes

nxehtesiaE diela e 21 korrikut rezultoi dita më e nxehtë në tokë në rang global, të paktën që nga vitit 1940, referuar kjo shërbimit të ndryshimeve klimatike të Bashkimit Europian, i cili paralajmëron se do të ketë edhe ditë të tjera të nxehta si kjo.

 

Por ata që i vuajnë më së shumti temperaturat e larta, janë personat me probleme kardiake. Sipas ISHP-së, deri më tani kemi dy humbje jete për shkak të infarkteve kardiake nga i nxehti.

“Temperaturat e larta ndikojnë shumë te pacientët kardiakë. Në shumë raste shpërthejnë në ngjarje të mëdha sikurse janë infarktet, kur ajo sëmundje ka qenë aty e pa ekzaminuar. Ata që janë në risk të mesëm dhe të lartë, ndryshe nga sa thonë kolegët dilni vetëm në mëngjes apo në darkë, ne u themi mos dilni fare në ditët e nxehta”, thotë mjekja kardiologe, Engjëllushe Hasani.

 

 

Ata të cilët e dinë se vuajnë nga probleme kardiake janë më të kujdesshëm, por ka shumë nga ata të cilët nuk e dinë që kanë patologji kardiake.

“Shqiptarët  shkojnë vetëm kur ndodhin parainfarkte dhe alarmohen te mjeku”, shpjegon mjekja.

Mjekja kardiologe këshillon që edhe nëse jeni nëpër plazhe afër detit, kujdes kur futeni në ujë menjëherë nga ekspozimi në diell pasi rritet mundësia për infarkt.

“Në diell enët e gjakut zgjerohen, por në momentin kur futen në ujë enët koronare ngushtohen dhe ndodh bllokimi zemrës pra infarkti”, shton Hasani.

Nëse sëmundjet e zemrës diagnostikohen herët, ato mund të mbahen në kontroll.

Top Channel

Një e treta e popullsisë së botës nuk bën mjaftueshëm ushtrime fizike

ushtrime

Sipas një studimi të ri, gati një e treta e popullsisë së botës në moshë madhore nuk bëri gjatë vitit 2022 aktivitetin e rekomanduar fizik. Rajoni i Mesdheut lindor dhe Azia juglindore kanë nivelet më të larta të mungesës së aktivitetit fizik, në gati 40% të popullsisë. Në Xhakarta, kryeqytetin e Indonezisë, banorët janë dakord se shumica e njerëzve duhet të bëjnë më shumë ushtrime fizike.

 

Në Xhakarta të Indonezisë gjendet një kompleks i preferuar sportiv për vendasit, që e frekuentojnë atë shpesh.

Megjithatë, rreth 40% e banorëve në këtë pjesë të globit nuk bëjnë lëvizje të mjaftueshme fizike, thuhet në një studim të publikuar rishtazi në gazetën mjekësore ‘The Lancet Global Health’.

Ngarkesa e madhe me punë e bën të vështirë që njerëzit në Xhakarta të gjejnë kohën për fizkulturë.

“Në Indonezi, shumë njerëz e gjejnë të vështirë të krijojnë kohë të lirë, pasi u kërkohet shumë prej tyre të kenë një ngarkesë të madhe me punë. Kjo do të thotë se nuk kanë kohë të mjaftueshme për t’u ushtruar që të ruajnë shëndetin e tyre. Mendojnë vetëm për punën”, thotë Daniel Soekarso, që vjen për të vrapuar në këtë kompleks sportiv.

Të tjerë banorë fajësojnë mediat sociale, të cilat kanë krijuar një stil jetese më pasiv.

“Jam dakord dhe i besoj rezultatet e studimit, pasi nga ç’shikoj në mjedisin rreth meje, fëmijët, adoleshentët dhe të rriturit janë zakonisht të zënë me pajisjet e tyre dhe mediat sociale. Gjithashtu kanë filluar në moshë të re sëmundje si kolesteroli, niveli i lartë i sheqerit në gjak dhe sëmundje të tjera që mendonim se ndodhnin vetëm tek të moshuarit”, thotë Kinan Randy, studente e vitit të parë në Xhakarta.

Studimi i ri thotë se rreth 1.8 miliardë njerëz, pra rreth një e treta e të rriturve në mbarë globin, nuk përmbushën nivelet e rekomanduara të aktivitetit fizik. Kjo do të thotë se ata mund të jenë më të rrezikuar nga sëmundjet.

Studimi u përpilua nga shkencëtarë të Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe akademikë të tjerë. Shqetësuese është tendenca e popullsisë për t’u bërë më pak aktive. Kjo tendencë u përshpejtua me 5% gjatë periudhës 2010-2022.

Njerëzit më pak aktivë gjenden në rajonin e Mesdheut lindor dhe Azisë juglindore, me gati 40% të popullsisë që nuk ushtrohet fizikisht. Në dallim, njerëzit janë shumë më aktivë në rajone të tjera, si në Evropë, ku vetëm 25% nuk ushtrohen, apo në Afrikë, me vetëm 16%.

Në mbarë botën, gratë janë të prirura të bëjnë më pak ushtrime fizike se burrat, me nivele pasiviteti në 34%, krahasuar me 29% për burrat. Gjithashtu jeta sedentare shtohet pas moshës 60-vjeçare.

Studimi i ri pati edhe konkluzione pozitive. Në gati gjysmën e botës është bërë përparim për të shtuar aktivitetin fizik gjatë dekadës së fundit.

Madje nëse vazhdojnë me ritmin e tanishëm, 22 vende të botës mund të arrijnë deri në vitin 2030 objektivin që 85% e popullsisë të bëjë rregullisht ushtrime fizike.

voa