Aktorja dhe regjisorja e njohur Angelina Jolie bëri të ditur se ka hequr vezoret dhe tubat e vezoreve për të pakësuar rrezikun e kancerit. Jolie hapi përsëri debat me vendimin e saj, ashtu si para dy vitesh kur iu nënshtrua mastektomisë së dyfishtë.

Në një opinion në gazetën The New York Times dje, 39 vjeçarja Jolie tha se ajo ka një prirje gjenetike me rrezikshmëri prej 87 për qind për t’u prekur nga kanceri i gjirit dhe 50 për qind nga ai i vezoreve. Edhe nëna, edhe gjyshja e saj kanë vdekur nga kanceri.

Jolie tha se e bëri të njohur publikisht vendimin e saj në mënyrë që gratë të mësonin për alternativat që kanë në dispozicion.

Diskutimi i hapur nga ana e saj u vlerësua nga specialistët e kancerit për rritjen e ndërgjegjësimit për analizat gjenetike dhe operacionet parandaluese për të ulur rrezikshmërinë e kancerit të gjirit dhe vezoreve.

“Dhe arsyeja që kjo është e rëndësishme është se kanceri i vezoreve është shumë i vështirë për t’u dalluar që herët. Shumë shpesh ne e zbulojmë kur janë fazat e avancuara të sëmundjes dhe gruas do t’i duhet t’i nënshtrohet kemioterapisë. Përveç kësaj mbetet frika e rikthimit të sëmundjes dhe vdekjes nga kanceri i gjirit”.

Jolie, që është martuar me aktorin Brad Pitt, iu nënshtrua një mastektomie të dyfishtë para dy vjetësh.

Vetëm një përqindje e vogël grash trashëgojnë të njëjtin gen defektoz. Këto mutacione gjenden më shumë tek gratë me origjinë nga hebrejtë e Evropës Lindore, megjithëse grupe të tjera përfshirë norvegjezët, hollandezët dhe islandezët janë disi më të prirur ta kenë këtë mutacion. (voa)

Ndërsa borxhi kombëtar në Shtetet e Bashkuara vazhdon të rritet, Kongresi amerikan zhvillon vazhdimisht debat lidhur me mënyrat për të kursyer para.

Grupi lobist “The Dollar Coin Alliance”, thotë se miliarda dollarë mund të kursehen, nëse do të përdoreshin monedha metalike në vend të atyre prej letre. Paratë prej metali ekzistojnë prej një kohe të gjatë, por shumë njerëz nuk i përdorin.  Qeveria amerikane është përpjekur që ato të përdoren përsëri gjatë viteve të fundit, por më pas e pezulloi thuajse fare prodhimin e tyre në vitin 2011. Në vazhdim do t’ju njohim me përpjekjet për rigjallërimin e dollarit prej metali:

Amerikanët pëlqejnë dollarin prej letre. Por Jim Kolbe, bashkëkryetar i Aleancës së Dollarit Metalik, mendon se ia vlen të kalohet tek përdorimi i parave metalike.

“Prodhimi i monedhës metalike kushton më tepër rreth 17 centë, kundrejt 5 dhe 6 centë që kushton prodhimi i dollarit prej letre. Megjithatë, paratë metalike zgjasin 35 vjet dhe ato përbëhen kryesisht prej metali të riciklueshëm, ndërsa monedhat prej letre duhen prodhuar prej materiali të ri dhe ne azgjësojmë 3 miliardë monedha letre në vit, sepse ato prishen.”

Për vite me radhë, ish-kongresmeni është përpjekur të nxisë miratimin e një ligji, i cili do të mbështeste dollarin metalik, duke e nxjerrë jashtë përdorimit atë prej letre, një hap që ka hasur në rezistencën si të politikanëve, edhe të publikut. Por sot, thotë ai, klima ka ndryshuar dhe një anketë e kohëve të fundit tregon se 61 për qind të amerikanëve u pëlqen kjo ide.

