Ndërsa Italia përpiqet të rindërtohet pas tërmeteve vdekjeprurëse, shkencëtarët shpresojnë se një brez i ri robotësh do të ofrojë mbështetje më të mirë teknike për ekipet e shpëtimit në të ardhmen. Robotët janë ndërtuar për të kryer veprime të ndryshme në hapësira të rrezikshme dhe mjaft të vështira që kufizojnë qasjen e ekipeve të shpëtimit. Robotët njëkohësisht mund të ofrojnë të dhëna nga vendngjarja.

Një “krijesë metalike” me katër këmbë po tregon aftësitë mbi një terren shkëmbor. Roboti HyQ ose “katërkëmbëshi hidraulik” është prodhim i hulumtuesve të Departamentit të Avancimeve Robotike në Institutin italian të Teknologjisë në Xhenova.

Me katër gjymtyrë hidraulike dhe sensorë që kontrollojnë pozicionin dhe fuqinë, roboti mund të kryejë veprime në terrene të ndryshme si vrapim, ecje para dhe prapa si dhe të ngrihet nëse rrëzohet.

Këto janë pikërisht cilësitë që i nevojiten një roboti për të penetruar në terrene të paqëndrueshme dhe të rrezikshme si ndërtesat e rrënuara si pasojë e tërmeteve.

Menaxheri i projektit HyQ, Claudio Semini, thotë se ndërtimi i robotit me katër gjymtyrëve është çelësi që i mundëson robotit lëvizjen në një zonë fatkeqësie.

“Roboti katërkëmbësh në të ardhmen do të jetë në gjendje të ecë në terrene të rrezikshme. Mes aftësive të veçanta është ngjitja e shkallëve apo futja në cepat e ndërtesave të shkatërruara. Aftësia e madhe për lëvizje është nxitësi kryesor për të ndërtuar pajisje të tilla që kanë këmbë në vend të rrotave apo zinxhirëve”.

Edhe ekipet e shpëtimit kanë nevojë për mbrojtje kur shkojnë në zonat e goditura nga tërmeti në kërkim të të mbijetuarve nën rrënoja. Puna mbi strukturat e dëmtuara i vë ata përballë rreziqeve të mëdha, sidomos nga pasgoditjet që regjistrohen pas tërmetit.

Inxhinierët italianë duan ta përdorin robotin HyQ që të ndihmojë ekipet emergjente gjatë operacioneve të rrezikshme, duke i përdorur “krijesat metalike” që të transportojnë materiale apo të shkojnë në zona të paarritshme për njeriun.

Roboti ka një gjatësi prej një metri dhe peshon 75 kilogramë. Ekipi krijues thotë se makineria ka aftësi të masë presionin që ushtron mbi sipërfaqen ku lëviz dhe ndryshon veprimet në bazë të kushteve.

“Roboti është shumë i shkathët dhe bën lëvizje të ndryshme. Mund të vetë-drejtohet, të ecë mbi rrënoja, të ngjisë dhe zbresë shkallë, kapërcejë hendeqe etj. Robotët e tjerë kryesisht përqendrohen në një aftësi si ecja e shpejtë apo ngjitja. Roboti ynë i ka bashkuar të gjitha aftësitë në një makineri të gjithanshme,” thotë zoti Semini.

Luca Ciarleglio është menaxher për fatkeqësitë pranë agjencisë italiane për mbrojtjen civile në Firence. Ai ishte mes specialistëve në terren pas termetit vdekjeprurës në Amatrice më 24 gusht ku humbën jetën 300 vetë. Gjatë muajve që pasuan, tre lëkundje të fuqishme goditën zonën.

Zoti Ciarleglio është i impresionuar nga aftësitë e robotit dhe shikon potencial tek kjo makineri.

