Arkivi mujor: Janar 2019

Bota, Shkenca

Kina plotëson kërkesat për dronë të armatosur në Lindjen e Mesme

Komento

Drone KinaKina po i përgjigjet kërkesës në rritje për dronë të armatosur në Lindjen e Mesme, duke shtuar kapacitete të reja ushtarake në një situatë të tensionuar sigurie, sipas një raporti të ri të Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara, me qendër në Londër. Irani është një nga aktorët rajonalë që përdorin teknologjinë e re për misione të rrezikshme.

Në një emision të kohëve të fundit, televizioni shtetëror kinez, CCTV vlerësonte përhapjen globale të programit për dronët e armatosur të vendit, të quajtur UAV.

Krijuesit e dronit, thonë se sapo kanë shitur modelin e tij të 100-të, të quajtur Wing Loong. Zëri i Amerikës nuk mund të konfirmojë vërtetësinë e videos.

“Një nga aftësitë është monitorimi i vazhdueshëm i gjendjes në fushën e betejës dhe tjetra është të godasë objektivat në kohën e duhur. Këto karakteristika tërheqin shumë klientë përsa i takon luftës moderne”, thotë Li Yidong, i Korporatës së Industrisë së Aviacionit të Kinës.

Kina po plotëson kërkesat në rritje në Lindjen e Mesme për dronë të armatosur, sipas raportit të Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara.

“Meqenëse Shtetet e Bashkuara kanë refuzuar në përgjithësi, me përjashtim të Britanisë dhe Francës, që të eksportojnë modele të armatosura të serive Predator dhe Reaper të dronëve të armatosur, Kina ka marrë hapa të plotësojë këtë nevojë. Dhe megjithëse ofertat si seria Wing Loong ose CH-4 nuk janë aq të përparuara teknologjikisht sa ato amerikane, ato i jepen çdo shteti që do që t’i blejë”, – thotë Justin Bronk i

Në Iran, Turqi dhe në Emiratet e Bashkuara Arabe, autorët e raportit thonë se dronët po përdoren në situata ku avionët konvencionalë me pilot, do të paraqisnin rrezikshmëri të lartë.

“Në rastin e Iranit, zhvillimi i dronëve të armatosur, i modeluar kryesisht sipas atyre të Izraelit, i ka dhënë mundësi që të kryejnë goditje ajrore në Irak dhe Siri pavarësisht faktit që forca e tij ajrore është shumë e vjetëruar, me kufizime dhe shumë e vlefshme që të rrezikohet në hapësira ajrore që kryesisht kontrollohen nga fuqi kundërshtare si Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli”, – thotë zoti Bronk.

Turqia, Izraeli dhe Arabia Saudite po zhvillojnë me shpejtësi programet e tyre të dronëve të armatosur.

Presidenti amerikan, Donald Trump ka premtuar që t’i zbusë ndalimet e eksporteve për sistemet amerikane të dronëve të armatosur por nuk është e qartë se kur mund të bëhet kjo. Autorët e raportit thonë se një ndryshim i tillë politikash do të kishte një ndikim të madh të përdorimi I teknologjisë në gjithë rajonin e Lindjes së Mesme.

voa

Kosova

Efektet e dialogut të Brukselit

Komento

Vucic mogherini ThaciDialogu për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, i cili në vitin 2011 kishte nisur si dialog për rregullimin e çështjeve teknike, për të vazhduar më pas si dialog politik, nuk ka dhënë rezultatet e pritura nga palët në dialog e as nga Bashkimi Evropian, si lehtësues i këtij proces, vlerësojnë njohësit e çështjeve politike në vend.

Analisti i çështjeve politike, Agon Maliqi, duke folur për Radion Evropa e Lirë, vlerëson se dialogu Kosovë-Serbi pati nisur i kushtëzuar nga perspektiva evropiane për të dyja vendet dhe se Bashkimi Evropian ishte në pozitë të favorshme kushtëzuese për të dyja palët.

