Ministri i Jashtëm i Malit të Zi, Srdjan Darmanoviç, i tha Zërit të Amerikës se vendet e NATO-s, të udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara, mbështesin hetimet e autoriteteve të vendit të tij për komplotin e organizuar nga Rusia për rrëzimin e qeverisë malazeze dhe për bllokimin e anëtarësimit të vendit në NATO. Gjithashtu, Mali i Zi ka besim se Kongresi amerikan do ta ratifikojë së shpejti traktatin e anëtarësimit në NATO.

Ministri i Jashtëm i Malit të Zi, Srdjan Darmanovic, tha dje se vendet aleate në NATO, të udhëhequra nga SHBA-ja, mbështesin hetimin e prokurorëve malazezë të një komploti rus për të rrëzuar qeverinë pro-perëndimore të vendit dhe për të ndaluar kështu anëtarësimin në aleancën e Atlantikut.

Ministri Darmanovic i tha shërbimit në gjuhën serbe të Zërit të Amerikës se “Shtetet e Bashkuara ndihmuan më shumë, duke ofruar mbështetje dhe informacion”. Komentet e tij u bënë në të njëjtën ditë ndërsa zhvillohej një seancë dëgjimore në Kongresin amerikan për përfshirjen e Rusisë në zgjedhjet presidenciale amerikane.

Kërkesa e Malit të Zi për anëtarësim në NATO është duke u shqyrtuar nga Senati i Shteteve të Bashkuara.

Javën e kaluar, Senatori Rand Paul bllokoi votimin në plenare të traktatit për anëtarësim në NATO. Sipas mbështetësve, përllogaritet se mbi 90 senatorë janë në favor të anëtarësimit të Malit të Zi. Senatori republikan John McCain reagoi ashpër ndaj Senatorit Paul, duke e akuzuar se “punon për Vladimir Putinin”.

Ministri Darmanovic u shpreh se nuk pret të ketë pengesa të mëtejshme ndaj ratifikimin të anëtarësimit të Malit të Zi dhe se pret që vendi i tij të marrë pjesë si anëtar me të drejta të plota në samitin e radhës të NATO-s, që do të zhvillohet në muajin maj në Bruksel. (voa)

Britania njoftoi të martën se nuk do të lejonte që pasagjerët të sillnin në bord të avionëve pajisje të mëdha elektronike si kompiuterë portativë dhe tableta, në fluturime nga gjashtë vende të Lindjes së Mesme, pasi Shtetet e Bashkuara morën një masë të ngjashme.

Direktiva e re britanike do të bllokojë pajisje më të mëdha se 16 polç në gjatësi, dhe me trashësi mbi 1.5 polç në fluturime nga Turqia, Libani, Jordania, Egjipti, Tunizia, dhe Arabia Saudite.

“Fluturimet direkte për në Britani nga këto vende do të vazhdojnë por në përputhje me këto masa të reja,” tha një zëdhënës për kryeministren Theresa May në komentet për shtyp. “Mendojmë se këto janë masa të nevojshme dhe në përputhje me rrezikun ekzistues, në mënyrë që të mundësojmë udhëtim të sigurtë për pasagjerët,” tha zëdhënësi.

Më herët sot, qeveria amerikane tha sot se ndalon pasagjerët në fluturimet e drejtpërdrejta për në Shtetet e Bashkuara nga tetë vende, kryesisht të Lindjes së Mesme dhe Afrikës Veriore, të sjellin në çantat e tyre personale në bord laptopë, tableta dhe pajisje të tjera elektronike.

Duke mos përmendur ndonjë kërcënim konkret, bordi i qeverisë për sigurinë e transportit tha se udhëtarët që nisen drejt SHBA nga 10 aeroporte do të lejohen të sjellin në kabinat e pasagjerëve vetëm telefona celularë. Pajisjet më të mëdha elektronike duhet të kalojnë në çantat e kontrolluara në bagazhin e avionit.

Masat e reja hynë në fuqi sot në mëngjes dhe linjat ajrore do të kenë afat deri të shtunën për zbatimin e tyre, përndryshe nuk do të lejohen të fluturojnë drejt Shteteve të Bashkuara, thanë zyrtarët.

