E keqja më e madhe nuk ka mbaruar ende për Turqinë. Kështu thuhet në një analizë të rrjetit informativ Bloomberg, referuar goditjes që ka marrë ekonomia e vendit pas sulmit të së martës.

Industria më e rëndësishme e vendit, turizmi, është dëmtuar rëndë. Ajo punëson 8% të njerëzve në vend dhe dëmi i deritanishëm i ka kushtuar bankave turke 17 miliardë dollarë. Industria është në pikiatë me 35-40 për qind të të ardhurave në vitin 2016.

Basaran Ulusoy, kryetari i Shoqatës së Agjencive Turistike të Turqisë, u shpreh se tani kanë për të ushqyer plagët e këtij viti, duke shpresuar se 2017 do jetë më i mirë.

Ndersa anulimet e shumta të fluturimeve pikërisht një ditë pas sulmit zhytën optimizmin e presidentit Erdogan, pas përpjekjes së tij për të kthyer faqen e diplomacisë me Izraelin dhe Rusinë.

Rusët kanë qenë edhe kontigjenti i dytë më i madh i turistëve në bregdetin turk, pas gjermanëve, por rezervimet e tyre kanë rënë me 92%.

Ndërsa prenotimet e turistëve evropianë kanë rënë gjithashtu ndjeshëm si pasojë e frikës nga terrorizmi. Numri i vizitorëve gjermanë ka rënë gjithashtu me 31.5%, i atyre britanikë me 29.4% ndërsa italianëve me 56.2%.

Të gjithë këta tregues nuk janë shenjë e mirë, veçse shpalosin hapur dobësitë e Turqisë dhe defiçitin e saj buxhetor. Ndërsa sektori kyç i turizmit pritet të japë në vazhdim efektet negative, me ekspertët që thonë se do të duhet një vit kohë për të rekuperuar disi situatën.

/ Top Channel

Stambolli rihapi plotësisht Aeroportin Ndërkombëtar Ataturk, pas sulmit vetëvrasës, ku humbën jetën 41 vetë dhe u plagosën më shumë se 200.

Kompania Turkish Airlines njoftoi se ka rifilluar të gjitha operacionet e fluturimit, duke përfshirë fluturimet ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Stambollit.

Kryeministri Binali Yildirim tha se tre persona vetvrasës arritën të martën me taksi në aeroport dhe hapën zjarr me armë automatike, duke qëlluar pa dallim në drejtim të njerëzve, para se aktivizonin lëndët shpërthyese, ndërkohë që policia po afrohej.

Një dëshmitar i paidentifikuar tha:

“Shpëthyen dy bomba dhe pati shumë të shtëna; njerëzit shtriheshin për tokë dhe u krijua panik. Pas disa minutash, na treguan se në cilin drejtim duhet të vraponim për të shpëtuar. Qëndruam në një bodrum për afro një orë. Nuk e di se sa njerëz kanë vdekur dhe janë plagosur. Nuk kam asnjë ide, por pamjet janë mjaft të rënda.”

Kryeministri Yildirim tha se provat e para flasin për një sulm nga ana e ekstremistëve të Shtetit Islamik.

Grupi Shteti Islamik është fajësuar për dy shpërthime vetëvrasëse në fillim të këtij viti që kishin për objektiv turistët e huaj në Stamboll.

“Është një masakër e madhe. Turqia nuk e meriton një krim të tillë dhe unë e dënoj. Nuk ke ç’të thuash më shumë. Është një ngjarje shumë e trishtueshme. Nuk mund të kryesh një krim të tillë, por ka njerëz që e bëjnë. Është çnjerëzore,” thotë Ali Kolla, banor i Stambollit.

Vitin e kaluar, në Ankara dhe Stamboll u vranë dhjetra njerëz si pasojë e shpërthimeve të kryera nga Shteti Islamik apo rebelët kurdë.

Grupi kurd PKK zakonisht vë në shënjestër forcat e sigurisë, siç ndodhi këtë muaj me një sulm ndaj një autobusi të policisë, ku u vranë 11 vetë.

Korrespondentët e Zërit të Amerikës në Stamboll thanë se një nga sulmuesit hodhi vetën në erë në dalje të aeroportit, një zonë e ngarkuar me njerëz që presin transportin. Dy sulmues të tjerë besohet të kenë provuar të hyjnë në terminalin e mbrojtur nga policë të armatosur dhe detektorë me rreze X.

Një dëshmitar i tha shërbimit turk të Zërit të Amerikës se “pati dy shpërthime më të vogla të pasuara nga një më i fuqishëm. Njerëzit vrapuan gjithandej. Nuk dinin ku të shkonin.”

Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, arriti në Stamboll mbrëmë, pak minuta pas sulmit. Në një postim në Twitter ai shprehu “keqardhjen e thelle për jetët e pafajshme të humbura në këtë tjetër akt barbar te atyre qe s’kanë as Zot as shpresë dhe as vend mes njerëzve!”

Reagon Shtëpia e Bardhë

Shtëpia e Bardhë e dënoi fuqimisht sulmin. Zëdhënësi Josh Earnest tha të martën mbrëma se “aeroporti ndërkombëtar Ataturk, ashtu si aeroporti i Brukselit që u sulmua më herët gjatë këtij viti, është simbol i lidhjeve ndërkombëtare dhe lidhjeve që na mbajnë të bashkuar. Ngushëllimet më të thella familjeve dhe të afërmve të atyre që u vranë dhe shërim sa më të shpejtë atyre që u plagosën. Ne mbetemi të palëkundur në mbështetjen tonë për Turqinë, aleatin tonë në NATO dhe partnerin tonë, së bashku me të gjithë miqtë dhe aleatët në mbarë botën, ndërkohë që vazhdojmë të përballemi me kërcënimin e terrorizmit”.

Sulmi është dënuar edhe nga udhëheqësit kryesorë të Bashkimit Evropian të cilët u zotuan të qëndrojë përkrah Turqisë si aleatë të saj në luftën kundër ekstremizmit.

Turqia që është pjesë e koalicionit të drejtuar nga Shtetet e Bashkuara kundër ISIS-it, është duke luftuar po ashtu militantët kurd në pjesën juglindore të saj.

ISIS-it, është duke luftuar po ashtu militantët kurd në pjesën juglindore të saj. (voa)

Në aeroportin ndërkombëtar të Stambollit tre atentatorë vetëvrasës kanë qëlluar përreth dhe kanë hedhur më pas veten në erë. Flitet për 36 vetë që kanë humbur jetën dhe 150 të plagosur.

Pas sulmeve terroriste në aeroportin e Stambollit politikanë nga e gjithë bota shprehen të tronditur. Kancelarja gjermane, Angela Merkel u shprehu ngushëllimet familjeve të viktimave dhe tha se është e tronditur “nga këto akte të reja dhe tinzare të terrorizmit.” Presidenti turk, Erdogan e dënoi atentatin dhe i bëri thirrje botës për veprim të bashkuar kundër kërcënimit të terrorit. Ai e drejtoi apelin e tij sidomos nga shtetet perëndimore. “Shpresoj që atentati në aeroportin e Stambollit të jetë një pikë kthese në të gjithë botën, sidomos për shtetet perëndimore, për luftën e përbashkët kundër organizatave terroriste.” Sulmi nuk iu drejtua vetëm 79 milionë turqve, por njerëzve në të gjithë globin, ka thënë Erdogan.

Disa atentatorë vetëvrasës me sulmet e tyre shkaktuan gjakderdhje në aeroportin ndërkombëtar të Stambollit, aty ku kalojnë pasagjerë ndërkombëtarë. Policët hapën zjarr, kur atentatorët u afruan në pikat e kontrollit në terminalin ndërkombëtar, bëjnë të ditur autoritetet. Tre atentatorët pastaj hodhën veten në erë. Kryeministri turk, Binali Yildirim gjatë vizitës në vendngjarje u shpreh se atentati u ka marrë jetën 36 vetënve. Ende nuk dihet nacionaliteti i viktimave.

Lëvizja e pasagjerëve në aeroport është ndërprerë. Aeroporti Atatürk ndodhet në pjesën europiane të Stambollit dhe është një qendër shumë e rëndësishme lëvizjeje për pasagjerë nga e gjithë bota. (dw)

Britania e Madhe vendosi të dalë nga Bashkimi Evropian, por ndarja do të jetë e gjatë. Disa thonë madje se ndarja do të jetë tepër e rëndë.

Kur të kalojë habia dhe dëshpërimi për vendimin e britanikëve për Brexit-in, do të fillojë edhe puna praktike. Eurodeputeti britanik Syed Kamall, vetë një konservator britanik dhe kundërshtar i Brexit-it, u shpreh të premten në mëngjes me këto fjalë: “Ne duhet të jemi tani fqinjë të mirë, Bashkimi Evropian dhe Britania e Madhe.”