“Në fillimet e veta, por edhe deri vonë, dialogu e ka pasur një efekt pozitiv në normalizimin e marrëdhënieve brenda Kosovës, qoftë në shtendosjen e tensioneve etnike me veriun, si dhe në integrimin e strukturave paralele të Serbisë në institucionet e Kosovës. Mirëpo, elementi teknik e ka pasur kufirin e vet, sepse fundja, të gjitha problemet, qoftë edhe disa prej tyre teknike, në mes të Kosovës dhe Serbisë, e kanë një dimension të thellë politik. Tani kemi arritur në një pikë ku kërkohet që të zgjidhen. Meqë problemi është politik, shumë prej marrëveshjeve teknike mbahen peng prej njërës dhe palës tjetër, në njëfarë forme, si taktika negociuese”, theksoi Maliqi.

Taktizimet e Serbisë me dialogun

Por, Milazim Krasniqi, shef i Departamentit të Gazetarisë në Universitetin e Prishtinës, thotë për Radion Evropa e Lirë se në procesin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, që nga fillimi ka pasur lojë të hapur nga të gjithë akterët.

“Në një aspekt, mund të thuhet se janë thyer disa barriera psikologjike, veçmas në Marrëveshjen e Brukselit. Por, në anën tjetër, Marrëveshjen e Brukselit, Serbia e ka përdorur vetëm për ta përmirësuar imazhin e vet dhe në të njëjtën kohë e ka mbajtur kursin e presionit dhe tentativave për destabilizim të Kosovës, si dhe për moslejimin e inkuadrimit të saj në organizata ndërkombëtare. Pra, është luajtur lojë e dyfishtë dhe nuk ka pasur sinqeritet dhe vullnet që të ndiqet me konsekuencë realizimi i këtyre marrëveshjeve gjë që do ta shtendoste më shumë raportin”, theksoi Krasniqi.

Mendim të ngjashëm ka edhe analisti i çështjeve politike Imer Mushkolaj. Ai thotë për Radion Evropa e Lirë se Kosova ka treguar mjaft vullnet për normalizimin marrëdhënieve me Serbinë, por kjo e fundit ka taktizuar drejt qëllimit të kundërt. Për më shumë, sipas tij, as Bashkimi Evropian si lehtësues i dialogut, nuk ka reaguar në momentet e duhura.

“Normalizimi i marrëdhënieve nuk nënkupton normalizim vetëm nga njëra anë, por duhet normalizim i dyanshëm. Kjo, fatkeqësisht nuk ka ndodhur. Raportet, në disa fusha, janë përkeqësuar edhe më shumë sesa që kanë qenë më parë. Ka disa përparime të vogla në fusha të caktuara. Por, prapë nuk mund të flasim për normalizim, duke pasur parasysh që Serbia, në vend se të angazhohet dhe të investojë në këtë normalizim, në fakt e ka bërë të kundërtën. Ajo ka investuar dhe është angazhuar që ta sabotojë dhe ta pengojë vazhdimisht qenien e Kosovës si shtet i pavarur”, theksoi Mushkolaj.

Para fazës së fundit të procesit

Megjithatë, analisti Maliqi shpreh mendimin që dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, në njëfarë forme po vazhdon në terma real. Sipas tij, e gjithë ajo që ka ndodhur në muajt e fundit është vazhdim i dialogut, por siç thotë ai, me mjete të tjera, ku palët po përpiqen ta forcojnë pozicionet e tyre në terren, si pikënisje e fazës së fundit të dialogut.

“Pra, Kosova, me mbështetjen e aleatëve kryesorë, kryesisht të SHBA-së, është duke e konsoliduar shtetësinë nga brenda. Qoftë me formimin e Ushtrisë, qoftë duke e trajtuar Serbinë në mënyrë reciproke në ekonomi, por e mbyllë, po e kornizon sovranitetin nga brenda. Ndërsa, Serbia, po mundohet ta forcojë pozicionin e saj negociues, duke e mbajtur peng atë ‘tapinë’ mbi shtetësinë e Kosovës në arenën ndërkombëtare. Ndonëse këto mund të duken sikur – por edhe janë në njëfarë forme – situata të tensionit, të konfliktit, këto janë forma të vrazhda të negocimit, para kësaj fazës së fundit”, theksoi Maliqi.

Megjithatë, profesor Krasniqi vlerëson që në fund të vitit 2018, mund të konsiderohet se raportet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë janë më të këqija se sa pesë vjet më parë dhe se procesi i dialogut pritet të evoluojë.

