Presidenti amerikan Donald Trump ka në plan ta pyesë Kancelaren gjermane Angela Merkel rreth eksperiencës së saj me presidentin rus Vladimir Putin, ndësa udhëheqësja gjermane do të vizitojë Shtëpinë e Bardhë këtë javë.

Takimi i parashikuar për të martën është shtyrë për të premten si rezultat i një stuhie dëbore që fillon sonte në mbrëmje në Uashington. Një zyrtar i lartë i administratës tha se presidenti amerikan “do të kishte shumë interes që të mësonte më shumë të dhëna nga Kancelarja gjermane Merkel” ndërsa ai përgatitet të angazhohet me udhëheqësin e Kremlinit.

Kritikët nga të dyja anët e Atlantikut kanë shprehur dyshimet rreth asaj që e shohin si naivitet nga ana e zotit Trump kur flitet për Putinin, kryesisht lidhur me përpjekjen e Kremlinit për të influencuar zgjedhjet presidenciale të vitit të kaluar.

Por katët zyrtarë në një takim me gazetarët në prag të takimit të 17 marsit, argumentuan se presidenti kërkon të tejkalojë dallimet e tij të theksuara me udhëheqësen gjermane dhe të formojë një pozitë të përbashkët të fuqishme për çështjet që nga tregtia, lufta kibernetike e Kremlinit e deri tek pushtimi i disa rajoneve të Ukrainës nga Rusia.

Gjatë fushatës presidenciale, zoti Trump akuzoi zonjën Merkel se po “e shkatërronte Gjermaninë” me politikat e saj për mirëpritëse për një numër të madh refugjatësh.

Kancelarja, e cilai njihej për lidhjet e forta me ish-presidentin Barack Obama, ka kritikuar ndalimin e përkohëshem të udhëtimit nga presidenti aktual, duke thënë se “nuk ka justifik për vënien e njerëzve nga një origjinë e caktuar ose besimi fetar nën një dyshim të përgjithshëm.”

Stephen Szabo, drejtor ekzekutiv në “Akademinë Transatlantike” dhe studiues në “Fondin Marshall Gjerman të Shteteve të Bashkuara”, thotë se Merkel po viziton Shtëpinë e Bardhë nën shqetësimet se zoti Trump “mund të tregohet shumë i butë me Rusinë dhe të minojë sanksionet ndaj Moskës që ajo vuri pas ndërhyrjes ruse në Ukrainë”. Gjatë një interviste për Zërin e Amerikës, ai tha se gjëja më e keqe që mund t’i ndodhë solidaritetit perëndimor do të ishte për lojtarin kryesor në Perëndim, Shtetet e Bashkuara, që të lehtësojë sanksionet pa arritjen e përparimeve në Ukrainë. Zëdhënësi i Shtëpisë së Bardhë u përpoq të premten gjatë një konference shtypi që të zbuste këto shqetësime. (voa)

A do të paguajë çmim Gjermania për qejfin e saj për të eksportuar?

Firmat gjermane shitën vitin e fundit në SHBA, në bazë të shifrave jopërfundimtare të Zyrës Federale të Statistikave, mallra në vlerë prej 107 miliardë dollarësh. Kjo shumë është dyfishi i asaj që u importua nga SHBA. Goditjet paralajmëruese proteksioniste nga Uashingtoni pra me siguri që i drejtohen edhe Gjermanisë.

Barrierat tregtare do ta preknin rëndë ekonominë gjermane. Nga njëra anë sepse ajo është veçanërisht e prekur nga eksportet – rreth 40 përqind ishte pjesa e eksporteve në rendimentin e përgjithshëm ekonomik të vendit vitin e kaluar. Dhe nga ana tjetër, sepse Shtetet e Bashkuara janë për sipërmarrjet gjermane tregu më i fuqishëm i eksportit – rreth dhjetë përqind e eksporteve gjermane shkojnë atje.

Në rrezik: vendet e punës në Gjermani dhe në SHBA

“Shpresa është që të kemi të bëjmë me manovra kërcënuese dhe me retorikë agresive – dhe që fjalët të mos pasohen nga vepra”, tha Jürgen Matthes nga Instituti i Këlnit i Ekonomisë Gjermane në bisedë me DW. Por pas të gjitha atyre që kanë ndodhur që prej ardhjes në pushtet të Trumpit, pasiguria është shtuar.