“Kur ata të mësojnë për kursimet që mund të bëhen, do ta mbështesin idenë e zëvendësimit të parave metalike me ato prej letre.”

Zoti Kolbe përmend studimin e Zyrës Qeveritare të Përgjegjësisë, GAO, që heton se si i shpenzon qeveria paratë e taksapaguesve. GAO vlerëson se taksapaguesit do të kursesin më tepër se 4 miliardë dollarë brenda 30 vjetëve dhe se kjo shifër mund të jetë shumë e lartë. Kjo gjë duket tërheqëse për taksapaguesen Christy Thompson.

“Do të thoja, po, ndoshta duhet ta bëjmë këtë gjë.”

Por shumë të tjerë nuk janë të bindur për këtë. Kim Doering shpreh dyshim:

“Ato bëjnë zhurmë dhe rëndojnë në xhep.”

Edhe pronarja e një restoranti në Uashington Sue Fouladi, nuk e pëlqen idenë për të patur më tepër para metalike në arkë.

“Nëse nuk kam zgjedhje, do ta pranoj, por kjo nuk do të më pëlqente aspak”,thotë një pronar biznesi.

Problemi ndërlikohet më tej, ngaqë paratë metalike ngjyrë ari dhe argjendi janë thuajse në të njëjtën madhësi, sa edhe monedha 25 centësh. Robert Blecker, profesor i ekonomisë në Universitetin Amerikan në  Washington, thotë se dollarët metalikë duhet të jenë të ndryshëm.

“Paratë metalike mund të jenë të ndryshme përsa i përket trashësisë dhe diametrit. Në se mund prodhojmë një dollar metalik që të mos jetë shumë voluminoz, ndoshta amerikanëve kjo do t’u pëlqejë më shumë”.

Por kjo nuk e shqetëson studenten Emily Sturgill.

“Mua më duken të lehta për t’u përdorur. Nganjëherë ato zenë vend më mirë në xhep dhe nuk shqetësohesh se mund të bien nga xhepi, nëse nxjerr nga xhepi çelësat apo telefonin”.

Si zoti Kolbe edhe zoti Blecker, janë të një mendimi, se përdorimi në masë i parave metalike nuk do të ndodhë me lehtësi.

“Ne nuk do të heqim kurrë dorë nga monedhat prej letre, deri ato të hihen nga qarkullimi dhe të mos kemi më zgjedhje.”

Zoti Blecker mendon se publiku amerikan do të mësohej me përdorimin e dollarit metalik.

“Nëse do të mund të zgjidhja, mua nuk do të më pëlqente dollari metalik,”thotë Kim Doering.

“Unë them se mund të mësohesh,” thotë Christy Thompson, e cila mbështet idenë e monedhës.

Në  debot e qeverisë amerikane ka pirgje të tëra me monedha metalike, në vend që ato të jenë në xhepat e amerikanëve.  (voa)

Ndërsa vendet e botës shënojnë Ditën Botërore të Tuberkulozit, më 24 mars, Organzata Botërore e Shëndetësisë, OBSH, po nxjerr një strategji të re për t’i dhënë fund epidemisë botërore të tuberkulozit. OBSH po bën thirrje për mbështetje në shkallë botërore për ta zhdukur këtë epidemi në 20 vitet e ardhshme:

Dy strategji të mëparshme i kanë hapur rrugën kësaj të fundit, që është plani më ambicioz. OBSH ka bindjen se strategjia e tanishme, e quajtur “End TB”, ka shanse të mira për të patur rezultat, për shkak të suksesit të straegjive “DOT TB” dhe “Stop TB”, që u paraqitën në fillim të shekullit.

