Sulmi terrorist në Mançester ishte më i rëndi në Britani në më shumë se një dekadë dhe xhihadisti që e kreu atë vrau e plagosi njerëz me të cilët ai ishte rritur – duke e bërë edhe më të tmerrshme mizorinë për banorët.

Ndërsa qeveria britanike ngriti nivelin e kërcënimit terrorist në ‘kritik’, zyrtarët filluan të japin më shumë hollësi për autorin e sulmit, 22-vjeçarin Salman Abedi, për atësinë e tij libiane dhe lidhjet e dyshuara me një rrjet të njohur rekrutuesish për ISIS-in dhe grupe të tjera xhihadistësh.

Sipas anëtarëve të familjes, Salman Abedi sapo ishte kthyer nga një udhëtim tre javor në Libi. Burimet e policisë britanike thonë se udhëtimi ngre mundësinë që ai të ketë takuar anëtarët e degës së grupit terrorist në këtë vend të Afrikës së Veriut dhe të jetë stërvitur për sulmin me bombë që do të kryente.

Por figura e këtij vrasësi masiv, i cili paketoi pajisjen eksplozive duke e mbushur me gozhdë e bullona për të vrarë sa shumë njerëz, shfaqet komplekse.

Disa fqinjë e përshkruajnë Abedin si tifoz të futbollit të Manchester United dhe entuziast të lojrave kompjuterike. Ata thonë se tek ai nuk dukeshin shenja radikalizimi, edhe pse e kishte lënë shkollën. Shërbimet britanike të sigurisë pranojnë se Abedi ishte i njohur për ta – ka disa raporte që shërbimi i zbulimit mund të ketë tentuar ta bindë Abedin të veprojë si informator – por ata nuk e shihnin atë si shumë të rrezikshëm.

Të tjerë, megjithatë, e përshkruajnë Abedin si një djalë të ri plot zemërim, i cili denoncoi një udhëheqës të xhamisë lokale për kritikat e ndaj ISIS-it. Ata thonë se ai filloi të lutet hapur në rrugë.

Imami Mohammed Saeed, u tha gazetarëve se Abedi e ndërpreu ardhjen në xhaminë e tij në vitin 2015, pasi ata patën një grindje mbi ISIS-in. “Salmani vinte në xhami herë pas here, veçanërisht ndaj meje nuk ishte miqësor, sepse nuk i pëlqenin predikimet e mia kundër grupit Shteti Islamik (ISIS). Ai nuk i pëlqente fjalët e mija dhe më tregoi fytyrën e urrejtjes. Pas kësaj, filloi të vinte në xhami gjithnjë e më pak”, thotë imami.

Abedi ka lindur në Mançester në vitin më 1994, i treti nga katër fëmijë, tre djem dhe një vajzë. Prindërit e tij ishin emigrantë libianë që u vendosën në këtë qytet verior të Anglisë pasi kishin ikur nga regjimi i Moammar Gadhafit në vitin 1980.

Babai i tij, Ramadan Abedi, një ish-roje sigurie në Aeroportin e Manchesterit, u kthye në Libi në vitin 2011 për t’u bashkuar me kryengritjen kundër diktatorit libian. Që nga përmbysja e Gadafit, prindërit e tij kanë kaluar më shumë kohë në Libi sesa në shtëpinë e tyre në Mançesterin e jugut, më pak se 3 kilometra nga skena e sulmit me bombë të hënën.

Emigrantët libianë në Mançester thonë se babai i Salmanit ishte shumë kundërshtues ndaj ideologjinë xhihadiste. Ai thoshte se ajo që bën ISIS-i nuk është xhihad, por krim.

Sipas gazetës Daily Mirror, Abedi ishte mik i familjes së Raphael Hostey, i njohur edhe si Abu Qaqa al-Britani, i cili ndihmoi në rekrutimin e britanikëve të tjerë të rinj për Shtetin Islamik nëpërmjet mediave sociale derisa u vra në një sulm të telekomanduar në Siri vitin e kaluar. Burimet e policisë britanike thonë se lidhjet e tij me Hosteyn po shqyrtohen nga zyrtarët e anti-terrorizmit që dyshojnë se Abedi mund të ketë qenë pjesë e një celule terrori, dyshim i shtuar nga një udhëtim që ai bëri në Libi në prag të sulmit të së hënës.

