Ukraina hodhi poshtë një ultimatum rus për të dorëzuar qytetin e rrethuar të Mariupolit të hënën, ndërsa presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy, tha se është gati për negociata paqeje me presidentin rus, Vladimir Putin.

Zëvendëskryeministrja ukrainase, Irina Vereshchuk, hodhi poshtë kërkesën ruse dhe tha se Rusia duhet të hapë korridore humanitare, që civilët të mund të largohen nga Mariupoli.

“Nuk mund të flitet për ndonjë dorëzim, apo dorëzim të armëve. Ne e kemi informuar tashmë palën ruse për këtë”, tha zonja Vereshchuk për gazetën “Ukrainian Pravda”.

Sipas agjencisë shtetërore ruse të lajmeve RIA, ministria ruse e Mbrojtjes i dha ushtrisë së Ukrainës një afat deri para agimit të së hënës dhe iu referua refuzimit për t’u dorëzuar si rreshtim me “banditët”.

Ultimatumi u bë disa orë pasi presidenti Zelenskyy i tha rrjetit CNN në një intervistë të transmetuar të dielën se dështimi për të arritur një marrëveshje të negociuar me Rusinë “do të thoshte se kjo është një Luftë e tretë Botërore”.

Presidenti Zelenskyy bëri thirrje për bisedime gjithëpërfshirëse për paqe me Moskën me të cilat do të rivendosej, siç tha ai, tërësia tokësore dhe do të sigurohej drejtësi për Ukrainën. Negociatori kryesor i Rusisë tha se palët janë më afër marrëveshjes që Ukraina të heqë dorë nga qëllimi i saj për t’u anëtarësuar në NATO.

Presidenti Zelenskyy i tha rrjetit CNN se forcat ruse hynë në Ukrainë: “për të na shfarosur, e vrarë”, por ai tha se Ukraina nuk do të hiqte dorë nga sovraniteti apo integriteti i saj.

“Rusët kanë vrarë fëmijët tanë. Nuk mund ta kthejmë pas atë që ka ndodhur. Nuk mund të kërkosh nga Ukraina të njohë disa territore si republika të pavarura. Këto kompromise janë thjesht të gabuara”, tha presidenti Zelenskyy.

 

voa

Presidenti Joe Biden e quajti Vladimir Putinin e Rusisë një “kriminel lufte” për sulmet e kryera në Ukrainë, ku spitalet dhe repartet e maternitetit janë bombarduar.

Por të shpallësh dikë kriminel lufte nuk është aq e thjeshtë sa të thuash fjalët. Ka përkufizime dhe procese të veçanta për të përcaktuar se kush është kriminel lufte dhe si duhet të dënohen.

Shtëpia e Bardhë e kishte shmangur këtë emërtim ndaj Putinit, duke thënë se kërkon hetim dhe një vendosmëri ndërkombëtare.

Pasi Presidenti Biden përdori termin të mërkurën, sekretarja e shtypit të Shtëpisë së Bardhë Jen Psaki tha se presidenti “po fliste nga zemra” dhe ripërsëriti deklaratat e saj se ekziston një proces për marrjen e një përcaktimi zyrtar.

Sidoqoftë, në përdorimin popullor, fraza ka marrë një kuptim të zakonshëm si një term i përgjithshëm për dikë që është i tmerrshëm.

“Është e qartë se Putini është një kriminel lufte, por presidenti po flet në sensin politik për këtë”, tha David Crane, i cili ka punuar për krimet e luftës për dekada dhe ka shërbyer si kryeprokuror për Gjykatën Speciale të OKB-së për Sierra Leonen, e cila gjykoi ish-presidentin liberian Charles Taylor.

Hetimet për veprimet e Putinit tashmë kanë filluar. SHBA dhe 44 vende të tjera po punojnë së bashku për të hetuar shkeljet dhe abuzimet e mundshme, pas miratimit të një rezolute nga Këshilli i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut për të krijuar një komision hetimor. Ekziston një tjetër hetim nga Gjykata Penale Ndërkombëtare, një organ i pavarur me qendër në Holandë.

“Ne jemi ende në fillim”, tha zoti Crane, i cili tani drejton Rrjetin Global të Përgjegjshmërisë, i cili punon ndër të tjera me gjykatën ndërkombëtare dhe Kombet e Bashkuara.

