Mëngjesi i së premtes i gjeti familjarët e shtetasve turq të arrestuar e deportuar një ditë më parë me kërkesë të Ankarasë, para ndërtesës së qeverisë së Kosovës, pasditja para ambasadës turke në Prishtinë, ndërsa nata në oborrin e aeroportit të vjetër të Prishtinës.

As pritja nga zyrtarët e qeverisë nuk u ka mjaftuar atyre për të sqaruar se cili është fati i familjarëve të tyre, punonjës të Institucionit Arsimor Gylistan, pronë e klerikut turk Fethullah Gulen të cilin presidenti turk Recep Tayyip Erdogan e fajëson për një përpjekje grusht shteti në Turqi, dy vjet më parë.

Natën e së premtes familjarët thanë se të afërmit e tyre mund të mos jenë deportuar ende dhe bën thirrje që të kontrollohet aeroporti i vjetër ku ata dyshonin se mund të mbaheshin ende të arrestuarit.

Policia e Kosovës, tha të premten në mbrëmje se “qytetarët turq, të cilëve u është revokuar leja e qëndrimit në Kosovë, janë larguar me aeroplan nga Aeroporti i Prishtinës në orën 11:05 minuta të datës 29.03.2018″.

Operacioni nxiti reagime të shumta dhe bëri që kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, të shkarkojë ministrin e Brendshëm Flamur Sefaj dhe shefin e Agjencisë së Zbulimit, Driton Gashi.

Kryeministri Haradinaj tha se nuk ishte i informuar për operacionin e arrestimit dhe deportimit dhe për këtë arsye “liron nga detyra të dy zyrtarët”.

Në vendimet e shkarkimit thuhej se “operacioni i ndërprerjes së leje qëndrimit, i ndalimit, deportimit urgjent dhe të fshehtë të gjashtë qytetarëve turq nga territori i Republikës së Kosovës në Republikën e Turqisë, ka ndodhur pa informimin e Kryetarit të Qeverisë dhe pa lejen e tij!”

Tërë operacioni u përcoll me paqartësi dhe informacione të pakta. Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, tha nëpërmjet një deklarate se është informuar nga organet kompetente “pas ngjarjes, se gjashtë shtetas janë deportuar”. Kryeministri nuk kishte dijeni për operacionin e as kryetari i parlamentit.

Turqia ka arrestuar më shumë se 50 mijë veta në operacionet kundër mbështetësve të dyshuar të Fethullah Gulenit, klerikut që akuzohet se qëndronte para grusht shtetit të korrikut të vitit të kaluar.

Kleriku Gulen që jeton në Shtetet e Bashkuara i ka mohuar vazhdimisht akuzat. Fondacioni i tij FETÖ drejton rreth 40 shkolla në Ballkanin perëndimor përfshirë 15 institucione në Bosnjë, 12 në Shqipëri, 7 në Maqedoni, pesë në Kosovë dhe në një Serbi.

Kosova është një nga vendet e rajonit që i është nënshtruar trysnisë për arrestimin dhe dorëzimin e “gulenistëve” të kërkuar nga Ankaraja.

Një goditje e gjerë qeveritare pas grusht shtetit që la pas vetes 250 të vrarë dhe mbi 2 mijë të plagosur, vuri në shënjestër mbështetësit e Gulenit dhe kundërshtarët tjerë të qeverisë turke.

Erdogan: Do t’i ndjekim kudo përkrahësit e Gulenit

Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, tha të premten se vendi i tij do të vazhdojë ndjekjen e mbështetësve të Gulenit, duke konfirmuar deportimin e shtetasve turq nga Kosova.

“Së fundmi, agjencia jonë kombëtare e zbulimit, solli gjashtë përfaqësues të lartë të “FETO”-s nga Ballkani në bashkëpunim me agjencinë e zbulimit të Kosovës, dhe ua dorëzuan organeve policore. Ne kemi thënë se ata do të ikin, kurse ne do t’i ndjekim dhe me emër të Zotit, do t’i sjellim këtu , kudo që të jenë”, tha ai gjatë një tubimi në Ankara.

Deputetët kërkojnë përgjegjësi

Fillimi i një seance të parlamentit të Kosovës u përshkua me debate dhe kërkesa për përgjegjësi të institucioneve pas deportimit të djeshëm të shtetasve turq.

Shefi i grupit parlamentar të Lidhjes Demokratike të Kosovës, Avdullah Hoti tha se nga sot institucionet e vendit kanë hyrë në një situatë të re dhe duhet të pajtohen për datën e zgjedhjeve.

“Është mese e qartë për mënyrës se si janë zhvilluar ngjarjet dje, kryeministri i vendit si shef i ekzekutivit nuk ka kontroll mbi qeverinë, mbi policinë dhe mbi institucionet e tjera, është gjithashtu e qartë se presidenti i vendit ka tejkaluar përgjegjësitë e veta në këtë rast dhe nuk është rasti i vetëm që ai kalon kompetencat kushtetuese’, tha zoti Hoti.

