Sulmi me raketa në lartësitë e Golanit nxit frikën për një përhapje të luftës në Lindjen e Mesme. Presidenti turk Erdogan tani ka folur për ndërhyrje ushtarake – përgjigja e Izraelit ishte e menjëhershme.

Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan kërcënoi Izraelin me ndërhyrje ushtarake. “Ashtu siç hymë në Nagorni-Karabak, ashtu si hymë në Libi, ne do të bëjmë të njëjtën gjë atje,” tha ai për Izraelin gjatë një ngjarje të organizuar nga partia e tij në pushtet, AKP, në Rize, në Detin e Zi.

Erdogani iu referua konfliktit të Nagorni-Karabak-uzt, ku ai mbështeti palën në konflikt, Azerbajxhan, veçanërisht me dronë. Në Libinë e përfshirë nga lufta civile, Ankaraja mbështet qeverinë e njohur nga bashkësia ndërkombëtare duke i siguruar asaj pajisje ushtarake dhe për trupat.

Përgjigje e shpejtë nga Izraeli

Ministri i Jashtëm izraelit Israel Katz e paralajmëroi shpejt presidentin turk: “Erdogani ecën në gjurmët e Saddam Huseinit duke kërcënuar të sulmojë Izraelin. Ai thjesht duhet të kujtojë se çfarë ndodhi atje dhe si përfundoi, “shkroi Katz në platformën X.

Në vitin 2003, trupat amerikane pushtuan Irakun. Ndërhyrja ushtarake çoi në rënien e diktatorit irakian të asaj kohe, Saddam Hussein. Tre vjet më vonë, Huseini u ekzekutua për kurdët e masakruar dhe shiitët.

Marrëdhëniet përkeqësohen në mënyrë drastike

Që nga fillimi i luftës, marrëdhëniet midis Izraelit dhe Turqisë janë përkeqësuar. Erdogani e ka quajtur Hamasin “organizatë çlirimtare” dhe e ka krahasuar kreun e qeverisë izraelite Netanjahu me Adolf Hitler-in.

Në mes të korrikut, Erdogani tha se vendi i tij nuk do të miratojë në të ardhmen bashkëpunimin midis NATO-s dhe partnerit të saj Izraelit për sa kohë që nuk është vendosur paqe e qëndrueshme në territoret palestineze. Kërcënimet e reja nga shefi i Shtetit Turk janë të lidhura drejtpërdrejt me frikën e rrezikut të rritjes së luftës në Lindjen e Mesme.

Hezbollah-u mohon të gjithë përgjegjësinë

Të shtunën, një raketë ra në lokalitetin Druze të Madjdal Shams, në lartësitë e Golan. Të paktën dymbëdhjetë vetë të moshës 10-20 vjeç kanë humbur jetën atje. Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara bëjnë përgjegjëse për sulmin milicinë shiite Hezbollah, aleate e Iranit.

Lartësia Golan është një pllajë shkëmbore e rëndësishme strategjike. Gjatë luftës gjashtëditëshe në vitin 1967, territori u mor nga Izraeli dhe u aneksua në 1981. Ky vendim nuk njihet në nivelin ndërkombëtar.

Hezbollah-u tha në një deklaratë se ai nuk kishte asnjë lidhje me sulmin. Sipas portalit të informacionit Amerikan Axios, milicia i shpjegoi OKB-së se shpërthimin e kishte shkaktuar një raketë e mbrojtjes izraelite.

Irani gjithashtu e ka bërë Izraelin vetë përgjegjës për sulmin ndaj Madjdal Shams-it. Shefi i Shtabit të Izraelit, Herzi Halevi, nga ana tjetër, deklaroi në vendin e ngjarje se kishte qenë një raketë Falak e Hezbollave. Përfaqësuesit e OKB u bënë thirrje të dyja palëve të tregojnë “përmbajtjen më të madhe të mundshme”.