“Kjo ka ndodhur për një arsye, sepse dialogu është zhvilluar për çështje fragmentare, të veçanta, siç është çështja e tabelave të veturave ose gjëra të kësaj natyre, por jo për normalizimin e mirëfilltë të raporteve. Prandaj edhe çështja, në dialogun final, po thuhet se do të ndryshojë, duke kërkuar një marrëveshje gjithëpërfshirëse dhe jo fragmentare. Besoj që në periudhën që hyjmë, do të ketë fokusim, pikërisht në arritjen e një marrëveshje gjithëpërfshirëse, sepse marrëveshjet e veçanta nuk arrijnë të zgjidhin konfliktin e madh që ekziston ndërmjet dy vendeve”, theksoi Krasniqi.

Sidoqoftë, Kuvendi i Kosovës ka arritur ta krijojë një ekip negociator, i përbërë nga përfaqësuesit e partive politike në pushtet, si dhe nga subjekti opozitar, Partia Socialdemokrate. Dy partitë tjera më të mëdha në opozitë, Lidhja Demokratike e Kosovës dhe Lëvizja Vetëvendosje, kanë refuzuar të jenë pjesë e këtij ekipi.

Ekipi negociator së bashku me presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi, pritet të shkojë në një takim në Bruksel, më 8 janar të vitit 2019. (rel)

Bota, Shkenca

Arritje historike me fluturimin e sondës New Horizons

Komento

Nasa femijetPak minuta pas fillimit të vitit 2019, sonda New Horizons e NASA-s shënoi një arritje historike për eksplorimet e hapësirës, duke fluturuar pranë objektit më të largët hapsinor të arritur ndonjëherë nga Toka.

Laboratori i Fizikës së Aplikuar në Universitetin Johns Hopkins, i cili e ndërtoi dhe e operon sondën, tha të martën se sonda kishte “rrëshqitur” pranë objektit të njohur si 2014 MU69, ose Ultima Thule.

Rreth 10 orë më pas, menaxherja e operacioneve për misionin, Alice Bowman konfirmoi se sonda ishte në gjendje optimale operimi pas kësaj arritjeje.

“Sapo kemi fluturuar pranë objektit më të largët të arritur ndonjëherë në hapësirë,” tha Bowman mes duartrokitjeve entuziaste të kolegëve.

Sonda New Horizons, e cila është pjesë e një misioni me vlerë 800 milionë dollarë të filluar në 2006, vazhdoi të mbledhë të dhëna pranë objektit për disa orë radhazi.

Shkencëtarët thonë se do të duhen afro dy vjet që sonda të kthejë në Tokë të dhënat që ka mbledhur pasi kaloi pranë objektit Ultima Thule.

Në 2015, sonda New Horizons fluturoi pranë Plutonit, në atë kohë objekti më i largët hapsinor i arritur nga Toka. Fluturimi i 1 janarit 2019 mbuloi një distancë 1.6 miliardë kilometra më të gjatë se sa udhëtimi deri tek Plutoni. Distanca totale nga Toka tek Ultima Thule ishte 6.5 miliardë kilometra.

Maqedonia, Nga këndi im

Standarded evropriane për të drejtat kolektive, vetëvendosjen dhe shtet-ndërtimin – vlejnë për shqiptarët!?

Komento

Shqiptarëve në IRJM u premtohet integrimi në BE në shkëmbim të lëshimeve që do të bënin për mbajtjen gjallë të shtetit dhe identitetit të vjedhur nga ana e sllavëve të IRJM, duke hequr dorë nga identiteti i tyre dhe të qenit të barabartë në shtetin ku jetojnë. Atë qe kushtetuta e Belgjikes arriti te bente ne vitin 1962 per 1% gjermanë, përmes sistemit qeverisës federal të kombinuar me Komunitetet Federale Gjuhësore frenge, holandeze dhe gjermane, duke zyrtarizuar në këtë mënyrë përdorimin e gjuhes gjermane që flitet vetem nga 1% i banorëve të Belgjikës, sot, në vitin 2018, në momentin kur rishikohet kushtetuta, pushteti në duart e sllavëve dhe mercenarëve të tyre shqiptarë nuk tregon as më të voglën gatishmëri për të bërë as aq, për shqiptarët që përfaqësojne më shumë se një të tretat e banorëve në IRJM…