Shefi i grupit parlamentar të lëvizjes Vetëvendosje, Glauk Konjufca tha se aksioni i një dite më parë do të ketë pasoja të rënda për shtetin e Kosovës.

“Si është e mundur që në shtetin tonë të ketë struktura paralele të veprojnë pa e ditur politika vendimmarrëse, kjo është sfida të cilën e kemi përjetuar në ditën e djeshme. Sa i përket të drejtave të njeriut, kjo është një kthim i paimagjinueshëm prapa për Kosovën, për arsye se konventat më të rëndësishme evropiane të aplikueshme në Kosovë janë shkelur me ditën e djeshme dhe janë shkelur nga institucionet shtetërore të sigurisë, me deportimin e gjashtë shtetasve turq prapa në Turqi”, tha mes tjerash zoti Konjufca.

Kryeministri Ramush Haradinaj, ritheksoi në parlament se nuk kishte asnjë informacion për operacionin.

“Diku nga mesi i ditës (së enjte) kam kuptuar se ka ndodhur deportimi”, tha Haradinaj.

Delawie: Transparenca dhe sundimi i ligjit – jetike

Ambasadori amerikan në Kosovë, Greg Delawie, shkroi në twitter se po ndjek nga afër zhvillimet rreth shtetasve turq të deportuar.

“Transparenca dhe angazhimi ndaj procesit dhe sundimit të ligjit janë jetike”

Paralajmërime për pasojat e operacionit

Organizatat e te drejtave të njeriut dhe njohësit e drejtësisë e kritikuan ashpër operacionin. Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për drejtësi, i tha Zërit të Amerikës se deportimi në formën siç ka ndodhur paraqet shkelje të Kushtetutës së Kosovës si dhe të konventave ndërkombëtare për të drejta të njeriut.

“Si duket kur është bërë deportimi i tyre nuk është bërë edhe një analizë lidhur me pasojat eventuale që do t’i kenë në shtetin e origjinës, respektivisht në Turqi. Neni 100 i ligjit për të huajt përcakton në mënyrë taksative se Kosova nuk do të deportojë asnjë shtetas të huaj në vendin e origjinës nëse të njëjtit mund të kenë pasoja diskriminuese, ndaj tyre mund të shqiptohet dënim me vdekje, apo të njëjtin mund të jenë subjekt i torturës, apo veprime të tjera të cilat në njëfarë mënyre do të cenonin dinjitetin njerëzor të tyre. Në rastin konkret siç jemi në dijeni, Turqia nuk shquhet për respektim të të drejtave të njeriut, andaj mendojmë që si shtet kemi dështuar që këtyre shtetasve të huaj në radhë të parë t’u ofrojmë mbrojtje”, tha zoti Miftaraj.

Ai tërhoqi vërejtjen se operacioni do “të ketë ndikim në të ardhmen e Kosovës për anëtarësim në mekanizma ndërkombëtar. Këshilli i Evropës i promovon pa dyshim liritë dhe të drejtat e njeriut dhe nëse Kosova pretendon në një të ardhme të afërt të anëtarësohet në këtë këshill kjo do të jetë pa dyshim një njollë e zezë”, tha ai.

Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave e të Lirive të njeriut në Kosovë, kërkoi përgjegjësi nga të gjithë ata që janë përfshirë në operacion. “Disa individë të papërgjegjshëm, duke rrëmbyer gjashtë shtetas të Turqisë, me leje pune dhe leje për qëndrim të përkohshëm në Kosovë, të gjithë intelektualë të nivelit të lartë, pa të kaluar kriminale, thuhet në një komunikatë të këshillit, e vulosën Kosovën si vendin më antidemokratik në botë, si shkelësin më të madh të të drejtave të njeriut”.

Avokat i Popullit tha në një njoftim se ” veprimet e ndërmarra nga autoritetet publike janë në kundërshtim me standardet ndërkombëtare për të drejtat dhe liritë e njeriut, të zbatueshme në sistemin e brendshëm juridik të Kosovës. (voa)

Pas deklaratave të BE-së dhe SHBA-së edhe nga Gjermania vijnë tone apeluese në drejtim të Kosovës dhe Serbisë vijnë apele për qetësim dhe normalizim të marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë.

Pas acarimit të kohëve të fundit mes Serbisë dhe Kosovës, edhe nga Gjermania vijnë apele për normalizimi.  Nga qarqet diplomatike unë Berlin  bëhet  thirrje palëve që të tregohen konstruktive dhe të punojnë për normalizimin e gjendjes. Vetëm normalizimi i marrëdhënieve mes Serbisë dhe Kosovës mund të sjellë afrimin e dy vendeve me BE-në, i tha një diplomat DW shqip. Sipas tij, ruajtja e gjakftohtësisë është shumë e rëndësishme për të mos e vënë në rrezik sigurinë e rajonit.  Më parë ndaj tensionimit të gjendjes me Serbisë dhe Kosovës kishin reaguar edhe SHBA, Rusia dhe Bashkimi Europian.