Netanjahu: Hezbollahu do të paguajë “çmim të lartë”

Disa orë pas sulmit, kryeministri izraelit kishte deklaruar se organizata terroriste militante islamike do të paguante “çmim të lartë” për këtë sulm. Ai tha se qeveria po përgatitet për një sulm hakmarrjeje kundër Hezbollahut në Liban.

Pas më shumë se katër orësh diskutimesh, Kabineti i Sigurisë autorizoi shefin e Qeverisë Benjamin Netanjahu dhe Ministrin e Mbrojtjes Yoav Gallant për të “vendosur rrugën dhe momentin e veprimit kundër organizatës terroriste Hezbollah”, njoftoi Zyra e Kryeministrit.

dw

Për të anashkaluar censurën dhe përhapjen e mesazheve ekstremiste, Shteti Islamik përdor vazhdimisht teknologji të larta. Si të parandalohet kjo?

Ai drejton makinën dhe përhap frikë e terror – videoja, të cilën grupi terrorist “Shteti Islamik” (IS) e publikoi në internet, tregon Peter Griffin, personazhin kryesor në serialin më të famshëm të animuar në botë “Family Guy”. Me një armë në dorë, një personazh i animuar drejton një kamion, të ngarkuar me një bombë, nëpër një urë.

Sekuenca nga filmi i animuar është autentike dhe përputhet me origjinalin, por tingulli është ndryshuar. “Armët tona janë të rënda, radhët tona janë të forta, luftëtarët e Zotit janë gati,” këndon Griffin në melodi, e cila synon qartë të tërheqë mbështetës të rinj në organizatën ekstremiste të Shtetit Islamik (IS).

Përdorimi i teknologjisë së avancuar

Animacioni është vetëm një shembull se si grupet ekstremiste përdorin me mjeshtëri teknologjinë e avancuar kompjuterike ose inteligjencën artificiale (AI) për të krijuar përmbajtje të përshtatur për mbështetësit e tyre. IA përfshin një gamë të gjerë teknologjish digjitale, duke përfshirë përpunimin e shpejtë të sasive të mëdha të të dhënave, si dhe të ashtuquajturën “IA gjeneruese”, e cila krijon tekste ose imazhe të reja bazuar në sasi të mëdha të dhënash. Kështu u krijua kënga që strategët e IS-it i futën në gojë Peter Griffin.

“Demokratizimi i shpejtë i teknologjisë gjeneruese të IA gjatë viteve të fundit ka pasur një efekt të thellë në mënyrën se si organizatat ekstremiste përdorin mediat në internet për të përhapur ndikimin e tyre”, shkruan studiuesi amerikan Daniel Siegel në një artikull për Rrjetin Global mbi Ekstremizmin dhe Teknologjinë. Griffin është një shembull i kësaj qasjeje.

Inteligjenca artificiale po përdoret gjithnjë e më shumë

Gjatë vitit të kaluar, organizata të ndryshme monitoruese kanë raportuar se IS dhe grupe të tjera ekstremiste po inkurajojnë mbështetësit e tyre të përdorin mjete të reja digjitale. Sipas Washington Post, një grup i lidhur me Al-Kaidën njoftoi mbrëmë seminare online mbi inteligjencën artificiale. Më vonë, i njëjti grup publikoi një udhëzues për përdorimin e AI-Chatbots.

Pasi një degë e IS vrau mbi 135 njerëz në një sulm terrorist në sallën e bashkisë Crocus në Moskë në mars, një nga mbështetësit e tyre krijoi një lajm të rremë për ngjarjen dhe e publikoi atë katër ditë pas sulmit.

Një shembull tjetër

Në fillim të korrikut, zyrtarët spanjollë arrestuan nëntë persona për përhapjen e propagandës në favor të Shtetit Islamik. Mes tyre ishte një njeri i specializuar në prodhimin e përmbajtjes multimediale ekstremiste bazuar në teknikat e inteligjencës artificiale.

“Inteligjenca artificiale plotëson propagandën zyrtare të al-Kaedës dhe IS,” thotë Moustafa Ayad nga Instituti për Dialogun Strategjik (ISD). “I lejon mbështetësve të krijojnë përmbajtje emocionale që shërbejnë për të fituar mbështetës të rinj për idenë e tyre.”

