Arkivi mujor: Tetor 2024

Bota, Shkenca

Çmim Nobel tre ekonomistëve që konkluduan se shoqëritë e lira sjellin më shumë begati

Komento

NobelÇmimi Nobel në ekonomi iu dha të hënën tre ekonomistëve që kanë studiuar arsyet se përse disa vende janë të pasura dhe të tjera të varfra. Ata dokumentuan se shoqëritë më të lira dhe të hapura, kanë më shumë gjasa të përparojnë.

 

Puna e Daron Acemoglut, Simon Johnsonit dhe James A. Robinsonit “tregoi rëndësinë e institucioneve shoqërore për përparimin e një vendi”, u shpreh komiteti për Çmimin Nobel i Akademisë Mbretërore Suedeze të Shkencave.

Zoti Acemoglu dhe zoti Johnson punojnë në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts, ndërsa zoti Robinson është studiues në Universitetin e Çikagos.

Jakob Svensson, kryetar i Komitetit për Çmimin në Shkencat Ekonomike, tha se analiza e tyre ka ofruar “një kuptim shumë më të thellë të shkaqeve rrënjësore se përse vendet dështojnë ose ia dalin mbanë”.

I njoftuar për çmimin e akademisë ndërsa gjendej në Athinë, Greqi, ku do të fliste në një konferencë, zoti Acemoglu me origjinë turke, 57 vjeç, tha se ishte i habitur nga dhënia e çmimit.

“Nuk e prisja kurrë diçka të tillë”, tha ai.

Zoti Acemoglu tha se puna kërkimore e vlerësuar me këtë çmim nënvizon vlerën e institucioneve demokratike.

“Mendoj se në përgjithësi puna që kemi bërë favorizon demokracinë”, tha ai gjatë një telefonate me komitetin Nobel dhe gazetarët në Stokholm.

Por, ai shtoi se: “Demokracia nuk është përgjigja për gjithçka” dhe se prezantimi i demokracisë në një shoqëri është shumë i vështirë dhe ndonjëherë krijon konflikt.

Në një intervistë me agjencinë e lajmeve Associated Press, zoti Robinson, 64 vjeç, tha se dyshon se Kina mund të vazhdojë të përparojë ekonomikisht për sa kohë që mban një sistem shtypës politik.

“Ka shumë shembuj në historinë botërore të shoqërive të tilla që funksionojnë mirë për 40, 50 vjet”, tha zoti Robinson nëpërmjet telefonit. “Ajo që shihni është se nuk është kurrë e qëndrueshme… Bashkimi Sovjetik ia doli mirë për 50 apo 60 vjet”.

Zoti Robinson tha se shumë shoqëri kanë realizuar me sukses kalimin në atë që ai, zoti Acemoglu dhe zoti Johnson e quajnë një “shoqëri gjithëpërfshirëse”.

“Shikoni Shtetet e Bashkuara”, tha zoti Robinson. “Ky ishte një vend i skllavërisë, privilegjit, ku gratë nuk lejoheshin të merrnin pjesë në ekonomi apo të votonin”.

“Çdo vend që është aktualisht relativisht gjithëpërfshirës dhe i hapur e bëri këtë tranzicion”, shtoi ai. “Në botën moderne, ju e keni parë këtë në Korenë e Jugut, në Tajvan, në Mauritius”.

Zoti Acemoglu dhe zoti Robinson botuan në vitin 2012 studimin e mirënjohur, “Përse Vendet Dështojnë: Origjina e Fuqisë, Begatisë dhe Varfërisë”, ku argumentohet se problemet e krijuara nga njeriu ishin përgjegjëse për mbajtjen e vendeve në varfëri.

Në studimin e tyre, fituesit e Çmimit Nobel shqyrtonin, për shembull, qytetin Nogales, i cili shtrihet në dy anët e kufirit SHBA-Meksikë.

Pavarësisht se ndajnë të njëjtën gjeografi, klimë dhe një kulturë të përbashkët, jeta është shumë e ndryshme në dy anët e kufirit. Në Nogales të Arizonas, në veri, banorët janë relativisht të pasur dhe jetojnë gjatë; shumica e fëmijëve mbarojnë shkollën e mesme. Në jug, në Nogales të Meksikës, banorët janë shumë më të varfër dhe krimi i organizuar dhe korrupsioni janë të bollshme.

Dallimi, konkluduan ekonomistët, është se sistemi amerikan mbron të drejtat e pronës dhe u jep qytetarëve të drejtën për të vendosur për qeverisjen e tyre.

voa

 

 

 

 

 

BE, sanksione zyrtarëve dhe kompanive iraniane për furnizimin e Rusisë me dronë dhe raketa

 

Bashkimi Evropian vendosi sanksione ndaj zëvendësministrit iranian të mbrojtjes, drejtuesve të lartë të Gardës Revolucionare të Iranit dhe tre kompanive ajrore për shkak të përfshirjes në furnizimin e Rusisë me dronë, raketa dhe pajisje të tjera, që janë përdorur në luftën e saj kundër Ukrainës.

 

Zëvendësministri i Mbrojtjes Seyed Hamzeh Ghalandari është njëri prej shtatë zyrtarëve të cilëve u është ndaluar hyrja në Evropë dhe pasuritë e pronat e të cilëve janë ngrirë. BE-ja tha se ai “është përfshirë në zhvillimin e programit të dronëve dhe raketave të Iranit”, duke marr parasysh rolin e tij të lartë në strukturën e mbrojtjes.

Pronat e kompanive ajrore “Iran Air”, Mahan Air dhe Saha Airlines u ngrinë. BE-ja tha se aeroplanët e tyre janë “përdor vazhdimisht për të transportuar dronë të prodhuar në Iran dhe teknologji tjera të ngjashme në Rusi, të cilat janë shfrytëzuar në agresionin e Rusisë kundër Ukrainës”.

Ministrat e jashtëm të shteteve anëtare të BE-së i mbështetën sanksionet gjatë takimit në Luksemburg.

Në mars, BE-ja paralajmëroi se “nëse Irani i transferon raketa balistike dhe teknologji të ngjashme Rusisë për përdorim kundër Ukrainës, BE-ja do të jetë e gatshme të përgjigjet shpejt, përfshirë me masa të reja dhe të rënda kufizuese”.

