Arkivi mujor: Gusht 2018

Bota

Banka Qendrore e Turqisë siguroi për stabiltet financiar

Komento

Bursa StambollPas zhvleftësimit të Lirës turke Banka e Rezervave po përpiqet të qetësojë tregjet. Ajo do t’u ofrojë bankave biznese shtesë rifinancimi. Monedhat e vendeve të tjera në ekspansion mund të influencohen.

Banka turke e Rezervave u ka premtuar institucioneve monetare në vend furnizim të mjaftueshëm likiditeti në sfondin e krizës aktuale të Lirës. Në kuadër të masave të marra janë ulur normat për rezervat e Lirës, deklaroi Banka e Rezervave me seli në Ankara. Si rrjedhojë në tregun financiar do të derdhen rreth dhjetë miliardë Lira, gjashtë miliardë Dollarë si dhe rezerva ari në vlerën e tre miliardë Dollarëve. Po ashtu përveç Dollarit do të përdoren edhe Eurot për të siguruar rezervat e Lirës, u bë e ditur më tej.

Banka Qendrore deklaroi, se do të vëzhgojë me vëmendje tregun dhe politikën e çmimeve e do të ndërmarrë të gjitha hapat e nevojshëm, për të siguruar stabilitetin financiar. Pas kësaj deklarate Lira u përshtat me Dollarin, por vetëm shkurt.

Ministri turk i Financave Berat Albayrak në fundjavë shpalli një plan aksioni, mbi bazën e të cilit institucionet përkatëse monetare duhet të marrin masat e nevojshme dhe të komunikojnë me tregjet. Në këtë kuadër merren parasysh në radhë të parë bankat turke si dhe ndërmarrjet e vogla dhe të mesme të  vendit. Këto të fundit po i ndjejnë veçanërisht pasojat e zhvleftësimit të monedhës. Albayrak është dhëndri i presidentit Recep Tayyip Erdogan.

Lira humbet mbi 40 përqind

inflacioni i liresLira që nga fillimi i vitit ka humbur mbi 40 përqind të vlerës së saj. Vetëm të premten ajo u zhvleftësua me 18 përqind duke shënuar një rekord humbjeje këmbimi me 7,24 Dollar që nga viti 2001. Arsye thelbësore për këtë është frika që Erdogani, i cili pas ndryshimeve kushtetuese gëzon kompetenca të mëdha pushteti, mund të ndërhyjë masivisht në politikën ekonomike monetare.

Në këto kushte po rritet shqetësimi, se Banka e Rezervave mund të humbasë pavarësinë e saj. Gjithashtu Erdogani për shumë tema është në mosmarrëveshje me partnerin e NATO-s, SHBA, ndër të tjera edhe sa u përket interesave të ndryshme lidhur me konfliktin në Siri. Po ashtu këto mosmarrëveshje janë acaruar edhe më shumë për shkak të priftit nga SHBA-ja Andrew Brunson, i ndaluar nën akuzat për terror.

Türkei, Istanbul: Finanzminister Berat Albayrak hält Ansprache (picture-alliance/M. Alkac) Berat  Albayrak,  Ministri i  Fibancave , dhëndri i Erdoganit dobësimin e Lirës e quajti një sulm. Ngjashëm u shpreh edhe Erdogani. Në fundjavë ai e cilësoi rënien e kursit të Lirës si “raketë” në një luftë ekonomike kundër vendit të tij. Sipas tij, rruga për të dalë prej “komplotit monetar” konsiston, në rritjen e prodhimit dhe uljen e interesave.

Erdogan në mënyrë të përsëritur e ka cilësuar veten si “kundërshtar të interesave” dhe ka deklaruar, se do të ushtrojë kontroll të madh ndaj politikës monetare. Ai do që bankat të japin kredi të leverdisshme dhe me këtë t’i jepet hov rritjes ekonomike. Po depozituesit druajnë, se kjo mund të shkaktojë anomali. Ekspertët së fundi kanë theksuar, se rritja e interesave mund ta frenojë zhvleftësimin e Lirës.

Rritje e doganave për çelikun hyn në fuqi

Pas përshkallëzimit të grindjes javët e fundit presidenti i SHBA-së Donald Trump të premten (10.08)deklaroi dyfishimin e doganave për importin e çelikut dhe aluminit nga Turqia. Rritja me 25% në 50% tashmë ka hyrë në fuqi.

Si rrjedhojë Erdogani kërcënon me një distancim ekonomik dhe politik prej Perëndimit dhe një orientim më të fuqishëm nga Rusia, Kina dhe Ukraina. Turqia ka alternativa, shkruante Erdogan në një opinion botuar në fundjavë në  “New York Times”. Nëse SHBA nuk respekton sovranitetin e Turqisë, partneriteti mund të rrezikohet. “Kësisoj për Turqinë do të jetë e nevojshme të shohë për miq e partnerë të rinj përreth”.

Edhe vende të tjera në ekspansion mund të preken

Zhvleftësimi i Lirës turke po i preokupon edhe vendet në ekspansion ekonomik. Monedha në Afrikën e Jugut, në Indi dhe Rusi pësuan humbje të papara prej shumë vitesh. Depozituesit druajnë, që investitorët si pasojë e luhatjeve në Turqi mund të influencohen edhe monedhat e vendeve të tjera në ekspansion.

Randi afrikano-jugor ra me më shumë se 10 përqind në nivelin më të ulët që nga viti 2016. Një Dollar u këmbye përkohësisht me 15,70 Rand. Rupie indian shënoi po ashtu rënie dhe Rubla ruse përkohësisht në treg arriti vlerën më të ulët gjatë dy viteve të fundit. Këmbimi me Dollarin arriti gati 70 Rubla.

