Kundërshtarët politikë të Presidentit Tajip Erdogan thanë se thirrja e tij për të dëbuar ambasadorët e 10 vendeve aleate perëndimore ishte një përpjekje për të hequr vëmendjen nga vështirësitë ekonomike që po kalon Turqia. Nga ana tjetër diplomatët shpresojnë ende që dëbimet të shmangen.

Të shtunën zoti Erdogan tha se ka urdhëruar që ambasadorët e disa vendeve të shpallen “persona të padëshiruar”, pasi kanë kërkuar lirimin nga burgu të filantropistit Osman Kavala. Ministria e Jashtme turke nuk e ka zbatuar ende udhëzimin e presidentit, një masë që do të krijonte përçarjen më të thellë me Perëndimin në 19 vitet e Erdoganit në pushtet.

Kriza diplomatike përkon me shqetësimet e investitorëve për rënien e lirës turke, në nivele të ulta rekord, pas një vendimi javën e kaluar të Bankës Qendrore, për të ulur papritur normat e interesit me 200 për qind, nën presionin e Presidentit Erdogan për të stimuluar ekonominë.

Kemal Kilicdaroglu, udhëheqës i opozitës kryesore (CHP), tha se zoti Erdogan “po e çonte vendin me shpejtësi drejt greminës”.

“Arsyeja për këto lëvizje nuk është mbrojtja e interesave kombëtare, por krijimi i arsyeve artificiale për shkatërrimin e ekonomisë“, shkruante ai në një postim në Twitter.

Osman Kavala, i cili ka kontribuar financiarisht për grupeve të shumta të shoqërisë civile, ka qendruar në burg për katër vjet, i akuzuar për financimin e protestave mbarëkombëtare në vitin 2013 dhe për përfshirje në një grusht shteti të dështuar në vitin 2016. Ai i ka hedhur poshtë akuzat dhe po qëndron në paraburgim ndërsa procesi gjyqësor ndaj tij vazhdon.

Zoti Erdogan i quajti kërkesat e diplomatëve “të pacipa” duke shtuar se ata nuk kishin të drejtë të kërkonin lirimin e zotit Kavala, duke theksuar se gjyqësori turk është i pavarur.

Sinan Ulgen, kryetar i institutit studimor “Edam” me qendër në Stamboll dhe një ish-diplomat turk, tha se shpresonte që Ankaraja të mos i dëbojë diplomatët. Në një postim në twitter ai e quante propozimin e presidentit turk, si një masë të pashembullt mes aleatëve të NATO -s.

“Ministria e Jashtme turke po punon shumë për të gjetur një formulë më të pranueshme. Por koha po mbaron”, shktuante ai.

Por jo gjithmonë Presidenti Erdogan nuk i ka çuar deri në fund kërcënimet e tij.

Në 2018, pas një mosmarrëveshje me Uashingtonin, zoti Erdogan deklaroi se Turqia do të bojkotonte mallrat elektronike amerikane. Por shitja e mallrave nuk u prek. Vitin e kaluar, ai u bëri thirrje turqve të bojkotojnë mallrat franceze, rreth asaj që ai e quajti axhendë “anti-islame” e Presidentit Emmanuel Macron, por ai nuk e zbatoi një masë të tillë.

Sipas një burimi diplomatik, të hënën, gjatë mbledhjes së kabinetit qeveritar pritet të merret nje vendim lidhur me diplomatët. Po sipas tij ishte mundur gjithashtu ulja e tensioneve, duke pasur parasysh shqetësimet mbi pasojat e mundshme diplomatike. Zoti Erdogan ka thënë se do të takohet me Presidentin amerikan Joe Biden gjatë samitit të G20 që mbahet fundjavën tjetër në Romë.

voa

 

Hezbollah, grup shiit i Libanit, ka punuar me Iranin në Lindje të Mesme, prej kur është themeluar më 1982.

Kjo njëherësh konsiderohet një nga marrëdhëniet më të rëndësishme në Lindje të Mesme, në ditët e sotme.

Çfarë është Hezbollahu?

Garda Revolucionare e Iranit, e ka themeluar këtë grup më 1982 për të përhapur Revolucionin Islamik dhe për të luftuar forcat izraelite, që kishin pushtuar Libanin po atë vit.

Hezbollah përkrah ideologjinë islamike shiite të Teheranit, dhe e konsideron liderin suprem të Iranit, Ayatollah Ali Khamenei si udhëzues politik dhe shpirtëror.

E shpallur nga Shtetet e Bashkuara dhe shtete tjera perëndimore si organizatë terroriste, Hezbollah e ka një krah të fuqishëm ushtarak, që e ka pranuar se është i armatosur dhe i financuar nga Irani.

Ky grup po ashtu ka një aparat të inteligjencës për të kontrolluar zonat e veta në jug të Bejrutit dhe jug të Libanit, si dhe në zonat kufitare me Sirinë.

Si një prej dy partive dominuese shiite të Libanit, Hezbollah ka ligjvënës në parlament dhe ministra në qeveri. Dega politike e grupit është rritur më 2018, kur, bashkë me aleatët, ka fituar shumicë parlamentare.

Në mesin e veprimtarive komerciale përfshihen shitje me pakicë dhe kompani ndërtimi. Grupi udhëheq edhe shkolla e klinika.