Shtetet anëtare të BE-së, me përjashtimin e Hungarisë, që nga fillimi i sulmit të Rusisë në shkurt të vitit 2022 e kanë furnizuar Ukrainën me armatim dhe i kanë dhënë asaj ndihmë ekonomike dhe ndihma të tjera në vlerë prej 118 miliardë eurosh.

voa

Kosova

Steinbaum: Krijimi i Asociacionit nga qeveria e Kosovës bie ndesh me Kushtetutën

Komento

SteinbaumGrupi për Politikat dhe të Drejtën Ndërkombëtare Publike në Uashington publikoi këto ditë një raport në të cilin thotë se kërkesat ndaj autoriteteve shtetërore të Kosovës për të themeluar Asociacionin e komunave me shumicë serbe bie ndesh me Kushtetutën e Kosovës dhe se do të shkeleshin kompetencat që kjo kushtetutë ua jep autoriteteve komunale.

 

Në një intervistë për Zërin e Amerikës, njëri prej autorëve të raportit, Jason Steinbaum, i cili në të kaluarën ishte këshilltar i kryetarit të Komisionit për Marrëdhëniet me Jashtë të Dhomës së Përfaqësuesve, Eliot Engel, i tha koleges Garentina Kraja se procesi i Asociacionit, i cili është çështja kryesore që ka shkaktuar përplasjet më të mëdha ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës, është politizuar dhe se rruga kushtetuese, përmes të cilit komunat mund ta krijojnë vetë asociacionin, është rrugëdalje nga ngërçi.

 

Zëri i Amerikës: Zoti Steinbaum, në raportin tuaj të ri të hartuar së bashku me profesorin Paul Williams, dolët në përfundimin se kërkesa për të krijuar Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë është në kundërshtim me kushtetutën dhe se ajo duhet të mos bëhet. Megjithatë krijimi i Asociacionit është çështje qendrore në përpjekjet e Shteteve të Bashkuara dhe BE-së për të normalizuar marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë? Përse mendoni se e kanë gabim?

Jason Steinbaum: Raporti ynë përshkruan procesin të cilin e parashtron Kushtetuta e Kosovës dhe Kushtetuta e Kosovës paraqet një proces në bazë të së cilit vetëm komunat kanë autoritetin për të krijuar asociacione. Pra, nëse ato e duan një të tillë, sipas analizës që i kemi bërë Kushtetutës së Kosovës, atëherë le ta krijojnë. Ato mund ta krijojnë asociacionin në çdo moment që dëshirojnë, pavarësisht asaj që thotë komuniteti ndërkombëtar, autoritetet shtetërore të Kosovës apo qeveria e Serbisë, apo pavarësisht dialogut. E kanë autoritetin ta bëjnë një gjë të tillë që tani, sipas kushtetutës së Kosovës.

Një pikë e rëndësishme e raportit tonë është që komunat kanë kompetencat për krijimin e asociacionit. Por në mënyrë që komunat ta bëjnë këtë veprim, duhet të kenë zyrtarë të zgjedhur dhe kjo do të thotë që komuniteti serb vendas duhet të marrë pjesë me kandidatë në zgjedhje. Ata kanë bojkotuar zgjedhjet, kryesisht të nxitur nga Beogradi gjatë viteve të fundit. Por shpresoj se në të ardhmen do të vendosin të kandidojnë në zgjedhje për këto poste të qeverisjes vendore. Dhe nëse duan ta themelojnë asociacionin atëherë nëpërmjet këtyre të zgjedhurve nga zgjedhjet demokratike, atëherë do të kenë kompetencat dhe zyrtarët për ta bërë një gjë të tillë. Do të ishte një fitore e dyfishtë për komunitetin, Kosovën, për bashkësinë ndërkombëtare, sepse ata do ta fitonin asociacionin e tyre, por edhe zyrtarët e tyre të zgjedhur, të cilët të gjithë dëshirojmë t’i shohim të kandidojnë në zgjedhje dhe të marrin detyrën në postet e tyre.

 

Zëri i Amerikës: Megjithatë, ajo që ju i referoheni si “rruga kushtetuese” është anashkaluar nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara. Përse mendoni se ndodhi kjo?

Jason Steinbaum: Mendoj se janë të gjithë njerëz të vullnetit të mirë. Mendoj se duan që ta ndihmojnë një komunitet të themelojë një asociacion, të cilin ata thanë se e duan dhe kjo nuk është gjë e keqe. Këta njerëz ia duan të mirë Kosovës dhe njerëzve që jetojnë në këto qytete në pjesën veriore. Por mendoj se është mbase më me vend për Shtetet e Bashkuara që t’i përmbahen sundimit të ligjit, të ndjekin Kushtetutën, për të cilën, të jemi të sinqertë, ndihmuan që të hartohet. Ne morëm pjesë në hartimin e asaj kushtetute. Pra, mbase ka ardhur koha t’i rikthehemi dhe ta rishikojmë dhe të pyesim veten se, ‘çfarë ka ecur mbarë në këtë proces, çfarë nuk ka shkuar si duhet dhe si mund ta ndihmojmë këtë komunitet që të gjejë zgjidhje siç e përcakton Kushtetuta?’.

 

Zëri i Amerikës: Ju vlerësoni se ndoshta procesi është politizuar?

Jason Steinbaum: Kushtetuta parasheh një proces në bazë të të cilit komunat marrin vendimin për të themeluar asociacione, apo për t’iu bashkuar atyre, siç edhe ka ndodhur tashmë me krijimin e asociacionit të rregullt të komunave, të cilin e kanë themeluar vetë komunat. Por, duke i bërë kërkesa autoriteteve shtetërore në Kosovë, në një formë kjo e bën atë pjesë të procesit politik. Në fakt, kanë kaluar mbi dhjetë vite dhe qeveritë e Kosovës, të udhëhequra nga katër parti politike, nuk e kanë bërë këtë. Thënë sinqerisht, ndoshta është koha që të bëjmë një hap prapa dhe të shohim se çfarë thotë ligji dhe ndoshta ka një mënyrë për të vepruar duke hequr trysninë, duke e de-politizuar dhe duke e zbutur theksin që i është vënë.

 

Zëri i Amerikës: Disa qeveri në Kosovë, përfshirë qeverinë aktuale, janë pajtuar për krijimin e asociacionit. A fajësoni qeverinë se po tërhiqet nga një çështje për të cilën është pajtuar paraprakisht?