Analistët megjithatë mendojnë, se për shkak të problemeve në Turqi nuk do të ketë krizë në rritje në vendet në ekspansion. “Ne nuk llogarisim as me përshkallëzim të grindjeve në tregtinë globale në formën e një lufte të mirëfilltë tregtare apo monetare, dhe as nuk ka shenja për një rënie sinjifikative të rritjes së ekonomisë”, tha ekonomisti Stefan Bielmeier nga Banka Qendrore e Gjermanisë.

sti/wa/hb/cgn (afp, rtr, dpa)

Bota, Shkenca

Ekranët dëmtojnë fëmijët

Komento

ekranetEkspertët rekomandojnë që fëmijëve nuk duhet t’u lejohet të kalojnë më tepër se një deri në dy orë në ditë para ekranëve.

Video të shkurtra që tregojnë se si njëri apo tjetri ha duke parë celularin apo ndjekur një film në televizor dhe harron të shikojë pjatën apo të tjerët përreth ka kohë që qarkullojnë në rrjetet sociale. Të gjithë qeshin, por me sa duket pak e kuptojnë ndikimin negativ të kohë që kalojnë shumë prej nesh sot me smartfonë apo pajisje të tjera të komunikimit elektronik.

Smartfoni dhe mbipesha

Sipas studiusve koha që kalojnë fëmijët përpara ekraneve të smarfonëve, kompjuterave, televizorëve apo pajisjesh të tjera me ekran mund t’i mësojë fëmijët me një jetë sedentare duke shtuar rreziqet që ata të kalojnë në mbipeshë apo të bëhen madje obezë.

Sport und Ernährungsschulung mit Konzept Klaks für dicke Kinder (picture-alliance/ZB/W. Grubitzsch)

Për këtë arsye Shoqata Amerikane e Zemrës (AHA) kërkon bashkë me organizata të tjera prej prindërve që të kufizojnë kohën e qëndrimit të fëmijëve të tyre para ekranëve.

Larg ekranëve

AHA rekomandon që fëmijëve t’u lejohet të kalojnë vetëm një deri në dy orë në ditë dhe jo më shumë para ekranëve. Shumëkush vëren se adoleshentët nuk kalojnë më shumë kohë para televizorit. Por përdorimi i smartfonëve dhe pajisjeve të tjera elektronike me ekran është shtuar së tepërmi.

Ekrani ndikon ndaj sjelljes

Edhe pse ende nuk është ende e qartë se si koha që kalojnë fëmijët para ekranëve ndikon ndaj mbipeshës, studimet tregojnë se ekrani ndikon ndaj sjelljes së fëmijëve për shkak se ata “humbasin mendjen” dhe sensin e urisë apo të ngopjes kur janë përpara ekranëve.

Symbolbild - Feeding Forward (Feeding Forward)

Google dhe Apple po marrin masa

Prodhuesit e sistemeve të telefonisë celulare Android dhe iOS, Google dhe Apple, janë duke përfshirë në aparatet e tyre aplikime të reja që t’u ndihmojnë aplikuesve të shkurtojnë kohën që kalojnë përpara ekraneve.

dw

Kosova

Eufori e dirigjuar në Luginën e Preshevës

Komento

Lugina e PreshevesDeutsche Welle ka vizituar Luginën e Preshevës, për të parë atmosferën pas deklarimeve për korrigjimin e kufijve. Tek shqiptarët vërehet një lloj euforie. Me të drejtë?

Ditë pune në Preshevë. Nuk gjen askund vend për parkimin e makinës. Ndonëse gati askund nuk gjen një hije për t’u mbrojtur nga dielli përcëllues, rrugët janë të mbushura. Kafenetë plot, ndërsa rreth tavolinave pothuajse sheh vetëm meshkuj. Muzika me zë të lartë, në gjuhën shqipe, dëgjohet gjithandej. Në kafene si edhe në makina. Në rrugë parakalon një karvan dasmorësh me flamuj të Shqipërisë.

Të dhënat e fundit statistikore tregojnë se mbi 95% e banorëve në Preshevë janë shqiptarë. Shumë rrallë dëgjon në rrugë gjuhën serbe. Në tregun e qytetit mbretëron tollovi. „Izvolite” (urdhëroni), thotë një grua e moshuar. Por me të dëgjuar se jam gazetare, interesimi për komunikim zhduket.

„Si mendoni, si po jetojmë këtu? Shikoni emrat e rrugëve, dyqaneve… E shihni ndonjë emër serb? Keni përshtypjen se gjendemi në Serbi?! Nuk dua të them asgjë më shumë, sepse më pas nuk do të blejë askush perime nga unë”, thotë ajo. Të njëjtin shqetësim ndan edhe një burrë pranë saj.

„Fëmijët shqiptarë pa libra shkollorë”

Shumica e njerëzve në rrugë janë të qetë. Kështu thotë edhe kryetari i komunës Shqiprim Arifi, i cili para pesë vitesh është kthyer nga Gjermania në Preshevë. Ai për të dytën herë ushtron detyrën e kryetarit të bashkisë. Arifi nuk e flet serbishten, ndaj duhet të komunikojmë me ndihmën e përkthyesit.

