Arkivi mujor: Tetor 2022

Shqipëria

Gjykata e Lartë: Drejtësi përballë ndërhyrjeve të politikës

Komento

Kryetari i Gjykatës së Lartë në Shqipëri Sokol SadushiKryetari i Gjykatës së Lartë në Shqipëri, Sokol Sadushi në intervistë për DW tregon sfidat e kësaj gjykate për të dhënë drejtësi e fituar besimin e publikut. GJL përballet edhe me numër të madh të çështjeve të pronësisë.

DW: Z. Sadushi, një delegacion me gjykatës të Gjykatës së Lartë, (GJL) i kryesuar nga ju, kreu një vizitë studimore në Gjykatën Federale Administrative në Leipzig dhe në Gjykatën Kushtetuese të Landit të Berlinit. Çfarë përfituat nga takimet me kolegët gjermanë, si e vlerësoni bashkëpunimin me sistemin gjyqësor të Gjermanisë? 

Sokol Sadushi: Sistemi gjyqësor i Gjermanisë, ka një traditë të gjatë dhe të qëndrueshme në ndërtimin dhe funksionimin e një gjyqësori efektiv dhe të pavarur. Gjykata e Lartë e ꞔmon në mënyrë të veꞔantë përvojën e kolegëve gjermanë dhe të jurisprudencës së Gjermanisë. Kjo pasi legjislacioni ynë administrativ ka afërsi me legjislacionin administrativ gjerman ndërkohë që Gjermania është edhe një vend pararojë në Evropë për gjykimin administrativ. Falë mbështetjes nga qeveria gjermane dhe punës së pakursyer të Fondacionit për Bashkëpunim Ligjor Ndërkombëtar, (Deutsche Stiftung für Internationale Rechtliche Zusammenarbeit, IRZ) kemi patur mundësi të ndajmë nga afër pikëpamje dhe përvoja mbi praktikat më të mira gjyqësore të Gjykatës së Lartë dhe të Gjykatës së Lartë Federale Administrative gjermane, sidomos në drejtim të kuptimit të drejtë të juridiksioneve, kompetencave dhe vendimmarrjes së gjykatave administrative, civile dhe kushtetuese. Në kuadër të bashkëpunimit me sistemin gjyqësor gjerman, kemi zhvilluar edhe bashkëbisedime me kolegët e Gjykatës së Lartë Federale gjermane.

DW: Përvoja gjermane vjen në një kohë kur trupa e Gjykatës së Lartë, (GJL) prej 19 gjyqtarësh është plotësuar sivjet me 15 syresh duke krijuar mundësi reale që qytetarëve t’u jepet drejtësi. Si po ecën evadimi i stokut prej mbi 36 mijë dosjesh të pashqyrtuara, i krijuar këtu e 10 vjet më parë? . 

Sokol Sadushi: Gjykata e Lartë po kthehet në pozicionin e saj të natyrshëm të një gjykate ligji. Situata lidhur me stokun e dosjeve të pashqyrtuara po ndryshon për mirë: ritmi i uljes së këtij stoku është i lartë. Në mars 2020 kishte mbi 36 mijë dosje në pritje për tu gjykuar, tani numri i tyre është ulur në 30.751. Kjo në sajë të rritjes graduale të numrit të gjyqtarëve, nga tre në 2020 në 15 këtë vit, të shtimit të numrit të këshilltarëve ligjorë, të përshtatjes së kuadrit ligjor me nevojat dhe kërkesat e gjykimit kasacional dhe zbatimit të një plani veprimi dhe strategjie të mirë menduar. Jam optimist që rezultatet do të kenë një efekt shumë më të ndjeshëm në vitet në vijim. Trupa e GJL po tregon një efektivitet në rritje për të shqyrtuar sa më shumë dosje nga stoku i krijiar në 10 vitet e fundit dhe nëpërmjet vendimeve për dosjet e gjykuara po orienton praktikën gjyqësore drejt njësimit në tre kolegjet e saj: kolegjin civil, penal dhe atë administrativ. Në GJL regjistrohen çdo ditë çështje të reja. Aktualisht gjenden të regjistruara 34.272 dosje gjyqësore administrative, civile dhe penale.

DW: A përbëjnë një shifër të konsiderueshme në stokun e prapambetur çështje të administratës publike dhe kompanive me kapital shtetëror që sipas një udhëzimi të Këshillit të Ministrave duhet të heqin dorë nga rekursi apo nga paditë për dëmshpërblim, që të lehtësohet stoku, për të cilin po flasim? 

Sokol Sadushi: Heqja dorë nga rekursi krijon një lehtësi për çështjet e regjistruara në GJL por nuk është zgjidhja e problemit. Deri në muajin shtator të këtij viti, numri i çështjeve për të cilat është hequr dorë nga rekurset e paraqitura pranë GJL nga institucionet e administratës publike është rreth 1200. Ky numër edhe mund të rritet, pasi udhëzimi hyri në fuqi në maj të këtij viti. Le të shohim në vijim sa do të jetë përqindja e rekurseve nga të cilat është hequr dorë për të bërë një llogaritje të saktë. Megjithatë GJL do të vazhdojë të zbatojë me përpikmëri planin e saj të veprimit ku janë parashikuar mekanizma konkretë për uljen e numrit të çështjeve të prapambetura, që nuk kushtëzohen me heqjen dorë nga rekursi.

DW: A prek ky udhëzim të drejtën për drejtësi, pra aksesin në një drejtësi për të gjithë?

Sokol Sadushi: Aksesi në drejtësi preket kur krijohen mekanizma që nuk të lejojnë t’i drejtohesh gjykatës. Udhëzimi i miratuar nuk është në disfavor të aksesit që kanë organet  publike për t’iu drejtuar gjykatës. Fjala është për rastet kur individi ka fituar në gjykatën e apelit dhe organi publik ka ushtruar rekurs ndaj vendimit Ky udhëzim besoj se do t’u shërbejë organeve publike për të rikonsideruar pozicionin e tyre në ushtrimin e rekursit për çështje të cilat kanë marrë zgjidhje në gjykatën e apelit dhe nuk kanë pritshmëri për të kaluar me sukses testin e pranimit të rekursit në GJL. Një qasje e tillë padyshim që do të sjellë një ndikim të drejtpërdrejtë pozitiv tek qytetari që ka fituar çështjen në apel dhe njëherazi do të ulë  stokun ekzistues të dosjeve të pashqyrtuara. Institucionet publike, sidomos Avokatura e Shtetit, duhet të kuptojë rolin që ka Gjykata e Lartë si një gjykatë ligji dhe se jo domosdoshmërisht për çdo çështje të humbur në gjykatën e apelit duhet bërë rekurs në GJL.

DW: Çfarë sfidash ka Gjykata e Lartë në shqyrtimin e vendimeve të gjykatave më të ulëta për të rikthyer besimin e publikut në sistemin e drejtësisë, tani që ka kuorumin e mjaftueshëm për një funksionim efektiv? 