Jason Steinbaum: Nuk është kompetencë e tyre në radhë të parë, bazuar në Kushtetutë. Kosova e konfirmoi se do të bëhej me marrëveshjen e vitit 2013. Në atë marrëveshje, që u ratifikua nga kuvendi, qeveria tha se do të ketë një asociacion të komunave me shumicë serbe. Ata nuk e themeluan. (Po ta bënin këtë) do të shkelnin Kushtetutën, por ata po shprehnin dëshirën dhe kjo është në rregull. Ajo marrëveshje gjithashtu tha se do të themelohej dhe se statuti i saj do të shkruhej në të njëjtën mënyrë si asociacioni i zakonshëm i komunave, që e krijojnë vetë komunat. Nuk mendoj se qeveria në fakt ka kompetenca ta bëjë një gjë të tillë. E kuptoj argumentin dhe kritikat, por mendoj se ka një mënyrë më të mirë për ta bërë këtë gjë, që t’i kthehemi dhe të shohim Kushtetutën.

 

Zëri i Amerikës: Megjithatë, kjo çështja e asociacionit është bërë njëra prej mosmarrëveshjeve kryesore ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara, ndonëse jo e vetmja. Kjo marrëdhënie, sipas shumë vëzhguesve, është në pikën e saj më të ulët. A e ndani këtë vlerësim? Cila është pikëpamja juaj?

Jason Steinbaum: Mendoj se interesat e Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës përputhen në periudhën afatgjatë. Popujt tanë janë të afërt dhe vlerat e dy shteteve tona janë pothuajse të njëjta. Ka mosmarrëveshje ndërmjet qeverive dhe kjo nuk është çështje që e trajtojmë në raportin tonë. E di që ka disa mosmarrëveshje, të cilat janë ashpërsuar, por nuk janë temë e raportit tonë. Ne shohim një dalje, një rrugë, një proces kushtetues për të zgjidhur njërën prej çështjeve më të vështira për të cilën palët kanë mospajtime.

 

Zëri i Amerikës: Dhe cila mendoni ju se është rrugëdalja, jo vetëm sa i përket Asociacionit, por edhe procesit të dialogut në përgjithësi. Cila është këshilla juaj për ndërmjetësit e angazhuar në këtë proces? Qeveria amerikane sapo ka emëruar një ndërmjetës të ri. Ju keni qenë të angazhuar me rajonin për një kohë të gjatë…

Jason Steinbaum: Mendoj se aktualisht jemi në një moment kur bashkësia ndërkombëtare, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian mund të presin pak. Janë zgjedhjet në Shtetet e Bashkuara, do të ketë zgjedhje në Kosovë. Po bëhet zëvendësimi i disa zyrtarëve kyçë, përfshirë të dërguarin tonë, si dhe ambasadorin e BE-së në Kosovë, dhe më duket edhe vetë zotin Lajçak. Do të ketë ndryshime të individëve. Nganjëherë njerëzit e rinj mund të sjellin ide dhe qasje të reja dhe mbase kjo është edhe një mënyrë për të bërë një pauzë. Dhe pastaj me ardhjen e qeverive të reja dhe njerëzve të rinj, mund ta shohim nga perspektiva e re këtë çështje dhe të përpiqemi ta shikojmë se çfarë po ndodh nga aspekti kushtetues.

 

Zëri i Amerikës: Prej mbi një dekade është bërë një proces i vazhdueshëm dialogu për të arritur një lloj marrëveshjeje të negociuar ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. A mendoni se ekziston me të vërtetë dëshira për të arritur një marrëveshje të negociuar?

Jason Steinbaum: Nuk jam shumë i sigurt. Mendoj se të dyja palët janë në një ngërç mjaft të madh. Nuk shoh interesin e qeverisë së Serbisë, nuk jam i sigurt se e shohin si në interesin e tyre arritjen e një marrëveshjeje. Ata thonë se kundërshtojnë një Kosovë sovrane dhe arritja e një marrëveshjeje nuk duket se është në interesin e tyre. Nga pikëpamja e Kosovës, ata dëshirojnë një marrëveshje tani dhe njohjen dhe kjo nuk më duket që ka gjasa të ndodhë në të ardhmen e afërt. Dialogu është gjithmonë gjë e mirë. T’u gjesh zgjidhje problemeve funksionale mes vendeve është diçka e mirë, prandaj shpresoj që do të vazhdojë. Shpresoj që nuk do të përqendrohet shumë në fushat që janë tërësisht brenda territorit sovran të Kosovës dhe që janë pjesë e autoritetit të saj sovran të vendim-marrjes.

 

Zëri i Amerikës: Sa realiste është që të pritet pjesëmarrja e serbëve në zgjedhje duke patur parasysh gjendjen e tanishme, qoftë tensionet aktuale, apo incidentet e vitit të kaluar, përfshirë sulmin e armatosur në Banjskë? Që Beogradi t’i nxisë ata të marrin pjesë?

Jason Steinbaum: Nuk e di përgjigjen për këtë pyetje. Mendoj se mund të ndodhë me një nxitje më të madhe të bashkësisë ndërkombëtare, nëse thonë që e ardhmja juaj është në duart tuaja në vend që ta vendosin atë në duart e dialogut, apo në veçanti të qeverisë në Beograd, sepse ata nuk qeverisin atje, apo të qeverisë në Prishtinë.

Procesi i Ahtisaarit parashikoi një kontroll lokal dhe kompetenca për komunat dhe mendoj se ashtu siç u zhvillua ky proces dhe se si u shndërrua në një qasje kushtetuese, ndoshta gjejmë një mënyrë të re për ta zgjidhur këtë, apo të gjejmë një shteg të ri për të ecur përpara që do të zbusë theksin që i është vënë (Asociacionit), ta depolitizojmë atë dhe të heqim tensionet që e rrethojnë.

Shqipëria

Reagime mbi hapjen e grupkapitullit të parë BE-Shqipëri

Komento

RamaRrugëtimi i Shqipërisë drejt Bashkimit Europian do të kalojë në fazën e tij praktike këtë të martë (15.10) me hapjen e negociatave për grup kapitullin e parë, që ka të bëjë me të drejtat themelore.