„Mendimet janë të ndara – disa mendojnë se bashkimi me Kosovën do të shënonte realizimin e ëndërrave të kahershme, të tjerët janë skeptikë”, thotë Arifi për Deutsche Wellen. “Megjithatë pozita e shqiptarëve këtu dallon shumë nga ajo e serbëve në veri të Kosovës. Ata kanë lehtësime ligjore, kanë të drejtën e marrjes së vendimeve për drejtuesit e policisë, në gjykata kanë influencë, e po ashtu në Parlamentin e Kosovës i kanë vendet e rezervuara.”

As tri pyetje direkte nuk mjaftojnë që Arifi të thotë prerë se çfarë mendon për idenë e bashkimit me Kosovën. Ai thotë se merret me politikën reale dhe do të realizojë vullnetin e popullit të shprehur para 26 vitesh në referendum – kur shqiptarët janë deklaruar për bashkimin e Luginës së Preshevës me Kosovën. Por Arifi me dëshirë flet për mundësinë që shqiptarët të punësohen në Korporatën Energjetike të Serbisë (EPS), në Postë, në kalimet kufitare, dogana, kadastër, Telekom… Arifi pohon se në sipërmarrjet e shtetit punojnë pothuajse vetëm serbët.

„Ne jemi komunë më vete dhe do të duhej të kemi gjykata të pavarura, por nuk i kemi. Nuk kemi as prokukrorin e përgjithshëm. Fëmijët shqiptarë nuk kanë as libra shkollorë dhe detyrohen që tërë kohën në shkollë të mbajnë shënime. Ne tani jemi në Serbinë demokratike, por a vlejnë standardet e njëjta për të gjithë? Nuk kemi pasur as ujë të pijshëm. Sikur të mos ishte bashkësia ndërkombëtare, ky problem nuk do të ishte zgjidhur kurrë. Pse? A është kjo demokraci apo vetëdije nacionaliste?”, pyet Arifi.

Në Bujanoc situata është pak më ndryshe. Atje jetojnë pak më pak se 13.000 serbë dhe pak më shumë se 20.000 shqiptarë. Por kjo nuk ndryshon aspak gjendjen në terren. Në rrugë mund të shihen flamuj të shumtë të Gjermanisë, Francës, SHBA, BE, por jo edhe të Serbisë. Në godinën e komunës janë vendosur dy flamuj – i komunës dhe ai i BE. Atmosfera në kabinetin e kryetarit të bashkisë, Shaip Kamberi, është njësoj ai ajo në rrugë. Këtu mund të gjesh të gjithë flamujtë, por jo edhe atë të Serbisë.

„Lugina e Preshevës është një temë e harruar me vite të tëra. Kjo është hera e parë që kjo çështje po ndërkombëtarizohet dhe shpresoj se presidenti Thaçi do ta mbajë premtimin që kjo çështje të hapet edhe në negociatat e Brukselit”, thotë Kamberi për DW.

„Kemi pritur se me hapjen e kapitujve 23 dhe 24 do të ndodhin gjëra pozitive edhe tek ne dhe se do të respektohen të drejtat e njeriut, minoriteteve, do të vendoset sundimi i ligjit… Tani duket se BE i është përkushtuar më shumë Kapitullit 35 dhe raporteve me Kosovën. Ndaj kemi kërkuar nga presidenti Thaçi dhe delegacioni i Kosovës që ta hapë këtë çështje në dialogun me Serbinë”, thotë Kamberi.

„Kosova na ka harruar”

Kamberi, i cili flet shkëlqyeshëm serbisht, flet edhe për “përkufizimet”. Ai është skeptik kur flitet për shkëmbimin e territoreve, në veçnati nëse edhe pas vendosjes së kufijve të ri në Serbi mbetet një numër i madh i shqiptarëve. Kjo do të shkaktonte shpërngulje dhe një katastrofë të re humanitare. Kamberi thotë se nuk do të përzihet në negociatat mes Serbisë dhe Kosovës.

Lidhur me premtimin e Aleksandar Vuçiqit se për marrëveshjen eventuale me Kosovën duhet të vendosin në fund qytetarët në referendum, Kamberi thotë: “Varësisht nga pyetja, në referendum do të marrin pjesë edhe shqiptarët. Por autoritetet në Beograd i kanë në dorë të gjithë mekanizmat për influencimin e rezutltatit të referendumit – nëse duan ta bëjnë këtë.”

“Prishtina na ka harruar tërësisht. E tani papritur po qan për ne”

Kthehemi në Preshevë dhe flasim me një gazetar lokal, i cili është edhe aktivist për të drejtat e njeriut, Belgëzim Kamberi. Ai është i habitur me këtë që po ndodh kohët e fundit, me euforinë e krijuar. Kamberi rikujton se shqiptarët në jug të Serbisë kanë një problem shumë të madh – mos njohjen e diplomave të arritura në Kosovë. Kamberi dyshon se Thaçi dhe Vuçiq mund të dakordohen për gjëra të rëndësishme, kur dihet se ata nuk janë dakorduar madje as për njohjen e diplomave.

„Mendoj se fjalën kryesore për fatin e Luginës së Preshevës duhet ta kenë njerëzit që jetojnë këtu. Sebia së pari është dashur të flasë me shqiptarët këtu, si një shtet që flet me shtetasit e vet. Kjo duhet të ndodhë edhe mes Kosovës dhe sebëve të Kosovës. Si mund të keni një dialog “atje lart”, në qoftë se nuk keni dialog mes shtetit dhe shtetasve të tij?”, pyet Kamberi në bisedë me DW.