“Ky lloj roboti me aftësi të shumëllojshme mund të përdoret në zonat e shkatërruara nga termeti. Katërkëmbëshi ka stabilitet më të madh dhe shpërndan peshën tek të katër gjymtyrët ndërsa ecën mbi strukturat e rrëzuara. Sa më pak peshë vëmë në strukturat e rrëzuara aq më të mëdha janë shanset për të zbuluar të mbijetuar nën rrënoja. ”

Për momentin roboti nuk mund të futet vetë në ndërtesat e dëmtuara. Por ekipi shpreson që së shpejti roboti të ketë edhe aftsësinë të futet në ndërtesa dhe të bëhej pjesë e operacioneve në rastet e emergjencave. (voa)

Thesaret e muzeumeve të artit tani mund t’i shijojnë edhe të verbrit, apo vizitorët me problem shikimi. Printimi 3-dimensional e sjell në jetë veprën e punuar në telajo. Vizitorët mund të prekin me dorë relievin e printimit, të dallojnë fytyrat, apo pejsazhet e pikturës. Në Vjenë një printer ka krijuar në forma tre-dimensionale disa nga kryeveprat më të njohura të botës:

“Puthja” e Gustav Klimtit ndërthur stilin bizantin me vezullimin e arit. Ajo është një ndër veprat më të njohura të “Periudhës së Artë” të artistit austriak të fillimit të shekullit XX.

Vizitorët në muzeun Belvedere në Vjenë mund të shohin veprën origjinale ose një kopje të printuar të saj të cilin mund ta prekin edhe me dorë.

Tani, të verbrit apo kushdo që ka probleme shikimi mund ta përjetojnë këtë kryevepër duke prekur detajet e një riprodhimi 3-dimensional.

Andreas Reichinger ka punuar që nga viti 2000 për të transformuar veprat 2-dimensionale në punime artistike që mund të përjetohen përmes prekjes. Projekti i tij realizohet falë një pajisjeje të teknologjisë së lartë. Ai thotë se “Puthja” ishte projekti më i vështirë:

“Kjo vepër ka elementë figurativë dhe fizikë. Ka edhe pjesë 2-dimensionale dhe ornamentale. Ka rëndësi të gjendet balanca, që të përcillen pjesët që mund të përfaqësohen me 3 dimensione, por edhe të mos humbasin elementët dy dimensionalë në këtë reliev”.

Dominika Raditsch thotë se ai e arrin me sukses synimin:

“Shumë bukur! Tamam ashtu si piktura! Ka shumë detaje”.

Vizitorja Raditsch, e cila humbi shikimin kur ishte katër vjeçe, thotë se mund t’i imagjinojë pamjet në mendje, kur prek me dorë relievin 3-dimensional:

“Pak a shumë ka forma të rrumbullakta, të ndërthurura. E dallon me dorë. Në shumë pjesë është e sheshtë dhe mendoj se është e ndritshme”.

Falë mjeshtërisë së inxhinierit Reichinger, gjenialiteti i Klimtit dhe bukuria e veprës së tij “Puthja” tani kënaqin jo vetëm syrin, por edhe shqisa të tjera. (voa)

Në Argjentinë, vullnetarë lokalë e nga vende të tjera po punojnë nga afër me komunitetet e varfra për të shtuar vëllimin e riciklimit dhe për të ndërtuar impjante me energji diellore. Shpresat janë të mëdha që Argjentina të fuqizohet nga potenciali i jashtëzakonshëm që ka ky vend i Amerikës Latine për prodhimin e energjisë së ripërtëritshme.

Vullnetarët në Argjentinë po ndihmojnë banorët në lagje të varfra të riciklojnë mbeturinat për të prodhuar energji. Organizata joqeveritare “Sumando Energias” ndërtoi një panel diellor për dy orë që do të ndihmojë një familje të varfër në Garin, një komunitet 40 km larg Buenos Airesit.

Vullnetarët punuan pa pushim, megjithë shiun e rrëmbyer, duke mbledhur kanaçe, shishe plastike dhe kontenierë qumështi për t’i ricikluar. Sistemi që kanë ndërtuar është i thjeshtë dhe mund të kopjohet nga komunitete të tjera që kanë energji të bollshme diellore.

