Zyrtarë të shëndetësisë në mbarë botën po marrin masa kundër përhapjes së shpejtë të një virusi të panjohur. Sëmundja e njohur si Sindroma Akute e Rrugëve të Frymëmarrjes ose SARS ka prekur të mbi 5500 persona përfshi 65 në Shtetet e Bashkuara, dhe ka shkaktuar vdekjen e të paktën 50 vetave.

Mjekët ende nuk e dine me saktesi se Çfare e shkakton kete infeksion. Si masa parandaluese autoritetet kanë mbyllur spitale, shkolla e izoluar apartamente e ndërtesa banimi nga Hong Kongu në Kinë deri në Ontario në Kanada.

Shkencëtarët dhe punonjësit e shëndetësisë në mbarë botën po shqetësohen përditë e më shumë ndërsa njihen me karakteristika të reja të këtij virusi misterios që përhapet me lehtësi.

Dr. Julie Gerberding, drejtore e Qëndrës për Kontrollin e Sëmundjeve thotë: “Kjo epidemi globale vazhdon të përhapet. Organizata Botërore e Shëndetësisë njofton për 1491 raste infektimi dhe 54 të vdekur, plus 62 raste në Shtetet e Bashkuara. Ne vazhdojmë ta trajtojmë koronavirusin e ri si hipotezë për studimin e këtij rasti. Të dhënat në rritje nga laboratorë ndërkombëtarë e mbështesin këtë hipotezë, por ne gjithashtu po studiojmë edhe viruse të tjera të mundëshme.”

Zyrtarët e shëndetësisë në Ontario të Kanadasë njoftojnë se kanë hasur të paktën 100 raste të prekjes nga virusi i panjohur dhe kanë izoluar tre grupe ku prejradhja e virusit të shpie tek punonjësit e shëndetësisë në klinika e spitale, tek pacientët dhe vizitorët.

Kanadezja e parë që vdiq nga Sindroma Akute e Rrugëve të Frymëmarrjes ishte kthyer nga një vizitë në Hong Kong ku ajo ishte prekur nga sëmundja.

Dr. Gerberding thotë: “Bazuar në hetimet e deritanishme, ne besojmë se mënyra kryesore e përhapjes si virusit është nëpërmjet të shtimës e kollitjes. Por ne besojmë se virusi mudn të përhapet edhe nëpërmjet frymës dhe prekjes së objekteve të kontaktuara nga i sëmuri.”

Kina është vendi më i prekur nga ky virus. Madje, përhapja e virusit ka detyruar zyrtarët e Forumit Ekonomik Botëror të anulojnë takimin e tyre të nivelit të lartë të afaristëve në Kinë që ishte planifikuar për më 14 prill.

Edhe mjeku italian i pari që identifikoi virusin vdiq të dielën. Organizata Botërore e Shëndetësisë shqetësohet veçanërisht rreth Hong Kongut ku çdo ditë njoftohen për dhjetra raste të reja infektimi.

Autoritetet shëndetësore po marrin masa parandaluese. Ata u bëjnë thirrje njerëz të të gjitha moshave të përdorin maska frymëmarrjeje. Vendet publike, sallat, korridoret, stacionet e mbyllura u janë nënshtruar disinfektimeve. Qeveria ka shpallur masën e karantinës 10 ditëshe për çdo person që ka patur kontakte të ngushta me viktimën e infektuar.

Ekspertët thonë se virusi qe shkakton këte infeksion i ngjan viruseve të tjerë të zakonshëm që shkaktojnë grip e të ftohur, por që e ruan fuqinë ngjitëse deri në 10 ditë pas shfaqjes së simptomës së parë.

Qëndra amerikane për kontrollin e Sëmundjeve thotë se kundër sindromës akute të rrugëve te frymëmarrjes deri tani nuk ka patur efekt asnjë ilaç anti virus apo trajtim tjetër.

(MERS – Sindromi i Rrugëve të Frymëmarrjes i Lindjes së Mesme) :

Përgatitjet e spitaleve për sëmundjet pandemike

Sindroma e Rrugëve të Frymëmarrjes të Lindjes së Mesme ose MERS, ka infektuar më shumë se 500 njerëz që kur u identifikua për herë të parë në vitin 2012. Rreth 30 për qind të infektuarve vdesin. Rritja e menjëhershme e numrit të rasteve gjatë muajve të fundit dhe faki që njerëz në Azi, Evropë dhe Amerikën e Veriut janë infektuar me virusin, ka ngritur shqetësime se situata mund të përkeqësohet.

