Të dielën më 11 qershor, në Kosovë mbahen zgjedhjet e parakohshme parlamentare në të cilat marrin pjesë 26 subjekte politike të të gjitha komuniteteve. Zëri i Amerikës është duke zhvilluar një seri intervistash me kandidatët për postin e kryeministrit të disa prej partive dhe koalicioneve parazgjedhore. Në një intervistë me korrespondentin tonë në Prishtinë, Besim Abazi, kandidati i lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, thotë se synimi partisë së tij është zhvillimi ekonomik, barazia dhe reformimi i drejtësisë përfshirë edhe miratimin e ligjit për vetingun, ndërsa përparësi do t’i jap dialogut të brendshëm me serbët e Kosovës.

Zëri i Amerikës: Zoti Kurti, kanë mbetur pak ditë deri në zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Çfarë prisni nga këto zgjedhje?

Albin Kurti: Këto zgjedhje pres që të jenë një festë e demokracisë në të cilën sistemi politik dhe institucional i Republikës së Kosovës hapet plotësisht dhe njëherazi për të gjithë qytetarët e republikës, pa dallim moshe, gjinie, pasurie, prejardhje e vendbanimi. Dhe unë uroj që ata do ta shfrytëzojnë këtë të drejtë, do ta përdorin këtë mundësi dhe në këtë mënyrë do të arrijnë që ta bëjnë ndryshimin e domosdoshëm në Kosovë.

Zëri i Amerikës: Ju synoni të merrni pushtetin, natyrisht, sikurse edhe të gjitha partitë tjera politike. Përse do të duhej qytetari i Kosovës të vendoste të votonte pikërisht për ju?

Albin Kurti: Deri më tash kush e ka dashur Vetëvendosjen, e ka dashur ndryshimin. Tash kemi ardhur në fazën që kush e do ndryshimin, e do Vetëvendosjen, e cila i ka përballë dy koalicione, që në fakt janë dy fraksione të të njëjtit regjim. Lëvizja Vetëvendosje është i vetmi subjekt progresiv në skenën politike në Kosovë dhe ne do ta ofrojmë një qeveri progresive në Republikën e Kosovës, që do të thotë se do t’i lidhim bashkë: zhvillimin, drejtësinë dhe barazinë. Ne ofrojmë një Fond sovran për Republikën e Kosovës, që do të jetë marrje e ndërmarrjeve publike dhe shoqërore me aksionarin mazhoritar të këtij fondi, me ç’rast do ta mbyllim Agjencinë kosovare të privatizimit dhe kjo do të shërbejë edhe si një platformë për shtetin zhvillimor të Kosovës, bashkë me një agjenci zhvillimore që zëvendëson importet dhe rritë eksportin dhe me një bankë zhvillimore me kredi të buta dhe afatgjate për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme. Dhe asisoj, më në fund, të dalim nga kriza dhe ekonomia të bëhet fjala kryesore e politikës dhe politikes institucionale në Kosovë. Në anën tjetër, në ofrojmë edhe 4 mijë banesa sociale me banim të përballueshëm. Pastaj 160 kopshte për fëmije në Kosovë. Vetëm 43 i kemi aktualisht. Pastaj shujta falas për nxënësit prej klasës së parë deri në klasën e pestë të shkollave fillore. Pastaj pushimin e shtatzënisë dhe lehonisë me pagesë, gjysmën punëdhënësi dhe gjysmën shteti, gjithsej 12 muaj. Pastaj, ne parashohim edhe luftimin e krimit dhe korrupsionit me një njësit të veçantë në prokurorinë e shtetit, antimafia, pasi ta kemi miratuar ligin antimafia dhe në të njëjtën kohë, ta rrisim edhe numrin e prokurorëve edhe gjykatësve dhe ta bëjmë ligjin për vetingun, vlerësimin e hollësishëm. Po ashtu, të bëjmë trajnime shtesë në mënyrë që mos të kemi më gjysmë milioni lëndë të pluhurosura në sirtarët e sistemit të drejtësisë. Lëvizja Vetëvendosje gjithashtu do të bëj ligj për t’u dhënë përparësi prodhuesve vendas si dhe kompanive lokale në tenderimin publik. Po ashtu, do të bëjmë edhe rivitalizimin e sistemit të ujitjes Ibër-Lpeneci, meqë Rrafshi i Kosovës i ka keq punët me ujë, për dallim prej Rrafshit të Dukagjinit. Bujqësia do të jetë intensive. Do të investojmë 240 milionë euro në mandatin tonë të parë të qeverisjes, pra në katër vitet e para. Pra, ideja jonë është zhvillim i kombinuar me politika sociale dhe me drejtësi që lufton krimin e korrupsionin, por nuk hakmerret ndaj askujt.