Në rastin më të keq në Gjermani do të ishin në rrezik deri 1,6 milionë vende pune, shkroi Clemes Fuest, President i Institutit Ekonomik ifo para pak kohësh në Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung. Kjo në një kohë kur Presidenti i SHBA nuk duhet të harrojë: 600.000 nga këto vende pune janë të sipërmarrjeve amerikane në Gjermani. Kështu që po të ndëshkonte Gjermaninë, ai do të ndëshkonte edhe ekonominë e vet.

Të gjitha kanë të bëjnë me njëra-tjetrën

Në përgjithësi, planet e Trumpit janë thikë me dy presa. Zinxhirët e prodhimit të shumë sipërmarrjeve nuk kalojnë më vetëm përmes një vendi. Ekonomia e SHBA është e varur nga produkte të shteteve të tjera. Po të tatohet importi i tyre, do të shtrenjtohej i gjithë prodhimi dhe në këtë mënyrë edhe produktet përfundimtare.

“Mund të ndodhë që me një politikë të tillë Trumpi të dëmtojë veten, sepse në këtë mënyrë rrezikohen vendet e punës në SHBA”, thotë Andre Wolf nga Instituti i Ekonomisë Botërore në Hamburg në bisedë me DW. “Konsumatorët dhe të gjitha sipërmarrjet e SHBA, të cilat janë të varura nga importet, me siguri që do të vuajnë nën shpenzimet më të mëdha”, i tha ai DW-së. “Një vend më tepër dëmton veten, kur aplikon barriera doganore të këtyre përmasave. Ky është mendimi i shumicës së ekonomistëve.” (dw)

Politikanët turq donin të bënin fushatë elektorale në BE. Por kërkesat nga Ankaraja u kundërshtuan shpesh për shkak të problemeve me sigurinë. Disa politikanë dëshirojnë që BE të veprojë në mënyrë të unifikuar.

Presidenti turk, Rexhep Tayyip Erdogan nuk vonoi ta japë gjykimin e tij: “Ata janë tepër të njëanshëm, tepër frikacakë”. Me këto fjalë e komentoi ai vendimin e Holandës për të mos lejuar hyrjen në Holandë të ministrit të Jashtëm turk. Konkluzioni i tij: “Ata janë pasardhës të nazistëve, janë fashistë”.

Që para kësaj deklarate të Erdoganit, Holanda e pati të vështirë që t’i vazhdonte bisedat me politikanët dhe diplomatët. Ministri i Jashtëm holandez raportoi në medie për rrjedhën e bisedimeve. Bisedat qenë në vazhdim e sipër, dhe pala holandeze po i afrohej një marrëveshjeje. Por pastaj partnerët turq në bisedime patën kërcënuar me sanksione politike dhe ekonomike. “Holanda nuk lejon t’i bëjnë presion”, tha Koenders. Përballë kësaj mënyre veprimi, qeveria holandeze pati vendosur që t’ia heqë lejen e uljes në Holandë avionit të ministrit të Jashtëm turk.

Refuzimi megjithatë nuk u argumentua politikisht, por duke iu referuar rezervave për shkak të gjendjes së sigurisë: një thirrje e Turqisë në Holandë për të marrë pjesë në mitingun e ministrit mund të rrezikonte rendin publik dhe sigurinë, u deklarua zyrtarisht.

Kërcënime dhe përpjekje për qetësim

Të dielën ministri i Jashtëm turk, Cavusoglu tha se pret që Holanda t’i kërkojë falje. Dhe se vendi i tij do të vazhdojë marrjen e masave kundër Holandës, deri sa të ndodhë kjo. Më vonë në të njëjtën ditë nuk u lejua të marrë pjesë në një miting në Rotterdam ministrja turke e Familjes, e cila vinte nga Gjermania. Policia holandeze e deklaroi person të padëshiruar dhe e shoqëroi pas në kufirin me Gjermaninë.

Kryeministri i Holandës, Mark Rutte deklaroi të dielën se ai nuk e kishte përjetuar kurrë më parë një situatë të tillë, “por ne duam të jemi pala më e matur”, tha Rutte. “Nëse ata e shkallëzojnë gjendjen, neve do ta na duhet të përgjigjemi, por ne do të bëjmë gjithçka që të jetë e mundur që ta qetësojmë gjendjen”, tha Rutte. Në mediet vendase ai e quajti “të çmendur” karakterizimin e holandezëve nga Erdogani si pasardhës të nazistëve. Dhe shtoi se Holanda është një komb krenar.

Përpjekjet e Holandës dhe të shteteve të tjera të BE për të mos përdorur një refuzim të qartë politik nxjerrin në pah sa të interesuara janë shtetet e BE që të kenë edhe më tej marrëdhënie të miira me Turqinë. Edhe në Austri autoritetet iu referuan në ndalimin që u bënë mitingjeve nevojës për ruajtjen e paqes dhe të sigurisë. Para çdo aktiviteti verifikohet nëse ka rrezik të shpërthejnë “trazira që mund të prishin qetësinë”.