„Ata po kriojnë eufori. E dini çka? Beogradi po na diskriminon me vite të tëra, e Kosova na ka harruar. Plot 20 vjet me radhë Kosova nuk ka dhënë asnjë cent për Luginën. Kjo është shumë me rëndësi! Kjo do të thotë se Prishtina na ka harruar tërësisht. E tani papritur po qan për ne. Mua më duket e çuditshme kjo. Kam frikë se ata po bëjnë pazare me Beogradin”, thotë Kamberi.

Euforia e dirigjuar mund t’i sjellë Kosovës dhe ndonjë argument më shumë në bisedimet me Serbinë. Po çfarë do t’u sjellë qytetarëve të këtij rajoni? Kamberi tund kokën: “Vetëm ëndërra!”

dw/ Jelena Đukić-Pejić / Presheve

Kosova

Vuçiç: Angazhohem për ndarje ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve

Komento

vucicPresidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, tha të enjten se ai angazhohet për ndarje ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë, duke u bërë jehonë kërkesave të Serbisë për ndarjen tokësore të Kosovës në kuadër të procesit për normalizimin e marrëdhënieve.

“Unë jam në favor, dhe kjo është politika ime, për ndarjen me shqiptarët, sepse të kemi një territor që nuk dihet se kush e trajton atë dhe çfarë kujt i përket, është gjithmonë një burim i konflikteve të mundshme”, tha ai, duke nënvizuar se “nuk e fsheh një synim të tillë”, por, nuk dihet nëse këtë do ta pranojë populli serb apo jo dhe, nëse do të ketë sukses, kjo nuk varet vetëm nga Serbia.

“Duhen dy veta për tango”, tha ai.

Kosova e ka hedhur poshtë idenë e ndarjes tokësore të saj, ndërsa është përfshirë ne debatet e nxitura nga ideja e presidentit Hashim Thaçi për ‘korrigjimin e kufirit” që sipas tij, nënkupton bashkimin e Luginës së Preshevës, një rajon me shumicë shqiptare në jug të Serbisë, me Kosovën.

Serbia është zotuar se nuk do ta njohë pavarësinë e Kosovës që u shpall në shkurt të vitit 2008 me mbështetjen e Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian. Por, ajo është përshirë në një proces bisedimesh për normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, që është edhe kusht për integrimet evropiane të të dyja palëve.

Bisedimet pritet të rifillojnë në shtator dhe do të duhej të çonin në një marrëveshje gjithëpërfshirëse detyruese ligjore për normalizimin e marrëdhënieve. (voa)

Bota

Vala e të nxehtit në Evropë

Komento

nxehti europeSi turistët, ashtu edhe banorët, po ndjejnë në Evropë valën e të nxehtit të pazakontë. Megjithatë, jo të gjithë janë të pakënaqur nga temperaturat përvëluese. Prodhuesit gjermanë të verës po presin me padurim të mbledhin shumë më tepër rrush se zakonisht, i cili madje mund të bëhet gati për t’u vjelë dy javë më herët. Sidoqoftë, në pjesën më të madhe të Evropës, njerëzit po mundohen të gjejnë mënyra për t’u freskuar. Në një kopsht zoologjik në Çeki kafshëve u japin ushqime të posaçme për t’i ndihmuar të përballojnë të nxehtin.

Në Paris, banorët dhe turistët po përballen me të nxehtin përvëlues dhe temperatura të larta. Shatërvanët janë një mënyrë për t’u freskuar.

“Nuk jemi mësuar me nxehtësi të tillë, por ky është vendi i përkryer për t’u freskuar për pak dhe për të vazhduar ditën”, thotë Sarah Cole, turiste britanike.

“Është e vështirë, por qyteti vazhdon të jetë i bukur, prandaj jemi të kënaqur që ndodhemi këtu, megjithë të nxehtin”, thotë Lorenzo Gesteri, turist italian.

Portugalia dhe Spanja gjithashtu po ndjejnë të nxehtin, ndërsa temperaturat vazhdojnë të rriten.

Banorët e qytetit portugez Amora, pranë Lisbonës, i drejtohen plazhit për t’u freskuar.

“Temperaturat janë shumë të larta, por ne i përballojmë duke ardhur këtu në plazh. Uji është i ftohtë dhe na ndihmon”, thotë David Neves, banor i qytetit Verdizela, të Portugalisë.

“Është vërtet verë, por është tepër nxehtë. Nuk marrim dot frymë”, thotë Ana Silva, banore e qytetit Amora, të Portugalisë.

Në kopshtin zoologjik të Republikës Çeke, gorillave u jepen fruta të ngrira në blloqe akulli.

“U përgatitëm ‘akullore’ të posaçme. I fusim frutat në ujë, të cilin e ngrijmë, dhe ua japim që të freskohen”, thotë Vit Lukas, i kopshtit zoologjik të Pragës.

Por, temperaturat e pazakonta kanë ndihmuar prodhuesit gjermanë të verës. Ata po presin jo vetëm të vjela më të hershme, por edhe sasi më të mëdha dhe fitime.

“Këtë vit do të vjelim që në muajin gusht dhe vera e re do të jetë në dyqane përpara kohe. Tregu mezi po e pret”, thotë prodhuesi i verës Mathias Wolf.

Por, ajo që kënaq prodhuesin e verës mund të jetë e rrezikshme për pyjet e vendit. Specialistët thonë se 30% e bimësisë së pyllit mund të dëmtohet nga i nxehti dhe thatësira, e cila rrit edhe rrezikun për zjarre në pyje.