Ata thanë se vendimi mori shkas nga vlerësimet e zyrtarëve të zbulimit në lidhje me kërcënime të mundshme ndaj aeroplanëve që udhëtojnë për në Shtetet e Bashkuara. Zyrtarët nuk pranuan të jepnin hollësi.

Ndalimi prek fluturimet nga aeroportet ndërkombëtare në Aman, Kuvajt City, Kajro, Stamboll, Xhedah, Rijad, Kazablanka, Doha, Katar, Dubai dhe Abu Dhabi. Rreth 50 fluturime në ditë do të ndikohen nga kjo masë. Zyrtarët thanë se disa kompani ajrore me bazë në Shtetet e Bashkuara kanë fluturime të drejtpërdrejta nga këto qytete drejt Shteteve të Bashkuara. (voa)

Në një analizë të agjencisë gjermane të lajmeve, dpa drejtohet vëmendja tek aktorët që duan të kenë influencë në Ballkan.

Ashpërsohen tonet mes Gjermanisë dhe Turqisë. Pas sulmeve të fundit verbale të Erdoganit ndaj Merkelit, edhe politika gjermane i dërgon sinjale të forta drejt Ankarasë.

Paralajmërimi më i fortë drejtuar presidentit turk, Recep Tayyip Erdogan erdhi nga kryetari i komisionit të Bundestagut për Politikën e Jashtme, Norbert Röttgen. Ai kërcënoi Turqinë me ndërprerjen e bisedimeve të anëtarësimit, nëse ky vend fut sistemin presidencial.

Röttgen: “Puç i legalizuar shtetëror”

Turqit duhet të dinë para se të vendosin me referendum për një reformë kushtetuese në favor të presidentit aktual, se ata vendosin edhe për marrëdhënien e Turqisë me Bashkimin Europian, u shpreh Röttgen në televizionin e parë gjerman, ARD. Me këtë reformë Turqia largohet nga rruga e demokracisë liberale, gjë që nuk pajtohet me BE-në. Röttgen i quajti planet turke “një puç të legalizuar shtetëror”. Politikani i CDU-së nuk deshi t’u japë përgjigje krahasimeve të Erdoganit me nazizmin. “Nuk biem në këtë nivel”, tha ai.

Weber: Europa nuk lejon të provokohet

Kryetari i fraksionit parlamentar të Partive Popullore Europiane në Parlamentin Europian, Manfred Weber e paralajmëroi Erdoganin nga një shkallëzim tjetër i konfliktit me Gjermaninë dhe vendet e tjera europiane. “Krenaria e një vendi nuk mund të mbrohet me fyerje”, tha politikani kristiansocial për grupin mediatik “Funke Mediengruppe”. Sulmet e Erdoganit për çdo ditë e më shumë bëhen më “absurde”, tha ai duket theksuar Europa nuk do të lejojë të provokohet.

Schulz: Humbje e kontrollit të retorikës së vet

Kreu i sapozgjedhur socialdemokrat dhe kandidati për kancelar gjerman, Martin Schulz e quajti akuzën e Erdoganit për metoda naziste të Merkelit një “paturpësi të pamatë”. Në televizionin ARD, ai u shpreh se nëse kreu i një shteti fyen kryetaren e qeverisë të një vendi mik kjo mund të quhet vetëm paturpësi. Erdogan shkel me këmbë të gjitha rregullat e diplomacisë ndërkombëtare. “Zoti Erdogan po humb çdo lloj kontrolli të retorikës së vet”.

