Kur shoh fanatizmin e sotëm, çuditem me arsyetimin e atyre burrave para njëqind e më vjetësh, me kthjelltësinë e tyre.

Ja se ç’thotë EDITH DURHAM për malësoret gjatë udhëtimeve të saj:

“Nja pesëdhjetë vjet më parë ose diçka më shumë, jezuitët e Shkodrës porositen disa piktura te shëmtuara e te tmerrshme të një piktor grek, për të treguar mundimet që heqin të dënuarit në ferr.

I dërguan këto piktura në malësitë.

Një nga krerët më tha mendimin e popullit :

“Ne jemi njerëz të varfër, nuk dijmë shkrim e këndim, por ne kurrë nuk do tu bënim gjëra kaq të tmerrshme armiqve tanë, dhe as besojmë se Zoti bën gjëra të tilla.”

Pas kësaj pikturat u hoqën dhe nuk u duken më në malësi.

Një burrë tepër i zhdërvjellët e kundërshtoi priftin, që e kishte kërcënuar se pas vdekjes do të ndëshkohet:

– E ç’rëndësi ka, se çdo të ndodhë pas vdekjes!

– Po shpirti yt, – i tha prifti, – nuk do të vdesë. Nuk shqetësohesh për shpirtin tënd ?

– Shpirti im, – u përgjigj malësori, – kur unë te vdes le te fluturojë ku t’i pëlqejë.

Dhe nisi të kërcejë me krahët hapur, duke imituar fluturimin e shpirtit.

– E dini historinë e atij burrit që po vdiste, – pyeti ai. – I tha Zojës së Bekueme : – E di qe kam qene tepër i keq për te shkuar ne parajse, por a nuk do te me çoni atje mua, vetëm sa për ti prishur qejfin djallit.?

Një burrë ne Nikaj-Mertur, i tha priftit se e mohonte çdo detyrim për të shpëtuar shpirtin e vet e thoshte:

– Shpirtin ma ka dhënë Zoti, kështu, është punë e Zotit që të kujdeset për të. Përse do ta ndëshkojë Zoti shpirtin për mëkatet e trupit tim. Shpirti nuk ka bërë ndonjë të keqe.

Mis Edith Durham