Nga këndi im

Afrim Fanda: Letër e hapur redaksisë së PORTALB

Komento

Maqedonia etnike hartaDuke u nisur nga njëanshmëria e redaksisë suaj në fushatën  për referendumin në IRJM, manifestuar  me përzgjedhjen e analistëve që trajtojnë këtë temë, dhe mesazhin që jep vet redaksia, po ju drejtohem me këtë letër të hapur me të drejtën që më jep të qenit një qytetar me mendim ndryshe lidhur me këtë çështje kaq të rëndësishme për shqiptarët Jam i befasuar dhe i zhgënjyer që një mjet informimi i pavarur, i financuar nga  një fondacion jo qeveritar, që do të duhej të nxiste dhe respektonte diversitetin e  mendimeve dhe qëndrimeve, vihet në shërbim të qeverisë për të bërë thjesht propagandë. 

Jam i befasuar që në median tuaj, nuk denoncohet si jo ligjor ky referendum i mbuluar me velon e terrorit, kërcënimit dhe shantazhit për shqiptarët, duke u nisur që nga vet formulimi përjashutes, etiketues, kërcënues dhe shantazhues i pyetjes së referndumit, si dhe gjuha e përdorur në fushatë nga qeveria, partitë dhe analistët. Në vend të kësaj, analistët e përzgjedhur nga ju, për ironi që të tre ekspertë juristë, në shkrimet e tyre të botuara në median tuaj, përdorin po të njëjtën gjuhë kërcënuese ndaj shqiptarëve, gjithmonë në shërbim të qeverisë. Eshtë zhgënjyes fakti, që ju si media e pavarur, zgjodhët t’i drejtoheni publikut shqiptarë për këtë çështje kaq me rëndësi për ta, pikërisht përmes qëndrimeve të një gjykatësi , një këshilltari të kryeministrit dhe një ekspert juridik, po aq në shërbim të pushtetit sa këta dy të parët.

Me keqardhje konstatova se e vetmja “metamorfozë” që pashë në këtë rast, të nxitur nga Fondacioni juaj për shoqërinë shqiptare në veçanti dhe atë në IRJM në përgjithësi, ishte që ca eksponentë me trup të majmë të sistemit të kaluar, tani nuk kishin nevojë më për “fytyrën e pëvuajtun të Sokratit” për tu drejtuar shqiptarëve, por mund të paraqisnin fytyrën e vërtetë të tyre, atë të “derrit me trup të majmë”.

Ju ndoshta nuk mund të distancoheni nga e kaluara e “analistit” jugonostalgjik Osman Kadriu, i cili pas demostratave të vitit 1981 në Prishtinë, angazhohej për “shkuljen nga rrënja e nacionalizmit dhe iredentizmit shqiptar” në Kërçovë e më gjërë në IRJM, dhe tani, në median tuajangazhohet per “rrugët integruese të IRJM”! Por keni detyrim ligjor dhe moral ndaj qytetarëve shqiptarë që të distancoheni nga mesazhet terrorizuese dhe shantazhuese ndaj shqiptarëve që nuk do të votonin marrëveshjen për emrin përmes medias tuaj, të Mersel Bilallit, këshilltar i kryeministrit, i cili e interpreton mosvotimin si “vetasgjësim” dhe “shpërngulje massive” të shqiptarëve, si dhe të Besa Arifit e cila e interpreton mosvotimin  si “te vdesim të izoluar”. 

Keni detyrim moral që t’ua thoni të vërtetën shqiptarëve se shpërbërja e IRJM-së  me rastin e mossuksesit të referndumint nuk do të thotë fund për shqiptarët, ashtu siç nuk ishte fund për sllavomaqedonasit shpërbërja e Jugosllavisë.  Sepse, ashtu si sllavomaqedonasit që nuk lidhën fatin e tyre me fatin e Jugosllavisë, por përmes referendumit, pa shpërfillur shqiptarët, shpallën pavarësinë e tyre nga ky shtet që po shpërbëhej, ashtu edhe shqiptarët nuk janë të detyruar me çdo kusht të lidhin fatin e tyre me atë të IRJM e rezikuar nga shpërbërja, por përmes një referendumi kanë të drejtën të vet-vendosin për fatin e tyre, duke ju bashkuar shtetit të tyre amë.

Keni detyrimin moral për informim të saktë dhe të paanshëm të shqiptarëve, se mosvotimi i marreveshjes për emrin, jo detyrimisht prish miqësinë e shqiptarëve me partnerët strategjikë të shqiptarëve, NATO dhe SHBA. Në vitin 2001 z. Robertson i quajti “bandë rrugaçësh” luftëtarët e UÇK që kishin kapur armët kundër IRJM, por pastaj korrigjoi qëndrimin duke u detyruar të bashkëpunojë me ta. Se as NATO e as SHBA nuk u prishën marrëdhëniet dhe miqësinë me shqiptarët kuar ata bllokuan në Tiranë me ditë të tëra bulevardin para kryeminstrisë, dhe me të drejtë refuzuan asgjasimin e helmeve luftarake nga Siria në territorin e R. Shqipërisë. Përkundrazi, miqësia tradicionale vazhdoi edhe më me intensitet, gjë që tregon roli vendimtar i SHBA dhe BE në fushën e reformave në drejtësi në R. Shqipërisë.  