Pandemia e fundit ndodhi në vitin 2009, me virusin e gripit H1N1. Organizata Botërore e Shëndetësisë thotë se MERS do kohë që të bëhet pandemike. Shumica e rasteve kanë ndodhur në Arabinë Saudite, mes njerëzve në kontakt të afërt me pacientët me MERS ose me devetë të prekur nga ky virus.

Një virus, megjithatë, mund të ndryshojë në çdo kohë, kështu që zyrtarët e shëndetësisë, si Dr. Lamar Hasbrouck, thonë se shqetësimi është i justifikuar.

“Është një virus i ri. Ka një shkallë shumë të lartë vdekshmërie. Ne kemi nevojë të mësojmë më shumë se sa e lehtë është të përhapet, dhe cilat janë disa nga shenjat dhe simptomat.”

Shumë spitale tashmë kanë plane për të parandaluar përhapjen e virusit. Në spitalin “Johns Hopkins” në Baltimore, kjo është përgjegjësia e Dr. Gabe Kelen për të siguruar që plani do t’i mbrojë të 46 mijë punonjësit e universitet, spitalit dhe klinikave të tij.

“Nuk jam shumë i shqetësuar, por masat po i marrim për t’i paraprirë çdo rreziku”.

Kjo nuk vlen vetëm për sindromën MERS, por për çdolloj sëmundjeje ngjitëse.

“Kur dikush vjen në departamentin e emergjencës me një sëmundje që duket si grip, ne tashmë kemi një protokoll për t’i kontrolluar ata dhe nëse besojmë se kanë një infeksion serioz, i izolojmë, dhe u vëmë një maskë. Kushdo që shkon paskëtaj që të merret me këtë pacient merr disa masa paraprake.”

Mjekët, apo edhe pastruesit, të duhet të veshin mushama, dorashka dhe maska të veçanta.

Disa vite më parë, gjatë pandemisë së gripit H1N1, spitalet ngritën klinika të veçanta jashtë dhomave të urgjencës për të diagnostikuar pacientë të dyshuar se kanë grip. Kjo praktikë do të mund të rivendoset për të parandaluar përhapjen e virusit.

“Sa më shpesh të përhapet, aq më shumë replikohet virusi. Dhe sa më shumë të replikohet dhe në mbartës të ndryshëm, ka më shumë të ngjarë që përbërja gjenetike e tij të ndryshojë.”

Pas përhapjes së sindromës akute të rrugëve të frymëmarrjes, ose SARS, më shumë se një dekadë më parë, bota mësoi se një sëmundje ngjitëse diku, përbën një sfidë shëndetsore për çdo vend, sidomos për shkak të udhëtimit ajror. Vendet mësuan se duhej të ndanin informacion në lidhje me sëmundjet në mënyrë për t’i kontrolluar ato.
Në tetor, Arabia Saudite do të presë miliona myslimanë për një pelegrinazh fetar. Zyrtarët e shëndetësisë në të gjithë botën do të ndjekin me kujdes.

Sa vdekjeprurës është COVID-19 ?

Covid-19 është më vdejkjeprurës se gripi, që nuk është pjesë e grupit të koronavisurëve, por shumë më pak vdekjeprurëse se MERS-i apo SARS-i.

Dr. Anthony Fauci, shefi i Institutit Kombëtar për Alergjitë dhe Sëmundjet Infektive në Insitutet Kombëtare të Shëndetit (NIH) krahasoi shkallën e vdekshmërisë mes COVID-19, gripit dhe llojeve të tjerë të koronaviruseve.

Vetëm 0.1% (një për çdo një mijë pacientë) e të prekurve nga viruset që shkaktojnë gripin sezonal vdesin si rezultat i komplikacioneve, krahasuar me 2% të atyre që preken nga COVID-19 (dy në çdo 100). Vdekshmëria nga SARS-i ndërkohë shkon nga 9% deri në 10% dhe nga MERS-i, që është më vdekjeprurësi, në rreth 36% e pacientëve.