Tubat e sistemit lyhen në ngjyrë të zezë për të thithur sa më shumë diellin. Në këtë mënyrë, uji ruan nxehtësinë, pa qenë nevoja të përdoret energji elektrike apo nga gazi.

Tamara Legnazzi, studente për agronomi në Universitetin e Buenos Airesit, ka ardhur disa herë si vullnetare për projektet e shoqatës “Sumando Energias”.

“Më pëlqen puna vullnetare, pasi më jep mundësi të ndihmoj të tjerët dhe të njihem me njerëz të tjerë, të mësoj për ta dhe prej tyre. Po ashtu është mirë të jesh me njerëz që janë të gatshëm për veprim dhe të punosh me ta në një vend me energji pozitive”.

Shoqata ofron një trajnim dy ditësh për ata që duan të mësojnë si t’i kthejnë lëndët e ndryshme të mbeturinave në sisteme ngrohjeje për personat në nevojë.

Vullnetarët paguajnë rreth 40 dollarë për kursin, por më pas mund të angazhohen falas në projekte.

Sot ata po mësojnë se si të përdorin mbushjen e dyshekëve si izolant për banesat.

Ndërkaq, dielli nxeh tubat e impjantit të ngrohjes së ujit. Kjo u ofron familjeve ujë të ngrohtë për gjithë natën.

Pablo Castano, bashkëthemelues i shoqatës, thotë se ky projekt ndihmon komunitetet e varfra në një vend ku potenciali për energji të ripërtëritshme është tepër i madh:

“Argjentina ka një potencial të madh për energji diellore dhe ere. Po të kemi të njëjtin kapacitet si Gjermania, e cila ka të njëjtën lartësi nga niveli i detit si provinca Santa Cruz, ne do të mund të furnizonim me energji jo vetëm Argjentinën, por edhe vendet fqinje vetëm me energjinë nga Buenos Aires dhe pjesa veriore e vendit ku kemi shumë diell. Po ashtu Patagonia ka potencial të madh për të prodhuar nga era disa here më shumë energji se nevojat e Argjentinës”.

Një e treta e popullatës në Argjentinë jeton në komunitete ku shërbimet komunale janë të dobëta ose të pamjaftueshme. Rreth 17% e tyre nuk kanë ujë, sipas një statistike të fundit mbi popullatën. Angel Guelari është banor i Garinit, ku banorët do të kenë së shpejti një banjo që operohet me energji diellore, falë punës së vullnetarëve.

Angel po mëson edhe vetë si ta shfrytëzojë energjinë diellore. Angazhimi i banorëve është një ndër objektivat kryesore të shoqatës për të mobilizuar popullatën lokale në projektet e riciklimit dhe energjisë së ripërtëritshme.

“Këto gjëra që hedhim në plehra ndotin ambjentin, por ato mund të përdoren për nevoja praktike. Riciklimi është gjë e mirë. Më parë nuk ricikloja kurrë, hidhja edhe shishet. Qeset e plehrave mbusheshin plot dhe mbeteshin këtu se nuk vinte kush t’i mblidhte plehrat”.

Me ndihmën e vullnetarëve organizata “Sumando Energia” shpreson të ndërtojë impjante për prodhimin e energjisë nga dielli për 3000 familje në vit.

Luis Alberto Quinona, baba me tre fëmijë, ka parë shumë përmirësim në jetën e përditshme nga impjanti i ri. 28-vjeçari Quinona thotë se uji i nxehtë që merr nga impjanti ofron shumë lehtësira krahasuar me ujin që nxehte dikur në tenxhere për të larë fëmijët dhe për nevoja të tjera:

“Kjo është lagje e varfër dhe nganjëherë nuk kemi drita. Nuk kemi ujë. Ky panel që shfrytëzon energjinë diellore na ndihmon shumë, pasi kemi fëmijë. Prej tij kemi ujë të nxehtë, megjithëse është ndrëprerë rryma elektrike”.

Përpjekjet e Argjentinës kanë tërhequr jo vetëm të rinj vendas, por edhe plot vullnetarë të huaj që e shohin energjinë e ripërtëritshme si shpresa e së ardhmes për të përballuar zhvillimin.