Keni detyrimin moral për infromim të drejtë të shqiptareve, se anëtarësimi i IRJM në NATO nuk zëvendëson statusin e tyre të munguar të shtetformuesit, dhe jo detyrimisht nënkupton vërshim investimesh. Se investimi i vetem i konsiderueshëm (rreth 1 miliardë Euro) në R. Shqipërisë  erdhi  7 vite pas anëtarësimit në NATO (2009), kur në vitin 2016 u vendos që traseja e TAP do të kalonte nëpër territorin shqiptar. Se vërtët Bullgaria, me hyrjen në BE shënoi rritje ekonomike 36% siç me të drejtë theksohet në shkrimin e gazetares tuaj Aneta Dodevska, por qytete të tëra periferike u shëndruan në qytete fantazma, të braktisura nga qytetarët, që shkaku i papunësisë, migruan në vendet e zhilluara të BE-së. Më tej, do bënit mire të bënit analogjinë me atë që po ndodh me shqiptarët në IRJM që tani, akoma pa e votuar këtë marëveshje poshtëruese, që i trajton ata si inegzistentë, me rrugën e hapur për integrim në BE por vetëm si një fuqi punëtore e papunë, pa perspektivë, e gatshme për të ikur nga qytetet e tyre në ndonjë nga vendet e BE. 

Si mjet komunikimi në masë, ju ftoj që të nxisni shqiptarët, posaçërisht të rrinjt, në vend të hipokrizisë, të jenë të hapur jo vetëm ndaj shoqërisë së tyre, por edhe ndaj bashkëqytetarët të tyre sllavomaqedonas. Tu themi hapur, pa hipokrizi, vetëm të vërtetën, për shumë gjëra, në veçanti për këtë që po ndodh sot, si çështje të rëndësishme për të dy palët: – Po, neve na pengon që ju përvetësoni identitetin e një populli me të cilët të parët tanë kanë bashkejetuar para se ju të vini në këto vise, pavarësisht që nuk ju pengojmë dot në këtë gjë. Na pengon, sepse ju këtë nuk e bëni kot, por për t’u dalë zot territoreve, aty ku na gjetët kur erdhët, ku tani jetojmë bashkë!  Ne, ashtu si në gjithë historinë tone, nuk shfarosim popuj dhe nuk organizojmë egzode në shtete të tjera. Pranojmë realitetin historik të pranisë tuaj në këto territore dhe jemi të gatshëm që të bashkëjetojmë në fqinjësi të mirë me juve, pa urejtje, të gatshëm t’ju falim për mizoritë që na i keni bërë, nëse për këtë kërkoni falje. Por nuk lejojmë që të silleni si pronarë në shtëpinë tone dhe të bëni pazare për shtëpinë tonë pa na pyetur neve fare! Dhe na pengon që sot, për fat të keq, nuk dëgjojmë as edhe një zë të vetëm nga ju bashkëqytetarët tanë sllavomaqedonas që do të do kundërshtonte anashkalimit të shqiptarëve në këto marrëveshje kaq të rëndësishme për të ardhmen e të gjithë neve. Prandaj ne shqiptarët nuk do të dalim në referendum dhe nuk do të votojmë këtë marreveshje vetëm në interesin tuaj, poshtëruese për ne, ku ne trajtohemi si hije, pa emër, pa gjuhë, pa traditë, pa territor…

Dhe në fund, redaksi e nderuar,  ju ftoj që ta shëndroni gazeten tuaj në një “Dritare reale” të vërtetë, duke nxitur një “metamorfozë” të vërtetë të kësaj shoqërie, për një komunikimin të hapur në mes të rinjve pavarësisht grupit etnik që i takojnë. Duke trimëruar posaçërisht të rinjtë që të thonë të vërtetën e jo atë që duhet të dëgjohet. Duke nxitur guximin dhe sinqeritetin tek ata e jo servilizmin dhe poltronizmin ndaj qeverisë. Për të gjetur zgjidhjet që kënaqin të dy palët, jo vetëm njërën, në kuriz të tjetrës.  E këtë nuk do ta arrini me njerëz që gjithë jetën kanë shërbyer klaneve qeveritare, dhe që kanë përfituar nga kjo.    

Afrim Fanda

*”Autori ju drejtua edhe redaksisë së PORTALB, por për fat të keq, nuk pati asnjë reagim nga ana e tyre.”

Maqedonia

Maqedonia arreston 7 persona, dyshohet se luftuan në Siri dhe Irak

Komento

policia maqedoneShtatë persona, të cilët dyshohet se kanë marrë pjesë aktive në luftërat në Siri dhe Irak, janë arrestuar gjatë një aksioni policor në Maqedoni.

Personat e arrestuar janë nga mosha 23 deri 47-vjeç, për të cilët nga policia maqedonase njofton se ka pasur dhe fletarrest ndërkombëtar.

“Janë arrestuar shtatë shtetas të Maqedonisë, për të cilët ekzistojnë dyshime se si luftëtarë terroristë të huaj, në mënyrë aktive kanë marrë pjesë në luftërat në Siri dhe Irak”, thuhet në njoftimin e Ministrisë së Punëve të Brendshme të Maqedonisë.

Sipas Policisë, ky aksion paraqet tregues të qartë se Maqedonia si shtet mund të ballafaqohet me sfidat aktuale të sigurisë dhe se ajo është partnere serioze e koalicionit global në luftën kundër terrorizmit.

“Në kuadër të koalicionit global për luftë kundër terrorizmit, Republika e Maqedonisë vazhdon edhe më tej me aktivitete të vazhdueshme në drejtim të detektimit, identifikimit, neutralizimit dhe ndjekjes penale të luftëtarëve të huaj”, theksohet në komunikatë.