Vitet e fundit, në luftën kundër tuberkulozit është arritur përparim i jashtëzakonshëm. Mes viteve 2000 dhe 2013, rreth 37 milionë jetë njerëzish janë shpëtuar përmes diagnostikimit dhe trajtimit të tuberkulozit. Por OBSH thotë se nevojitet të bëhet shumë më tepër për të luftuar këtë sëmundje vdekjeprurëse.

Drejtori i Programit Global të Tuberkulozit në OBSH, Mario Raviglione, thotë se strategjia më e fundit, “End TB” përfaqëson një mundësi historike për zhdukjen e epidemisë, që ka ka qenë shkak i vdekjeve, sëmundjeve dhe vuajtjeve gjatë mijëra viteve:

 “Le të kujtojmë që tuberkulozi preku 9 milionë njerëz në vitin 2013, shkaktoi vdekjen e 1,5 milionë njerëzve, përfshirë 360,000 njerëz të prekur nga virusi HIV; po ashtu, në të njëjtin vit, pati gjysëm milioni raste të tjera të personave të prekur me HIV, që kishin rezistencë ndaj ilaçave, natyrisht, duke shkaktuar alarm dhe shqetësim kudo në botë, ngaqë këto janë raste të vështira për t’u trajtuar dhe mundësia e vdekjeve është shumë e madhe.”

Tuberkulozi është një sëmundje ngjitëse përmes rrugëve të frymëmarrjes. Është sëmundja e dytë më vdekjeprurëse nga një agjent i vetëm inefktimi, pas virusit HIV. Mbi 95 për qind e rasteve dhe vdekjeve nga tuberkulozi ndodhin në vendet në zhvillim.

Tuberkulozi është i kurueshëm dhe i parandalueshëm dhe OBSH po bazohet tek ky fakt për ti dhënë shtytje srategjisë së vet ambicioze, që kërkon pakësimin e vdekjeve nga tuberkulozit me 95 për qind dhe pakësimin me 90 për qind të rasteve të prekjes nga sëmundja deri në vitin 2035.

Një moment historik i rëndësishëm për t’u arrirë në 5 vitet e ardhshme është eliminimi i kostos katastrofike për pacientët me tuberkuloz dhe familjet e tyre. Tuberkulozi mund t’i çojë familjet në falimentin, për shkak të kostos së drejtpërdrejtë mjekësore dhe harxhimit të të ardhurave, që lidhen me periudhën 6-mujore të trajtimit.

OBSH thotë se kosto dhe humbja e të ardhurave mund të kompensohet përmes krijimit të skemave të ndryshme financiare, përfshirë mbulimin me sigurim shëndetësor universal.

Kjo strategji kërkon politika të guximshme, që qeveritë të mbështesin programet për tuberkulozin dhe të theksojnë nevojën për mjete të reja, për intensifikimin e kërkimeve shkencore.

Dr. Raviglione i tha Zërit të Amerikës se ka përparim në këtë drejtim, në kushtet kur po dalin mjete të reja diagnostikimi dhe ilaçe të reja:

 “Na nevojiten mjete më të shpejta kërkimore dhe analiza që bazohen tek ndjeshmëria gjenetike. Këtu po i zhvillojmë kërkimet…diçka që mund të realizohet në mënyrë të thjeshtë në vendin më të largët, sa më shpejt që të jetë e mundur dhe nuk jemi larg të realizimit të kësaj teknologjie.”

OBSH njofton se ritmi i gjetjes së një kure globale për formën e tuberkulozit që është rezistent ndaj ilaçeve është 48 për qind, krahasuar me shifrën 86 për qind të kurimit të tuberkulozit normal.

Dr. Raviglione thotë se janë miratuar dy ilaçe të reja, që ka mundësi ta shtojnë mundësinë e kurimit për të dyja rastet, të tuberkulozit rezistent ndaj ilaçeve dhe atij me spektër të gjerë. Por, ai thekson se ende duhen bërë përpjekje që këto ilaçe të kenë mundësi t’i përdorin njerëzit që kanë nevojë. (voa)