 

Hungaria,  e cila mban presidencën gjashtëmujore të BE-së,  ka thirrur Konferencën Ndërqeveritare, pasi vendet anëtare të bllokut u dakortësuan se Shqipëria i ka përmbushur kushtet e nevojshme për hapjen e grupkapitullit të parë. Takimi mbahet në Luksenburg, ku është i pranishëm edhe ekipi shqiptar i kryesuar nga kryeministri Edi Rama.

Funksionimi i institucioneve demokratike

Nisja e negociatave për anëtarësim në BE do të thotë një proces i cili shoqërohet me transformimin politik, ekonomik dhe social të vendit. Sipas metodologjisë së re të procesit të zgjerimit të BE-së, kapitujt që kanë të bëjnë me të drejtat themelore dhe sundimin e ligjit hapen të parat, pasi për to kërkohet me shumë kohë për t’i përmbushur kriteret.

Grup kapitulli i parë përfshin disa fusha thelbësore, si drejtësia, gjyqësori, funksionimi i institucioneve demokratike, prokurimi publik, si dhe reforma e administratës publike. Do të jetë progresi në këtë grup që do të përcaktojë edhe ritmin e përgjithshëm të negociatave. Ky është kapitulli i parë nga 33 në total që Shqipëria duhet t’i hapë dhe mbyllë për t’u anëtarësuar në BE.

Sipas drejtorit Ekzekutiv të Lëvizjes Europiane në Shqipëri, Gledis Gjipali, ky proces e sjell Shqipërinë më pranë politikave dhe tregut të përbashkët të Bashkimit Europian. “Institucionet shqiptare do të mund të punojnë dhe të fokusohen në arritjen e standarteve që kërkohen nga procesi” – shprehet Gjipali për DW Shqip, duke shtuar se “Shqipëria tashmë do të ketë akses në programe dhe fonde të BE-së gjatë negociatave, ende pa u bërë një vend anëtar”

 

Reagime për hapjen e negociatave

“Shqipëria duhet të jetë pjesë e Bashkimit Europian dhe duhet të ishte pjesë edhe tani” – u shpreh Kryeministri hungarez, Viktor Orban, gjatë një konference të përbashkët për shtyp me homologun shqiptar, Edi Rama, teksa shtoi se “fatkeqësisht ne po shikojmë pengesa politike dhe është shumë e vështirë për t’i kaluar këto probleme”. Orban tha se Hungaria, që aktualisht mban edhe Presidencën e Këshillit të BE-së, është pro fqinjësisë së mirë, dhe se i mirëpret vendet e Ballkanit Perëndimor në familjen europiane.

Ndërsa Ambasadori i Bashkimit Evropian në Tiranë, Silvio Gonzato, e cilësoi këtë një fazë kritike në rrugën drejt anëtarësimit në BE. “Shpresoj që në parlament integrimi europian të konsiderohet nga të gjitha forcat politike si një prioritet kombëtar strategjik. – u shpreh Gonzato gjatë një takimi me institucionet e pavarura, duke thkesuar më tej rëndësine që ka “dialogu dhe bashkëpunimi mes institucioneve në këtë moment”. Sipas ekspertit të çështjeve evropiane, Gledis Gjipali, ekziston rreziku që lodhja nga reformat të sjellë mosqëndrueshmëri dhe vështirësi në zbatimin e legjislacionit dhe të kërkesave që vijnë nga BE. “Po ashtu polarizimi politik mund të sjellë sërish kosto në proces” – shprehet eksperti. Ndërsa në aspektin e jashtëm Gjipali sheh si pengesë mënyrën e e vendimarrjes në BE, pasi “aplikimi i instrumentit të vetos nga shtete të ndryshme anëtare mund të krijojë përsëri vonesa e pengesa”.

 

Shqipëria drejt BE-së, një rrugëtim me sfida

Shqipëria nuk arriti për afro dhjetë vjet që të kishte një datë faktike për çeljen e negociatave me Bashkimin Europian. Aplikimi për anëtarësim në BE u bë në prill të vitit 2009, dhe vetëm në qershor të 2014 arriti që të merrte statusin e vendit kandidat. Por për çeljen e negociatave fillimisht duhet të plotësoheshin një seri kushtesh, me në krye ato të Bundestagut gjerman. Me tej ky proces u pengua nga veto e Francës dhe e Holandës, që shfaqën skepticizmin dhe prentendimet e tyre për rezultate të pakta në luftën ndaj krimit dhe korrupsionit në vend.

Shqipëria shpresonte të ulej në tryezën e negociatave në vitin 2021, por këtë herë pengesa erdhi nga Bullgaria, që ngriti veton ndaj Maqedonisë së Veriut, me pretendimin e një konflikti dypalësh mbi historinë dhe gjuhën. Tashmë me vendimin për hapjen e kapitullit të pare të negociatave, Shqipëria do të vijojë e vetme rrugëtimin në të cilën joformalisht ndodhej së bashku me Maqedoninë e Veriut.

Për herë të parë Shqipëria vendosi marrëdhëniet diplomatike me Komunitetin Europian në vitin 1991, fill pas rënies së sistemit komunist. Rreth 10 vite me vonë, në vitin 2000 u njoh zyrtarisht nga Unioni si një vend kandidat potencial, ndërsa në 2006 u arrit të përmbyllej procesi i negociatave rreth Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.

dw

Ballkan, Kosova, Shqipëria

Samiti i Berlinit: Dy marrëveshje, por pa mikpritës

Komento

samiti i berlinitSamiti i dhjetë i Berlinit riafirmoi perspektivën e vendeve të Ballkanit Perëndimor për anëtarësim në BE, por konfliktet e pazgjidhura mbeten ende sfida të mëdha.

 

Me dy nënshkrime për bashkëpunim rajonal përfundoi të martën në Berlin samiti njëditor i Procesit të Berlinit. Në 10-vjetorin e themelimit të tij, nisma gjermano-evropiane, që synon të afrojë vendet e Ballkanit Perëndimor me Bashkimin Evropian, përfundoi me nënshkrimin e dy marrëveshjeve për bashkëpunimin rajonal: „Samiti i sotëm tregon se bashkëpunimi rajonal është kyç për integrimin e mëtejshëm të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian. Me nënshkrimin e dy marrëveshjeve të reja, ne po forcojmë përpjekjet tona për të krijuar një rajon më të integruar ekonomikisht dhe politikisht,” tha kancelari Olaf Scholz, në përfundim të takimit. Dy marrëveshjet e nënshkruara përfshijnë: Plani i ri i Veprimit për Tregun e Përbashkët Rajonal (CRM) 2025-2028, i cili synon të forcojë integrimin ekonomik të rajonit, si dhe lehtësimin e lëvizjes së studentëve në universitetet e rajonit.