Në bazë të Kodit Penal të Maqedonisë, pjesëmarrja ose rekrutimi i personave për t’u përfshirë në luftërat e jashtme, paraqet vepër penale, për të cilën parashihet dënim me së paku pesë vjet burg.

Bashkësia Fetare Islame e Maqedonisë ka kërkuar nga organet e sigurisë së Maqedonisë që të jenë më transparente sa i përket të gjitha të dhënave që disponojnë rreth numrit të personave që janë të përfshirë në luftërat në Siri, Irak dhe vendet e tjera në Lindjen e Mesme.

Samet Shabani, hulumtues i çështjeve që lidhen me radikalizmin, ka treguar për Radion Evropa e Lirë faktorët që i motivojnë të rinjtë nga Maqedonia të shkojnë në luftërat e huaja.

“Për sa i përket përfshirjes në grupe ekstremiste të dhunshme, hulumtimet tona tregojnë që motivet kryesore janë: bindja ideologjike radikale që kultivohet nga prijësit e vetëshpallur fetarë të grupeve ekstremiste, kriza e identitetit te të rinjtë dhe gjetja e këtij identiteti në këto grupe, si dhe një lloj frustrimi nga mungesa e perspektivës në vend dhe kërkimi i alternativës në grupe të tilla”, ka thënë Shabani nga organizata joqeveritare Horizont Civitas.

Ekspertët e sigurisë duke komentuar sfidat me të cilat përballet vendi pas kthimit të personave të cilët kanë qenë të përfshirë në luftën në Siri apo vendet e tjera, thonë se anëtarësimi i Maqedonisë si shtet në aleancën Veri-Atlantike paraqet një nga shtyllat kyçe për luftën kundër terrorizmit.

Ish-ministri i Punëve të Brendshme Pavle Tajanov për Radion Evropa e Lirë thotë se të gjithë ata të cilët kthehen në Maqedoni pasi kanë marrë pjesë në luftërat e huaja, janë “bombë e kurdisur”.

“Është më se e kuptueshme se me anëtarësimin e Maqedonisë në NATO do të rritet siguria në vend me atë që do të bëhemi pjesë e rrjedhës së inovacioneve të shërbimeve të inteligjencës të forcave botërore, siç janë SHBA-ja dhe vendet me BE-së, si Gjermania, Franca, etj”, thotë Pavle Tajanov, ish-ministër i Punëve të Brendshme.

Në bazë të të dhënave nga Ministria e Punëve të Brendshme, në luftërat në Siri dhe Irak janë të përfshirë 150 shtetas të Maqedonisë. Prej tyre, në vend janë kthyer 80 persona. (rel)

Bota

Shtetet e Bashkuara me sanksione të reja ndaj Rusisë për rastin Skripal

Komento

Salisbury DistrictShtetet e Bashkuara do t’i vënë sanksione të reja Rusisë, pasi që kanë gjetur se Moska ka përdorur agjent nervor kundër një ish spiuni rus dhe të bijës së tij në Brtitani.

Departamenti amerikan i shtetit tha të mërkurën se me këtë veprim Rusia ka përdorur armët kimike në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar.

Ish spiuni rus, Sergei Skripal dhe e bija, Yulia, ishin helmuar me ‘Novichok’, një agjent nervor, në muajin mars në qytetin Salisbury në Britaninë e Madhe.

Britania e ka akuzuar Rusinë se qëndron prapa sulmit, gjë të cilën Kremlini e mohon me forcë.

Që nga sulmi i marsit, dy shtetas të tjerë britanikë, që nuk kanë lidhje me Rusinë, janë helmuar nga e njëjta substancë.

Zëdhënësja e Departamentit të shtetit, Heather Nauert, tha se “Shtetet e Bashkuara kanë vlerësuar se sipas Aktit të vitit 1991 për Kontrollin e Armëve Kimike dhe Biologjike, qeveria e Federatës Ruse ka përdorur armë kimike apo biologjike në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar ose ka përdorur armë kimike apo biologjike kundër shtetasve të saj”.

Ajo tha se sanksionet do të hyjnë në fuqi me ose rreth 22 gushtit.

Sanksionet do të strukturohen në dy pjesë, me ndikimin më të madh nga sanksionet fillestare që pritet të përfshijnë ndalimin e dhënies së licencave për eksportin e mallrave të ndjeshme kombëtare të sigurisë në Rusi, njoftoi NBC, duke cituar një zyrtar të lartë të Departamentit të Shtetit. (voa)

Shqipëria

Tiranë: Afro 70 për qind e të rinjve gati të lënë vendin nga papunësia

Komento

protestaRrjeti Kombëtar për të Rinjtë dhe Qendra CRCA sapo kanë kryer studimin Indeksin Kombëtar për të Rinjtë, si pjesë e studimit “Rinia në Shqipëri”.

Indeksi është një anketim i 15 organizatave rinore nga doli se qeveria dhe bashkitë ka lënë pothuaj pa zbatuar planin kombëtar të veprimit për rininë dhe nuk përmbush detyrimet shtetërore ndaj saj.

Sipas këtij Indeksi Kombëtar, rinia, që përbën 35% të popullsisë së vendit, pohon se nuk është përparësi për asnjë institucion publik.

Kjo indiferencë i shtyn ata të deklarojnë se afro 70 për qind e të rinjve shqiptarë janë gati të emigrojnë në një vend të BE-së dhe në SHBA sapo t’u krijohet mundësia.