Hezbollah, i cili është bërë më i fuqshëm sesa vetë shteti i Libranit në katër dekadat e fundit, ka qenë vazhdimisht në konflikt me Izraelin.

Forcat guerile të Hezbollahut kanë pamundësuar prezencë të Izraelit në Liban më 2000 dhe kanë hedhur 4,000 raketa në Izrael në luftën 34-ditore më 2006.

Prej atëherë, Hezbollah është kthyer në forcë edhe më të fuqishme.

Grupi është akuzuar për nisje të sulmeve me bomba nga Libani.

Argjentina fajëson Hezbollahun dhe Iranin për sulmin me bombë në një qendër të komunitetit hebre më 1994 në Buenos Aires, si pasojë e të cilit kanë mbetur të vdekur 85 persona.

Në një tjetër sulm në ambasadën izraelite në Buenos Aires më 1992 kanë mbetur të vdekur 29 persona.

Si Hezbollahu, ashtu edhe Irani, kanë mohuar se kanë përgjegjësi për sulmet.

Bullgaria ka akuzuar Hezbollahun se ka kryer sulm me bombë në qytetin Burgas më 2012, duke lënë të vdekur pesë turistë izraelitë.

Hezbollahu sërish ka mohuar përfshirjen.

Pse i ndihmon Hezbollahu Iranit në rajon?

Hezbollahu i ndihmon Iranit për të rritur fuqinë në gjithë rajonin.

Sekretari i Përgjithshëm i këtij grupi, Sayyed Hassan Nasrallah, është figurë udhëheqëse e “Aksit të Rezistencës”, lëvizje që në krye me Iranin, synon të luftojë Izraelin, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët arabë.

Zëdhënësi karizamtik, Nasralla, ndihmon në organizim të aleancave arabe në Teheran.

Lidhjet e ngushta të Hezbollahut me Iranin janë ilustruar më mirë më 2013, kur grupi i është bashkuar luftës në Siri, bashkë me Iranin, për ta mbrojtur aleatin e përbashkët, presidentin sirian, Bashar al-Assad.

Në Irak, Hezbollah e ka pranuar hapur se ka mbështetur grupe paramilitare shiite që mbështeten nga Irani.

Në Jemen, Hezbollahu ka mbështetur rebelët Huthi – të lidhur me Iranin – në luftën e tyre kundër koalicionit të udhëhequr nga sauditët.

Më 2017, Hezbollah e ka mohuar se ka dërguar armë në Jemen.

Mes tjerash, Hezbollah ka pranuar se ka ofruar ndihmë për grupin palestinez, Hamas.

Kujt i përket Libani?

Hezbollah e konsideron Iranin si lojtar të madh në Liban, shtet ku Shtetet e Bashkuara, Rusia, Siria, Arabia Saudite dhe shumë shtete tjera kanë luftuar për ndikim për shumë vjet.

Grupet në hije, për të cilat zyrtarët e sigurisë në Liban dhe inteligjenca perëndimore tregojnë se janë të lidhura me Hezbollahun, kanë kryer sulme, të cilat kanë nxitur largimin e trupave amerikane nga Libani më 1980, duke përfshirë edhe sulmet vetëvrasëse në ambasadat perëndimore.

Hezbollah nuk e ka konfirmuar as nuk e ka mohuar kurrë përgjegjësinë.

Hezbollah është vërejtur më shumë në politikën e Libanit, pasi ka vrarë ish-kryeministrin mysliman sunit, Rafik al-Hariri, dhe pas tërheqjes së trupave siriane nga Libani më 2005.

Një gjykatë e përkrahur nga Kombet e Bashkuara vitin e kaluar, ka dënuar një anëtar të Hezbollahut duke thënë se ka bërë komplot për të vrarë Haririn, i cili ëshë parë si kërcënim për ndikimin e Iranit dhe Sirisë në Liban, ndonëse nuk ka gjetur përfshirje të drejtpërdrejtë të udhëheqësisë së Hezbollahut.

Hezbollahu ka mohuar të ketë pasur rol në vrasjen e Haririt dhe ka akuzuar tribunalin se është bërë mjet i armiqve të grupit në Shtetet e Bashkuara dhe Izrael.

I konsideruar si bazë për Hezbollahun, Libani ka rëndësi të madhe, si për grupin, ashtu edhe për Iranin.

Hezbollahu ka shfrytëzuar degën politike dhe – me raste – edhe atë ushtarake, për të luftuar kërcënimet nga rivalët në Liban, të cilët thonë se arsenali i madh i grupit ka dëmtuar shtetin.

Më 2008, luftëtarët e Hezbollahut patën marrë kontrollin e Bejrutit gjatë një lufte për pushtet me ish-Qeverinë saudite, të përkrahur nga Perëndimi.

Së fundmi, grupi ka çuar përpara thirrjet për largim të hetuesit kryesor për shpërthimin në portin e Bejrutit, Tarek Bitar, pasi ai ka bërë hetime për disa nga aleatët më të ngushtë të Hezbollahut, nën dyshimet për neglizhencë.

Sipas Hezbollahut, hetimet e tij kanë ngjyresa politike dhe doza paragjykimi.

rel