Një projektligj që është paraqitur parashikon që kur bëhet kërkes për miting në të ardhmen në Austri të deklarohet edhe nëse në të do të marrin pjesë politikanë të huaj. Në një rast të tillë duhet të informohet ministri i Brendshëm. Dhe në marrëveshje me kabinetin ai mund ta anulojë në rrethana të caktuara mitingun. Kjo mund të ndodhë për shembull kur mesazhet, që priten në miting “janë të papajtueshme me vlerat bazë demokratike ose detyrimet e të drejtave të njeriut të Republikës së Austrisë ose kur ato kanë ndikim negativ në bashkëjetesën paqësore të njerëzve në Republikën e Austrisë”.

Për hapa të përbashkët

Kancelari federal i Austrisë, Christian Kern kërkoi një “mënyre veprimi të përbashkët të BE”. Kjo do të ishte me vend “në mënyrë që vende të veçanta si Gjermania, ku ndalohen aktivitete të tilla, të mos bihen nën presionin e Turqisë”. Por ministri i Jashtëm austriak, Sebastian Kurz është skeptik për këtë mënyrë veprimi, për shkaqe pragmatike. “Po të shohim situatën, atëherë e dimë se të prekura janë tre, ndoshta katër shtete evropiane”.

Në fakt diskutimi vlen për ato shtete të BE, ku numri i turqve me të drejtë vote është veçanërisht i madh. Në Gjermani këta persona janë 1,4 milionë vetë, në Austri 280.000 vetë dhe në Holandë 260.000 vetë. Ende këto shtete i përgjigjen në mënyrë të veçuar Turqisë – aleancat e mëvonshme megjithatë nuk përjashtohen. (dw)

Zyrtarë europianë e paralajmëruan të hënën Presidentin turk Recep Tayyip Erdogan të mos përdorë retorikë nxitëse, pasi ai e akuzoi Holandën, një vend anëtar i NATO-s, se kishte mbajtur një qëndrim prej nazisti, duke mos i lejuar zyrtarë të lartë nga Ankaraja të shkonin në mitingje të imigrantëve turq që jetojnë në Holandë.

Shefja e Politikës së Jashtme të BE-së, Federica Mogherini dhe Komisioneri për Zgjerimin Johannes Hahn, i bënë thirrje Turqisë “të përmbahet nga deklaratat dhe veprimet e tepruara që rrezikojnë ta acarojnë më tej situatën.”

Të dy zyrtarët thanë se “Është e nevojshme të shmangen shkallëzime të mëtejshme dhe të gjenden mënyra për ta qetësuar situatën.”

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg i bëri thirrje Turqisë dhe aleatëve të NATO-s, “të tregojnë respekt reciprok, të jenë të përmbajtur dhe të mbajnë qëndrime të matura për të ndihmuar në qetësimin e situatës.”

Zoti Erdogan paralajmëroi të dielën Holandën se “do të paguajë çmim” pasi refuzoi të lejonte ministrin e jashtëm të Ankarasë të futej në vend dhe dëboi një ministre tjetër në mënyrë që të mos organizoheshin tubimet me imigrantët turq.

Presdidenti Erdogan e krahasoi Holandën me Gjermaninë naziste për ndalimin e dy ministrave turq.

“Nazizëm dhe fashizëm do të thotë: ajo që bëj unë është e drejtë dhe vetëm unë lejoj atë që unë dua, kur të dua “. Këta njerëz shkuan shumë larg duke mbyllur dyert e konsullatës sonë”.

Ankaraja do të mobilizojë mbështetje mes miliona turqve që jetojnë e punojnë në Evropë, në mënyrë që të marrë votën e tyre për të zgjeruar autoritetin e presidentit. Ai ka ambicje për të mbajtur pushtetin deri në 2029.

Kryeministri holandez Mark Rutte i quajti “nxitëse” komentet e Presidentit Erdogan.

“Ky vend, siç e ka theksuar dje kryebashkiaku i Roterdamit, u bombardua gjatë Luftës së Dytë Botërore nga nazistët. Është krejtësisht e papranueshme të flasësh në këtë mënyrë për ne”.

“Turqia është një vend krenar; Holanda është një vend krenar,” tha zoti Rutte. “Ne nuk mund të bashkëpunojmë kurrë kur ka shantazhe dhe kërcënime të tilla”.