Sokol Sadushi: Sfida kryesore e sistemit gjyqësor në Shqipëri është dhënia e drejtësisë dhe kthimi i besimit të publikut. Kjo vlen për të gjitha nivelet e gjyqësorit, përfshirë edhe GJL, gjyqtarët e të cilës vijnë nga karriera në gjykatat më të ulëta dhe në Gjykatën Kushtetuese. Ata i njohin problematikat me të cilat përballet sot gjyqësori. Thelbësore është njësimi dhe zhvillimi i praktikave gjyqësore nëpërmjet vendimmarrjeve sa më të qëndrueshme dhe efektive. Kjo rrit besimin në GJL të vetë profesionistëve të së drejtës dhe jep efekt të drejtpërdrejtë në parandalimin e stokut. Mendësia se çdo konflikt gjyqësor duhet të shkojë patjetër deri në GJL duhet të ndryshojë. Palët në konflikt kanë mundësinë të marrin përgjigje për çështjet e tyre nga dy gjykata të niveleve më të ulta, gjë që është tërësisht në pajtim me standardet e gjykimit të rregullt në Evropë dhe më gjerë. Një nga mënyrat me të cilat do të arrihet ndryshimi i kësaj mendësie, por edhe rritja e besimit tek drejtësia, është qëndrueshmëria që duhet të ketë vendimmarrja në GJL, duke u përqendruar tek interpretimi i ligjit në funksion të njësimit dhe orientimit të praktikës gjyqësore.

DW: A po ju dalin vështirësi në unifikimin/njësimin e praktikave gjyqësore për çështje të njëjta, që është edhe një pikësynim strategjik i Gjykatës së Lartë? 

Sokol Sadushi: Rifunksionimi i Gjykatës së Lartë me një bazë të re kushtetuese dhe ligjore kërkon që trupa gjyqësore të mbajë qëndrime, të cilat jo vetëm duhet të zgjidhnin konfliktet konkrete, por edhe të orientojnë praktikën gjyqësore. Ky proces është kompleks dhe aspak i lehtë. Evidentimi i çështjeve që kanë nevojë për zhvillimin dhe njësimin e praktikës gjyqësore është një sfidë më vete. Jo çdo çështje, për të cilën ka dy ose më shumë interpretime, duhet patjetër të njësohet. Janë gjykatat më të ulëta ato që kanë detyrimin të qartësojnë apo interpretojnë ligjin në një mënyrë sa më adekuate dhe të përafërt me qëllimin e ligjvënësit. Nëse kjo nuk ndodh, atëherë i takon GJL të ndërhyjë duke interpretuar përfundimisht dhe në mënyrë të njësuar ligjin. Vitin e kaluar, kur GJL iu shtuan 6 gjyqtarë të rinj dhe u krijuan mundësitë ligjore për të patur trupa me 5 gjyqtarë, që kanë kompetencë për të nxjerrë vendime njësuese, u morën 7 vendime të tilla. Këtë vit, kur trupa e GJL ka 15 gjyqtarë është bërë e mundur edhe mbledhja e Kolegjeve të Bashkuara që pritet të nxjerrin vendimet e tyre gjatë tetorit 2022. GJL nuk ka asnjë pengesë ligjore për të ushtruar funksionin e saj të plotë në  zhvillimin, njësimin dhe ndryshimin e praktikës gjyqësore me të gjitha trupat gjyqësore të formatuara.

DW: Si i shmang Gjykata e Lartë ndërhyrje potenciale të politikës dhe ekzekutivit për të mos cënuar pavarësinë dhe paanshmërinë e saj në gjykim? 

Sokol Sadushi: Është fakt i njohur dhe i pranuar që edhe në demokracitë e zhvilluara sistemi gjyqësor është vazhdimisht i kërcënuar nga pushtetet e tjera, në mënyrë të hapur ose të fshehtë, të drejtpërdrejtë apo tërthorazi. Çdo gjyqtar e ka të qartë se funksioni i tij duhet të ushtrohet në pavarësi të plotë nga të gjitha grupimet e interesat. Prandaj, pavarësia fillon tek vetë koncepti që gjyqtari ka krijuar për atë funksion që kryen. Vështirësitë me të cilat përballemi kërkojnë angazhimin dhe kontributin e secilit prej nesh, si individë dhe përfaqësues të institucioneve të drejtësisë, duke mbajtur në vëmendje interesin e qytetarëve që duan drejtësi. Vendimet gjyqësore të GJL dëshmojnë pavarësinë dhe paanshmërinë në gjykim, autoritetin dhe legjitimitetin në ngritje që po ushqen dita – ditës besimin e madh se drejtësia po bëhet dhe do të bëhet.

DW: Z. Sadushi, e drejta e pronës vazhdon të jetë një çështje e nxehtë gjyqesh në Shqipëri, që mbërrin edhe në Gjykatën e Lartë. Çfarë po ndodh me harmonizimin e praktikave gjyqësore në fushën e të drejtës së pronësisë, që kjo e drejtë të zbatohet me efektshmëri përballë shpërdorimit të detyrës dhe korrupsionit, me të cilat publiku po njihet përmes informacioneve nga mediat e pavarura? 

Sokol Sadushi: Në GJL janë depozituar dhe presin të shqyrtohen një numër i lartë kërkesash, mes të cilave edhe kërkesa që kanë në objektin e tyre të drejtën e pronësisë. Arsyeja për këtë numër të lartë çështjesh me këtë objekt lidhet drejtpërdrejt me keqzbatimin e ligjit nga vetë organet e ngarkuara me zbatimin e tij dhe me mosndëshkimin e personave përgjegjës për krijimin e konflikteve të panevojshme, me ndërhyrjen e shpeshtë dhe të pastudiuar në legjislacionin përkatës, ashtu si edhe me mungesën ndër vite të qëndrueshmërisë në praktikën gjyqësore të të gjitha niveleve. Në këtë aspekt, Gjykata e Lartë nëpërmjet disa vendimeve njësuese të saj, ka orientuar praktikën gjyqësore lidhur me aspekte apo probleme të veçanta që kanë rezultuar gjatë zbatimit të legjislacionit për kthimin dhe kompensimin e pronave. Tërë procesi që lidhet me çështjet e pronësisë kërkon kohën e tij për zgjidhje përfundimtare. Gjykata e Lartë ka një rol të pazëvendësueshëm në minimizimin e konflikteve të pronës nëpërmjet funksionit të saj vendimmarrës. Gjykata e Lartë është më se e vetëdijshme që qytetarët e Shqipërisë presin drejtësi prej vitesh. Jemi të përkushtuar për të bërë më të mirën në funksion të dhënies së drejtësisë, me një orientim të qartë për mënyrën sesi  duhet të veprojmë që të bëhet drejtësi.

 

Intervistoi Ani Ruci

 

Kosova

Raporti i Progresit për Kosovën publikohet me 12 tetor

Komento

KS EUKomisioni Evropian do të publikojë me 12 tetor Raportin e Progresit për Kosovën. Lajmi është konfirmuar për Radio Kosovën, nga Zyra e Bashkimit Evropianë në Kosovë.