Tensionet më të fundit mes Kosovës dhe Serbisë kishin filluar mbas dëbimit të bujshëm nga Mitrovica e Veriut, të hënën, më 26.03., i të ngarkuarit të qeverisë serbe për Kosovën, Marko Gjuriq. Sipas qeverisë së Kosovës, Gjuriqi kishte qenë ilegalisht në Kosovë, prandaj edhe u dëbua. Ndërsa sipas Gjuriqit, vizita e tij në Kosovë ishte lajmëruar që më parë.

Apele zbutëse nga perëndimi

Në një deklaratë të Departamentit të Jashtëm të SHBA-së u bëhet thirrje të gjitha palëve që të shmangin shkallëzimin e mëtejshëm dhe t’i zgjidhin problemet në mënyrë paqësore. Fërkimet mes Kosovës dhe Serbisë mund të “rrisin në mënyrë të panevojshme tensionet dhe të kërcënojnë qëndrueshmërinë në rajon”, thuhet në deklaratën e Departamentit të Shtetit për Çështje të Jashtme.

Edhe Bashkimi Evropian reagoi menjëherë ndaj ngjarjes së të hënës dhe dërgoi të nesërmen në Beograd të ngarkuarën e tij për punë të jashtme, Federica Mogherinin. E cila gjithashtu u bëri thirrje të dyja palëve të tregojnë “qetësi, mençuri dhe maturi dhe lidership”, duke shtuar se është në interes të Serbisë “të ruajë qëndrueshmërinë, paqen dhe përparimin në rrugën drejt BE-së”.

Akuza nga  lindja

Ndërsa nga perëndimi tonet ishin paqësuese, tonet nga Serbia dhe Rusia ishin akuzuese. Ministria e punëve të jashtme të Rusisë, në një deklaratë për media, pat akuzuar BE-në dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës se duan “të shtypin mizorisht” përpjekjet e serbëve të Kosovës për “të vënë në jetë interesat e tyre legjitime”.

Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin hyri në debat pas lutjes së presidentit të Serbisë, Aleksander Vuçiç, i cili i pat kërkuar atij të mërkurën një këshillë se si të përballet me “dhunën dhe agresionin” kundër serbëve.

Fërkimet vazhdojnë

Thirrje për normalizim dhe maturi ka ardhur edhe nga vëzhgues të pavarur. Kështu për shembull, diplomati austriak, Wolfgang Petritsch, në një intervistë për DW, tha se duhet “të kemi një kthim tek puna dhe të gjejmë pastaj një zgjidhje për Asociacionin e Komunave me shumicë të Serbisë.”

Serbët e Kosovës, të acaruar edhe nga incidenti i të hënës, nuk presin më: Në një takimi me presidentin e Serbisë, Alexander Vuçiç, “Lista Serbe” u largua nga qeveria duke e vënë kështu në pikëpyetje edhe vazhdimin e koalicionit aktual. Dhe i kanë vënë ultimatum qeverisë së Kosovës që deri më 20 prill të krijojë Asociacionin e Komunave Serbe, përndryshe do ta krijojnë vetë, ultimatum të cilin qeveria e Kosovës  e ka refuzuar.

Por kthimi në normalitet duket se nuk favorizohet as nga procesi i dialogut Serbi – Kosovë, që ka filluar prej vitit 2013 e që quhet procesi i Brukselit. Politologu Krenar Gashi, tha në një intervistë me DW se asnjëra prej palëve nuk ka dëshirë të dalë nga status-quoja. “Autoritetet e Brukselit e dinë shumë mirë se ky proces mund të dështojë. Dilema kryesore në këtë moment është se a është BE në gjendje të bëjë diçka për të evituar këto probleme.” (dw)

Prishtina zyrtare nuk pranon ultimatume dhe e cilëson të rrezikshme idenë që serbët e Kosovës në mënyrë të njëanshme ta themelojnë asociaiconin e komunave me shumicë serbe.

Qeveria e Kosovës e ka hedhur poshtë “ultimatumin” e listës Srpska për themelimin në mënyrë të njëanshme të Asociacionit të komunave serbe. Qeveria e Kosovës tha se ajo “nuk funksionon nën ultimatume të askujt”. Ky reagim i qeverisë së Kosovës u bë vetëm disa orë pasi gjatë një takimi në veri të Kosovës, subjekti politik lista Srpska, tha se “nëse Prishtina zyrtare dhe shtetet e perëndimit nuk e formojnë Asociacionin e komunave me shumicë serbe deri më 20 prill, atëherë këtë do ta bëjnë vetë përfaqësuesit serbë të Kosovës, qoftë edhe me çmimin se do të arrestohen të gjithë”.