Policia gjithashtu mbetet skeptike që Abedi të mund ta kishte ndërtuar bombën vetëm, për shkak të sofistikimit të saj.

Abedi ndoqi shkollat lokale në Mançester dhe pastaj vazhdoi studimet e biznesit dhe menaxhimit në Universitetin Salford aty pranë. Në një deklaratë, një zëdhënës i universitetit e përshkroi atë si “krejtësisht jashtë kontrollit. Abedi vazhdoi studimet për dy vjet dhe pastaj i ndërpreu.

Vitin e kaluar Abedi dhe vëllai i tij më i madh, 23-vjeçari Ismail, ishin aktivë në faqet e mediave sociale, duke vlerësuar xhihadistët. Policia arrestoi Ismailin të hënën natën pas shpërthimit. Ai jepte mësime në arabisht në xhaminë e Didsburyt dhe, sipas vendësve, u raportua në polici pas shqetësimeve për atë që ai u mësonte nxënësve.

Policia po shqyrton gjithashtu lidhjet midis vëllezërve Abedi dhe një tjetër britaniko-libiani nga Mançester, Abdalraouf Abdallah, i cili u dënua me 9 vjet burgim nën akuza për financimin dhe përgatitjen e akteve terroriste.

Disa analistë argumentojnë se për Abedin ka pasur shumë shenja paralajmëruese. Në një studim të kohëve të fundit rreth xhihadistëve të rinj britanikë, studiuesja Emma Webb vë në dukje një dështim të agjencive dhe institucioneve të ndryshme arsimore për të ndarë informatat rreth individëve të prekshëm ndaj radikalizimit. Ajo i bën thirrje policisë dhe shërbimeve sociale të ndajnë informacionin e duhur për individë të tillë, që pamja e plotë e tyre të bëhet e njohur nga të gjitha agjencitë. (voa)

Udhëheqësit e NATO-s po mblidhen në Bruksel, për të marrë pjesë në takimin e 25 majit, ku ata pritet të bien dakord për parimet kryesore të Aleancës. Pas sulmit të së hënës në Britani, pritet që të ketë një konsensus lidhur me nevojën për të vazhduar luftën kundër terrorizmit si brenda, edhe jashtë vendeve anëtare, në vende si Afganistani. Se si do të bëhet kjo, është një çështje tjetër, që mbetet për t’u parë.

E ardhmja e luftës në Afghanistan është një nga çështjet kryesore për të cilat udhëheqësit europianë shpresojnë të mësojnë më tepër kur të takohen me Presidentin Donald Trump. Udhëheqësi amerikan kërkon shtimin e kontributeve nga vendet anëtare të NATO-s në angazhimin e tyre në Afganistan.

Por kancelarja gjermane Angela Merkel ka lënë të kuptohet se nuk është entuziaste për këtë propozim dhe se do të presë që çështja të diskutohet në NATO:

“Ne jemi duke koordinuar bashkëpunimin e rreth 20 vendeve anëtare që janë aktive atje. Unë do të pres për marrjen e një vendimi për këtë çështje. Nuk jam e mendimit që ne jemi të parët në radhë për ta zgjeruar kapacitetin tonë atje,”- tha zonja Merkel.

Përveç luftës në Afganistan, zoti Trump e ka bërë të qartë se ai do që vendet anëtare të përmbushin kuotat minimale dhe të shpenzojnë 2 për qind të të ardhurave kombëtare për mbrojtjen. Udhëheqësit europianë presin që në takim të ritheksohet se përpjekja e NATO-s kundër terrorizmit shtrihet përtej Europës dhe Atlantikut.

“NATO-ja është një mekanizëm botëror. Mendoj se është koha që ajo të zgjerohet, sidomos tani për të luftuar ISIS-in. E di që kjo është çështje e debatueshme, por nëse trajtohet me kujdes, atëherë vendet e NATO-s do të pranojnë se është momenti që autoriteti i Aleancës të shttihet përtej Irakut, për t’u marrë me ISIS-in. Mendoj se është shumë më mirë që fuqia amerikane të përdoret në mënyrë globale përmes NATO-s,” thotë ish-Ministri i Jashtëm britanik, David Owen.