Nëse ëndra për integrim në Bashkimin Evropian në kohën e anëtarësimit të Greqisë në vitin 1981, pavarësisht afërsisë gjeografike, dukej akoma shumë e largët për shqiptarët, gjysma e të cilëve gjendeshin nën kulmin diktaturës komuniste, e gjysma tjetër në kulmin e terrorit jugosllav, pas rëzimit të sistemit monist në vendet ish komuniste të Europës, e sidomos me anëtarësimin e pothuajse të gjitha këtyre shteteve në  BE, tani më kjo ëndër dukej e realizueshme dhe e prekshme. Anëtarësimi i Bullgarisë dhe Rumanisë, me realitete të krahasueshme me atë të shqiptarëve në vitin 2007, dhe anëtarësimi i Kroacisë në vitin 2013 bëri që shqiptarët, tani të ndodhur në një tranzicion të pafund, në një sistem jo demokratik po aq të egër si sistemi i kaluar, BE-në t’a shohin si një shpresë dhe shpëtim. Por për fat të keq, shumica e shqiptarëve e shohin vetëm si mundësi punësimi në donjë nga këto shtete të BE, e jo si një mendësi të re dhe realitet të bartshëm në vendet ku jetojnë.

Por, cilat janë mësimet që duhen nxjerrë nga përfitimet reale nga antarësimi i këtyre vendeve?

Vetë historia e Greqisë para, dhe në veçanti pas anëtarësimit në BE, vlen shumë si mësim për shqiptarët. Ajo, u anëtarësua në BE në vitin 1981, pikërisht në fazën e depresionit të thellë ekonomik të filluar në vitin 1979, pas në periudhe të artë ekonomike që filloi më 1960 dhe zgjati deri më 1973, kur kriza e naftës  goditi fuqishëm Greqinë. Kriza ekonomike u thellua akoma më shumë edhe pas anëtarësimit në BE, bile në vitet në vazhdim e ktheu ekonominë e Greqisë në nivelet e para vitit 1960. Ngritja ekonomike rapide e viteve 2000-2007, me hyrjen në  Euro zonë, vetëm sa dëshmoi për një qeverisje të papërgjegjshme dhe ekonomi të paqëndrueshme. Qeveria, e cila në kushtet e një kredibiliteti të përmirësuar mori shuma të mëdha hua me interes të ulët,  në vend të shtrëngimit të rripit dhe të uljes së borxhit publik, lejoi rritjen vjetore të shpenzimeve të konsumit në 4.7% (krahasuar me atë të Eurozonës që ishte 1.9%). Pas vitit 2007 Greqia u përball me rënien më të madhe të PBB në historinë moderne në një shtet në gjendje paqeje – humbi 26% të PBB dhe borxhi publik shkoi në 177% të PBB.

Bullgaria dhe Rumania, edhe pas një dekade anëtarësimi në BE, mbeten shtetet më të varfëra të BE. Paga minimale në Bullgari në vitin 2017 shënoi një rritje të dukshme krahasuar me 2007    -nga 93 Euro në 235 Euro. E njëjta gjë ndodhi edhe në Rumani: nga 114 Eur më 2007, në 275 Euro më 2017.  Por, përkundër kësaj rritjeje të dukshme, akoma përfaqësojnë paga frustruese dhe të turpshme për realitetin e BE (paga minimale ne Shqiperi, pas 1 janarit 2019 – 210 Eur). Bullgaria u bë një vend tërheqës për shumë investitorë, por arsyeja mbetet zhgënjyese – punësimi i punëtorëve të kualifikuar me paga të krahasueshme me vendet në zhvillim si India. Ndaj dhe në Bullgari, numri i njerëzve që punojnë jashtë vendit është më i lartë se i atyre që punojnë brenda vendit.  Për të njëjtat arsye, Rumania përballet me një krizë të rëndë demografike dhe është në rrugë e sipër për të humbur përmes emigrimit mbi 5 milionë banorë deri në vitin 2050. Në të dy vendet, forca e punës po reduktohet dukshëm, gjë që i bën këto vende me një të ardhme të pasigurt.  Vetë anëtarësimi i këtyre dy vendeve në BE nuk arriti të vendosi nën kontroll korrupsionin, i cili vazhdon të jetë barrierë kryesore në menaxhimin e fondeve të BE,  për procedura të ndershme të tenderimeve, koncesioneve etj