 

Çdo vit Komisioni Evropian publikon Raportin e Progresit për vendet e  Ballkanit Perëndimor dhe Turqinë dhe tregon  për reformat që duhen bërë vendet që aspirojnë integrimin në Bashkimin Evropian.

Vitin a kaluar në Raportin e Progresit për Kosovën ishte kërkuar  normalizimi i marrëdhënieve mes Kosovës e Serbisë. Në raport bëhej  thirrje që Kosova të angazhohej në mënyrë më konstruktive në dialog dhe po ashtu të bëjë përpjekje për implementimin e gjitha marrëveshjeve të kaluara që janë nënshkruar.

Raporti  i vitit 2021 kishte vlerësuar se Kosova kishte plotësuar të gjitha kriteret për liberalizim të vizave që në korrik  të vitit 2018, kishte kërkuar nga Qeveria e Kosovës luftim kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, si dhe  zhvillim ekonomik.

Çështja e liberalizimit të vizave për Kosovën (i vetmi vend nga të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor që nuk ka liberalizim vizash) do të jetë në rend të ditës, në takimin e grupit punues të Këshillit Evropian  që mbahet më 13 tetor 2022.

Paketa  e zgjerimit, që përfshin edhe Raportin e Progresit,  mbulon gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Shqipërinë, Bosnje dhe Hercegovinën, Malin i Zi, Kosovën, Maqedoninë e Veriut, Serbinë si dhe Turqinë.

Serbia dhe Mali i Zi tashmë kanë nisur procesin e negociatave të pranimit.  Me Malin e Zi, Bashkimi Evropian ka hapur të gjithë kapitujt në këtë proces.

Turqia ka filluar negociatat gjithashtu për anëtarësim në BE.

Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut  në korrik të këtij viti hapën zyrtarisht negociatat për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Kosova dhe Bosnje e Hercegovina ende nuk kanë statusin e kandidatëve për anëtarësim në BE.

rtk

Bota

OPEC-u ul prodhimin e naftës për të rritur çmimet, reagon SHBA

Komento

OPECOrganizata e vendeve eksportuese të naftës, OPEC+ vendosi të mërkurën që të ulë ndjeshëm prodhimin si reagim ndaj uljes së çmimit të karburanteve. Kjo masë mund të shkaktojë pasoja të ndjeshme tek ekonomia globale e cila po përjeton vështirësi, dhe të rrisë çmimet për konsumatorët amerikanë, çka mund të ndikojë politikisht në zgjedhjet për Kongresin amerikan në nëntor.
Gjatë takimit në Vjenë, Ministrat e Energjisë të vendeve të OPEC-ut vendosën të ulin prodhimin me 2 milionë fuçi në ditë, duke filluar në muajin nëntor. Ky është takimi i parë ku ministrat marrin pjesë personalisht që nga fillimi i pandemisë.

Ulja e prodhimit në nëntor mund të sjellë përfitime për Rusinë, anëtare e OPEC-ut, ndërsa vendet evropiane janë angazhuar për t’i dhënë fund importit të naftës ruse sa më shpejt të jetë e mundur.

Përveç një uljeje simbolike të prodhimit të naftës muajin e shkuar, shkurtimi drastik është një kthesë e papritur, ndërsa OPEC-u kishte vazhduar të shtonte prodhimin pas shkurtimeve të thella të bëra gjatë pandemisë.

OPEC+ tha përmes një deklarate se vendimi bazohej në “pasigurinë për perspektivat e ekonomisë globale dhe tregun e naftës”.

Presidenti Joe Biden shprehu zhgënjimin me vendimin që Shtëpia e Bardhë e konsideroi “dritëshkurtër”.

Zoti Biden i bëri thirrje administratës së tij dhe Kongresit që të eksplorojnë mënyra për të rritur prodhimin e energjisë në SHBA dhe për të reduktuar kontrollin e OPEC-ut mbi çmimet e energjisë pas njoftimit të OPEC-ut, tha Shtëpia e Bardhë.

Lëvizja e organizatës nënvizon hendekun në rritje midis Shteteve të Bashkuara dhe Arabisë Saudite në politikën e energjisë.

“Presidenti është i zhgënjyer nga vendimi dritëshkurtër i OPEC+ për të ulur kuotat e prodhimit, ndërkohë që ekonomia globale po përballet me ndikimin e vazhdueshëm negativ të agresionit ndaj Ukrainës nga (presidenti rus Vladimir) Putin,” thanë në një deklaratë këshilltari për sigurinë kombëtare Jake Sullivan dhe drejtori i Këshillit Ekonomik Kombëtar, Brian Deese.

Vendimi i OPEC-ut vjen ndërsa nafta e papërpunuar tregtohet me një çmim shumë më të ulët se kufiri i vendosur gjatë verës për shkak të frikës se ekonomitë e mëdha botërore si SHBA apo Evropa do të zhyten në recesion për shkak të inflacionit të lartë, rritjes së normave të interesit që synojnë të frenojnë rritjen e çmimeve të konsumit dhe pasigurisë rreth agresionit rus në Ukrainë.

Rënia e çmimit të karburantit ishte e mirëpritur nga amerikanët, që tani po përjetojnë përsëri rritje çmimesh, si edhe për Presidentin Joe Biden ndërsa partia e tij demokrate, përgatitet për zgjedhjet në Kongresin amerikan muajin që vjen.

Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Karine Jean-Pierre, u tha gazetarëve të martën se SHBA nuk do të zgjasë shfrytëzimin e karburanteve nga rezerva e saj strategjike.

Në qershor çmimi mesatar i karburantit ishte rreth 1.3 dollarë për litër. Presidenti Biden është përpjekur të fitojë pikë me uljen e çmimit, ndërsa zyrtarët e administratës thanë në fund të marsit se do të viheshin në dispozicion një milion fuçi në ditë nga rezerva strategjike për gjashtë muaj rresht.

Pas vendimit të së mërkurës, zoti Biden paralajmëroi se do të vazhdojë të udhëzojë vënien në dispozicion të naftës nga Rezerva Strategjike e Naftës së vendit “sipas nevojave”.

Inflacioni i lartë është faktori kryesor që ka ndikuar tek rënia e mbështetjes për Presidentin Biden dhe ka pakësuar shanset e demokratëve për zgjedhjet e nëntorit.

Ndikimi i uljes së prodhimit në çmimet e karburanteve do të jetë disi i kufizuar sepse vendet anëtare në OPEC+ tashmë nuk janë në gjendje të përmbushin kuotat e vendosura nga grupi.

Aleanca tha gjithashtu se po përtërinte bashkëpunimin mes anëtarëve të OPEC-ut dhe vendeve jo-anëtare, më e rëndësishmja prej të cilave është Rusia. Marrëveshja do të skadonte në fund të vitit.

Furnizimi me naftë mund të përballet me shkurtime të mëtejshme në muajt e ardhshëm, pasi në dhjetor Evropa ndalon shumicën e importeve ruse. Ndërkohë SHBA dhe vende të tjera anëtare të G-7 kanë plane për vëndosjen e një çmimi tavan për naftën ruse, çfarë mund të pakësojë furnizimet nëse Rusia hakmerret duke refuzuar t’u shesë naftë vendeve dhe kompanive që respektojnë kufirin e çmimit.

