Në një fjalim emocionues në Samitin e Klimës së Kombeve të Bashkuara, aktivistja suedeze e klimës, 16-vjeçarja Gerta Thunberg, shpërthen para liderëve botërorë për hapat e dështuar që kanë ndjekur në lidhje me klimën.

“Kjo është e gjitha e gabuar. Unë nuk duhet të jem këtu, duhet të jem në shkollë, në anën tjetër të oqeanit. Si guxuat? Ju keni vjedhur fëmijërinë time, ëndrrat e mia, me fjalët tuaja boshe.

Njerëzit po vuajne. Njerëzit po vdesin. I gjithë ekosistemi po prishet. Ne jemi në fillimin e një zhdukje masive dhe e gjitha për çfarë ju flisni është një përrallë e rritjes së përjetshme ekonomike. Si guxuat?

Si guxoni të shikoni kaq larg dhe të vini këtu të thoni se keni bërë sa mundët. Ju thoni se na dëgjoni neve dhe se e kuptoni emergjencën, por pa marrë parasysh sesa e trishtuar dhe zemëruar jam, nuk dua ta besoj këtë. Nëse vërtet e kuptoni situatën dhe vazhdoni të mos veproni, kjo tregon se jeni djaj. Dhe unë nuk pranoj ta besoj”, tha Thunberg mes lotëve, informon dritare.net.

Teherani pretendon se nuk ka të bëjë me sulmin me dron ndaj Arabisë Saudite. Por vëzhguesit shohin në të një strategji të pastër të Iranit: Rritje e presionit si reagim kundër “maximum pressure” të Trumpit.

Irani qëndron “padyshim” pas sulmeve me dron ndaj kompleksve të naftës në Arabinë Saudite, njoftoi qeveria në Riad të mërkurën (18.09) në mbrëmje. Hetimet kanë treguar, se predhat nuk mund të jenë lëshuar nga Jemeni në jugperëndim, por kanë ardhur nga veriu.  SHBA qysh në fundjavë bëri Iranin përgjegjës për sulmet. Dëshmi të qarta për Iranin deri tani megjithatë nuk janë paraqitur.

Lidhur me sulmet, që përkohësisht e përgjysmuan nxjerrjen e naftës saudite, e morën përgjegjësinë rebelët Huthi nga Jemeni në aleancë me Iranin, të cilët prej katër vjetësh luftohen prej aviacionit ushtarak saudit, sulme këto që kanë shkaktuar shumë viktima në radhët e popullsisë.

“Teherani do t’i tregojë kufijtë SHBA-së”

Në një shkresë zyrtare drejtuar SHBA-së, Ministria e Jashtme iraniane hedh poshtë pjesëmarrjejen në çfarëdolloj mënyre në këto sulme ndaj impianteve saudite të naftës. “Irani nuk ka të bëjë me sulmin”, thuhet në një letër, që iu dorëzua SHBA-së në Teheran nëpërmjet Ambasadës së Zvicrës. Zvicra përfaqëson në Iran interesat diplomatike të SHBA-së. “Në rast se kundër Iranit do të kishte një aksion (ushtarak), ne do të kundërpërgjigjemi menjëherë dhe përmasat nuk do të ishin të kufizuara”, shkruhet ndër të tjera në këtë letër.

“Strategjia e Iranit është pikërisht kjo: Në rast se Irani sulmohet ushtarakisht, i gjithë rajoni do të përfshihet në një luftë të gjerë. Teherani do t’i ekzagjerojë kostot e konfliktit mes SHBA-së dhe aleatëve të tyre nga njëra anë dhe Iranit nga ana tjetër”, thotë në intervistë për DW, Farzaneh Roostaei. Gazetarja dhe ekspertja për çështjet ushtarake në rajonin e Gjirit Persik nuk beson, se Irani “nuk ka të bëjë” me sulmin ndaj komplekseve saudite të naftës. “Dyshimi lind logjikshëm, që Irani përpiqet me ndihmën e Huthi-ve dhe të tjerëve milicë shiitë që t’i tregojë kufirin SHBA-së”.