Mbështetës të qeverisë turke u mblodhën jashtë konsullatës holandeze në Stamboll të dielën, duke shprehur zemërim ndaj vendimit të qeverisë holandeze. Holanda po përgatitet për zgjedhjet e përgjithshme të 15 marsit, dhe zyrtarët kanë frikë se tubimet turke do të forconin nacionalistët holandezë.

Ministrat gjermanë i kanë ashpërsuar komentet kundër Turqisë. Megjithë deklaratën e Kancelares Angela Merkel se qeveria e saj nuk ishte kundër pjesëmarrjes së ministrave turq në tubime me imigrantët, për sa kohë që një pjesëmarrje e tillë bëhej e ditur në rrugë zyrtare, Ministri i Brendshëm Thomas de Maiziere tha se ishte kundër tubimeve politike turke në Gjermani. “Fushata turke nuk ka punë të zhvillohet këtu në Gjermani,” tha ai për mendian lokale.

Ministri i Jashtëm Sigmar Gabriel tha se shpresohnte që Turqia do të sillej me logjikë. Ministri i Financave Wolfgang Schaeuble tha se Turqia “kishte shkatërruar bazat e nevojshme për të vazhduar përpara bashkëpunimin”.

Ministri i Jashtëm austriak tha se Erdogani nuk do të lejohej të zhvillonte tubime në atë vend pasi këto organizime mund të shkaktonin fërkime më të mëdha dhe të pengonin integrimin.

Kryeministri i Danimarkës Lars Lokke Rasmussen, tha se ishte i shqetësuar se “parimet demokratike janë nën presion” në Turqi.

Por në Francë, një tubim u zhvillua sipas planit dhe zyrtarët lokalë thanë se nuk kishte paraqitur kërcënim.

Ministri i Jashtëm turk Mevlut Cavusoglu dhe Ministrja turke për Familjen Fatma Betul Sayan Kaya po përpiqeshin të organizonin imigrantët turq në Holandë për të mbështetur përpjekjet e Erdoganit për një referendum që i jep atij autoritet shumë më të gjerë.

Qeveria holandeze përballet me zgjedhje të vështira të mërkurën, përballë forcës së ekstremit të djathtë të Geert Wilders, një parti anti-islamiste. Autoritetet në Holandë nuk lejuan ardhjen e ministrave Cavusoglu dhe Kaya në Holandë.

Wilders bëri komente lidhur me planet turke për tubime politike: “Këtu jemi në Holandë, jo në Turqi. Një ministër turk nuk ka vend të bëjë lobizëm për dikë si Erdogani që s’është tjetër veçse diktator”.

Dje kryeministri i Turqisë Binali Yildirim tha përmes një deklarate se Turqia do të hakmerrej ndaj Holandës në “mënyrën më të ashpër” dhe me të njëjtën monedhë.

Ankaraja nuk lejoi ambasadorin holandez të kthehej në Turqi dhe kërcënoi se do të marrë edhe masa të tjera. Zyrtarët turq kanë bllokuar hyrjen në ambasadën holandeze në Ankara.

Turqia është anëtare e NATO-s, por përpjekjet e saj të gjata për anëtarësim në Bashkimin Evropian kanë vuajtuar nga pengesa të shumta. Marrëdhëniet e saj me bllokun pësuan rënie pas veprimeve hakmarrëse të Presidentit Erdogan ndaj personave të dyshuar për lidhje me grushtin e dështuar të shtetit. Grindja aktuale me Holandën nuk i çon përpara shanset për anëtarësimin e Turqisë në BE.

“Vendi i cili përfiton nga kjo grindje është Rusia,” argumenton Peter Eltsov, profesor i çështjeve ndërkombëtare në Universitetin e Mbrojtjes Kombëtare, i cili tha shërbimit rus të Zërit të Amerikës se Rusia po punon për të minuar Bashkimin Evropian dhe NATO-n, dhe për të rritur ndikimin e vet në botë.

Moska dhe Ankaraja u përplasën pasi Turqia rrëzoi një avion ushtarark rus në Siri në vitin 2015 dhe një shtetas turk vrau ambasadorin rus në Ankara në dhjetor. Por që nga grushti i dështuar i shtetit vitin e kaluar në Turqi, Putin dhe Erdogan janë takuar tre herë për të përmirësuar marrëdhëniet.

“Ne duam të thellojmë marrëdhëniet historike dhe të veçanta mes Turqisë dhe Rusisë,” thotë Putin.

Analistët thonë se tërheqja e një vendi anëtar të NATO-s nga aspirata për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian do të ishte një arritje e madhe në përpjekjen e Putinit për të rritur fuqinë e Rusisë. (voa)