BE-ja ra dakord të mërkurën për sanksione të reja që pritet të përfshijnë një kufi çmimi për naftën ruse.

Rusia “do të duhet të gjejë blerës të rinj për naftën e saj kur embargoja e BE-së të hyjë në fuqi në fillim të dhjetorit dhe me sa duket do të duhet të bëjë lëshime të mëtejshme çmimi për ta bërë këtë”, thonë analistët e bankës gjermane Commerzbank.

voa

Bota

Gjermani-Spanjë: Shtysë e re për gazsjellësin e Pireneve

Komento

Terminal LNG në BilbaoBerlini dhe Madridi duan të vazhdojë ndërtimi i gazsjellësit MidCat, kurse Franca bën rezistencë. Përfundimi i gazsjellësit një ndër temat kryesore në takimin gjermano-spanjoll të nivelit të lartë.

 

Gjermania dhe Spanja nuk heqin dorë. Qeveritë e të dy vendeve po rrisin presionin për të bindur Francën, se mbarimi i ndërtimit të një gazsjellësi europian Jug- Veri që kalon nëpër Pirene është me rëndësi. Deri tani presidenti francez Emmanuel Macron e ka kundërshtuar projektin duke thënë, se nuk ia vlen si ekonomikisht ashtu dhe nga pikëpamja e politikës së mjedisit. Gazsjellësi 300 kilometra i gjatë, ndërtimi i të cilit është pezulluar më 2019, do të transportonte në Europën Qendrore gazin e shumtë të impianteve spanjolle të gazit.

“Gazsjellësi do të kontribuonte shumë për qetësimin e gjendjes në furnizimin me gaz,” thotë kancelari gjerman Olaf Scholz, kur kërkon vazhdimin e ndërtimit të gazsjellësit. “Berlini dhe Spanja janë të një mendimi, se ne kemi nevojë për më shumë rrjete europiane energjie, qoftë për gazin, qoftë për rrymën,” theksojnë edhe diplomatët e Madridit.

Gazsjellësi Midcat ishte në qendër të axhendës së takimit të nivelit të lartë qeveritar gjermano- spanjoll të mërkurën (5.10) në qytetin spanjoll, A Coruñ buzë Atlantikut. Jo shumë larg qytetit, në portin Mugardos, ndodhet një nga gjashtë terminalet e gazit që ka Spanja, – ndërkohë që Gjermania nuk ka pasur deri tani asnjë.

Në këtë terminal janë lidhur cisternat gjigande të mbushura me gaz të lëngshëm, që në rastin e Spanjës vijnë kryesisht nga SHBA, Algjeria dhe Nigeria. Në impiante gazi i lëngshëm, që anglisht quhet “liquefied natural gas”, shkurtimisht edhe LNG,  kthehet sërish  në gaz.

Në vitin 2023 Spanja do të nisë punën në një nga terminalet e gazit në portin e Atlantikut, në qytetin spanjollo-verior të Gijónit. Sipas të dhënave të operatorit Enagas, vetëm në Gijón mund të përpunohen çdo vit 100 cisterna, ngarkesa me LNG e të cilave i përgjigjet tetë miliardë metrave kubikë gazi natyror – pothuajse 15 përqind e sasisë, që vinte më parë në Gjermani nga Rusia me gazsjellësin Nordstream 1.

 

Gati një e treta e terminaleve LNG të Europës ndodhet në Spanjë

“Ne zotërojmë infrastrukturën më të madhe të gazit të lëngshëm në Europë,” thotë krenar kryeministri spanjoll, Pedro Sánchez. Spanja ka 30 për qind të gjithë kapaciteteve që ndodhen brenda BE-së. Spanja i ofron Gjermanisë dhe gjithë vendeve të tjera europiane që kanë probleme në furnizimin me gaz, që të përdorin këto kapacitete, sepse impiantet spanjolle nuk shfrytëzohen sa duhet.

“Ne duam të kontribuojmë në rritjen e sigurisë së Europës për t’u furnizuar me gaz,” thotë ministrja spanjolle e Energjisë, Teresa Ribera. Kryeministri Sánchez, mendon madje që ta kthejë vendin e tij në portën europiane për LNG: “Spanja ka shansin të kthehet në treg eksportues të gazit të lëngshëm duke u kthyer në mundësi për të zëvendësuar gazin rus për shumë vende të BE-së.”

Kjo tingëllon joshëse. Por në praktikë ka disa probleme për të zgjidhur. Për shembull: Si do të vinte gazi nga terminalet spanjolle në Europën Qendrore? Sepse që me largimin e Francës, planet për ndërtimin e plotë të gazsjellësit Jug – Veri nga Spanja në Francë dhe lidhjen e tij me rrjetet europiane të gazit, kanë përparuar pak.

 

Macron vazhdon të jetë skeptik

“Ne nuk kemi nevojë për lidhje të tjera gazi,” tha presidenti francez Macron, pas një bisede me kancelarin gjerman Scholz në muajin shtator. Dy gazsjellës të vegjël, që ekzistojnë tashmë midis Spanjës dhe Francës nuk janë shfrytëzuar as tani, muaj të tërë pas shpërthimit të luftës ruse kundër Ukrainës dhe mungesës së gazit që pasoi prej saj. Përveç kësaj, do të zgjaste kohë deri sa të përfundonte ndërtimi i gazsjellësit të ri që do të kalonte nëpër Pirene.

Shkurtimisht: Ideja, se MidCat mund të zgjidhte në një kohë të shkurtër problemet aktuale që ka Europa me furnizimin me gaz, është “krejtësisht e gabuar”, deklaroi Macron. “Unë nuk e kuptoj, pse duhet t’i vijmë vërdallë kësaj teme, si dhitë e Pireneve.” Megjithatë Macron tregon gatishmëri për të zhvilluar dialog. As kancelari gjerman Scholz, as kryeministri spanjoll Sánchez nuk kanë qenë në gjendje deri tani ta bindin Macronin për MidCat-in. Por, nëse do të ketë argumente të reja, ai është i gatshëm të rimendojë pikëpamjen e tij.

Pra dera për të arritur një marrëveshje nuk është mbyllur krejt. Ose siç thotë ministrja spanjolle e Energjisë, Ribera: “MidCat nuk është varrosur.” Me interes pritet të shihet, se cilat janë argumentet që do të përdorë Berlini dhe Madridi për të kapërcyer pengesat e ngritura nga Parisi.

 

Perspektiva e hidrogjenit të lëngshëm për të marrë para nga Brukseli

Mbase me argumentin që po përdoret gjithnjë e më shumë, se ndërtimi i MidCat mund të jetë me përfitim pavarësisht nga gazi? Për shembull për të ardhmen ekologjike të gasjellësit, duke mos transportuar nëpër tuba lëndë djegëse fosile, por hidrogjen të lëngshëm  – perspektiva e hidrogjenit të lëngshëm mund ta lehtësonte me subvencione të BE-së projektin miliardash të MidCatit. Ose me idenë që është duke u thënë me zë të lartë në Madrid, se në rast nevoje në vend të Francës lidhja mund të vendosej me fqinjin mesdhetar, Italinë.