SHBA në maj 2018 doli në mënyrë të njëanshme nga Marrëveshja Ndërkombëtare Atomike me Iranin dhe në valën e strategjisë së vet “presion maksimal” ka vendosur një sërë sanksionesh në shkallë të gjerë kundër Iranit. Presidenti i SHBA-së, sipas të dhënave të veta me këtë do ta imponojë Iranin për një marrëveshje të re më gjithëpërfshirëse, e cila të trajtojë edhe politikën rajonale të Iranit dhe programin e raketave.

Arabia Saudite partnere e SHBA-së në Gjirin Persik

Arabia Saudite, partnerja më e rëndësishme e SHBA-së në Gjirin Persik dhe kryerivalja e Iranit, e mbështet politikën e SHBA-së. Njëkohësisht mes Arabisë Saudite dhe Iranit ekziston një luftë e rrezikshme pushteti për influencë në Lindjen e Mesme. Ndërsa Irani për shkak të Rezolutës 2231 të Këshillit të Sigurimit të vitit 2015 nuk mund të importojë armë, Arabia Saudite është ndër vendet me shpenzimet më të larta për armatime në nivel mbarëbotëror.

“Arabia Saudite është një blerëse e rëndësishme e armëve amerikane. Dhjetë përqind e të gjitha eksporteve të armëve të SHBA-së shkojnë në Arabinë Saudite”, vë në dukje eksperti i Lindjes së Mesme, Michael Lüders në intervistë për DW. “Megjithatë disa dron relativisht të thjeshtë mjaftojnë për të paralizuar pjesët qendrore të industrisë së prodhimit të naftës. Ky do të ishte një turpërim për Arabinë Saudite”, gjykon Lüders.

Princi i kurorës në Arabinë Saudite dhe ministri i Mbrojtjes Mohammed bin Salman sulmin me dron e cilësoi si një “test të vullnetit të bashkësisë ndërkombëtare për të reaguar ndaj akteve të tilla, që rrezikojnë sigurinë dhe stabilitetin ndërkombëtar”. Presidenti i SHBA Trump ka deklaruar, se ai do t’i “përforocojë ndjeshëm” sanksionet kundër Iranit.

Irani nën presion edhe nga brenda vendit

Irani që ndodhet qysh tani nën presion të jashtëzakonshëm prej sanksioneve të SHBA-së, po përballet edhe me protestat thuajse të përditshme brenda vendit. Këtyre protestave forcat e rendit u kundërvihen duke i sprapsur brutalisht, sikurse ndodhi edhe të hënën (16.09) në qytetin perëndimor të Iranit, Arak. Atje qindra punëtorë të kompanisë Heavy Equipment Production Company (HEPCO) protestuan, sepse që nga qershori nuk kanë marrë pagat. Prodhuesi më i madh i makinerive të rënda në Lindjen e Mesme rrezikon të falimentojë.

Presioni në rritje nga jashtë dhe nga brenda ka pasoja. “Irani është në limitet e veta me durimin strategjik”, analizon Ellie Geranmayeh, eksperte e Iranit nga think-tank European Council on Foreign Relations (ECFR). Fillimisht Irani shpresonte, që europianët dhe kinezët do të hartonin për të një paketë ekonomike. Kësisoj Irani do të mund të priste zgjedhjet e ardhshme në SHBA me shpresë që ato mund t’i fitojë ndonjë përfaqësues nga kampi i demokratëve,  mendon  Geranmayeh.

Por mungesa e të ardhurave prej naftës dhe në përgjithësi gjendja në rënie ekonomike do ta zhvleftësonin këtë plan. Si reagim Irani fillimisht shkeli me hapa të matur disa prej detyrimeve të tij nga marrëveshja atomike. Ndërsa tani, mendon Geranmayeh, strategjia e Iranit është rritja e presionit në nivelin rajonal.