Edhe Rusia do të jetë një temë e rëndësishme diskutimi për udhëheqësit europianë, si në takimin e NATO-s, edhe në atë të G-7-ës në Itali. Gjermania, Austria dhe vende të tjera, shpresojnë për një drejtim të ri në marrëdhëniet me Moskën pas krizës së Ukrainës, ngaqë sanksionet e vazhdueshme ndaj Rusisë kanë krijuar presion tek vendet e Europës Perëndimore, që varen nga eksporti i energjisë ruse.

Shpresa e madhe për udhëheqësit europianë është se takimi ballë për ballë me zotin Trump, dhe përsëritja prej e tij e sigurimeve se NATO-ja nuk është e vjetëruar, do të zbutë shqetësimin e tyre lidhur me rolin amerikan si garantuesi i sigurisë në Europë.

Sipas disa njoftimeve, nga burime të NATO-s, zyrtarët nuk do të dalin menjëherë me një deklaratë, siç ndodh zakonisht në takime të ngjashme. Kjo do të varet nga ato që do të thuhen në takim. Në këto kohë tranzicioni dhe të papriturash, kjo është diçka që nuk mund ta parashikojë askush. (voa)

Qeveria amerikane ka ngritur një padi civile kundër prodhuesit të makinave Fiat Chrysler për përdorimin e një programi të paligjshëm me qëllim shtrembërimin e të dhënave mbi sasinë e gazit që lëshohet në mjedis nga automjetet e saj me naftë.

Padia e paraqitur të martën pason akuzat e Agjencisë për Mbrojtjen e Mjedisit të bëra në muajin janar.

Programi fsheh lëshimin e oksidit të azotit, duke bërë që automjetet të duken sikur përmbushin rregullat e përcaktuara nga “Akti për ajër të pastër”, në një kohë kur makinat lëshojnë më shumë gaz se sa lejohet.

Bëhet fjalë konkretisht për modelet e vitit 2014 deri 2016 të Grand Cherokees dhe Dodge Ram 1500.

Fiat Chrysler nuk komentoi lidhur me padinë, por aksionet e kompanisë ranë me 2.9 për qind.

Në vitin 2015, prodhuesi i makinave “Volkswagen” u kap duke përdorur një pajisje të ngjashme për të mashtruar standardet e lëshimit të gazit në mjedis. Volkswagen pranoi se kishte mashtruar dhe u gjobit me 20 miliardë dollarë ndërsa u paditën dhe shtatë drejtues të kompanisë. (voa)

Themeluesi i kompanisë Amazon Jeff Bezos ka premtuar të dhurojë 1 milionë dollarë për të mbështetur lirinë e shtypit, deklaroi të mërkurën Komiteti i Gazetarëve për Lirinë e Shtypit.

“Kjo dhuratë bujare do të na ndihmojë që të vazhdojmë të zgjerohemi, të ofrojmë mbështetjen tonë ligjore dhe edukative për shumë organizata të tjera shtypi dhe të shtojmë shërbimet tona për gazetarët e pavarur, redaksi jofitimprurëse dhe autorë dokuemtarësh”, tha kryetari e Komitetit të Gazetarëve, David Boardman.

“Do të kemi më shumë mundësi që të ndihmojmë mediat lokale, organizatat e prekura më rëndë nga goditja e industrisë së informacionit, mbijetesa e të cilave është po aq thelbësore për demokracinë amerikane sa edhe ato institucione që janë të vendosura në Uashington dhe Nju Jork”.

Ky dhurim nga Bezos, i cili ka në pronësi edhe gazetën “The Washington Post”,është më e madhja që ka marrë ndonjëherë kjo organizatë.

Komiteti i Gazetarëve njoftoi gjithashtu se do të mbështesë organizatën “First Look Media” dhe do të ndihmojë në menaxhimin e fondit të saj për lirinë e shtypit. “First Look Media” është ngritur nga themeluesi i eBay, Pierre Omidyar.

Si Bezos ashtu edhe Omidyar e kanë vënë theksin muajt e fundit tek nevoja për mbështetjen e shtypit të pavarur.

Muajin e kaluar oranizata filantropike e zotit Omidyar, Rrjeti Omidyar premtoi 100 milionë dollarë gjatë tre viteve të ardhshme për të mbështetur gazetarinë dhe për të luftuar lajmet e rreme. (voa)