Në ditën e sulmit, organizata e tij ngriti një grup pune që përpilon informacione kriminale për krimet e luftës. Ai po harton gjithashtu një model aktakuze kundër Putinit. Ai parashikon se një aktakuzë ndaj Putinit mund të ngrihet brenda një viti. Por nuk ka asnjë statut kufizimi.

Ja një vështrim se si funksionon e gjithë kjo:

 

KUSH ËSHTË KRIMINEL LUFTE?

Termi vlen për këdo që shkel një sërë rregullash të miratuara nga udhëheqësit botërorë të njohur si ligji i konfliktit të armatosur. Rregullat përcaktojnë normat e sjelles së vendeve në kohë lufte.

Këto rregulla të nxjerra nga Konventat e Gjenevës pas Luftës së Dytë Botërore janë modifikuar dhe zgjeruar gjatë shekullit të kaluar, me protokolle të shtuara më vonë.

Rregullat synojnë të mbrojnë njerëzit që nuk marrin pjesë në luftime dhe ata që nuk mund të luftojnë më, përfshirë civilët, mjekët dhe infermierët, trupat e plagosura dhe të burgosurit e luftës. Traktatet dhe protokollet përcaktojnë se kush mund të shënjestrohet dhe me çfarë armësh. Disa armë janë të ndaluara, duke përfshirë agjentët kimikë ose biologjikë.

 

CILAT KRIME E BËJNË DIKË KRIMINEL LUFTE?

Të ashtuquajturat “shkelje të rënda” të konventave që përbëjnë krime lufte përfshijnë vrasjet e qëllimshme, shkatërrimin dhe përvetësimin në shkallë të gjerë të pronës që nuk justifikohet nga nevoja ushtarake.

Krimet të tjera lufte janë edhe vënia në shënjestër në mënyrë të qëllimshme e popullsisë civile, përdorimi i forcës së tepruar, përdorimi i individëve si mburoja njerëzore dhe marrja e pengjeve.

Gjykata Ndërkombëtare e Krimeve gjithashtu ndjek penalisht krimet kundër njerëzimit të kryera në kontekstin e “një sulmi të përhapur ose sistematik kundër çdo popullsie civile”. Këtu përfshihen vrasjet, shfarosja, transferimi me forcë, tortura, përdhunimi dhe skllavëria seksuale.

Mënyra më e mundshme që Putini mund akuzohet si një kriminel lufte është përmes doktrinës ligjore të njohur gjerësisht si përgjegjësi komanduese.

Nëse komandantët urdhërojnë, dinë ose janë në gjendje të dinë për krime dhe nuk kanë bërë asgjë për t’i parandaluar ato, ata mund të mbahen ligjërisht përgjegjës.

 

CILAT JANË RRUGËT PËR DREJTËSI?

Në përgjithësi, ekzistojnë katër rrugë për të hetuar dhe përcaktuar krimet e luftës, megjithëse secila prej tyre ka kufizime. Njëra është përmes Gjykatës Ndërkombëtare Penale.

Një alternativë e dytë do të ishte nëse Kombet e Bashkuara do të ofronin të dhënat e tyre të komisionit hetimor një gjykate hibride ndërkombëtare për krimet e luftës për të ndjekur penalisht Vladimir Putinin.

Variani i tretë do të ishte krijimi i një tribunali për të gjykuar Putinin nga një grup shtetesh të interesuara si NATO-ja, Bashkimi Evropian dhe SHBA-ja. Një shembull i ngjashëm janë tribunalet ushtarake të Nuremberg-ut pas Luftës së Dytë Botërore kundër udhëheqësve nazistë.

Së fundmi, disa vende kanë ligjet e tyre për ndjekjen penale të krimeve të luftës. Gjermania, për shembull, tashmë po heton Putinin. Shtetet e Bashkuara nuk kanë një ligj të tillë, por Departamenti i Drejtësisë ka një seksion të veçantë që fokusohet në akte që përfshijnë gjenocidin ndërkombëtar, torturën, rekrutimin e fëmijëve ushtarë dhe gjymtimin gjenital të femrave.

 

KU MUND TË GJYKOHET PUTINI?

Nuk është e qartë. Rusia nuk e njeh juridiksionin e Gjykatës Ndërkombëtare Penale dhe nuk do të dërgonte asnjë të dyshuar në gjykatën e Hagës në Holandë.

Shtetet e Bashkuara gjithashtu nuk e njohin autoritetin e gjykatës. Presidenti Putin mund të gjykohet në një vend të përzgjedhur nga Kombet e Bashkuara ose nga bashkësia e shteteve të interesuara. Por dërgimi i tij atje do të ishte i vështirë.