Lidhur me debatin për ndalimin e shfaqjeve elektorale të ministrave turq duhet zgjedhur një rrugë e mesme, theksoi kreu i komisionit të Bundestagut për politikën e Jashtme, Norbert Röttgen. Këto shfaje publike duhet të ndalohen, kur rrezikohet siguria. Ndërsa ministri i Jashtëm gjerman, Sigmar Gabriel i cilësoi sulmet e Erdoganit si “absurde”. “Ne jemi tolerantë, por nuk jemi budallenj” i tha ai gazetës “Passauer Presse”. Të dielën Erdogan akuzoi edhe Merkelin personalisht për “metoda naziste kundër vëllezërve turq në Gjermani dhe ministrave të tij” . Akuza të tilla ai i kishte bërë më parë ndaj Holandës. (dw)

Turqia po përpiqet të fitojë më shumë ndikim në Ballkan. Erdoan Shipoli, ekspert për Turqinë dhe Ballkanin në SHBA, shpjegon për Deutsche Wellen se çdo të thotë kjo për Bashkimin Evropian.

DW: Cilat janë synimet e Turqisë në Ballkan: çfarë po përpiqet të arrijë ajo atje?

Dr. Erdoan Shipoli: Historikisht, institucionet e Turqisë, si për shembull ushtria ose burokracia e vendit  kanë qenë gjithmonë të lidhura me Ballkanin, sepse e kanë parë Ballkanin si dalje për në Evropë. Turqia gjithmonë e ka parë Ballkanin si rrugën që mund të përdorë për të arritur Evropën. Megjithatë, në vitet e fundit të epokës së Erdoganit, ka nisur ta shohë Ballkanin edhe si diçka që mund ta përdorë për ndikim. Kështu, qeveria e Erdoganit do ta rrisë ndikimin në shoqëritë e atjeshme duke investuar dhe ndihmuar disa shoqata të shoqërisë civile…E bën këtë në mënyrë që nesër të ketë mundësi t’i thotë Evropës: “Ne kemi gjithë këtë ndikim në Ballkan, në derën tuaj të pasme, dhe mund ta përdorim këtë ndikim për t’ju bërë shantazh.”

Pra qeveria e Erdoganit mendon se do të mund ta përdorë praninë e saj në Ballkan për të ndikuar politikën e Evropës dhe për ta shtyrë Evropën në një drejtim të caktuar?

Po. Kjo është të paktën ajo që mendon Erdogani, por nuk besoj se ai është në gjendje ta bëjë vërtet këtë. Kur vjen fjala për ndikim politik në Kosovë, Shqipëri dhe Bosnjë, Turqia është padyshim një lojtar i rëndësishëm rajonal, por vetëm në atë masë sa politikat e saj përkojnë me politikat e Bashkimit Evropian. Për shtetet e Ballkanit, synimi kryesor është anëtarësimi në BE. Për shumë vite ky ka qenë edhe synimi i Turqisë. Tani Turqia po largohet nga ky synim dhe ndikimi turk në Ballkan po bie gjithashtu.

Sa i fortë është realisht ndikimi politik që ka Ankaraja në rajon?

Kur vjen puna për ish-shtetet e Jugosllavisë, ndikimin më të fortë e ka në Bosnjë, pastaj në Maqedoni, në Kosovë, Shqipëria (jo një ish-shtet jugosllav) që vjen në fund. Pa dyshim, ka marrëdhënie më të mira tregtare me Bullgarinë dhe komunikim më të mirë me komunitetin turk në Bullgari se në Kosovë, për shembull. Në realitet, Turqia nuk e ka në Ballkan ndikimin politik që pretendon se ka dhe nuk e ka ndikimin që dëshiron të ketë. E vetmja rrugë kur Turqia mund ta rrisë ndikimin në Ballkan është nëse Bashkimi Evropian nuk i përmbahet premtimit për të punuar me shtetet e Ballkanit. Përndryshe, po të kenë mundësi zgjedhjeje, shtetet e Ballkanit do të shkonin me Evropën dhe nuk do ta kthenin kurrë kokën pas nga Turqia.

Edhe po të jetë kështu, njerëzit në Bosnjë dhe komunitetet e tjera myslimane kudo në Ballkan e shohin Erdoganin si një lloj vëllai të madh. Erdogani vetë e përdori masakrën e Srebrenicës si një provë për urrejtjen e Evropës ndaj myslimanëve dhe i pëlqen ta paraqesë veten si mbrojtës të myslimanëve. Në ç’masë është reale kjo ndjesi dhe në ç’masë është qëndrim politik?