Dialogu Kosovë-Serbi mbetet sfidë

Megjithatë, konfliktet e pazgjidhura në rajon mbeten një sfidë e madhe, kryesori është dialogu i ngecur prej kohësh mes Serbisë dhe Kosovës: „Dialogu për normalizimin e marrëdhënieve mes Serbisë dhe Kosovës nuk është në nivelin e dëshiruar. Unë jam i pakënaqur me progresin e bërë deri tani. Të dyja palët duhet të respektojnë angazhimet e tyre dhe të zbatojnë marrëveshjet ekzistuese. Kjo është thelbësore për stabilitetin e rajonit dhe për të ardhmen e tyre evropiane,” tha kancelari Scholz në konferencën për media.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, i cili në margjinat e Samitit pati një takim dypalësh me kancelarin, tha më pas para gazetarëve se Kosova është në pritje të komisionit të ri, dhe u tregua optimist se do të mund të ketë një dinamikë, sikurse e kishte paralajmëruar më parë edhe kancelari Scholz, në fjalën e hapjes së samitit. Por ai nguli këmbë në kërkesat e Kosovës për dorëzimin e Milan Radoiçiçit, përgjegjës për sulmin në Banjskë, në shtator 2023, tërheqjen e letrës së ish-kryeministres Brnabiç, drejtuar vendeve antare të BE-së, ku mohohet integriteti territorial i Kosovës, si edhe nënshkrimin e marrëveshjeve bazike të Ohrit dhe Brukselit, të cilat u arritën në shkurt dhe mars të vitit 2023, me ndërmjetësimin e Gjermanisë dhe Francës.

Kosova heq vizat për qytetarët e Bosnjës

Një shembull i qartë për pasojat bllokuese të ngecjes së dialogut me impakt në rajon është regjimi i vizave mes Kosovës dhe Bosnjë-Hercegovinës, i cili vazhdon të ekzistojë për shkak të kundërshtimeve të Republika Srpskas. Për këtë ishte rënë dakord qysh në samitin e Procesit të Berlinit në nëntor të vitit 2022. Prandaj edhe kryeministri i Kosovës paralajmëroi në samit se Kosova tashmë ka vendosur t’i heqë vizat për qytetarët e Bosnjës. “Ndodhemi në një situatë paradoksale: Nëse unë, me pasaportën diplomatike të Republikës së Kosovës, dua të shkoj në Sarajevë, më duhet të shkoj në Shkup që të marr vizë disa ditore atje. Dhe ky është një absurditet me të vërtetë i mundimshëm,” argumentoi Kurti, i pyetur nga DW. Por ai tha se nuk beson se do të ketë një hap të ngjashëm nga pala boshnjake, për shkak të vetos së Republikës Serbe, e cila sipas Kurtit “është shndërruar në një Bjellorusi të vogël në Ballkanin Perëndimor”.

Procesi i Berlinit u krijua në vitin 2014 me iniciativë të ish-kancelares gjermane Angela Merkel. Qëllimi kryesor i tij ishte të nxisë bashkëpunimin rajonal dhe të mbështesë integrimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE. Kryetarja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, tha se tashmë „është rritur ndërgjegjësimi që një union më i madh është gjithashtu një union më i fortë dhe se është përgjegjësia jonë t’i afrohemi anëtarëve aspirantë”.

Përveç gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor (Kosova, Serbia, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Bosnja dhe Hercegovina), në samit morën pjesë edhe përfaqësues të lartë të BE-së, përfshirë presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, dhe kancelarin gjerman Olaf Scholz. Pjesëmarrës të tjerë përfshijnë përfaqësues të disa shteteve anëtare të BE-së dhe organizatave ndërkombëtare. Organizimi i Procesit të Berlinit bëhet çdo vit në një vend tjetër. Se kush do të organizojë takimin e ardhshëm të Procesit të Berlinit, kjo nuk dihet ende.

dw

Shqipëria

Italia dërgon grupin e parë të migrantëve drejt Shqipërisë

Komento

emigrantet shqiperiItalia po dërgon grupin e parë të emigrantëve drejt Shqipërisë, me anije, tha të hënën për agjencinë e lajmeve Reuters një burim i afërt me çështjen, duke i hapur udhë zbatimit të një plani të diskutueshem për përpunimin jashtë vendit të kërkesave për azil.

 

Qeveria e kryeministres Meloni ka ngritur dy qendra pritëse në Shqipëri, marrëveshja e parë e këtij lloji,sipas të cilës një vend të Bashkimit Evropian i dërgon emigrantët në një vend që nuk është pjesë e unionit, në përpjekje për të penguar emigracionin e paligjshëm.

Burimi i agjencisë Reuters, i cili nuk pranoi të identifikohej, tha se anija ‘Libra’ ishte nisur nga ishulli i Lampeduzës me 16 emigrantë meshkuj të cilët u shpëtuan në det të dielën. 10 janë nga Bangladeshi dhe 6 nga Egjipti, vende që konsiderohen si të sigurta nga Italia.

Në listën e Italisë, aktualisht janë 21 shtete të tilla. Vitin e kaluar, 56,588 emigrantë mbërritën nga Italia nga 4 prej shteteve që konsiderohen të sigurta, Bangladeshi, Egjipti, Bregu i Fildishtë dhe Tunizia.

Anija ‘Libra’ pritet të mbërrijë në Shqipëri mëngjesin e së mërkurës, tha burimi.

Në portin e Shëngjinit, vetëm disa dhjetra metra ndajnë, nga kalata ku anijet ushtarake italiane pritet të ankorohen për të zbarkuar migrantët, dhe qendrës së parë ku ata do të ndalojnë për të paktën disa orë në pritje të procedurave burokratike. Aty ata fillimisht do të mund të bëjnë dush, të ndërrohen me veshjet e reja që do t’u ofrohen si dhe të ushqehen. Më pas do të kalojnë procesin e identifikimit, në përfundim të të cilit do të transportohen drejt Gjadrit, i cili është funksional që prej javës së shkuar, pas shumë muajsh punimesh, në një pjesë të asaj që ka qenë një ish aeroport ushtarak, i braktisur pas viteve ‘90.