Zëri i Amerikës: Kur po flisni për zhvillimin po flisni bukur shumë për ndërhyrjen e shtetit, për dorën e shtetit në shumë fusha. A nuk bie ndesh kjo me orientimin e Kosovës?

Albin Kurti: Ne jemi subjekt socialdemokrat, i cili dëshiron që shteti të mos planifikojë, centralizojë, dirigjoj, por shteti të jetë rregullator. Aktualisht në Kosovë mbretëron kaosi dhe anarkia. Edhe tregu në ekonomi ka nevojë për rregulla. Shteti duhet ta ndihmojë rritjen e sasisë së biznesit, mirëpo në të njëjtën kohë duhet edhe ta mbikëqyrë edhe cilësinë e tij. Në Kosovë ka ndodhur e kundërta. Shteti është brengosur kur ka pasur sasi të rritur të bizneseve, posaçërisht në prodhimtari, por edhe në përgjithësi, kur është rritur fitimi i bizneseve, kanë shikuar a e ka librezën e partisë në pushtet ai biznesmen i suksesshëm. Ndërkaq, fare nuk është kujdesur për cilësinë e produkteve dhe rrjedhimisht, konkurrenca jo luajale në treg e ka dëmtuar jashtëzakonisht shumë biznesin dhe na ka bërë një vend totalisht jo atraktiv për investimet e huaja. Investimet e huaja vijnë, për bindjen tonë, kur kemi shtet ligjor, kur investojmë vet. Ta zëmë, aksionet e Fondit sovran, do të mund t’i blinte Trusti pensional i Kosovës. Mbi një miliardë e gjysmë euro është sasia që e ka tash Trusti pensional i Kosovës, vetëm 3.2 për qind prej tyre i investon në Bankën Qendrore të Kosovës. Ne nuk mund të presim që dikush do të investojë tek ne kur ne nuk i investojmë paratë tona dhe theksi tek ne është tek diaspora jonë. 32 mijë biznese vetëm të shqiptarëve në Gjermani janë atje dhe në gishtat e njërës dorë mund të numërohen ata që kanë investuar në Kosovë. Ne duhet të krijojmë mundësinë që mërgata jonë të krijojë degët e bizneseve të tyre këtu tek ne.

Zëri i Amerikës: Zoti Kurti, nëse vini në pushtet ju do të trashëgoni procese të papërfunduara siç është ta zëmë, shënimi i kufirit me Malin e Zi, që ju e keni kundërshtuar edhe me gaz lotsjellës e protesta. Si do t’i jepni udhë kësaj çështjeje që është e pashmangshme?