I menjëhershëm ishte reagimi i Presidentit të Kosovës Hashim Thaçi dhe kryeministrit Ramush Haradinaj, nëpërmjet një komunikate për medie, pas një takimi që zhvilluan së bashku.

“Ishte konstatim i përbashkët se Kosova do t’i respektojë obligimet që ka marrë në procesin e dialogut për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në Bruksel. Në këtë takim është biseduar edhe për funksionalizimin e ekipit menxhues për themelimin e Asociacionit në një të ardhme të afërt, gjithmonë sipas parimeve të Brukselit, Kushtetutës së Kosovës dhe vendimit të Gjykatës Kushtetuese. Tonet kërcënuese nga Serbia nuk do të kenë asnjë efekt në Kosovë. Institucionet e Kosovës vlerësojnë se dialogu dhe jo ultimatumet është rruga për të ecur përpara për ndërtimin e Kosovës evropiane dhe shumëtnike”, thuhet në reagimin e Presidentit Thaçi dhe kryeministrit Haradinaj.  Ky i fundit në një postim në profilin e tij, tha se “Kosova nuk mund të zhbëhet për hatër të askujt dhe nuk do të ketë ndarje dhe as nuk do të ketë këmbim territoresh”.

Ultimatumi qasje e gabuar

“Lista Serbe duhet të kthehet në tavolinë dhe të diskutojë për temat e përbashkëta në të mirë të qytetarëve tanë. Ultimatumi është qasje e gabuar dhe formula e vetme është baza ligjore dhe kushtetuese. Presidenti serb, Vuqiç, duhet ta kuptoj që durimi i Kosovës nuk duhet testuar pa kufi dhe se ne do ta mbrojmë të drejtën tonë”, shkroi kryeministri Ramush Haradinaj.

Gjatë ditës së merkurë listës Srpska që në parlamentin e Kosovës përfaqësohet me 10 deputetë, në takimin që zhvilloi në veri të Kosovës, ju bashkuan edhe 10 kryetarë komunash dhe 120 këshilltarë komunalë nga 10 komunat  e Kosovës që udhëhiqen po ashtu nga serbët.

Kryetari i Listës Srpska, Goran Rakiq, tha para të pranishmëve se “nëse nuk fillohet shpejt me formimin e Asociacionit, serbët vetë do ta bëjnë një gjë të tillë në mënyrë të njëanshme”.

“Asociacioni nuk është kundër askujt, por është institucion edhe i serbëve edhe i shqiptarëve edhe i goranëve edhe i romëve. Policia dhe forcat paqeruajtëse KFOR, duhet të ofrojnë sigurinë e çdo qytetari. Së bashku me shqiptarët do ta ruajmë qetësinë. Ne jemi për qetësi dhe paqe dhe dua të paraqes një porosi të presidentit Vuçiq se ai dhe shteti i Serbisë, nuk do të lejojë që serbët të maltretohen apo vriten”, tha Goran Rakiq, duke përmendur edhe arrestimin nga policia e Kosovës të shefit të zyrës për Kosovën në qeverinë e Serbisë Marko Gjuriq.

Asociacioni nuk ka të drejtën e autonomisë

Lista Srpska, ka parashikuar edhe hapat që do të ndërmerren për ta hartuar asociacionin e komunave serbe: Statuti i Asociacionit, do të hartohet në bashkëpunim me Prishtinën dhe Beogradin, sipas Marrëveshjes së Brukselit të 19 prillit 2013, por ku nuk merret parasysh vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës. E vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, parashikon që ky asociacion mund të themelohet vetëm në bazë të kushtetutës së Kosovës e që këtij asociacioni nuk i jepet autonomi.

Sidoqoftë,  zhvillimet e para dy ditëve në veriun e Kosovës dhe arrestimi nga policia e Kosovës e shefit të zyrës për Kosovën në qeverinë e Serbisë, Marko Gjuriq, bënë që lista Srpska të marrë vendim që të largohet nga qeveria e Kosovës. Kjo situatë Kosovën mund të sjellë zgjedhje të jashtzakonshme, apo rikonfigurim të qeverisë. Partitë opozitare Lidhja Demokratike e Kosovës dhe lëvizja Vetëvendosja, thanë se ata nuk do t’ia bëjnë numrat listës Srpska për ta rrëzuar qeverinë e Kosovës, e udhëhequr nga Ramush Haradinaj ndërsa, nuk e kanë bërë shumë të qartë nëse mund të jenë pjesë e rikonfigurimit të qeverisë, apo do të kërkojnë zgjedhje të reja. (dw)