Nëse, nga njëra anë, me anëtarësimin në BE, ndjenja e përkatësisë në familjen e madhe evropriane, u mundësoi qytetarëve të këtyre vendeve të ndjejnë fuqinë që kanë për të kërkuar më shumë nga qeveritë e tyre, një shembull ky inkurajues për shqiptarët, nga ana tjetër, shembujt e lartpërmendur dëshmojnë të vërtetën e hidhur:  BE nuk është strehë, as e shteteve të paqëndrueshme, e as e popujve që presin shpëtim me magji nga udhëheqësit e tyre të papërgjegjshëm, të korruptuar dhe të kriminalizuar.   Po të shtojmë ketu edhe mësimin e nxjerë nga rasti i Katalonisë, definitivisht, anëtarësimi në BE nuk mund të jetë arsye për të hequr dorë nga territoret, sovraniteti dhe identiteti duke bërë lëshime bazuar në premtimet se problemet do të zgjidhen pas anëtarësimit.

Eshtë zhgënjyes fakti që, pikërisht nën trysninë e një pjese të faktorit ndërkombëtar, klasa politike shqiptare e zhytur në korrupsion dhe krim, premton integrimin në BE dhe si rrjedhojë, jetë më të mirë shqiptarëve, në shkëmbim të lëshimeve që do të bënin për fqinjët e pangopur. Dhe, me këtë rast, janë pikërisht standardet e BE për të drejtat e njeriut, për të drejtat kolektive dhe të shtetndërtimit, ato që shkelen me të dy këmbët për shqiptarët.

Shqiptarëve, akoma padrejtësisht u kërkohet që të vazhdojnë të jetojnë të coptuar në 6 shtete, si asnjë popull tjetër në Europë. Dhe më e keqja, kjo u shitet atyre si normalitet.  Por, madje as në shtetet ku jetojnë ashtu të coptuar, nuk zbatohen as standarded regjionale të ndërtimit të shtetit – bashkësi popujsh, e lere më ato evropriane.

Edhe vetë shteti Jugosllav, që në formimin e vet, zgjodhi  sistemin qeverisës federativ, për të motivuar për bashkëjetesë në një shtet Serbët, sllovenët, kroatët, malazezët. Me përjashtim të shqiptarëve që u përfshinë në këtë shtet pa vullnetin e tyre dhe me një status jo të barabartë. Me rastin e formimit te shtetit të Bosnjes, pas luftës së përgjakshme, të gjithë, përfshirë dhe faktorin ndërkombëtar, u angazhuan dhe dakorduan për një sistem qeverisës konfederativ, si i vetmi model qeverisës që do t’ia arrinte të mbante bashkë, në një shtet, popujt e armiqësur në luftën e fundit. Në Kosovën “e pavarur” pakica serbe, qe as në kohen e zullumit çetnik dhe egzodit të shqiptarëve në kohën e Millosheviçit nuk kaluan mbi 7%, sot, si në asnjë vend të Evropës, kanë 10 vende të garantuara në parlamentin e Kosovës ndërkohë që shqiptarët e Malit të Zi, këto ditë burgosen për përdorimin simboleve të tyre për festën e flamurit.  Ndërsa në Greqinë, anëtare e BE, sipas grekëve, popuj të tjerë përveç grekëve, e me kte as shqiptarët, thjesht “nuk ezgzistojnë”!

Shqiptarëve në IRJM u premtohet integrimi në BE në shkëmbim të lëshimeve që do të bënin për mbajtjen gjallë të shtetit dhe identitetit të vjedhur nga ana e sllavëve të IRJM, duke hequr dorë nga identiteti i tyre dhe të qenit të barabartë në shtetin ku jetojnë.  Atë qe kushtetuta e Belgjikes arriti te bente ne vitin 1962 per 1% gjermanë, përmes sistemit qeverisës federal të kombinuar me Komunitetet Federale Gjuhësore frenge, holandeze dhe gjermane, duke zyrtarizuar në këtë mënyrë përdorimin e gjuhes gjermane që flitet  vetem nga 1%  i banorëve të Belgjikës, sot, në vitin 2018, në momentin kur rishikohet kushtetuta, pushteti në duart e sllavëve dhe mercenarëve të tyre shqiptarë nuk tregon as më të voglën gatishmëri për të bërë as aq, për shqiptarët që përfaqësojne më shumë se një të tretat e banorëve në IRJM.