Albin Kurti: Së pari, nuk është bërë fjalë për demarkacion të kufirit ose shënim të kufirit, por për ndryshim të kufirit. Demarkacioni i kufirit është përcaktim i kufirit që i paraprinë delimitimi i kufirit. Vizatohet njëherë kufiri në hartë, e më pastaj ai përcaktohet në natyrë. Në Kosovë kjo s’ka ndodhur fare. Duhet të kemi delimitim para demarkacionit. Nuk na ka faj Mali i Zi për këtë gjë. Fajin e ka Komisioni shtetëror për demarkacionin e kufirit, përkatësisht zoti Murat Meha dhe ata të cilët pastaj e vulosën një gjë të tillë me nënshkrimet e tyre në Vjenë, më 26 gusht të vitit 2015, (Hashim) Thaçi dhe (Skënder) Hyseni. Ne çfarë do të bëjmë është që do ta hetojmë se çfarë ka ndodhur në gjithë procesin, i cili për bindjen time, ka pasur edhe premisa të mbrapshta edhe procedura të shkelura edhe rezultat të gabuar. Dhe në të njëjtën kohë, do t’i vendosim menjëherë kontaktet, si kryeministër i Republikës së Kosovës brenda muajit të parë do t’i shkruaj letër Podgoricës zyrtare në mënyrë që të fillojmë bisedimet bilaterale për të sqaruar dhe për ta rregulluar këtë çështje. Nuk duam prishje të marrëdhënieve me Malin e Zi, përkundrazi. Me Malin e Zi duam t’i kemi marrëdhëniet e mira. Mali i Zi e ka njohur Republikën e Kosovës dhe në të njëjtën kohë jemi në anën e njëjtë të gjeopolitikës ballkanike e botërore. Mali i Zi do të hyjë në NATO dhe në BE, po ashtu edhe ne. Mali i Zi i ka marrëdhëniet e acaruara me Serbinë dhe me Rusinë, po ashtu edhe ne.

Zëri i Amerikës: Dhe si mendoni që do ta bindni Malin e Zi, që tashmë e ka ratifikuar këtë marrëveshje?

Albin Kurti: Duhet ta kemi këtë hetimin brenda në Kosovë, sepse ky zotëri, Murat Meha, ka negociuar vetëm me libra kadastral, me ç’rast e ka marrë barrën e provës për të vërtetuar se toka jonë është e jona. Kjo është absurde. Mali i Zi nuk ka edhe për një pjesë të mirë të Rozhajës edhe për gati gjysmën e territorit të vet libra kadastral. Me librat kadastral ndahen kushërinjtë e këqij që nuk merren dot vesh për ndarjen e tokave të tyre, por nuk ndahen shtetet. Ajo është çështje e të drejtës ndërkombëtare publike, është çështje e sovraniteteve. Dhe kriteri i ujëndarjes dhe kriteri natyror i kurrizit të vargmaleve do të jetë vendimtar. Ka pasur një takim me herët të ish kryeministrit (Isa) Mustafa dhe të homologut të tij malazez. Shpresojmë ta gjejmë transkriptin e asaj bisede kur të jemi ne në qeveri dhe ta shohim se cilat janë edhe qëndrimet e Malit të Zi për shkak se nuk ishte që u raportua ndonjë gjë prej atij takimi. Takime të tilla duhet të ketë shumë më shpesh dhe unë jam optimist që me Malin e Zi mund të merremi vesh e do të merremi vesh.

Zëri i Amerikës: Zoti Kurti një çështje me të cilën do të përballeni nëse bëheni kryeministër është ajo e bisedimeve me Serbinë për normalizimin e marrëdhënieve midis saj dhe Kosovës. Çfarë do të ndodhë me këto bisedime, me këtë proces, nëse ju bëheni njeriu i parë i qeverisë?

