Zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë thonë se presidenti Donald Trump do të nënshkruajë të martën urdhëra ekzekutive për të ndryshuar rregulloret për mjedisin të firmosura gjatë administratës së ish presidentit Obama.

Kjo pritet të rindezë debatin shumë të ngarkuar mes palëve, mbi ndikimin që ka aktiviteti njerëzor tek klima. Kjo përplasje po thellon shqetësimet se dekada të tëra përpjekjesh për arritjen e traktateve ndërkombtare mund të zhbëhen.

“Shumë janë dakord se do të ketë pasoja shkatërrimtare“, i tha në një intervistë telefonike “Zërit të Amerikës” fituesi i çmimit Nobel, holandezi Paul Crutzen. “Gjithshka që është arritur mund të shkatërrohet, mendoj do të lërë të pakënaqur shumë shkencëtarë“, tha zoti Crutzen, i cili fitoi çmimin Nobel në vitit 1995 për punën e tij për shpjegimin e faktorëve që çojnë në hollimin e shtresës së ozonit.

Presidenti Trump ka sinjalizuar në mënyrë të përsëritur se është kundër politikës së paraardhësi i tij për klimën. Gjatë fushatës ai e quajti planin e ish presidentit Obama për energji të pastër si “jo të mënçur“, kryesisht për shkak se sipas tij rregulloret çojnë në “mbyllje të vendeve të punës”.

Urdhërat ekzekutivë, që pritet të nënshkruhen të marten, udhëzojnë Agjencinë për Mbrojtjen e Mjedisit të rishokojë gjithë rregullat e përcaktuara në Planin e Energjisë të Pastër.

Propozimi për buxhetit i zotit Trump për 2018 ul fondet për Agjensinë e Mbrojtjes së Mjedisit me 31 për qind, duke përfshirë një shkurtim pothuajse të plotë të fondeve për kërkime në këtë fushë. Drejtori i Buxhetit, Mick Mulvaney tha në një konferencë shtypi në Shtëpinë e Bardhë se “për kërkimet nuk do të shpenzohen më fonde“.

NDIKIMI NDËRKOMBËTAR

Është i paqartë qëndrimi i presidentit ndaj marrëveshje ndërkombëtare siç është ajo e Parisit e vitit 2015, nënshkruar nga zoti Obama.

Shefi i Agjensisë së Mbrojtjes së Mjedisit Scott Pruitt, gjatë një interviste të dielën për rrjetin televiziv ABC, e quajti traktatin e Parisit një “marrëveshje të dobët”.

Ka informacione se variantet fillestare të urdhrave ekzekutivë përmbanin një gjuhë kritike ndaj marrëveshjes Parisit. Disa media njoftuan se dy prej njerëzve besnikë të presidentit, vajza e tij Ivanka si dhe Sekretari i Shtetit Rex Tillerson, ish shefi i gjigantit të energjisë globale ExxonMobil, ndërhynë që marrëveshja e Parisit të mos jetë në tekstin përfundimtar të urdhrave ekzekutivë.

Zoti Pruitt tha të dielën se procesi i rishikimit të Planit për Energji të Pastër synon të lirojë nga zinxhirët industrinë amerikane. “Kjo bëhet që të kemi një qasje pro-rritjes dhe pro-mjedisit në mënyrën sesi i bëjmë rregulloret në këtë vend,” tha ai.

NJË ÇËSHTJE E NXEHTË

Detajet e shpërndara jo zyrtarisht të urdhrave ekzekutivë kanë ndezur pakënaqësi mes shkencëtarëve.

Sipas Tim Barnett, shkencëtar në fushën e kërkimeve gjeofizike, në Institutin e Oqeanografisë në Kaliforni, i njohur si mbështetësi i presidentit Trump, do të ishte e “paarsyeshme” përmbysja e rregullave të planit për energji të pastër.

“Ngrohja globale nuk është një çështje demokrate apo republikane“, thotë ai. “Nëse shihni atë që po ndodh në Arktik dhe Antarktidë, lëshimi i dioksid karbonit në atmosferë, po e bën përmbajtjen e oqeaneve më shumë acide. Mendohet se nga gjysma e vitit 2040 një prej ushqimeve bazë të peshqve, planktoni, do të jetë nën stress”.

Në Uashington pikëpamjet mbi ndryshimin e klimës në përgjithësi ndahen sipas linjave partiake. Me republikanët që kontrollojnë Shtëpinë e Bardhë dhe të dy dhomat e Kongresit, pikëpamjet e skeptikëve të klimës, të ndrydhura në masë të madhe gjatë viteve të aministratës Obama, tashmë do të gjejnë terren për të vepruar.