“Në të gjitha takimet konsultuese që kemi patur me të rinjtë në të 12 qarqet e Shqipërisë problemi i parë që ata ngrenë është mungesa e mundësive të studimit. Përfundojnë ciklin e studimeve dhe e ndjejnë qysh në kohën studentore këtë vështirësi. Më pas kur mbarojnë studimeve, nuk kanë mundësi punësimi për mungesë të politikave nxitëse të punësimit rinor nga ana e qeverisë” – tha Ervjola Osmanaj, drejtuese e Rrjetit Kombëtar për të Rinjtë dhe një nga autoret e studimit.

Edhe pjesëmarrja e të rinjve në proceset vendim-marrëse është shumë e ulët. Raporti “Rinia në Shqipëri” zbuloi se mbi 70% e të rinjve nuk gjejnë mbështetjen e qeverisë për t’u përfaqësuar në proceset vendim-marrëse dhe as në qeverisjen vendore.

Anketat tregojnë se të rinjtë po përdoren vetëm si sfond politik, por nuk kanë ndonjë pjesëmarrje efektive në politikë-bërje dhe as në vendim-marrjet politike si dhe nuk gjejnë mbështetje prej saj.

Sipas Raportit “Rinia në Shqipëri”, një ndër sfidat kryesore të të rinjve mbetet punësimi, por rreth 80% e organizatave rinore deklarohen se nuk kanë mbështetjen e qeverisë për nxitjen e punësimit të të rinjve.

Raporti citon të dhëna nga Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO) që tregojnë se Shqipëria zë vendet e para në Europë për papunësinë e të rinjve.

“81 për qind e të rinjve shprehen se qeveria shqiptare nuk mbështet, nuk nxit dhe nuk harton politika mbështetëse për punësimin e tyre. Kemi kështu një shifër alarmante, kur edhe nga organizatat ndërkombëtare shënohet se 30 për qind e të rinjve shqiptarë janë të papunë në Shqipëri. Ndaj qeveria duhet t’i kushtojë rëndësi të madhe kësaj gjendje” – tha Klaudio Pulaha nga Qendra CRCA.

Të rinjtë pohojnë se në atdhe po përballen me pamundësi dhe mospërfillje nga institucionet vendimmarrëse për çështjet e punësimit dhe zhvillimit, që ndikojnë në jetën e tyre.

Gjatë vitit të kaluar edhe sivjet nuk shpenzuan asnjë fond për rininë, ndërsa buxheti i shtetit për ta është vetëm 0.01%, edhe pse përbëjnë mbi 1/3 e popullatës.

As bashkitë nuk kanë buxhete për rininë, dhe 80% e të anketuarve pohojnë në anketën e Indeksit se shërbimet miqësore për ta mungojnë ndjeshëm.

Ndaj ata kërkojnë Kartën Rinore, një Ligj për Rininë, një nënkomision parlamentar për të rinjtë dhe një buxhet të shumfishuar për ta si në qeverinë qendrore ashtu edhe në pushtetin vendor.

Shqipëria

Ministria e Drejtësisë: Masa të ashpra ndaj gjyqtares Çela

Komento

Ministria e DrejtesiseNë Shqipëri ministria e Drejtësisë dhe ajo e Brendshme kundërshtuan me forcë vendimin e gjyqtares së Vlorës Herila Çela për të lënë në arrest shtëpie një person të arrestuar dy herë radhazi brenda pak muajsh. “Sot, Ministria e Drejtësisë i ka kërkuar Inspektoriatit të Këshillit të Lartë të Drejtëisë me shumë urgjencë të hetojë për veprimet e gjyqtares lidhur me rastin. Ne do të ndjekim deri në fund çështjen dhe do të propozojmë pranë KLD marrjen e masave në përpjestim me shkeljen, deri edhe shkarkimin e gjyqtares”, deklaroi zëvendës ministri i Drejtësisë Toni Gogu, pasi rasti u bë publik në media.

Bëhet fjalë për 28 vjeçarin nga Vlora Taluant Manaj, i arrestuar fillimisht në shkurt të këtij viti, për “vrasje në tentativë” dhe “armëmbajtje pa leje”. Ai u la në arrest shtëpie nga Gjykata e Apelit të Vlorës. Në qershor ai përfundoi sërish në pranga pasi kishte thyer arrestin e shtëpisë, ndërkohë që u gjet sërish me armë pa leje. Por dy ditë më parë, gjykatësja Çela, vendosi që ndaj tij të hiqej masa e arrestit me burg, duke e ndryshuar në arrest shtëpie.

Zëvendës ministri i Brendshëm, Besfort Lamallari, nga ana e tij foli për një “vendim, në kufijtë e absurdit” i cili sipas tij “ ka vënë në pikëpyetje gjithë luftën dhe sakrificën e bërë deri më tani”. Sipas ministrisë së Brendshme janë më shumë se 18 raste, kur Gjykata në rrethe të ndryshme kanë dhënë vendime të buta ndaj të arrestuarve me armë pa leje, për tentativë grabitje më armë, apo duke thyer masën e sigurisë dhe duke qarkulluar me armë në qytet.

Zëvendës ministri i Drejtësisë Gogu, paralajmëroi se “mbase gjyqtarë që kanë dhënë e vijojnë të japin vendime të tilla si ky i fundit, mendojnë se do t’ia hedhin thjesht duke ikur nga sistemi, por jo! Pas Vetingut është rradha e ndëshkimeve për të gjithë, sepse Vetingu nuk është thjesht pastrimi i llumit nga Pallati i Drejtësisë, po mjeti për të garantuar një sistem drejtësie që të bëjë drejtësi. Për të gjithë e pa dallim”, theksoi zoti Gogu. (voa)