Këta janë hapat e radhës:

– Britania e Madhe duhet që në bazë të vullnetit të popullit të paraqesë në BE një kërkesë formale, ku duhet të informojë 27 vendet tjera anëtare të BE-së. Kur do të ndodhë kjo nuk dihet. Referendumi në Britaninë e Madhe nuk është detyrues. Së pari, Parlamenti Britanik duhet të ngarkojë Kryeministrin që të dërgojë në Bruksel një letër lidhur me qëllimet e Britanisë së Madhe. Po cili kryeministër? David Cameron ka paralajmëruar dorëhejqjen. Ndaj të domosdoshme janë zgjedhje të reja. Ndërkohë që 70% e deputetëve në Dhomën e Ultë janë kundër Brexit-it.

– Këshilli i Evropës – pra 27 vendet e tjera anëtare të BE – ngarkojnë Komisionin Evropian që të negociojë një marrëveshje me Londrën për daljen e Britanisë së Madhe nga BE-ja. Neni 50 i Marrëveshjes së Lisbonës parashikon një afat prej dy vjetësh për dalje nga BE-ja. Kjo mund të ndodhë edhe më shpejt, mendon eurodeputeti gjerman, Manfred Weber (CSU). Por ka dhe ekspertë që mendojnë se ky proces mund të zgjasë më shumë, sepse mijëra marrëveshje duhet të rishikohen dhe të ndryshohen. Marrëveshja për dalje nga BE-ja duhet të miratohet nga vendet anëtare, nga Parlamenti Evropian dhe nga vetë Britania e Madhe. Duhet të miratohen edhe marrëveshje të reja për raportet mes BE-së dhe Britanisë së Madhe.

– Njëkohësisht apo pas fillimit të negociatave mes BE dhe Britanisë së Madhe, duhet të flitet edhe për raportet e ardhshme. E mundur është një marrëveshje për raporte ndërfqinjësore që nënkupton edhe heqjen e doganave. I mundur është edhe anëtarësimi i Britanisë së Madhe në Zonën Evropiane për Tregti të Lirë EFTA, ku janë edhe Norvegjia, Zvicra, Lihtenshtajni dhe Islanda. Por këto negociata mund të zgjasin me vite, ndërsa marrëveshja duhet të ratifikohet nga të gjitha vendet anëtare. “Dezertori nuk do të pranohet me duar të hapura”, tha këto ditë Komisioneri i BE Jean-Claude Juncker.

– Ndërkohë duhet të shpjegohet edhe statusi i nëpunësve britanikë në BE. Ata mund të mbeten në Bruksel mbase deri në përfundim të negociatave për ndarje. Por Britania e Madhe duhet të paguajë shpenzimet e tyre. 73 eurodeputetë britanikë ka aktualisht në Parlamentin Evropian. Ata kanë të drejtën e votës deri në daljen e Britanisë së Madhe nga BE-ja.

– Shumë ekspertë të ekonomisë presin rënie në bursa dhe dobësimin e ekonomisë britanike. Banka Qendrore Evropiane dhe Bankat Kombëtare kanë rënë dakord për masat mbrojtëse ndaj rënies së vlerës së paundit britanik. “Situata është nën kontroll”, thotë për DW një ekspert. “Bursat do të stabilizohen shpejt.”

– BE-ja duhet të përballet edhe me rrezikun e infektimit nga Brexiti. Në Francë në vitin 2017 do të zgjidhet një president i ri. Në Holandë në vitin 2018 një Parlament i ri. Të dy këto vende kanë një të djathtë të fuqishme kundër BE-së. Marine le Pen në Francë dhe Geert Wilders në Holandë shpresojnë të përfitojnë prej daljes së Britanisë së Madhe nga BE-ja.

– Procedura për daljen e Britanisë së Madhe nga BE-ja do të kërkojë shumë kohë dhe mund. “Kjo është nëna e të gjitha krizave”, tha pas referendumit një nëpunës në Bruksel. (dw)

Në një vendim historik, Britania votoi largimin nga Bashkimi Evropian, në referendumin e së enjtes që u parapri nga një fushatë që ne qendër të debateve kishte emigracionin, sovranitetin, sigurinë dhe të ardhmen ekonomike të Britanisë.

Rezultatet zyrtare treguan se 51.89 për qind e votuesve favorizuan largimin nga Bashkimi Evropian. Lajmi shkaktoi reagime negative në tregjet aziatike, ndërsa poundi britanik ra në nivelin më të ultë në 30 vitet e fundit.

Pjesëmarrja në referendum ishte e lartë më mbi 70 për qind, përkundër motit të lig, duke pasqyruar kësisoj emocionet e forta të kombit që është përballur me dyfishimin e emigracionit në 16 vitet e fundit.