Është shumë efektiv në rrjetet sociale. “Përkrahësit e IS kanë standarde të ulëta,” thotë Ayad. “Ata ndajnë edhe përmbajtjen më qesharake dhe joreale të IS.”

Cilësi e lartë teknike

Kjo nuk është befasi për vëzhguesit afatgjatë të IS. Kur grupi fitoi vëmendjen për herë të parë në vitin 2014, ai e bëri këtë me ndihmën e videove propagandistike të teknologjisë së lartë. Qëllimi ishte të frikësonte armikun dhe të rekrutonte mbështetës. “Grupet terroriste dhe mbështetësit e tyre vazhdojnë të përdorin teknologjinë më të fundit për të ndjekur interesat e tyre,” thotë Ayad.

Përveç propagandës, grupet ekstremiste përdorin mesazhe me modele të mëdha gjuhësore si ChatGPT për të komunikuar me rekrutët e rinj potencialë. Kur mesazhi tërheq interes, një personazh njerëzor, i specializuar në rekrutimin e anëtarëve të rinj, mund të marrë përsipër bisedën.

Falsifikime dhe bomba të vërteta

Në një punim të botuar në revistën Perspectives on Terrorism në vitin 2019, studiuesit hulumtuan lidhjen midis propagandës së IS dhe sulmeve aktuale. Ata arritën në përfundimin se nuk ka “korelacion të fortë dhe të parashikueshëm” midis propagandës dhe krimit.

“Është e krahasueshme me diskutimin për armët kibernetike dhe bombat kibernetike që kemi pasur një dekadë më parë,” thotë Lilly Pijnenburg Muller, një eksperte e sigurisë kibernetike në Departamentin e Studimeve të Luftës në King’s College në Londër. “Edhe thashethemet dhe videot e vjetra mund të kenë një efekt destabilizues dhe të çojnë në një vërshim të keqinformimeve në mediat sociale”, tha Pijnenburg Muller për DW.

“Nuk e di nëse përdorimi i inteligjencës artificiale nga organizatat terroriste dhe mbështetësit e tyre është më i rrezikshëm për momentin sesa propaganda e tyre shumë reale dhe e gjallë, si filmimi paraprakisht i vrasjeve të planifikuara të civilëve dhe sulmet ndaj forcave të sigurisë,” thotë studiuesi Ayad.

“Për momentin, kërcënimi më i madh vjen nga grupet, të cilët në fakt kryejnë sulme, frymëzojnë sulmues individualë ose rekrutojnë me sukses anëtarë të rinj. Ata gjithashtu e arrijnë këtë duke reaguar ndaj ngjarjeve gjeopolitike, veçanërisht luftës midis Izraelit dhe militantëve Hamas – në përgjigje të 7 tetor”, thotë Ayad. “Ata përdorin viktimat civile dhe veprimet izraelite si një mjet retorik për të rekrutuar mbështetës dhe për të ndërtuar fushata.”

dw

Lindja e Mesme po përgatitet për një përshkallëzim të dhunës pas sulmit me raketë të fundjavës që la të vdekur 12 fëmijë, që ushtria izraelite e cilësoi si sulmin më të përgjakshëm ndaj civilëve që nga 7 tetori.

Izraeli akuzon grupin militant Hezbollah për sulmin në një fushë futbolli në Golan, por Hezbollahu ka mohuar përgjegjësinë. Këshilli për Sigurinë Kombëtare i Shtëpisë së Bardhë njoftoi se është në kontakt me autoritetet në Izrael dhe Liban dhe po punon për gjetjen e një zgjidhjeje diplomatike, ndërkohë që Italia, Britania e Madhe dhe Gjermania po bëjnë thirrje për shtensionim të situatës.