Argjentina ka plane ambicjoze përpara. Në 2005, Argjentina u bë vendi i parë në Amerikën Latine që votoi për politika për riciklim të plotë të mbetjeve. Sipas zotimeve të qeverisë argjentinase, vendi synon të riciklojë çdo ditë 4000-5000 tonë mbetje urbane. (voa)

Ndërsa industria energjetike po transformohet ngadalë nga mbështetja tek lëndët djegëse me bazë fosile drejt burimeve të ripërtëritshme, një prej komponenteve thelbësore- bateria- po ashtu po njeh përparime. Bateritë moderne tani kanë kapacitete më të mëdha për ruajtjen e energjisë dhe marrin më pak kohë për t’u karikuar. Kjo nënkupton që përdorimi i tyre si burime energjie mund të zëvendësojë serbatorin e benzinës.

Shumë qytete në mbarë botën, madje edhe ato me transport të mirë publik, po përballen me pasojat e trafikut dhe ndojten e ajrit, prandaj po shtohet rëndësia e përdorimit të energjisë elektrike.

Deri tani, pengesa kryesore për përdorim të gjerë të energjisë elektrike ishte teknologjia e baterive. Bateritë ishin shumë të rënda dhe nuk përmbanin energji të mjaftueshme, ndërsa karikimi merrte shumë kohë. Kjo ka ndryshuar. Hans Thornell drejton kompaninë “Green City Ferries”.

“Teknologjia e baterive po zhvillohet shumë shpejt. Disa vite më parë, kur dolëm me karikimin e shpejtë, ishte diçka e re ndërsa tani është bërë normë”.

Ky zhvillim ka rëndësi për prodhuesit e mjeteve të transportit. Modeli S nga Tesla mund të kapë distanca mbi 500 kilometra me një karikim. Leaf nga Nissan, më pak e kushtueshme, e karikuar gjatë natës mund të përshkojë 160 kilometra, më shumë nga sa duhet për distancat e përditshme. Kompanitë po premtojnë distanca më të largëta në të ardhmen ndërsa makinat me bateri po futen edhe në transportin publik.

Mercedesi ka një autobus që karikon baterinë përmes paneleve diellore ndërsa një kompani në Suedi ka testuar me sukses një traget pasagjerësh që punon me bateri dhe përdor një teknologji të re për fuqinë lëvizëze.

Trageti që nuk ndot mjedisin po ashtu lundron më shpejt se sa anijet e zakonshme me naftë. Ulf Tudem drejton kompaninë “Effect Ships International”.

“Kur njerëzit flisnin për anije elektrike pa ndotje, në mendje kishin modelet e vjetra që kapnin shpejtësinë deri 15 kilometër në orë. Ne menduam të rrisnim shpejtësinë ose ta dyfishonim atë. Kureshtja ishte e madhe se si mund të lundrojë një anije me shpejtësi 55 kilometra në orë.”

Trageti eksperimetal “AiriEl” furnizohet nga bateritë me litium-titanat që karikohen për 15 minuta dhe përshkon më shumë se 25 kilometra.

Trageti ka edhe një projekt inxhinierik të veçantë. Dy motorët elektrikë janë lidhur me dy helika ballore, bazuar në sistemin IPS të kompanisë Volvo. Sistemi mundëson pakësimin e lëkundjeve dhe forma novatore e anijes e ndihmon atë të ngrihet pjesërisht nga ujë kur arrin shpejtësi të madhe.

“Kemi ndërthurur teknologjinë e anijeve që pluskojnë mbi dyshekun e ajrit me teknika të fjalës së fundit të strukturës si fibrat e karbonit duke shtuar sistemin IPS të Volvos në helika”, thotë Ulf Tudem me kompaninë “Effect Ships International”.

Projektuesit e anijes thonë se në trageti mban deri në 70 pasagjerë dhe biçikletat e tyre. Ata thonë se trageti është shumë i përshtatshëm për qytete të ndërtuara në breg të ujërave të lundrueshme. (voa)