Ndërtimi i MidCatit, nga Martirelli spanjolloverior në Barbairan francezojugore, 300 kilometra i gjatë, ka filluar që në vitin 2013. Inxhinierët kanë shtruar 86 kilometra tuba në anën spanjolle. Pastaj u ndalua ndërtimi në vitin 2019, sepse Parisi por edhe Madridi dhe Brukseli filluan të kenë dyshime për efikasitetin ekonomik të tij, derisa lufta në Ukrainë e solli projektin e ngrirë sërish në rendin e ditës.

dw

Bota, Shkenca

Tre shkencëtarë marrin Nobelin në kimi për procesin e bashkimit të molekulave

Komento

nobel kimiTre shkencëtarë u nderuan të mërkurën me çmimin Nobel të këtij viti në kimi, për zbulimin e një mënyre për të “bashkuar molekulat” që mund të përdoret për të prodhuar ilaçe më të mira.
Amerikanët Carolyn R. Bertozzi dhe K. Barry Sharpless, dhe shkencëtari danez Morten Meldal u nderuan për punën e tyre në kiminë e bashkimit të molekulave me njëra-tjetrën dhe kiminë bio-ortogonale, që u referohet reaksioneve kimike brenda sistemeve të gjallesave.

Këto procese përdoren për të prodhuar ilaçe kundër kancerit, për të hartuar ADN-në dhe për të krijuar materiale, që janë të përshtatura posaçërisht për të arritur një objektiv të caktuar.

“Bëhet fjalë për procesin e bashkimit të molekulave,” tha Johan Aqvist, një anëtar i Akademisë Mbretërore Suedeze të Shkencave, që shpalli fituesit të mërkurën në Institutin Karolinska në Stokholm të Suedisë.

81 vjeçari Sharpless, ka fituar çmimin Nobel edhe në vitin 2001, duke u bërë personi i pestë që e merr çmimin dy herë.

68 vjeçari Meldal i Universitetit të Kopenhagës në Danimarkë dhe zoti Sharpless, studiues në institucionin kërkimor Scripps në Kaliforni, zbuluan secili në mënyrë të pavarur molekulat e para të tilla që do të bashkoheshin lehtësisht me njëra-tjetrin, por jo me molekula të tjera, duke sjellë si rezultat përdorimin e këtij procesi në prodhimin e ilaçeve dhe polimereve, materiale që përbëhen nga molekula të mëdha, të quajtura makromolekula.

55 vjeçarja Bertozzi, në Universitetin Stanford të Kalifornisë, e ngriti këtë lloj procesi në “një nivel të ri,” tha Komiteti Nobel.

Ajo gjeti një mënyrë për ta bërë kiminë e mbërthimit të molekulave me njëra-tjetrën të funksionojë brenda organizmave të gjallë, pa i dëmtuar ato, duke krijuar një metodë të re të njohur si reaksione bio-ortogonale. Reaksione të tilla përdoren tani për të eksploruar qelizat, për të gjurmuar proceset biologjike dhe për të krijuar mjekime më preçize për sëmundje të tilla si kanceri.

“Përdorimi i proceseve kimike brenda pacientëve për t’u siguruar që ilaçet të shkojnë në vendin e duhur dhe të qëndrojnë larg pjesës së gabuar të trupit,” tha shkencëtarja Bertozzi.

Duke folur me telefon në një konferencë shtypi pas njoftimit, ajo tha se ishte “absolutisht e befasuar” nga marrja e çmimit.

“Ende nuk më besohet, por po bëhet më e vërtetë minutë pas minute,” tha ajo.

Zoti Meldal tha se mori një telefonatë nga komiteti i Nobelit rreth gjysmë ore para shpalljes së çmimit.

“Më thanë të mos i tregoja askujt. Kështu që u ula brenda zyrës sime dhe prita plot emocion,” i tha ai agjencisë Associated Press. “Është një nder i madh.”

voa

Maqedonia

Maqedonia e Veriut publikon listën me emrat e 15 shtetasve të saj që luftuan në Siri

Komento

Siria luftetarQeveria e Maqedonisë së Veriut vendosi masa financiare, përkatësisht të ngrijë pasurinë e pesëmbëdhjetë shtetasve të dyshuar për veprime që kanë lidhje me terrorizmin dhe përhapjen e armëve për shkatërrim në masë. Këta shtetas dyshohet të kenë qenë të përfshirë në vepra terroriste apo të kenë ndihmuar financiarisht përmes pjesëmarrjes në ushtri të huaja, njësitë paraushtarake ose policore në vende të huaja, më saktësisht në Siri.

 

Vendimi i qeverisë i marrë në një seancë të mbajtur para pak javësh u publikua në Gazetën Zyrtare të datës 19 shtator, 2022 dhe një ditë më pas nga Drejtoria për Zbulim Financiar.

Në këtë listë radhiten emrat:

F. Rustemi nga Hasanbegu i Shkupit,

A. Latifi nga Shkupi,

A. Ismaili nga Shkupi,

O. Ramadani nga Shkupi,

O. Deralla nga Gostivari,

F. Ramadani nga Kumanova,

B. Shaqiri nga Shkupi,

S. Zhupani nga Gostivari,

E. Avmedovski nga Struga,

E. Iseni nga Shkupi,

J. Ismaili nga Shkupi,

A. Kamberi nga Shkupi,

N. Ametov nga Shkupi,

A. Bela nga Shkupi dhe

S. Idrizi nga Kumanova.

Shumica e tyre janë të moshës nën 30 vjeç. Veprat e tyre janë regjistruar nga viti 2013 deri 2016. Disa nga ta janë parë në kalimet kufitare të Maqedonisë së Veriut në përpjekje për t’u larguar drejt Sirisë. Të gjithë ngarkohen për veprën: pjesëmarrje në ushtri të huaj apo për organizim terrorist. Sipas njoftimeve të publikuara nga Drejtoria për Zbulim Financiar, këta persona ndodhen jashtë shtetit.

Një pjesë e tyre i ishte bashkuar grupit militant “Shteti Islamik – ISIS” apo kishin rekrutuar dhe ndihmuar financiariasht dërgimin e luftëtarëve në ISIS. Kundër tyre janë ngritur urdhër-arreste ndërkombëtare. Kjo është hera e parë që qeveria në Shkup bën publike një listë me emra të personave që kanë luftuar në Siri apo gjetiu.

Profesori Qebir Avziu nga Fakulteti Juridik i Universitetit të Tetovës, i njohur si ekspert i çështjeve të sigurisë, thotë në një bisedë me Zërin e Amerikës se për të gjithë personat të cilët kanë qenë pjesë e Shtetit Islamik dhe për të cilët ka prova, detyrimisht Kodi Penal parasheh dënimin e tyre me burg, ndërsa rehabilitimi dhe risocializimi i tyre parashihet të bëhet gjatë periudhës së kryerjes së dënimit.