Prioriteti i Iranit të ardhurat nga nafta

Edhe pse është ende e paqartë, se deri në ç’masë Irani vërtetë qëndron pas këtij sulmi, mundësitë e tij ushtarake dhe forca goditëse e luftës asimetrike është bërë po aq e dukshme, sa edhe pika nevralgjike e tij në aspektin e furnizmit mbarëbotëror me energji. Kësisoj Irani ndodhet në fokus të bashkësisë ndërkombëtare. E duket, se ai është i gatshëm për gjithçka që të mbetet në këtë fokus derisa të arrijë qëllimin primar të tij: shfuqizimin e embargos amerikane të naftës.

dw

Humbje e dëgjimit, marrje mendsh, vjellje – që prej gati tre vjetësh nuk gjendej shkaku për ankesat misterioze të personelit të ambasadës në Kubë. U fol për sulme me tinguj. Tani shkencëtarët duket se e gjetën shkakun.

Ankesat e çuditshme për shëndetin nga diplomatët e Kanadasë dhe të SHBA në Kubë ndoshta e kanë burimin te pesticidet e përdorura për luftimin e insekteve. Ky është rezultat i një studimi të Universitetit Dalhousie me porosi të Ministrisë së Jashtme Kanadeze, të cilën e publikoi Stacioni Radio-Kanada.

Që nga viti 2016, Kuba veproi ndërmori hapa të vendosur kundër mushkonjave, që mbartnin virusin Zika. Ndër të tjera, mjetet kundër mushkonjave u përdorën edhe në zyrat dhe ambientet e banimit të diplomatëve.

Dhjetëra diplomatë që jetojnë në kryeqytetin e Kubës, Havanë, dhe të afërmit e tyre ishin ankuar që nga viti 2016 për dhimbje koke, përgjumje, probleme me dëgjimin dhe shikimin, marrje mendsh dhe të vjella si dhe për çrregullime të gjumit. Kombinimi i simptomave u bë i njohur me emrin “sindroma Havana”.

“Mushkonja tigër egjiptiane” transmeton virusin Zika

Ekspertët fillimisht pas ankesave dyshuan për “sulme akustike” të mundshme. Qeveria e Otavës më vonë e kategorizoi përdorimin e një arme akustike si “pa gjasa”. Kanadaja dhe SHBA e reduktuan personelin e tyre të ambasadave në Kubë. Havana reagoi me moskuptim.

Tani shkencëtarët dyshojnë, se helme nervore nga mjetet për asgjësimin e insekteve mund të jenë përgjegjës për simptomat. Njëri nga autorët e studimit, Alon Friedman, i konfirmoi agjencisë së lajmeve Reuters se fondet u përdorën sipas udhëzimeve si të autoriteteve kubane, ashtu edhe të atyre kanadeze. Për SHBA ai nuk bëri asnjë deklaratë.

Në studimin që u publikua tani, u morën në pyetje 26 pjesëmarrës, përfshirë një grup kontrolli njerëzish që nuk kishte jetuar kurrë në Kubë. Nga të gjitha subjektet u mor gjak dhe u bënë skanime me aparate të rezonancës magnetike. U vizitua edhe një qen, të cilin e patën mbajtur si kafshë shtëpiake.

Studiuesit tani duan të bashkëpunojnë me autoritetet në Kubë për të zbuluar nëse ka pasur raste të ngjashme të sëmundjes në popullatën vendase. Prej vitit 2015, vetëm në Brazil mendohet se janë infektuar me virusin Zika më shumë se një milion vetë. Infektimi mund të çojë në deformime të kafkës tek foshnjet që lindin. Sëmundja transmetohet nga mushkonja e ethes së verdhë (Aedes aegypti).

SHBA dëbojnë diplomatë kubanë

Ndërkohë, pavarësisht njoftimit për shkakun e mundshëm të ankesave, qeveria amerikane u ka kërkuar dy diplomatëve kubanë që të largohen menjëherë nga Shtetet e Bashkuara. Diplomatët që punojnë për Misionin Kuban në Kombet e Bashkuara (OKB) në New York kanë kryer “akte që dëmtojnë sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës”, tha zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme Morgan Ortagus. Ministria po verifikon edhe nëse përfaqësuesit e tjerë kanë abuzuar me “privilegjet e tyre të qëndrimit” në SHBA.

Që prej tani, të gjithë anëtarët e Misionit Kuban në OKB, me udhëzim të Ministrisë së Jashtme të SHBA lejohen të qëndrojnë në lagjen e Nju Jorkut Manhattan, ku ndodhet selia e OKB-së.

ust/kis (dpa, afp, rtr)