Nëse partitë shqiptare në pushtet, hapur, në ditë me diell, kryejnë aktin më të lartë të tradhtisë kombëtare duke hequr dorë vullnetarisht “për interesa më të larta të shtetit të IRJM”, nga shfrytëzimi i këtij rasti të volitshëm të hapjes së kushtetutës për ndryshime, për të kushtëzuar votën e tyre me ndryshime kushtetuese për statusin e shtetformuesit për shqiptarët dhe sistemin qeverisës konfederativ apo federativ, po aq shqetësues dhe zhgenjyes është qëndrimi i lëkundur i opozitës shqiptare në IRJM. Ndërkaq lideri i ASH shkon akoma më larg duke u tallur me shqiptarët me propozimin e tij që  në preambulën e kushtetutës së IRJM në pjesën e tekstit “Republika e Maqedonisë është shtet i pavarur dhe sovran” thjesht, të shtohet në vazhdim “dhe shtet multietnik”. Zoti Sela, duhet t’u sqarojë shqiptarëve se nga cili shtet i Evropës mori shembullin për këtë kushtetutë, të cilën ai e bën “të pranueshëm”për shqiptarët duke e korigjuar me një fjalë të vetme!?

Sot për shqiptarët në IRJM është më se e qartë se nuk mund ta lënë të ardhmen e tyre në duart e partive të kapura nga pushteti në duart e sllavëve. Sot  më shumë se kurrë, populli shqiptar  ka nevojë për disaporën, për intelektualët me vetëdije njerëzore dhe kombëtare të pacënuar, për rininë, nxënësit dhe studentët, për të ndaluar këtë tradhëti të përfaqësuesve politik të tyre.  Kryeministri Zaev, me ndihmën e mercenarëve të blerë shqiptarë ne pushtet dhe jashtë saj, me ndihmën e deputetëve kriminelë të amnistuar e të pa amnistuar, me drejtorë të rinj e të vjetër e të amnistuar të UDB-së, mund të votojë në parlament kushtetutë me përmbajtje si t’i dojë qefi.  Por, kjo kushtetutë nuk do të jetë e shqiptarëve. Kryeministri Zaev, ashtu si dhe paraardhësit e tij, mund të blejë ca mercenarë shqiptarë me vetëdije të ulët njerëzore dhe kombëtare, por  nuk mund të blejë popullin shqiptar. Me këtë veprim, ai dhe bashkëpunëtorët e tij, thjesht dëshmojnë para shqiptarëve dhe faktorit ndërkombëtarë mungesën e gatishmërisë së tyre për bashkjetesë në një shtet, si të barabartë me shqiptarët, gjë që i bën përgjegjës për çdo revoltë të shqiptarëve në të ardhmen, të cilat, sigurisht që nuk do të mungojnë, ashtu siç nuk munguan më 1968, 1981, 1992, 1994, 1997, 2001, 2007, 2015 …

Afrim Fanda

Shkenca

Arritjet e vitit 2018 në shkencë

Komento

shkencaSulme kimike, klonim dhe vrima të mëdha të zeza. Arritjet shkencore të këtij viti ishin të pazakonta dhe të larmishme.

Për banorët e qytetit britanik Salisbury, 2018-a do të mbahet mend si viti kur agjenti nervor Novichok preku komunitetin e tyre. Profesore Andrea Sella e quan një lëndë veçanërisht helmuese.

“Sistemi nervor reagon fuqishëm dhe shkakton simptoma të çuditshme si paralizë dhe konvulsione njëkohësisht”.

Operativët ruse dyshohet ta kenë përdorur këtë agjent nervor në përpjekjen përhelmimin e një ish-spiuni rus dhe vajzës së tij. Incidenti i tensionoi marrëdhëniet mes Evropës dhe Rusisë. 2018-a do të kujtohet gjithashtu si viti kur manipulimi gjenetik arriti përparime të mëdha.

Që nga fillimet modeste të kësaj teknike me delen Dolly në vitin 1997, këtë vit shkencëtarët klonuan derra, qen, mushka dhe majmunë.

Dhe teknikat e tranformimit të gjeneve po përdoren tani për të krijuar kafshë sipas një modeli të caktuar, si për shembull si këto lopë Holstein, që u krijuan pa brirë.