 

A JANË NDËSHKUAR UDHËHEQËS NË TË SHKUARËN?

Po. Nga gjykatat e pas Luftës së Dytë Botërore në Nuremberg dhe Tokio e deri tek gjykatat e posaçme të krijuara dekadën e fundit. Udhëheqës të lartë janë ndjekur penalisht për veprimet e tyre në shtete si Bosnja, Kamboxhia dhe Ruanda.

Ish-udhëheqësi jugosllav Slobodan Millosheviç u gjykua nga një tribunal i OKB-së në Hagë për nxitje të konflikteve të përgjakshme.

Ai vdiq në qeli para se gjykata të merrte një vendim. Aleati i tij serb i Bosnjës, Radovan Karaxhiç dhe udhëheqësi ushtarak serb i Bosnjës, Gjenerali Ratko Mlladiç, u hetuan me sukses dhe të dy po vuajnë dënimin e përjetshëm.

 

voa

Anijet luftarake ruse bombarduan objektiva në afërsi të qytetit Odesa të mërkurën në mëngjes, ndoshta si pjesë taktike në përgatitje të një sulmi ndaj qytetit port.

Por disa strategë ushtarakë thonë se forcat ruse po mbajnë me vështirësi territoret që kanë kapur dhe kanë pësuar goditje serioze në përleshje të ashpra gjetkë, çfarë ka gjasa të vonojë një sulm mbi qytetin Odesa.

Ministria e Mbrojtjes së Britanisë, në njoftimet e saj të përditshëm mbi zhvillimet e betejës, tha se forcat ruse po përpiqen të kapërcejnë sfidat që paraqet terreni i Ukrainës dhe se njësitë ruse po ngurrojnë të dalin jashtë rrugëve automobilistike për të vepruar.

Britania thotë se forcat ukrainase kanë hedhur në erë ura duke penguar avacimin rus.

“Taktika e ushtrisë ukrainase ka shfrytëzuar me mjeshtëri mungesën e manovrimit të Rusisë, duke penguar përparimin rus dhe duke shkaktuar humbje të mëdha tek forcat pushtuese”, njofton Ministria e Mbrojtjes së Britanisë.

Këshilltari presidencial ukrainas Mykhailo Podolyak shkroi të mërkurën në rrjetin Twitter se një seri kundërsulmesh në “disa zona operacionale” kishin ndryshuar “avantazhet e palëve ndërluftuese”.

Oleksiy Arestovych, një ndihmës tjetër i Presidentit Volodymyr Zelenskyy, tha se kundërsulmet ukrainase në shkallë të vogël nënkuptojnë se forcat ruse nuk kanë arritur të spastrojnë “vatrat kryesore” rreth Kievit dhe kanë pak shanse që ta bëjnë, pasi “Rusisë po i mbarojnë burimet e saj”.

Dy të tretat e raketave ruse po godasin ndërtesat dhe infrastrukturën civile, tha zoti Arestovych në një video-konferencë.

Autoritetet ukrainase thanë se forcat ruse vazhduan bombardimet intensive në Kharkiv, qyteti i dytë më i madh i Ukrainës, dhe fshatrat përreth.

Një bllok apartamentesh shumëkatëshe u bombardua në sulmin e fundit në kryeqytetin Kiev të mërkurën, duke shkatërruar katin e fundit dhe shkaktuar zjarre.

Raportohet për dy viktima, por nuk ka konfirmime nëse janë vrarë apo plagosur. Autoritetet ukrainase thonë se deri më tani Rusia ka shkatërruar 3,500 ndërtesa gjatë luftës 21 ditore, përfshirë më shumë se 200 shkolla.

Ushtria ukrainase pretendon se 13,800 ushtarë rusë janë vrarë ose kapur që nga fillimi i sulmit rus më 24 shkurt. Zyrtarët thonë se kanë shkatërruar ose nxjerrë jashtë funksionimi 430 tanke dhe 1375 automjete të blinduara. Pretendimet e Ukrainës nuk janë verifikuar në mënyrë të pavarur.

Një gjeneral i katërt rus, 47-vjeçari Oleg Mityaev, komandant i divizionit të 150 të Rusisë, thuhet se është vrarë. Kievi tha se komandanti Mityaev, i cili kishte luftuar në Siri, u vra pranë qytetit Mariupol dhe publikoi një foto ku tregohet trupi i pa jetë. Moska nuk e ka konfirmuar vdekjen.