Aty është dhe kampi ku sipas marrëveshjes mes qeverisë shqiptare dhe asaj italiane, migrantët do të duhet të qëndrojnë në pritje të shqyrtimit të kërkesës për azil, përgjigja për të cilën do të duhet të jepet brenda 28 ditësh.

Në hyrje të kampit ndodhen ndërtesa dykatëshe të ngritura me module të parafabrikuara, ku janë mjediset e punës dhe të fjetjes së personelit italian, i cili përbëhet nga përfaqësuesë të disa institucioneve italiane: ministrisë së Brendshme, ministrisë së Mbrojtjes, ministrisë së Drejtësisë dhe asaj të Shëndetësisë, si dhe nga punonjësit e kompanisë e cila do të administrojë kampin.

Menjëherë pas tij, një rrugë e shtruar me asfalt të çon në zonën kryesore, ku do të qëndrojnë migrantët. E izoluar me një gardh të dyfishtë metalik mbi 5 metra të gjatë, ajo përfshin një shesh qëndror përqark të cilit ndodhen dhomat për katër persona, me dy shtretët marinarë dhe një tavolinë të vogël me 4 karrike. Mjediset e tualetit dhe dushet janë të përbashkëta. Po këtu ndodhet dhe një mensë, një infermieri si dhe një dhomë për besimtarët ku mund të kryejnë ritet e tyre fetare.

Migrantët nuk mund të dalin, veçse kur do të duhet të kryejnë procedurat administrative që lidhen me kërkesën e tyre për azil. Në hyrje të kësaj zone janë zyrat për nëpunësit italinë, si dhe mjedise të tjera për avokatët apo përfaqësuesë ligjorë të migrantëve. Në këtë fazë, këtu mund të strehohen deri në 400 migrantë.

Në kushte më të rrepta sigurie, është zona e dytë e kampit, po ashtu e rrethuar, e ku do të duhet të qëndrojnë ata, të cilëve u është refuzuar kërkesa për azil dhe do të duhet të riatdhesohen.

Shufra të trasha hekuri mbulojnë dritaret e dhomave, po për katër persona, por me hapësira pak më të mëdha, dhe me një derë e cila del në një oborr të vogël të mbyllur. Për momentin, këtu do të mund të qëndrojnë vetëm disa dhjetra persona.

Brenda strukturës në Gjadër, është ngritur dhe një burg i vogël, për të gjithë ata që mund të kryejnë krime gjatë qëndrimit në kamp. Nga Italia është dërguar personel i administratës së burgjeve. Pas ndërtesës kryesore ku ndodhen zyrat e tyre, janë dhe qelitë, me hapësira të bollshme, të pajisura me frigoriferë dhe televizorë, si dhe me tualet dhe dushe. Brenda zonës së burgut janë ngritur dhe sallat e gjyqit, ku do të mund të zhvillohen proceset gjyqësore ndaj të dyshuarve, me gjykatësit italianë që do të mund të drejtojnë seancat dhe përmes videokonferencave.

Sipas marrëveshjes deri në 36 mijë emigrantë mund të dërgohen për përpunim në territorin shqiptar çdo vit nga Italia, për sa kohë që ata vijnë nga lista e vendeve të sigurta. Për emigrantët nga këto vende ka kufizime të ashpra për përfitimin e azilit.

Megjithatë, një vendim i Gjykatës Europiane të Drejtësisë, në fillim të këtij muaji, mund të çojë në ndryshim të planeve, thonë ekspertët, pasi kufizon përcaktimin se ‘cili mund të kosniderohet vend i sigurtë jashtë Bashkimit Europian”.

Duke u shprehur me vendim për një rast tjetër që përfshinte Republikën Çeke, Gjykata tha se një vend jashtë bllokur europian mund të deklarohet i sigurtë vetëm nëse nuk ka rrezik në të gjithë territorin.

“Gjykata po u thotë qeverive se ato mund të bëjnë listat e tyre të vendeve të sigurta, por ata e kanë gabim nëse përfshijnë kombe që kanë zona të pasigurta”, tha Matteo Villa, një studiues i lartë në grupin e ekspertëve të Institutit për Studime Politike Ndërkombëtare me bazë në Itali. “Nëse vendimi do të zbatohej në këtë rast, vështirë se dikush mund të dërgohej (në Shqipëri)”, tha ai.

Ministria e Brendshme italiane nuk pranoi të komentonte vendimin e Gjykatës Europiane të Drejtësisë.

voa

 

Maqedonia, Nga këndi im

Me ndihmën e klasës politike shqiptare, ai erdhi për të keqpërdorur i papenguar fenë dhe xhamitë si pronë ekskluzive turke, duke ua imponuar besimtarëve shqiptarë me mjeshtri zgjedhjen: o me Gjylenin o me Erdoganin, duke e keqpërdorur fenë si një armë “biologjike” kundër qenies kombëtare të shqiptarëve.

Komento

droneIronia më e madhe në gjithë këtë tetatër politik që vazhdon me vite, por po kurrorëzohet këto vitet e fundit, është se të dy kryeministrat shqiptarë nxisin euforinë ndër shiqptarët naivë, se me ndihmën e dronëve dhuratë të Erdoganit, Shqipëria dhe Kosova do të bëhen të “paprekshme”, duke aluduar në rezikun nga agresioni serb, ndërkohë që ata po dorëzojnë pa luftë sovranitetin perandorisë neootomante të Erdoganit. E Erdogani ndërkohë vazhdon i qetë dhe hapur pazaret për ndarjen e territoreve shqiptare me Vuçiçin dhe Putinin.

Erdogan është i rëndësishëm dhe shumë i vlefshëm, por jo për sovranitetin e dy gjysëm-shteteve shqiptare dhe aspiratave të shqiptarëve për bashkim kombëtar. Erdogani si autokrat dhe diktator i një vendi jashtë standardeve evropiane, përfaqëson një ndihmë dhe garanci e shkëlqyer për të mbajtur pushtetin dhe mbrojtur paratë e korrupsionit dhe krimit të klasës politike shqiptare, e cila po konsumon aktin e rradhës të tradhtisë kombëtare, fare hapur, në pikë të ditës.