Këtë ai e bën vetëm për konsum brenda Turqisë. Natyrisht, myslimanët e Bosnjës kanë simpati drejt Turqisë, sepse Turqia dhe disa shtete të tjera myslimane i ndihmuan ato gjatë luftës para se ta bënin këtë BE dhe SHBA. Në Kosovë kjo nuk ndodhi, dhe myslimanët shqiptarë të Kosovës nuk e shohin Turqinë si vëllanë e madh të tyre. Megjithatë, në një kohë kur Erdogani dhe Turqia nuk kanë fuqi për të ndikuar gjë në Ballkan, Erdogani është mjeshtër i shfrytëzimit të diskursit dhe tregimit në dobi të tij. Ai e përdor masakrën e Srebrenicës për t’u provuar turqve se ai kujdeset për myslimanët dhe kjo do t’i sjellë atij shumë vota, sepse duhet të kujtojmë se ka shumë turq me rrënjë boshnjake, bullgare ose shqiptare që historikisht nuk kanë votuar për Erdoganin. Në këtë mënyrë, ai përpiqet të fitojë votat e tyre në referendum duke u treguar se do të luftojë për Ballkanin – në këtë rast, kundër holandezëve në Srebrenicë.

Çfarë po bën Turqia për ta shtuar ndikimin e saj? Pas përpjekjes për puç, shumë institucione turke në Ballkan u panë me dyshim nga Ankaraja…

Që prej puçit, qeveria e Erdoganit është përpjekur ta shtojë presionin ndaj qeverive të Ballkanit, veçanërisht në lidhje me lëvizjen Gulen, por kjo nuk ka qenë shumë e suksesshme.

Këtë mund ta shohim në Maqedoni dhe në Bullgari, ku po përpiqet të krijojë partitë e veta politike dhe që t’i përdorë partitë e konsoliduara në vendet e tjera, parti të kontrolluara direkt nga aleatët e ngushtë të Erdoganit. Ai po përpiqet t’i përdorë njerëzit që janë besnikë ndaj Erdoganit, që kanë studiuar në Turqi dhe që njihen se kanë të bëjnë me qarqet e Erdoganit. Ajo për të cilën druhem, është se ai po fiton mbështetje në disa organizata të shoqërisë civile. Për shembull TIKA (Agjencia Turke e Zhvillimit) po investon, po organizon udhëtime për në Turqi, gjëra të kësaj natyre. Thuhet se kanë ndodhur edhe disa veprime më të diskutueshme, për të cilat po bëhen hetime.

Këtu duhet të bëjmë një dallim edhe midis Turqisë dhe qeverisë së Erdoganit, sepse objektivi i këtij të fundit për momentin nuk është që ta rrisë ndikimin e Turqisë – është që të rrisë ndikimin e Erdoganit dhe popullaritetin e tij. Ne e dimë që ka organizuar këto manifestimet dhe se merr disa njerëz në Prizren, Shkup ose Novi Pazar dhe u jep atyre fotografi të Erdoganit, për të treguar se ai ka kudo simpatizantë.

Sa larg është e gatshme të shkojë në këtë drejtim Ankaraja? A është e interesuar Turqia që ta destabilizojë Ballkanin, që të nxisë një valë të re nacionalizmi dhe që të inkurajojë qëndrimet ushtarake?

Nuk mendoj që po. Turqia nuk është e interesuar që të destabilizojë situatën e sigurisë në Ballkan. Por nëse ka diçka që Erdogani mund ta përdorë, ai nuk do të hezitojë ta bëjë. Unë nuk besoj se Turqia dëshiron një Ballkan të destabilizuar, sepse atëherë do të ishte e rrethuar krejtësisht nga rajone jo stabile. Por një pjesë e barrës u bie edhe shteteve të BE që ta mbështesin Ballkanin dhe të mos e lënë të bjerë pre e agjendës së Erdoganit.

Erdoan Shipoli që ka lindur në Kosovë është studiues i ftuar në Center for Muslim-Christian Understanding në Georgetown University dhe Dekan i asociuar i School of Public and International Affairs në Virginia International University.  (dw)