Albin Kurti: Unë nuk besoj që mund të kemi normalizim të marrëdhënieve me Serbinë përderisa Serbia është abnormale e qe besa edhe Kosova nuk është normale. Kuvendi i ri i Serbisë i ka 131 deputetë në grupin parlamentar të miqësisë Serbi-Rusi. Merreni me mend, në një parlament me 250 deputetë, 131 janë në grupin e miqësisë Serbi-Rusi. Atje ka hapa mbrapa. Unë mendoj që Serbia është një vend i pikllueshëm dhe ne nuk do të duhej fort të merremi me Serbinë. Bisedimet tashmë janë inekzistente dhe çfarëdo rifillimi i tyre do të duhej të bëhej sipas parimeve, kurrsesi bisedime asimetrike dhe sidomos, është e domosdoshme që kësaj radhe bisedimet mos të jenë sipas kushteve të Serbisë, ku temë është veç Kosova, ndërkohë që ajo nuk ballafaqohet fare me të kaluarën. Pra, duhet të ndryshojë e gjithë qasja dhe të shohim që Serbia ka vullnet të mirë për t’u përballur me të kaluarën e vet, në mënyrë që ne të mund të besojmë se sadopak ka ndryshuar. Por, prioritet për neve do të jetë dialogu me serbët e Kosovës. Ne nuk i vendosim të gjithë serbët në një vend, në një thes, dhe aq më pak bashkë me Serbinë. Siç ka shqiptarë të ndryshëm ka edhe serb të ndryshëm, ka serb të cilët e pranojnë Republikën e Kosovës, ka serb të cilët përfitojnë nga strukturat e Serbisë por nuk punojnë për to dhe janë ata 300 – 400 serb në veri të Kosovës, që punojnë për ministrinë e brendshme të Serbisë në shërbimin sekret të tyre. Ata janë në listë të rrogave të qeverisë së Serbisë, me ta nuk mund të kemi as bisedime as marrëveshje. Me serbët lokal do të bisedojmë për zhvillim, dialog i hapur e demokratik dhe jo i mbyllur e diplomatik. Ta zëmë, në Lipjan do t’i mbledhim shqiptarët, serbët, ashkalinjtë dhe do të flasim bashkë për farën, për plehun, për tregun, për traktorin, për naftën e kështu me radhë, se unë besoj që është gabim t’i shohim serbët sikurse që është gabim t’i shohim shqiptarët, vetëm në identitetin e tyre kombëtar. Duhet t’i shohim edhe në rolin e tyre shoqëror, në funksionimin e tyre ekonomik.

Zëri i Amerikës: Zoti Kurti edhe një çështje tjetër, është ajo e përballjes me luftën kundër ekstremizmit dhe radikalizmit të dhunshëm. Si e shihni ju gjendjen aktuale në Kosovë, a keni shqetësim që është e kërcënuar nga këto lëvizje.

Albin Kurti: Po. Ne jemi të brengosur se po merr përmasa gjithnjë e më të mëdha globale radikalizmi dhe ekstremizmi në botë, në veçanti ai islamik. Po, në të njëjtën kohë, ne mendojmë që duhet të konsiderojmë edhe shkaqet pse erdhëm këtu dhe unë besoj se një ndër shkaqet, jo i vetmi, janë edhe gjendja e pa shpresë e njerëzve. Sot në Ballkanin perëndimor në përgjithësi, është bërë më e lehtë të gjesh një vend lufte se një vend pune. Ka shumë serb që kanë shkuar në luftë në Ukrainë, në anën e Putinit dhe ka dhe mbi 300 shqiptarë që kanë shkuar në Siri të luftojnë për ISIS-in. Unë mendoj që kjo ndjenja e dëshpërimit i ka shpënë njerëzit në vendime të tilla ekstreme. Ne do t’i luftojmë të gjithë ekstremizmit, ne i kundërshtojmë të gjithë ekstremizmat, dhe duhet të jemi njëkohësisht të kujdesshëm që të mos kemi paragjykime ndaj besimtarëve, sepse pikërisht ekstremistët dëshirojnë që njerëzit e tjerë të kenë paragjykime ndaj besimtarëve, dhe asisoj ata të rekrutojnë pastaj prej besimtarëve të krijojnë ekstremistë të rinj. Në këtë kuptim, ne jemi subjekt tipik social demokrat evropian, i cili e lufton islamofobinë e partive të ekstremit të djathtë. Këto partitë ksenofobe që janë nëpër Evropë, ato më së shumti e trumbetojnë islamofobinë dhe njëfarë mënyrë islamofobia e partive të ekstremit të djathtë edhe ISIS-i në anën tjetër, po bëhen dy anë të së njëjtës medalje. Ne besojmë që kemi nevojë për normalizim të Kosovës, ku shteti i Kosovës është shtet sekular dhe mban një distancë nga të gjitha religjionet, por në të njëjtën kohë ju krijon hapësirë për besim dhe praktikim të tyre.