Nëse pretendimi është i saktë, ai do të ishte gjenerali i katërt rus i vrarë dhe oficeri i 13-të që nga fillimi i ofensivës ruse me 24 shkurt.

Mes gjeneralëve të tjerë të vrarë janë: Gjeneralmajor Andrei Kolesnikov, komandant i Ushtrisë së Kombinuar të 29-të; Gjeneralmajor Vitaly Gerasimov, zëvendëskomandant i ushtrisë së 41-të të Rusisë, një tjetër veteran i luftës në Siri, si dhe Gjeneralmajor Andrei Sukhovetsky, i cili thuhet se u vra nga një snajper.

Po ashtu janë varër katër kolonelë rusë. Një gjeneral çeçen, Magomed Tushaev, është raportuar si i vrarë nga Kievi në një pritë pranë zonës Hostomel, pranë kryeqytetit ukrainas, ku janë zhvilluar disa nga luftimet më të ashpra tokësore që nga ndërhyrja ruse.

Analistët ushtarakë sugjerojnë se numri i madh i vrasjeve të oficerëve të lartë është për shkak se atyre u është dashur të lëvizin më pranë vijave të frontit për të zgjidhur problemet logjistike të furnizimit dhe për të nxitur avancimin e trupave tokësore.

Moska thotë se vetëm 498 ushtarë rusë janë vrarë dhe 1,597 janë plagosur, shifra të datës 2 mars që nuk janë përditsuar më pas.

Zyrtarë perëndimorë të mbrojtjes kanë vlerësime më të ulëta se ato të ofruara nga Ukraina lidhur me numrin e ushtarëve të vrarë rus. Ata përllogarisin se mund të jenë vrarë rreth 6,000 rusë, shifër e ngjashme me personelin ushtarak amerikan të vrarë në Afganistan dhe Irak gjatë dy dekada luftërash.

Zëdhënësit e ushtrisë ruse kanë një pikëpamje të ndryshme për gjendjen e betejës, duke thënë se forcat e saj kanë rrëzuar gjatë 24 orëve të fundit dy avionë luftarakë ukrainas SU-25 dhe një avion luftarak MiG-29, si dhe katër dronë.

Zëdhënësi i Ministrisë së Mbrojtjes të Rusisë, Igor Konashenkov, tha gjithashtu të mërkurën se forcat ruse shkatërruan 128 objekte ushtarake ukrainase një ditë më parë.

Vëzhgues dhe strategë të pavarur ushtarakë pajtohen me vlerësimin e Ministrisë së Mbrojtjes të Britanisë, duke thënë se forcat ukrainase me armatime dhe personel më të vogël ia kanë dalë që të pengojnë forcën pushtuese ruse, kryesisht në veri dhe lindje të Ukrainës.

“Putini e ka zënë veten mat, forcat e tij të blinduara nuk mund të futen në Kiev pa pësuar disfata të mëdha, dhe jashtë saj nuk mund t’u shpëtojnë sulmeve me dronë dhe raketa anti-tank”, shkroi në rrjetin Twitter Edward Luttwak, një strateg ushtarak amerikan i njohur.

Forcat ruse kanë bërë më shumë përparim në jug të Ukrainës, por nuk kanë mundur të nënshtrojnë qytetin e vogël portual të Mariupolit, i cili për ditë të tëra ka qenë i rrethuar dhe pa ujë, furnizime ushqimore dhe energji elektrike.

Po ashtu avancimi rus drejt Odesës ka ngecur si rezultat i një mbrotje të ashpër nga forcat ukrainase të qytetit Mykolayiv, 120 kilometra në lindje të Odesës, ku ukrainasit arritën të rimarrin aeroportin lokal disa ditë më parë.

Zyrtarë ushtarakë ukrainas dhe perëndimorë mendojnë se Rusia po planifikon të sulmojë qytetin Odesa dhe anijet luftarake ruse janë mbledhur pranë brigjeve, thonë ata. Një alternativë për rusët do të ishte të anashkalonin qytetin Mykolayiv dhe të realizonin një zbarkim amfib.

Oleksiy Danilov, sekretari i Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes së Ukrainës, tha javën e kaluar se ishte planifikuar një sulm nga deti ndaj qytetit Odesa, por ishte braktisur për shkak të kushteve të këqija të motit. Odesa është përgatitur për një sulm rus, duke fortifikuar rrugët për luftime dhe duke vendosur mina në bregdet.

voa