Dr. Fauci thotë se virusi COVID-19 ngjason shumë me gripin, që përhapet më shpejt se sa u përhap SARS-i, por me një shkallë vdekshmërie më të ulët.

Si transmetohen koronaviruset?

Koronaviruset normalisht transmetohen nga kafshët tek njerëzit. Shpesh këto viruse fillojnë tek lakuriqët. Lakuriqët janë bartës të disa viruseve, përfshi koronaviruset dhe Ebolën, megjithëse këto viruse nuk duket se janë të dëmshëm për ta. Mbi 200 koronaviruse të reja janë indentifikuar tek lakuriqët. Po ashtu mendohet se MERS-i kaloi nga lakuriqët tek devetë dhe pastaj tek njeriu, ndërsa SARS-i nga lakuriqët tek një kafshë (civet) e ngjashme me macen që gjendet në Azi dhe Afrikë.

Përhapja e koronavirusit nga njeriu tek njeriu.

Një pacient amerikan është konfirmuar me koronavirus pavarësisht se pacienti nuk kishte konakt me individë të tjerë të infektuar dhe nuk kishte udhëtuar në vendet ku është përhapur virusi. Nuk dihet se si ky individ u infektua.

Dr. Fauci thotë se ka njerëz që nuk shfaqin simptoma por që e kanë virusin dhe me shumë gjasa, mund të jenë transmetuas të tij edhe pa patur vetë simptoma.Sipas mjekut të njohur, ky lloj transmetimi nuk është përgjegjës për përhapjen e tanishme.Ai shton se “kjo ndodh, por nuk është mënyra kryesore e infektimit.”

Çfarë i bën trupit të njeriut COVID-19?

COVID-19 është një virus i rrugëve të frymëmarrjes, që fillon dhe përfundon në mushkëri. Ka raste kur infeksioni është aq i lehtë, sa që pacienti nuk e di që është i sëmurë. Megjithatë, koronavirusi mund të shkaktojë simptoma që i ngjasojnë gripit: ethe, kollitje dhe gulçim që mund të ktheheht në pneumoni në të dy mushkëritë.

Përse COVID-19 shkakton kaq dëmtime tek mushkëritë?

COVID-19 infekton dhe vret qelizat (cilia), që kanë formën e qimeve në mushkëritë e njeriut, roli i të cilave është të pastrojnë mushkëritë nga viruset dhe poleni. Pa këto qeliza, mushkëritë mund të mbushen me ujë dhe paoastërti të tjera që nuk duhet të jenë aty. COVID-19 po ashtu sulmon qelizat e mukusit. Këto qeliza janë të rendësishme sepse mbajnë lagështinë e duhur në mushkëri që ato të funksionojnë mirë. Qelizat e mukusit i mbrojnë mushkëritë nga bakteria apo viruset.

Kur mushkëritë infektohen, ato paralajmërojnë sistemin imunitar, i cili qelizat imunitare për të luftuar infeksionin. Por në disa raste, këto qeliza imunitare vrasin gjithçka, përfshi indet e shëndetshme. Për këtë arsye shumë pacientë të sëmurë vihen nën oksigjen dhe në raste më të rënda nën ventilim mekanik, për të mundësuar frymëmarrjen.

Përse COVID-19 sulmon organet e tjera?

Mushkëritë e dëmtuara e kanë të vështirë të dërgojnë oksigjenin e duhur në gjak. Meqenëse organet kanë nevojë për oksigjen që të funksionojnë, në rastet kur ai u mungon, organet pushojnë së funksionuari, duke filluar nga mëlçia dhe më pas veshkat.

Përse të moshuarit dhe të prekurit nga sëmundje të tjera kanë më shumë gjasa të vdesin?

Bashkë me mplakjen, sistemi imunitar i njeriut dobësohet. Ata që pinë duhan mund të kenë rrezik më të lartë që të sëmuren ose të vdesin pasi duhani i dëmton mushkëritë dhe rrugët e frymëmarrjes. Ata që kanë sëmundje të zemrës, diabet apo sëmundje kronike të mushkërive, e kanë shumë më të vështirë të luftojnë virusin dhe të shërohen nga infeksionet.

voa