Zëri i Amerikës: Në këtë fushë ju u kritikuat për qëndrimin tuaj që mbajtët ndaj disa kërkesave të komunitetit islam në Kosovë, siç është ta zëmë edhe bartja e shamisë. Pse kjo qasje zoti Kurti?

Albin Kurti: Ne jemi kundër ndalesës së shamive për vajzat mbi moshën 16 vjeçare. Për neve mosha 16 është mosha kur praktikisht arrihet pjekuria, e merr letërnjoftimin, ke të drejtë me kërkesë që të martohesh, dhe ne besojmë që duhet njerëzit në moshën 16 vjeçare edhe të votojnë, siç është ta zëmë rasti i Austrisë ku qytetarët e Austrisë votojnë në moshën 16 vjeçare, edhe një mori e landeve në Gjermani votojnë në moshën 16 vjeçare. Dhe në këtë rast, ne besojmë që edhe vajzat që janë mbi moshën 16 vjeçare mund të bartin shami, por fytyra duhet të jetë e zbuluar dhe se çfarë njerëzit vejnë në kokë, çfarë kapelash, çfarë shamish, shteti sekular nuk do të duhej të ndërhyjë aty. Unë besoj që nëse ne fillojmë të përzihemi, të ndërhyjmë në këtë çështje kjo merr primesa totalitare. Ne jemi tërësisht liberal në këtë aspekt, dhe dëshirojmë lirinë personale të njerëzve si liri nga mosndërhyrja e autoritetit nga lart.

Zëri i Amerikës: Zoti Kurti po kthehem sërish të çështjet e brendshme. Është pyetje hipotetike, natyrisht, por gati e pashmangshme në fushata zgjedhore dhe duke pritur votimet e së dielës. Çka pas 11 qershorit, nëse ju dilni fitues në këto zgjedhje me kë mund të bashkëqeverisni?

Albin Kurti: Pas 11 qershorit, ne do të jemi të zënë me 12 qershor me festën e trefishtë; do të festojmë fitoren e Vetëvendosjes, do të festojmë 12 vjetorin e themelimit të lëvizjes tonë dhe do të festojmë 18 vjetorin e çlirimit të Kosovës. Ndërkaq, në anën tjetër, do të fillojmë të shohim se çka ka mbetur prej këtyre dy koalicioneve. Unë besoj që pas zgjedhjeve këto koalicione nuk e kanë fare të sigurt ardhmërinë, dhe vetëm më pas ne do të mund të marrim një vendim meritor me ç’rast prioritet për neve është programi, koncepti dhe gjithashtu është edhe drejtimi që duhet të ketë shteti i Kosovës, jo vetëm në katër vitet e ardhshme. Unë besoj që kemi nevojë për një plan zhvillimor nacional i cili nuk është i kufizuar prej zgjedhjeve në zgjedhje.

Zëri i Amerikës: Dhe sërish hipotetikisht sigurisht, por në qoftë se do të viheni në situatë që të krijoni qeverinë, ju do ta udhëhiqni qeverinë por duhet ta merrni dikë brenda saj, kush mund të jenë ata nga këto koalicione?

Albin Kurti: Padyshim nëse lëvizja Vetëvendosje nuk arrin që ta krijojë shumicën e nevojshme vet për të qeverisur, atëherë ne do ta kemi një partner të vogël në koalicion, ku përveç pakicave kombëtare, do të marrim edhe diçka që do të jetë më e përshtatshme prej asaj që ka mbetur prej këtyre dy koalicioneve pasi të përfundojnë zgjedhjet, për shkak se këto koalicione janë koalicione për një përdorim dhe me 12 qershor unë nuk besoj që mbijetojnë.