“Lopët Holstein kanë brirë dhe janë shumë të rrezikshme për fermerët dhe për lopët e tjera”, thotë Alison Van Eenennam e Universitetit të Kalifornisë në Davis.

Shkencëtarët zbuluan gjithashtu një sjellje të pazakontë tek një specie e lashtë e një grenxe shumë pickuese.

Radioskopitë zbuluan një specie grenxe parazite 30 milionë vjetëshe, sa një kokërr orizi, e cila që në atë kohë ushqehej me miza të lashta.

“Miza tek e cila hyn grenxa, ose paralizohet ose vazhdon të ushqehet, të marrë frymë dhe të jetojë normalisht por me këtë qenie parazitare që jeton dhe rritet brenda saj. Dhe gradualisht i merr jetën”.

Një tjetër mister i botës së natyrës u zgjidh kur shkencëtarët zbuluan se si luleradhiqja bezdisëse arrin të përhapë aq mirë pushin e saj në ajër.

Shkencëtarët po përdorin këtë informacion të ri si një mënyrë të mundshme për rikrijuar mikro-objekte fluturuese që mund të qëndrojnë pezull në rrymat e erërave për periudha të gjata kohe.

Dhe së fundi, duke përdorur një teleskop masiv në Kili, shkencëtarët arritën të vëzhgonin një yll të vogël që po kalonte pranë një vrime të zezë dhe të shihnin se si drita e tij, ndryshoi drejtim dhe u shtrembëria nga graviteti i fortë i vrimës së zezë.

Ky vëzhgim konfirmoi një nga parashikimet bazë të teorisë së relativitetit të Ajnshtajnit: që Universi nuk është i përbërë vetëm nga hapësira, por një gërshetim i çuditshëm i hapësirës dhe kohës mbi të cilin mund të ketë ndikim graviteti.

Pra një vit intensiv për shkencën!

Shkenca

NASA: Një arritje historike në ditën e Vitit të Ri?

Komento

Anija New HorizonsShkencëtarët e NASA-s po marrin një dhuratë shumë të veçantë për ditën e Vitit të Ri. Anija hapësinore “New Horizons” po zhvendoset në një hapësirë të paeksploruar më parë përtej planetit Neptun, për të shqyrtuar objektet më të largëta të sistemit tonë diellor, të cilat mezi dallohen edhe me teleskop. Ky udhëtim i largët në hapësirë mund t’i ndihmojë shkencëtarët të kuptojnë se si u krijua sistemi ynë diellor.

Që kur anija hapësinore “New Horizons” u largua nga Toka në vitin 2006, shkencëtarët e NASA-s kanë shpresuar shumë tek ky mjet pa ekuipazh. Këtë javë shpresat po përmbushen.

“Anija gjendet në një pjesë krejtësisht të paeksploruar të sistemit diellor, të quajtur Brezi Kuiper. Është një disk materialesh të lëna pas që nga krijimi i planeteve. Fillon në një distancë prej 4.8 miliardë kilometrash nga Dielli”, thotë Alan Stern, i projektit “New Horizons”.

Anija do të fluturojë pranë një prej pjesëve më të veçanta, një shkëmbi të quajtur Ultima Thule.

“Kjo pjesë e sistemit diellor e ndodhur kaq larg Diellit, ruan kushtet fillestare të 4.5 miliardë viteve më parë që nga formimi i planeteve. Pra, kur të gjendemi pranë Ultimas, do t’i shikojmë gjërat siç kanë qenë në fillim”, thotë zoti Stern.

Anija hapësinore “New Horizons” po udhëton me një shpejtësi prej 51 mijë kilometrash në orë, por do të ketë mjaftueshëm kohë për të marrë fotografi dhe informacion.

Anija ka marrë tashmë imazhe të planetit Pluton, por ai është një objektiv shumë më i vogël.

Deri më tani kemi mundur të shohim vetëm shumë pak detaje të Thule-it, prandaj afrimi pranë këtij shkëmbi është një arritje e madhe për NASA-n.

“Në pikën më të afërt, do të mundohemi të kapim pamje të Ultimas me rezolucion tre herë më të mirë se të Plutonit. Do të ishte një arritje spektakolare”, thotë zoti Stern.

Pas Ultimas, shkencëtarët thonë se anija “New Horizons” do të ketë mjaftueshëm karburant për të funksionuar deri në vitin 2026.