Ushtria izraelite njoftoi të hënën se ka goditur një mori objektivash në brendësi të Libanit gjatë natës. Sipas mediave libaneze, sulmet izraelite në Libanin jugor shkaktuan vdekjen e dy personave dhe plagosjen e tre të tjerëve, ndërkohë që Izraeli po përgatit një kundërpërgjigje për sulmin e fundjavës. Agjencia Reuters, duke u bazuar në burime të sigurisë, i identifikoi dy të vrarët si pjesëtarë të grupit Hezbollah.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu, i cili u kthye me nxitim nga Shtetet e Bashkuara pas sulmit, tha se Izraeli do të hakmerrej.

“Izraeli nuk mund të mos reagojë. Ne do të kundërpërgjigjemi dhe kundërpërgjigja jonë do të jetë e ashpër,” theksoi ai në një deklaratë të lëshuar nga zyra e tij pas vizitës në qytezën Majdal Shams ku ndodhi sulmi i së shtunës.

Ministri i Mbrojtjes Yoav Gallant po ashtu vizitoi të hënën familjet e fëmijëve të vrarë gjatë sulmit dhe u zotua se Izraeli do të hakmerrej ndaj grupit militant Hezbollah, duke shtuar shqetësimet për një luftë të hapur ndërmjet tyre.

“Do të bëjmë çmos për të rikthyer sigurinë dhe normalitetin. Hezbollahu do të paguajë çmimin për këtë dhe për sulmet tjera. Do të flasin veprat, jo fjalët. Kam ardhur t’u them se i gjithë sistemi i sigurisë, qeveria, të gjithë që ishim dëshmitarë, jemi të tronditur. Është njëra prej ngjarjeve më të vështira që ndodhën në Izrael,” tha ai.

Dymbëdhjetë fëmijët të moshave 10 deri në 16 vjeç u vranë gjatë sulmit të së shtunës kur një raketë ra një fushë futbolli në qytetin Majdal Shams, ku jeton komuniteti druzë, në Golanin e kontrolluar nga Izraeli, rreth 12 kilometra në jug të Libanit dhe në kufi me Sirinë. Viktima e fundit e sulmit u varros të hënën, ndërkohë që 20 të plagosur po vazhdojnë të trajtohen, sipas ushtrisë izraelite.

Irani paralajmëroi Izraelin se një reagim i fuqishëm do të ketë pasoja të pashembullta, ndërkohë që Shtëpia e Bardhë njoftoi se po bisedon me autoritetet në Liban dhe Izrael për gjetjen e një zgjidhjeje që “do t’u jepte fund një herë e përgjithmonë” sulmeve përgjatë kufirit midis Libanit dhe Izraelit. Sipas burimeve diplomatike, këshilltari i Presidentit Biden, Amos Hochstein po punon për t’u siguruar që sulmi hakmarrës i Izraelit ndaj Hezbollahut dhe përgjigja e grupit militant ndaj tij të mos çojnë në një luftë të hapur. Përpjekjeve për të ulur tensionet iu bashkuan edhe Italia, Britania e Madhe dhe Gjermani, e cila u bëri thirrje shtetasve të saj të largohen menjëherë nga Libani.

Sipas mediave izraelite, të cituara nga agjencia Reuters, zyrtarët izraelitë po shqyrtojnë mundësinë e një sulmi të kufizuar ndaj infrastrukturës, përfshirë ura, termocentrale dhe porte e deri në goditjen e depove të armatimit të Hezbollahut apo komandantëve të këtij grupi, që qeveria amerikane e ka shpallur organizatë terroriste.

Megjithatë, dy zyrtarë të lartë izraelitë i thanë agjencisë Reuters se Izraeli synon të godasë grupin militant dhe jo të nxisë një luftë të hapur në Lindje të Mesme.

Sulmet ndërmjet Izraelit dhe Hezbollahut, që vepron nga Libani dhe thotë se po sulmon Izraelin në përkrahje të palestinezëve në Gazë që nga tetori i vitit të kaluar, janë shpeshtuar në muajt e fundit, duke shkaktuar vrasje dhe zhvendosje të civilëve në zonat kufitare.

voa

Kandidati republikan për president, ish-Presidenti Donald Trump dhe kandidatja demokrate për presidente, Nënpresidentja Kamala Harris, sulmuan njëri tjetrin ndërsa u përpoqën të sigurojnë mbështetjen e votuesve të pavendosur në shtetet kyçe.