“Mirëpo, praktika tregon se te këta persona nuk është bërë rehabilitimi dhe në të vërtetë ata kanë ndikuar në ngritjen e vazhdueshme të pikëpamjeve radikale të Islamit. Praktika ka treguar se ka rrezik nga këta persona, siç ishte rasti me disa që vuajtën burg por më pas organizuan një akt terrorist në Maqedoni, por shërbimet arritën që ta zbulojnë me kohë këtë grup”, thotë eksperti.

Ai vlerëson se me dobësimin e Shtetit Islamik, rastet e terrorizmit janë zvogëluar gjithkund në Evropë dhe rreziku në Maqedoninë e Veriut është më i ulët në këtë fazë, po ashtu. Por, zoti Avziu thotë se rreziku nuk mund të shuhet pasi “idealizmi, frymëzimi, ideologjia fetare është çështje problematike dhe nuk çrrënjoset lehtë”.

Ai thekson se ka qytetarë nga Maqedonia e Veriut në një kamp të njohur të kontrolluar nga forcat kurde dhe që nuk mund të riatdhesohen.

Nga ana tjetër, profesori Mitasin Beqiri, i cili është dekan i Fakultetit të Sigurisë në Universitetin FON të Shkupit, i tha Zërit të Amerikës se këta persona të cilët shkojnë në konfliktet ushtarake të Lindjes së Mesme, zakonisht kthehen të dëshpëruar, se janë në një gjendje ekonomike të rënduar dhe se duhet të kërkohen mënyra për pengimin e tyre për t’iu bashkuar organizatave të huaja militante.

“Mungon bashkëpunimi i qendrave lokale, të komunitetit dhe atyre të jurisprudencës. Është gabim që ata të dënohen pasi të jenë kthyer, sepse ata tanimë janë penduar për veprën e tyre. Duhet të gjenden forma për rehabilitimin dhe risocializimin e tyre”, thotë eksperti.

Para pesë vjetësh qeveria miratoi Strategjinë kombëtare për luftë kundër terrorizmit dhe planin për riintegrimin, risocializimin dhe rehabilitimin e personave dhe familjeve të tyre të kthyer nga luftërat e huaja.

Vlerësohet se nga Maqedonia e Veriut për në konfliktet e Lindjes së Mesme kanë shkuar mbi 150 veta. Sipas të dhënave të autoriteteve të sigurisë, deri më tani janë kthyer 83 persona. Një numër i tyre u gjykua, teksa dënimet për këto vepra sipas ligjeve të vendit sillen nga 6 deri në 9 vjet heqje lirie. Ndërkohë, nuk ka të dhëna zyrtare për numrin e luftëtarëve apo shtetasve të Maqedonisë së Veriut të vrarë në luftërat në Siri dhe Irak.

voa

Kosova

Regjistrim për të dëshmuar se kush është shumicë në Luginë

Komento

Kosova LindorePas dy dekadash do të mund të dihet zyrtarisht për numrin e shqiptarëve të regjistruar në Serbi.

Procesi i regjistrimit të popullsisë në këtë vend ka nisur më 1 tetor dhe do të përfundojë më 31 të këtij muaji.

Shqiptarët e kanë bojkotuar regjistrimin e vitit 2011, për shkak të, siç është thënë atëbotë, obligimeve të paplotësuara të shtetit serb ndaj tyre dhe kushteve diskriminuese.

Por, kësaj radhe, përfaqësuesit politikë të shqiptarëve, që jetojnë kryesisht në pjesën jugore të Serbisë, u kanë bërë thirrje atyre që të regjistrohen.

Mehmeti, edhe pse ka mbi 20 vjet që jeton në Prishtinë, planifikon të shkojë dhe të regjistrohet në Siarinë të Komunës së Medvegjës, aty edhe ku ka lindur.

“Jemi shtatë [anëtarë për t’u regjistruar], sepse fëmijët që kanë lindur këtu [në Prishtinë] nuk mund t’i regjistroj”, thotë ai.

Të vetmin shqetësim ai e ka për procedurat teknike.

“Ata [personat kompetentë për regjistrim] dalin shtëpi më shtëpi. Se në cilën ditë dalin, këtë nuk e di askush. Kjo është keq, sepse nëse nuk qëllon askush në shtëpi, ata na shlyejnë…”, shprehet Mehmeti, identiteti i plotë i të cilit është i njohur për redaksinë e REL-it.

Ai, po ashtu, thotë se ka informacione që adresa e tij në Siarinë është pasivizuar dhe druan se kjo mund t’i paraqesë problem në regjistrim.

Zyrtarët, megjithatë, sigurojnë se nuk ka pengesa të tilla.

Shaip Kamberi, deputeti i vetëm shqiptar në Kuvendin e Serbisë, thotë se të drejtën për regjistrim e kanë të gjithë qytetarët që jetojnë në Serbi, si dhe ata që kanë lindur atje, por që tashmë jetojnë në Kosovë ose në diasporë.

“Mjafton numri personal dhe nuk kanë nevojë të vijnë vetë [të gjithë]. Do të ishte e dëshirueshme, por ata që nuk kanë mundësi të vijnë, mund të regjistrohen përmes një familjari. Shënimet i jep një familjar, i cili deklarohet se në emër të asaj familjeje, e merr përgjegjësinë për t’i dhënë shënimet e sakta”, thotë Kamberi, duke shpjeguar procedurat e regjistrimit.

Sipas tij, as pasivizimi i adresave nuk është problem, sepse “pasivizimi nuk do të thotë shlyerje nga nënshtetësia”.

“Ai qytetar, të cilit i është pasivizuar një adresë, ka gjithmonë mundësi ligjore që të hapë një adresë tjetër”, thotë Kamberi.

Ngjashëm shpjegon për Radion Evropa e Lirë edhe Ragmi Mustafi, kryetar i Këshillit Kombëtar Shqiptar në Serbi.

“Regjistruesi e ka për obligim që ta regjistrojë tri herë shtëpinë dhe më pas ta lërë numrin e tij të telefonit për t’u kontaktuar, për ta caktuar terminin se kur mund ta bëjë regjistrimin. Përndryshe, vetëm një anëtar i familjes mund t’ia kumtojë regjistruesit të gjitha të dhënat për anëtarët [e tjerë] të familjes”, thotë Mustafi.

Sipas Ligjit për regjistrim në Serbi, qytetarët me vendbanim ose vendqëndrim atje, si dhe të huajt me vendbanim të përhershëm në Serbi janë të detyruar të marrin pjesë në regjistrim dhe të japin përgjigje të sakta dhe të plota për të gjitha pyetjet.

Refuzimi për ta bërë këtë, si dhe ofrimi i të dhënave jo të plota dhe të pasakta bartin përgjegjësi penale dhe gjobë prej 20.000 dinarësh (170 euro) deri në 50.000 dinarë (425 euro).

Regjistrimi pas dy dekadash

Shqiptarët në Serbi jetojnë kryesisht në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc – komuna të njohura bashkërisht si Lugina e Preshevës.