Shefi i Agjensisë për Mbrojtjen e Mjedisit, Pruitt ishte i njohur për proceset e shumta ligjore që ka hapur ndaj rregulloreve të agjensisë, kur ai ishte avokat i përgjithshëm i Oklahomës. Në biografinë e tij zyrtare madje shkruhet se ai është: “një nga kundërshtarët kryesorë kundër axhendës së Agjensisë sëMbrojtjes së Mjedisit ” (voa)

GERB, e ish-kryeministrit Boiko Borissov, fiton zgjedhjet në Bullgari. Por krijimi i qeverisë do të jetë i vështirë.

Zgjedhjet e parakohshme në Bullgari ngrenë tri pyetje: a do të ketë Bullgaria më në fund një qeveri stabile? A do t’u mbetet besnike vlerave euroatlantike apo do të afrohet me Rusinë? Si dhe kush do të dominojë qeverinë e re dhe çfarë roli do të luajnë populistët?

Pas bërjes publike të rezultateve është e qartë që kryeministri i ri do të jetë ai i vjetri: Boiko Borisov. Por ai do ta ketë shumë vështirë të krijojë një koalicion të qëndrueshëm. Vëzhguesit evropianë kanë kërkuar shpesh që të krijohet një koalicion me bazë të gjerë me socialistët. Por shansst për një koalicion të tillë nuk janë të mira, siç dëshmohet edhe në deklaratat e të dy partive. Politologu Andrei Smilov mendon ndryshe: “Në fushatë të dy partitë kanë theksuar dallimet dhe konfrontimet. Por me siguri që ka hapsirë për bashkëpunim.”

Socialistët thonë “Jo”

Përderisa Borisov i ka lënë dyert e hapura për bahkëpunim me BSP, shefja e socialistëve Kornelia Ninova mbetet e vendosur: “Jo”. Ndaj Borisov ndoshta do të detyrohet të krijojë një qeveri pakicë, pra me mbështetjen e ndonjë partie tjetër, por pa futje në koalicion. Si partner të mundshëm konsiderohen edhe “Patriotët e Bashkuar” – një grup i tri partive të vogla nacionaliste dhe pjesërisht fashiste. Në koalicionin qeveritar mund të futet edhe partia populiste „Volja” (Vullneti) – në qoftë se në rezultatet përfundimtare futet në parlament.

Sidoqoftë, në Bullgari sërish do të ketë një qeveri të dobët dhe jo stabile. Ndërsa obligimet janë tepër të mëdha: lufta kundër korrupsionit, nxitja e zhvillimit ekonomik, lufta kundër varfërisë dhe reformat në shëndetësi apo arsim.

Krahas problemeve të brendshme politike, shumë vëzhgues mendojnë se për Bullgarinë do të jetë shumë i rëndësishëm edhe përcaktimi diplomatik. Politologu Ognian Minçev mendon se “kjo është hera e parë pas 20 vitesh që Bullgaria duhet të vendosë nëse edhe më tej do të mbetet pjesë e hapsirës euroatlantike, apo do të shndërrohet në një ‘tokë të askujt” mes Lindjes dhe Perëndimit?”

Roli i Rusisë dhe i Turqisë

Minçev flet këtu për rritjen e influencës ruse në Bullgari, sepse Rusia gjithmonë është trajtuar në Sofje si vend mik. Këtu bëhet fjalë për sanksione kundër Rusisë, sepse prej zgjedhjes së presidentit të ri Rumen Radev, Bullgaria i ka vënë në pyetje këto sanksione.
Bullgaria gjatë historisë gjithmonë ka lëvizuar në hapsirën e interesave mes Rusisë dhe Turqisë. Ndaj Turqia është një temë tjetër e rëndësishme për Sofjen. Nacionalistët me orientim anti-turk kanë ashpërsuar kohët e fundit retorikën kundër Erdoganit. Eksperti Andrei Raiçev mendon se përzierja agresive e Ankarasë në fushatën parazgjedhore në  Bullgari – në favor të partisë së minoritetit turk DOST – ka pasur një rol vendimtar në këto zgjedhje.

Por zgjedhjet i ka vendosur edhe orientimi proevropian i bullgarëve. BE-ja e mbështet Bullgarinë me miliarda euro për të siguruar kufirin me Truqinë, për të evituar valët e reja të refugjatëve. Këto para shkojnë në të mirën e ekonomisë bullgare. Madje edhe vet nacionalistët bullgarë janë më shumë të orientuar drejt Evropës se sa nacionalistët në vendet e tjera. Zgjedhësit mendojnë se BE-ja mund ta ndihmojë shumë Bullgarinë në luftimin e korrupsionit dhe dukurive të tjera negative. Mund të thuhet pra se forcat proevropiane kanë fituar sërish në Bullgari, ndonëse krijimi i qeverisë do të jetë i vështirë. (dw)

Në procesin gjyqësor ndaj të akuzuarve për përgatitjen e sulmeve terroriste në Malin e Zi, po dalin në pah shumë fakte që argumentojnë se këto ngjarje i kanë organizuar disa qarqe të caktuara ruse dhe një pjesë e opozitës proserbe në Malin e Zi.