Siç njofton korrespondentja e Zërit të Amerikës, Veronica Balderas Iglesias, gara mes dy rivalëve pritet të bëhet edhe më e ashpër, kur kanë mbetur edhe tre muaj deri në ditën e zgjedhjeve.

Rreth 100 ditë para zgjedhjeve në Shtetet e Bashkuara, kandidati republikan për president, Donald Trump, ashpërsoi sulmet ndaj kandidates demokrate për presidente, Kamala Harris, gjatë një tubimi në Minesota.

“Kemi një viktimë të re tani, Kamala. Kemi një viktimë krejtësisht të re. Sinqerisht, ajo është një radikale e çmendur e së majtës”, tha zoti Trump.

Edhe Nënpresidentja Harris sulmoi zotin Trump, gjatë tubimit zgjedhor në Masaçusets.

“Ndoshta e keni vënë re se Donald Trumpi ka thënë disa gënjeshtra lidhur me të kaluarën time dhe disa nga gjërat që ai dhe numri dy i tij po thonë janë të çuditshme”, tha zonja Harris.

Ekipi zgjedhor i zonjës Harris thotë se ajo mblodhi 200 milionë dollarë që nga futja në garë pas tërheqjes së Presidentit Biden dhe se 66 për qind e tyre janë nga donatorë të rinj.

Guvernatori i Nju Hempshër, republikani Chris Sununu thotë se entuziazmi mbi kandidaturën e zonjës Harris do të shuhet brenda 30 ditësh. Ai këshillon dyshen republikane Trump – Vance të përqëndrohen tek politikat e tyre, në vend të sulmeve personale.

“Qëndroni tek çështjet që shqetësojnë elektoratin. Njerëzit janë në shqetësuar sepse nuk mund të paguajnë faturat, sepse nuk ndihen të sigurt në shtëpitë, apo komunitetet e tyre. Këto janë çështjet që do t’i bindin ata të votojnë për Trumpin në nëntor”, thotë ai.

Guvernatori i Merilendit, demokrati Wes Moore, thotë se beson se vizioni i zonjës Harris për të ardhmen do ta ndihmojë atë të fitojë besimin e votuesve të pavendosur në shtetet përcaktuese.

“Mendoj se njerëzit tani po thonë se më në fund mund të diskutojnë mbi opsionet që kanë në këto zgjedhje. Ata e shohin se kjo nuk është garë vetëm për mbrojtjen e demokracisë, por edhe vlerave bazë, mënyrës se si i mendojmë liritë ekonomike”, thotë ai.

Nënpresidentja Harris pritet të shpallë numrin dy të kandidaturës së saj para Kuvendit Kombëtar Demokrat që pritet të mbahet në gusht në Çikago.

Profesorja e Shkencave Politike dhe anëtarja e Dhomës së Përfaqësuesve në shtetin Rod Ajlënd, demokratja June Speakman, thotë se zakonisht përzgjedhja e nënpresidentëve ka për qëllim balancimin e kandidaturës.

“Në shumë raste përcaktohet nga rajoni. Ajo është nga pjesa perëndimore. Prandaj mund të zgjedhë dikë nga pjesa qendrore, për të siguruar votat që ndryshe nuk mund t’i merrte. Trumpi e balancoi kandidaturën e tij me dikë që është shumë më i ri”, thotë zonja Speakman.

Zonjën Harris e pret një javë e ngarkuar, me një ndalesë të planifikuar elektorale në Atlanta të Xhorxhias.

Bazuar në faqen e fushatës së zotit Trump në internet, ditëve në vijim kandidati republikan do të ketë tubime zgjedhore në Pensilvani, Nevada dhe Arizona.

voa