Erdogan me financimet e tij, ndihmon këtë klasë politke të vijë në pushtet ose të mbajë pushtetin e papenguar në aktivitetet kriminale dhe korruptive duke u ndihmuar edhe në menaxhimin e parave të krimit dhe korrupsionit. Ndëkohë që Erdogan lihet i qetë dhe i papenguar për të zbatuar platformën e tij politike për “Rumelinë”: “Xhamitë janë kazermat tona, kupolat janë helmetat tona, minaret janë bajonetat tona dhe besimtarët janë ushtarët tanë.”… të shpallur hapur nga vet ai në një intervistë që në vitin 1997, duke cituar poetin, filozofin dhe politikanin e njohur turk, Ziya Gökalp. Kjo shkelje, në atë kohë të kufijve të rrepta të sekularizmit të Republikës Turke, i kushtoi atij postin e kryetarit të bashkisë dhe katër muaj burg. Por sot, me pushtetin e denjë për një sulltan, ai vazhdon me ngulm dhe përpikmëri në zbatimin e kësaj platforme të islamit politik. Me ndihmën e klasës politike shqiptare, ai erdhi për të keqpërdorur i papenguar fenë dhe xhamitë si pronë ekskluzive turke, duke ua imponuar besimtarëve shqiptarë me mjeshtri zgjedhjen: o me Gjylenin o me Erdoganin, duke e keqpërdorur fenë si një armë “biologjike” kundër qenies kombëtare të shqiptarëve.

Ndaj Erdogan këto ditë erdhi në Tiranë për të inaguruar xhaminë “më të madhe në Ballkan” të menaxhuar nga qeveria turke, duke anashkaluar Komunitetin Musliman të Shqipërisë.

E së shpejti Erdogan do të vijë edhe në Prishtinë për të inaguruar përsëri një xhami “më të madhe në Ballkan” të financuar dhe të menaxhuar nga Kryesia e Çështjeve Fetare të Türkiye-s (Diyanet), Fondacioni i Diyanetit të Türkiye-s, ku do të mund të falin namaz në të njëjtën kohë rreth 10 mijë njerëz.

Afrim Fanda

Maqedonia

Dyfytyrësia e Hysamedin Ferajt: Perandoria Osmane e mire, neotomanizmi erdoganist i mire, por “rrahmanizmi” i keq!

Komento

hysamedin ferraj“Rrahmanizmi kërkon ndryshimin e përcaktimit kushtetues të shtetit të Kosovës, nga shtet laik në shtet teokratik.” – deklaroi në mes tjerash në shkrimin e tij të këtyre ditëve Hysamedin Feraj, këshilltari më me influencë i Albin Kurtit , duke e emëruar këtë lëvizje islamike në gjirin e LVV sipas Eman Rrahmanit, deputet i LVV.

Për çudi, “Rahmanizmi” nuk i pengoi Hysamedin Ferajt derisa si një kancer përhapte metastazat brenda LVV-së, por u shqetësua vetem kur Eman Rrahmani bashkë me Visar Korenicën, të dy pjesë e grupit parlamentar të LVV-së, këto ditë paralajmëruan largimin nga ky subjekt politik dhe bashkimin me koalicionin e Listës për Familjen të AKR-së dhe Partisë së Drejtësisë.

Kaq e pasinqertë dhe dyfytyrëshe tingllonte kjo deklaratë e Hysamedin Ferajt, i cili nga një enverist i zjartë, u transformua në një “islamist”, erdoganist, madje duke u bërë edhe anëtar i Bordit Këshillëdhënës të Fondacionit “Qendra e civilizimit islam”, me seli në Shkup, saqë, më dukej sikur po shihja dorën e tij që po i dridhej, teksa shkruante për sekularizmin. Ashtu siç I dridhej zëri dhe I merrej goja edhe mikut dhe aleatit të tij dhe të Albin Kurtit, Afrim Gashit kur pas dovasë në parlament, i detyruar nga Mickovski deklaronte se është se…se…se…kularist.

Athua vërtetë Albin Kurti, Hysamedin Feraj dhe eksponentët e tjerë në LVV, pasi koketuan për një kohë të gjatë me islamin politik të Erdoganit, duke i bërë së fundmi shqiptarët në ish IRJM dhuratë aspiratave neootomane të tij, ta kenë kuptuar të vërtetën e hidhur se Erdogani nuk jep asgjë falas!? Athua u vetëdijësuan se “bosnjëzimin” e Kosovës ose më saktë “ sanxhakëzimin” e Kosovës Vuçiçi nuk e bën dot i vetëm përmes “zajednicës”, pa bashkëpunim e vëllaut të e tij Erdogan, I cili me shumë zemërgjërësi po “ndihmon” LVV dhe Kosovën!? Athua çfarë I lidhi Albin Kurtin me Afrim Gashin, Bilall Kasamin, Izet Mexhitin dhe Arben Taravarin!?

 

Shqiptarët sot nuk kane nevoje për t’u thelluar më shumë, për ta kuptuar rrezikun që Rexhep Erdogan dhe islami politik që ndjek ai si mjet për realizimin e aspiratave neootomane, përafqëson për qenien dhe sigurinë e tyre kombëtare. Agjenda e vizitave të Rexhep Erdogan, që filloi sot me Tiranën, sonte vazhdon me Beogradin, e ditët në vijim me Moskvën, flet mjaftueshëm për t’i sqaruar të gjitha!

Erdogan nuk kishte nevojë për të shkuar në Kosovë, sepse e tha qartë para ca vitesh, në mes të Prizrenit, aty ku tanimë imami turk duke ligjëruar turqisht i bën eho deklarimit të tij të famshëm: Kosova është Turqi.

E sa për situatën me shqiptarët në ish IRJM, fjalët janë të tepërta!

 

Afrim Fanda

Kosova

Sarrazin: Ka mungesë të vullnetit politik të autoriteteve të Kosovës për të themeluar Asociacionin

Komento

SarazinI dërguari gjerman për Ballkanin Perëndimor, Manuel Sarrazin tha të mërkurën se autoriteteve në Kosovë u mungon vullneti politik për të themeluar Asociacionin e komunave me shumicë serbe, posaçërisht në një kohë kur vendi ndodhet në prag të zgjedhjeve të reja parlamentare.

Ai i bëri këto komente në Prishtinë, gjatë një debati lidhur me angazhimin gjerman gjatë 25 vjetëve të fundit në Kosovë.