Për herë të fundit, ata kanë marrë pjesë në regjistrimin e vitit 2002, i cili është zhvilluar nën monitorimin e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE).

Shifrat e atij procesi kanë treguar se në Serbi kanë qenë të regjistruar mbi 7.4 milionë qytetarë.

Në Luginën e Preshevës, sipas regjistrimit të 2002-ës, kanë qenë 88.966 qytetarë të regjistruar, prej tyre 57.737 shqiptarë, apo 65 për qind.

Ndarazi në komuna, Presheva ka pasur shumicë shqiptare 90%, Bujanoci 55% dhe Medvegja 26%.

Gati dhjetë vjet më vonë, në regjistrimin e vitit 2011, shqiptarët nuk kanë marrë pjesë, duke u thirrur në disa arsye: moslejimin e regjistrimit të shqiptarëve që kanë lindur në Serbi, por që jetojnë në diasporë, dhe shtypjen e formularëve të regjistrimit vetëm në gjuhën serbe, përkatësisht alfabetin cirilik.

Numri aktual i shqiptarëve në Luginën e Preshevës nuk është i qartë.

Kamberi thotë se politikanët serbë, në vazhdimësi, “kanë kontestuar shifrat e regjistrimit, të cilat kanë treguar se popullata shqiptare është shumicë në komunat Preshevë dhe Bujanoc”.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë për Radio-Televizionin e Serbisë në korrik të vitit 2020 se “në Medvegjë jetojnë realisht 300 shqiptarë, e jo 4.000 siç keni gënjyer me dekada”.

Në bazë të një vlerësimi të OSBE-së, të bërë në vitin 2015, në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë janë rreth 60.000 banorë shqiptarë të regjistruar.

Prej tyre, sipas organizatave joqeveritare dhe subjekteve politike nga Lugina e Preshevës, rreth 20.000 kanë migruar në Kosovë për arsye të ndryshme.

Për procesin e sivjetmë të regjistrimit, përfaqësuesit politikë të Luginës thonë se autoritetet kanë siguruar kushte optimale për pjesëmarrjen e të gjithë qytetarëve.

Sipas tyre, janë siguruar edhe regjistrues shqiptarë, por edhe fletëregjistrime të përkthyera në gjuhën shqipe.

Pse është i rëndësishëm regjistrimi i shqiptarëve?

Për disa arsye, thotë Kamberi për Radion Evropa e Lirë.

“Tash e kemi një mundësi që ta rikonfirmojmë atë që ne e kemi zgjedhur edhe si moto: ‘të dëshmojmë se Lugina e Preshevës është shqiptare’. Jo se këtu jetojnë vetëm shqiptarët, por se, thjesht, ka shumicë shqiptare”.

“Ky është një parim, përmes të cilit, ne do të synojmë në dhjetëvjetëshin e ardhshëm që të përfitojmë në integrimin adekuat të shqiptarëve, të strukturës së popullsisë, në strukturat e organeve shtetërore dhe të institucioneve publike, ku ne akoma nuk jemi të integruar dhe integrimin tonë po e mohon Serbia”, thotë Kamberi.

Ai është deputeti i vetëm shqiptar në Kuvendin e Serbisë, që ka dalë nga zgjedhjet e sivjetme parlamentare në këtë vend.

Mustafi vlerëson se me pjesëmarrjen e shqiptarëve në procesin e regjistrimit të popullsisë, mund të krijohen parakushte për të luftuar, sipas tij, diskriminimin.

“Me regjistrim përgjigjemi kundër diskriminimit strukturor që po u ndodh shqiptarëve, kundër pasivizimit të adresave, kundër gjithë shtypjes që po e përballojmë. Nga regjistrimi i popullsisë, përkatësisht regjistrimi i shqiptarëve, sigurisht që do të lindin edhe nevojat për të drejta kolektive, që nënkuptojnë më shumë shërbime, më shumë institucione dhe më shumë kujdes ndaj shqiptarëve që jetojnë në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë”, thotë Mustafi.

Shqiptarët në Luginë ankohen, tash e sa kohë, për pasivizim të adresave të tyre, mosrespektim të të drejtave nga pushteti qendror dhe mungesë investimesh në rajonet ku jetojnë.

Sipas Ligjit për vendbanim dhe vendqëndrim në Serbi, “pasivizimi i adresës është tregues në evidencën e organit kompetent se shtetasi nuk jeton në adresën e vendbanimit të përhershëm ose të përkohshëm të regjistruar”.

Beogradi zyrtar, në përgjithësi, nuk e ka komentuar çështjen e pasivizimit të adresave.

REL i është drejtuar në disa raste më herët Ministrisë së Brendshme të Serbisë për këtë çështje, por nuk ka marrë përgjigje.

Si është duke shkuar regjistrimi?

Sipas Këshillit Kombëtar Shqiptar në Serbi, në Komunën e Preshevës procesin e regjistrimit po e kryejnë 73 regjistrues, në Bujanoc 83 regjistrues dhe në Medvegjë 24 regjistrues.

Në Preshevë dhe Bujanoc, shumica e regjistruesve janë shqiptarë, ndërsa në Medvegjë janë vetëm 3 regjistrues me përkatësi etnike shqiptare.

Kamberi thotë se prej se ka nisur procesi i regjistrimit në këto tri komuna, problemi i vetëm është shfaqur në Medvegjë, ku në vendbanimet shqiptare janë dërguar regjistrues serbë.

Por, sipas tij, vërejtja i është dërguar Entit Statistikor të Serbisë, përmes OSBE-së, dhe pritet që brenda ditësh në ato fshatra të dërgohen regjistruesit shqiptarë.

Regjistrimi, i cili realizohet nga Enti i Statistikave Republikane i Serbisë, mbledh të dhëna për popullsinë, moshën, gjininë, strukturën arsimore dhe martesore, aktivitetin ekonomik, strukturën e amvisërive dhe familjeve, si dhe fondin e banimit.

Mbledhjen e të dhënave nga qytetarët e bëjnë drejtpërdrejt regjistruesit, të cilëve u kërkohet të mbajnë dokument identifikimi dhe ta tregojnë atë përpara se të hyjnë në një familje.

Rezultatet preliminare të regjistrimit do të publikohen brenda 30 ditëve pas përfundimit të regjistrimit, ndërsa rezultatet përfundimtare do të dalin pjesë-pjesë, duke filluar nga marsi ose prilli i vitit të ardhshëm.

Regjistrimi i popullsisë në Serbi ka qenë i paraparë të bëhet në vitin 2021, por është shtyrë për këtë vit, për shkak të pandemisë së koronavirusit.

rel

 

Shëndeti, Shqipëria

Jo më vjersha përmendësh, studimi europian: Deri në 6 vjeç frenon të menduarit

Komento

jo permendshJo vjersha përmendësh deri në 6 vjeç. Frenon fjalën dhe të menduarit. Europa e ka ndaluar që në vitet ‘50-’60.

 

Një nga gjërat që bën krenar prindërit është që fëmija i tyre në kopsht mëson dhe reciton shumë vjersha përmendësh. Ekspertët e edukimit pozicioniohen kundër kësaj metode.