Dëshmitari i mbrojtur, i cili nënshkroi marrëveshjen mbi pranimin e fajësisë, Aleksandar Singjeliç dëshmoi plot 11 orë para gjykatës së posaçme mbi përgatitjen e grusht shtetit në Mal të Zi për rolin e Rusisë dhe të partisë opozitare malazeze “Fronti Demokratik”.

Aleksandar Singjeliç, i cili njihet si një paramilitar serb që mori pjesë në luftërat e ish Jugosllavisë dhe në luftën e Ukrainës, përkrah rusëve, bëri të ditur se ai u rekrutua nga agjenti i sigurimit rus, Eduard Shishmakov, i cili i dha 200.000 euro për përgatitjen e planit për grushtet në Mal të Zi.

“Me Shishmakovin u njohëm që nga viti 2014 në një kamp lufte në Rusi dhe kemi pasur disa takime në Serbi ku përgatitëm detajet e aksionit, i cili do të shpinte deri te gjakderdhja në rrugët e Podgoricës”, tha Singjeliç.

Singjeliç ka pranuar se “sipas urdhrit të Shishmakovit ka rekrutuar personat, të cilët është dashur të mblidhen para Kuvendit, të shkaktojnë trazira dhe dhunshëm të hyjnë në këtë institucion, të gjuajnë në popull e më pas të likuidojnë kryeministrin e atëhershëm Milo Gjukanoviç”. Në aksion, sipas dëshmitarit të mbrojtur ka qenë i përfshirë edhe ish shefi i xhandarmerisë serbe Bratislav Dikiç, i cili ishte i ngarkuar të kontrollojë protestuesit para Parlamentit të Malit të Zi.

Singjeliç tha se pas dështimit të grushtshtetit ishte frikësuar për jeten e tij pasi, siç u shpreh ai “dy herë rusët tentuan të më vrasin në Beograd për çka u detyrua të dorëzohem në Mal të Zi”. Singjeliç po mbahet nën masat e rrepta të sigurimi dhe vendndodhja e tij është tejet sekrete.

Ndërkohë shërbimet e sigurimit ndërkombëtar bënë të ditur se oficeri rus Eduard Shishmakov, i cili ishte organizatori kryesor i ngjarjeve në Mal të Zi, merrte pjesë në mbledhjet e Këshillit të Sigurimit të Rusisë. Mjetet malazeze të informacionit, duke iu referuar këtyre shërbimeve theksojnë se Shishmakov është pjesëtar i sigurimit shtetëror rus dhe se ishte njeriu i besueshëm i Vladimir Putinit.

Kohëve të fundit Moska ka qenë jo vetëm kritikuese e ashpër e hyrjes së Malit të Zi në NATO, por jo rrallë herë kishte kërcënuar ish republikën jugosllave në, mënyrë të hapur nëpërmjet zyrtarëve rusë që të mos bashkohet me NATO.

Kësaj fushate iu bashkuan edhe përfaqësuesit e opozitës proserbe në Mal të Zi “Fronti Demokratik” ku dy deputetëve të saj iu hoq imuniteti me kërkesën e Prokurorisë së posaçme, të cilët dyshohen se kanë qenë të përfshirë në komplotin e grusht shtetit në Mal të Zi.

Ndërkaq, partitë opozitare kanë theksuar se grusht shteti i dyshuar është fabrikuar dhe kanë akuzuar partinë në pushtet se po shfrytëzon shërbimet e sigurimit për ta ruajtur pushtetin në Mal të Zi.

Në këtë kuadër analistët vlerësojnë se integrimi sa më i shpejtë i Malit të Zi në strukturat euroatlantike do të ndikonte në qëndrueshmërinë dhe sigurinë e Malit të Zi dhe rajonit.