Kryeministri David Cameron, që udhëhoqi fushatën për mbetjen në BE, tha se Britania ka nevojë për udhëheqje të re dhe ai do të largohet brenda tre muajsh. Ish kryetari i Londrës, Boris Johnson, besohet se mund të jetë pasuesi i tij.

Udhëheqësi i fushatës për largimin nga BE-ja, Nigel Farage, tha se 23 qershori do të hyjë në historinë e Britanisë si “Dita e Pavarësisë”. Ai i bëri thirrje kryeministrit David Cameron të japë dorëheqjen.

Votimet hapën një periudhë gati dyvjeçare të ndarjes nga BE-ja, 43 vjet pasi që Britania e Madhe u bashkua me vendet që përbënin bashkimin më të madh të shteteve evropiane pas Luftës së Dytë Botërore.

Kryeministri David Cameron pritet që formalisht t’u raportojë kolegëve të tij evropian javën e ardhshme dhe të përgatisë negociatat e largimit.

Presidenti i Këshillit Evropian, Donald Tusk, tha të premten se rezultati i referendumit është një “moment politik shumë serioz madje dramatik”. Por, ai tha se ka një përkushtim për të ruajtur unitetin e 27 vendeve të BE-së.

“Për neve, bashkimi është korniza e ardhmërisë së përbashkët”, tha presidenti Tusk.

Në Uashington, Shtëpia e Bardhë tha në një deklaratë se presidenti Barak Obama është informuar mbi rezultatet e referendumit.

“Presim që Presidenti të ketë rast për të folur me kryeministrin Cameron gjatë ditës. Ne do të publikojmë komente të mëtejshëm sa më shpejt që të jetë e nevojshme,” thuhet në deklaratë. (voa)

Turqia është partner i rëndësishëm i BE-së për shkak të pozitës gjeopolitike. Por interesa të tjera të përbashkëta thuajse nuk ka. BE-ja duhet ta pranojë këtë gjë.

Vërtet që mund të dyshojmë me të drejtë nëse është një e vërtetë e padiskutueshme, kur Bundestagu gjerman shprehet për gabimet historike të kombeve të tjera. Teatri që po bën pala turke që nga rezoluta e Bundestagut për Armeninë është megjithatë i tepruar. Pas sulmeve të papranueshme në të gjitha aspektet të Erdoganit ndaj deputetëve gjermanë me origjinë turke tani po pasojnë shigjeta diplomatike. Të mos i lejosh një sekretari parlamentar të hyjë në bazën ajrore të përbashkët, është një akt me të vërtetë i paimagjinueshëm mes aleatësh. Në fund të fundit Bundeswehri ka ruajtur deri pak kohësh kufirin tokësor turk me Sirinë Dhe avionët e zbulimit që nisen nga Incirliku për në Siri dhe Irak, i shërbejnë edhe sigurisë së Turqisë.

Qëllimi Erdoganit është i lehtë të kuptohet: ai dëshiron ta mbajë ndezur çështjen për arsye të brendshme politike, por tregohet mjaft kujdesshëm që të mos e dëmtojë operacionin ushtarak. Sepse personelit të nevojshëm për operacionin ushtarak, nuk i refuzohet hyrja. I ngjashëm është dhe sugjerimi për të zhvilluar në Turqi një plebishit në lidhje me vazhdimin e bisedimeve për anëtarësim në BE-në. Ky mund të shërbejë si një valvul për ta shkarkuar presionin e brendshëm në drejtim të Evropës, por nuk duhet të merret seriozisht. Praktikisht çdo qeveri në BE do të jenë të lumtur nëse Turqia do t’i ndërpriste nga ana esaj negociatat për anëtarësim. Dhe për çfarë do të bënte reklamë vetë presidenti? Për negociata të mëtejshme me një klub të cilin e fyen në mënyrë periodike?

Turqia konsiderohet në Perëndim si një partner i rëndësishëm. Kjo lidhet në thelb me vendndodhjen e saj gjeopolitike dhe anëtarësinë e saj në NATO. Me krizën e refugjatëve është shtuar një fushë tjetër bashkëpunimi. Ngjarjet e javëve të fundit kanë treguar se përtej këtyre ka vetëm pak interesa të përbashkëta, për të mos folur pastaj për vlera të përbashkëta. Një gabim kardinal i politikës së zgjerimit ishte besimi se vendet me të cilat BE-ja bashkëpunon për shkaqe strategjike, duhet të bëhen gjithashtu anëtarë të plotë të saj. Pranimi i këtij gabimi është një nga shumë detyrat që janë në listën e detyrave të politikës evropiane. (dw)