“0-6 vjeç, fëmija nuk duhet të mësojë vjersha. Përdoret kënga, dialogu dhe dalëngadalë nga modelet që marrin qoftë nga prindërit, qoftë nga edukatoret, do të ndërtojnë fjalën dhe mendimin e tyre. Fjala është shumë e rëndësishme, sepse ne nuk mendojmë dot jashtë fjalëve tona. Por që të zhvillohet fjala, në periudhën e kopshtit, në asnjë mënyrë vjersha, pasi vjersha vret pikërisht atë gjë që bën vetëm dialogu. Ne kur dëgjojmë tjetrin duke folur, apo tjetri na dëgjon teksa flasim, njëkohësisht mendojmë çfarë do të pyesim, çfarë u tha ndonjë gjë e re, a të vlen ajo, dhe çfarë emocionesh të zhvillohen”, tha Lira Gjika, Eksperte për Mirërritjen.

Dialogu të ndihmon të përballosh tjetrin, vjersha jo, ajo nuk e bën një gjë të tillë. Vjersha punon me memorien dhe me ankthin, “a e thashë mirë apo jo?”. Ankthi është i lidhur me harresën dhe harresa të bën të harrosh.

Megjithatë ne vazhdojmë me vjershat edhe pse në 2008-ën, ka dalë një urdhër i Ministrit të atëhershëm të Arsimit që të mos përdoreshin vjershat.

Secili nga ne e kujton një vjershë që e ka mësuar në vitet e largëta kur ishte në fillore apo 8-vjeçare.

“Nga klasa e parë në 8-vjeçaren është mosha kur ti duhet t’i mësosh vjershat. Pas moshës 6 vjeç fëmija duhet të mësojë përmendësh, por do të ishte mirë në grup, nëpërmjet dramatizimit”, u shpreh Lira Gjika, Eksperte për Mirërritjen.

E gjithë Europa, pas viteve ‘50-’60 i ka hequr nga përdorimi metodat e mësimit përmendësh në vegjëli. Është shtruar dialogu, dhe kënga, duke mësuar konkretisht, jo duke thënë përmendësh fjalë, pa kuptim.

Top Channel

Maqedonia

Sot mbahet seanca e Këshillit Ekonomik në Maqedoni, priten masa të reja kundër krizës

Komento

qeveriaKëshilli Ekonomik i Qeverisë sot saktësisht në mesditë duhet të mbajë seancë për krizën dhe ndër temat që pritet të jenë në rend dite janë masat shtesë që do të zbusin goditjen e çmimeve për qytetarët dhe ekonominë.

 

Marzhet e ngrirjes, sipas kryeministrit Dimitar Kovaçevski, funksionojnë, por ajo që i rrit çmimet janë inputet, energjia dhe lëndët e para që marrin prodhuesit e produkteve ushqimore bazë.

“Të gjithë jemi të vetëdijshëm për rritjen e çmimeve të ushqimeve, veçanërisht të produkteve ushqimore bazë. Qeveria mori masat fillestare për ngrirjen e çmimeve, por duke qenë se jemi një ekonomi e hapur që shkëmbejmë me vendet e huaja, ngrirja për një kohë të gjatë nuk është e mundur. Do të shfaqen mangësi, prandaj ne kaluam, si vendet e tjera, në ngrirjen e marzheve”, tha kryeministri të hënën.

Sipas njoftimeve nga daljet e tij të fundit publike, së shpejti pritet të shpallen masa konkrete në ndihmë të kategorive më vulnerabël.

Bota

Praga mikpritëse e takimit të Bashkësisë Politike Evropiane

Komento

MacronBashkësia Politike Evropiane është një platformë e re për liderët evropianë. A do të kthehet ky forum në alternativë për zgjerimin e BE-së? Presidenti Macron dhe kancelari, Scholz thonë jo.

 

Liderët e të gjitha shteteve evropiane përveç Bjellorusisë dhe Rusisë mblidhen më 6 dhe 7 tetor në Pragë të Çekisë për të diskutuar për luftën në Ukrainë dhe për implikimet e saj në fusha të ndryshme të politikave. “Paqja dhe siguria, energjia, ndryshimet klimatike, situata ekonomike, si dhe migracioni dhe mobiliteti”, janë temat që do të diskutohen në takim.

Zyrtarë të BE-së thonë se ftesat u janë dërguar liderëve të 44 shteteve evropiane, dhe pothuajse nga të gjithë ka pasur përgjigje pozitive. Ky takim do të shfrytëzohet edhe për të prezantuar ‘Bashkësinë Politike Evropiane’, një ide kjo e promovuar nga presidenti francez Emmanuel Macron. Bashkësia Politike Evropiane është një platformë e re për liderët evropianë që të takohen një apo dy herë brenda vitit për të diskutuar për çështjet kryesore.

 

Nuk pritet deklaratë përfundimtare

Në këtë takim është ftuar edhe presidentja e Kosovës Vjosa Osmani dhe presidenti i Serbisë Aleksandër Vuçiq, ndonëse ky i fundit siç shkruajnë mediet në Serbi, akoma nuk e ka konfirmuar pjesëmarrjen.

Nga takimi i Pragës nuk do të ketë deklaratë përfundimtare dhe as ndonjë deklaratë të shkruar në fund të takimit. Sipas burimeve nga Brukseli, për të shmangur mospajtimet e mundshme lidhur me formulimet  për tekstin përfundimtar. Rezultat i takimit megjithatë sipas diplomatëve në Bruksel është të ulen në një tryezë “të gjithë liderët evropianë në pozitë të barabartë në frymën e unitetit për të nxitur dialogun politik për çështjet e interesit të përbashkët”.

Forumi i Pragës shihet me rëndësi nga presidenti fracez, Emmanuel Macron, ideator i Bashkësisë Politike Evropian. Para zhvillimit të tij, Macron është shprehur, se “shpreson që forumi i Pragës të ndihmojë në përmirësimin e bashkëpunimit me partnerët e BE-së në Evropën” duke iu referuar Ukrainës, e cila më herët gjatë këtij viti mori statusin e vendit kandidat. Macron por edhe kancelari gjerman, Olaf Scholz, i cili ka mbështetur ‘Bashkësinë Politike Evropiane’, kanë thënë se “ky forum nuk duhet të jetë alternativë e zgjerimit të BE-së”.

 

Praga do të jetë edhe mikriptëse e një samiti joformal të Bashkimit Evropian që mbahet me datën 07 tetor, ku liderët nga 27 shtetet anëtare do të bisedojnë për sanksionet e Rusisë dhe për krizën energjetike, me të cilën në këtë dimër pritet të përballet Evropa. Në takimin e Pragës, asnjë lider evropian nuk përfaqësohet me ministrat e vet, me përjashtim të presidentit të Ukrainës Volodymyr Zelensky, i cili do t’u adresohet të pranishmëve përmes video-lidhjes për shkak të situatës së sigurisë në shtetin e tij. Në vend të tij, në Pragë do të jetë kryeministri ukrainas, Denys Shmyhal.

dw