Mali i Zi ka qenë i përfshirë në ngjarjet konspirative në prag të zgjedhjeve parlamentare të 16 tetorit të vitit të kaluar, ku policia malazeze arrestoi 20 shtetas serbë të akuzuar për përgatitje të sulmeve të armatosura ndaj institucioneve shtetërore në vend. Grupi i organizuar, i cili ishte formuar në territorin e Serbisë, Rusisë dhe Malit të Zi kishte për qëllim vrasjen e kryeministrit të atëhershëm Gjukanoviç dhe marrjen e parlamentit nga ana e një partie opozitare proserbe në Mal të Zi. (voa)

Udhëheqës të ndryshëm politikë në Evropën qendrore dhe lindore po dënojnë filantropin liberal George Soros. Disa veprimtarë kundër Sorosit në këto vende thonë se e kanë marrë frymëzimin edhe nga Shtetet e Bashkuara, veçanërisht nga disa media të djathta amerikane, që e shohin filantropin si një figurë të urryer liberale. Por disa kritikë të intervistuar nga agjencia e lajmeve Reuters, tërheqin vemendjen kundër taktikave të tilla.

Muajt e fundit, në vendet ish-komuniste të Evropës qendrore dhe lindore, udhëheqësit me prirje të ashpra e kanë drejtuar zemërimin e tyre kundër Sorosit, miliarderit hungarezo-amerikan, i cili financon organizatat bamirëse liberale në mbarë botën me Fondacionin e tij Shoqëria e Hapur.

“Duhet të jemi të vetëdijshëm se grabitqarët e mëdhenj notojnë në këto ujëra. Kjo është mbretëria pa kufij e George Sorosit, që është i pajisur me mjaft para dhe me një artileri të rëndë ndërkombëtare”, tha kryeministri i djathtë i Hungarisë Viktor Orban, dikur përfitues i fondeve të Sorosit.

Fushata kundër Sorosit në vendet e dominuara më parë nga Moska duket se po ndjek modelin e presidentit rus Vladimir Putin, goditja e të cilit ndaj organizatave të bamirëse të financuar nga të huajt çuan në largimin e Fondacionit Soros nga Rusia dy vjet më parë.

“Metoda ruse mund të vihet re tek argumentet rreth organizatave të pavarura civile”, thotë Stefania Kapronczay, kryetare e organizatës hungareze Bashkimi i Lirive Civile.

Tani, me Presidentin Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, veprimtarët kundër Sorosit në Evropën Lindore thonë se kanë marrë frymëzim edhe nga Shtetet e Bashkuara, veçanërisht nga mediat e djathta amerikane, si portali Breitbart, i cili prej kohe e ka dënuar Sorosin si një figurë të urryer liberale.

Maqedonia, është përfshirë në një krizë politike që nisi dy vjet më parë me demonstrata në rrugë, duke e detyruar kryeministrin nacionalist Nikolla Gruevski të jepte dorëheqjen vitin e kaluar, pas një dekade në pushtet. Zoti Gruevski, i cili ende kontrollon bllokun më të madh në parlament, ia hedh fajin Sorosit për dorëheqjen.

Soros sulmohet edhe në Rumani, Poloni dhe nga politikanë në vende të tjera të rajonit.

Organizata e tij thotë se kjo nuk e tremb dhe se nuk ka ndërmend të largohet nga Evropa Lindore.

Soros, i lindur në Hungari në një familje hebreje që i mbijetoi pushtimit nazist me dokumente të rreme, emigroi në Britani, pas Luftës së Dytë Botërore dhe më pas në Shtetet e Bashkuara.

Gjatë shumë viteve, qindra organizata në mbarë botën kanë marrë fonde prej tij, duke u dhënë shkas mjaft teorive konspirative. Armiqtë e Sorosit e kanë quajtur atë epiqendrën e një rrjeti të gjerë.

Në vende si Hungaria, shumë grupe të të drejtave të njeriut kanë kërkuar grante nga Fondacioni i Hapur Soros në përmasa të tilla saqë politikanët po e shfrytëzojnë këtë për të sulmuar sektorë të tërë të shoqërisë civile.

Veteranët e lëvizjeve disidente të epokës komuniste në Evropën Lindore, ku diktatura shtypte çdo organizatë jashtë kontrollit të shtetit, thonë se kjo është një taktikë e njohur.

“Kjo është karakteristikë e regjimeve autokrate që kërkojnë të heqin qafe çdo lloj autonomie, prandaj ata kanë nevojë për të krijuar armiq. Viktor Orban gjithmonë ka nevojë për armiq dhe George Sorosi është ideal në këtë pikë. Ai është një bankier i pasur amerikan hebre, pra ka çdo gjë që i duhet kësaj qeverie për të nxitur urrejtje,” thotë Maria Vasarhelyi, figurë opozitare në Hungari.

Fushata kundër Sorosit është veçanërisht e mprehtë në Hungari, ku Kryeministri Orban ka forcuar kontrollin mbi mediat dhe mbi gjyqësorin, dhe ku ai rregullisht akuzon liberalët se po përpiqen të shkatërrojnë Evropën, duke e përmbytur kontinentin me emigrantë. (voa)