 

“Dhe sinqerisht, mund të kuptoj se ky është një debat i nxehtë politik në Kosovë dhe se ndoshta për momentin vullneti politik, veçanërisht përballë zgjedhjeve, nuk është mjaftueshëm i fortë për të vazhduar realisht me këtë edhe për shkak të ngjarjeve në Banjskë dhe shumë gjëra tjera, si dhe frikës rreth asaj se çfarë mund të sjellë ky Asociacion”, tha ai.

Kosova dhe Serbia janë pajtuar për një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve, por zbatimi i saj ende nuk ka filluar. Në tetorin e vitit të kaluar zyrtarët më të lartë evropianë i kërkuan Kosovës themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, ndërsa Serbisë përmbushjen e pjesëve të marrëveshjes që çojnë në njohjen ‘de facto’ të Kosovës.

Të dyja palët kanë akuzuar njëra tjetrën për mospërmbushje të marrëveshjes.

Zoti Sarrazin tha se Bashkimi Evropian po ndjek planin e zbatimit të marrëveshjes të arritur në Ohër dhe se sipas tij hapi tjetër është paraqitja e projekt statutit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe.

“Dhe, sinqerisht, duke e dërguar në Gjykatën Kushtetuese, është një ofertë për Kosovën sepse ka pasur reagime se mund të mos jetë në përputhje plotësisht me Kushtetutën e Kosovës. Ne kemi thënë në rregull, pra, le të sigurohemi që një proces të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës. Kështu që unë mendoj se është e qartë se ne mund të kemi shumë argumente teorike dhe argumente teknike, projekt statuti e gjëra tjera, por në fund, bëhet fjalë për vullnetin politik për të vazhduar realisht me themelim e Asociacionit”, tha ai.

Donika Emini, hulumtuese dhe eksperte e sigurisë tha se dialogu në Bruskel është rrëmbyer plotësisht dhe nëse nuk ndryshon plotësisht korniza dhe angazhimi i shteteve anëtare, ky proces nuk do të çojë askund. Ajo kritikoi përpjekjet e zyrtarëve perëndimor që të kanalizojnë gjithçka përmes Asociacionit të komunave serbe.

“Ju flisni për viza, çështje krejtësisht teknike. Tajvani e ka atë. Përmendët Asociacioni. Pastaj dialogu dhe plani i rritjes, prapë Asociacioni dhe pastaj ju flisni për procesin e Berlinit, ndoshta Asociacioni. Përpjekja për të vënë gjithçka në deponinë e dialogut të Brukselit po bëhet vërtet e dëmshme për Kosovën. Dhe kjo në thelb çon në të gjitha këto, si mungesa e komunikimit dhe madje në tensionet diplomatike midis vendeve. Nuk mund ta përdorni”, tha ajo.

Publicisti Veton Surroi tha se nuk mund të zbatohet një marrëveshje nëse njëra palë nuk e pranon atë si një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme.

“Letra e rezervimit të zonjushës Bërnabiç, e kryeministres të asaj kohe (Ana) Bërnabiç, i bënte të pazbatueshme 8 nga 11 pikat e marrëveshjes së Ohrit. Dhe nëse keni një letër rezervimi që konteston bazën e marrëveshjes, marrëveshja bëhet e pazbatueshme nga ajo anë”, tha ai.

Zyrtarë të Bashkimit Evropian thonë se marrëveshja pavarësisht që nuk është nënshkruar, është ligjërisht e detyrueshme për Kosovën dhe Serbisë. Sipas tyre normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet tyre është në qendër të angazhimit evropian rreth Ballkanit Perëndimor dhe se përparimi në zbatimin e marrëveshjes është i lidhur ngushtë me përparimin e të dyja palëve në proceset integruese.

voa

 

Kosova

A fshihet pas konservatorizmit sfondi fetar i “Listës për familjen”?

Komento

lista per familjePavarësisht se në përbërjen e “Listës për familjen” ka drejtues dhe anëtarë që e praktikojnë fenë islame, ky koalicion, me të cilin do të garojnë disa subjekte politike në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit në Kosovë, nuk do të ketë sfond fetar në të bërit politikë.

 

Kështu thonë për Radion Evropa e Lirë përfaqësuesit e kësaj liste, sipas të cilëve “mbrojtja e vlerave tradicionale familjare” është kauza që i ka bërë bashkë ata.

“Nuk do ta dëgjoni asnjërin prej protagonistëve të koalicionit tonë që do të hyjë në debate me tema fetare”, thotë për Radion Evropa e Lirë Ferid Agani, kryetar i Partisë së Drejtësisë.

Kjo parti me orientim konservator është pjesë e koalicionit parazgjedhor “Lista për familjen”, bashkë me partinë Aleanca Kosova e Re (AKR) të ish-presidentit të Kosovës, Behgjet Pacolli, dhe politikanë të tjerë.

“Lista për familjen” u regjistrua si koalicion në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve në gusht.

Blerim Latifi, profesor i Filozofisë Klasike Politike dhe Religjionit në Universitetin e Prishtinës, thotë se ajo ka ngjyrime fetare.

“… jo vetëm të islamit politik, por edhe të rrymave më radikale, të cilat e sforcojnë një interpretim jobashkëkohor, jomodern të islamit”, thotë Latifi.

Qasjen e deritashme në politikë të subjekteve të caktuara brenda “Listës për familjen”, ai thotë se e sheh si përpjekje që, përmes përdorimit të retorikës fetare, “të depërtojnë brenda sistemit politik dhe të sfidojnë ligjin themelor të shtetit, që është ligji i një shteti laik”.

Kushtetuta e Kosovës e përcakton shtetin si “laik dhe neutral në çështje të besimeve fetare”.

Lista që bashkon konservatorët dhe liberalët

Aleanca Kosova e Re, sipas statutit të saj, ka orientim liberal demokratik të qendrës, ndërsa Partia e Drejtësisë është konservatore.

 

Çfarë janë liberalizmi dhe konservatorizmi?

Liberalizmi është një filozofi politike dhe morale e bazuar në të drejtat e individit, lirinë, barazinë politike, të drejtën e pronës private dhe barazinë para ligjit.

Konservatorizmi, ndërkaq, është një filozofi dhe ideologji kulturore, sociale dhe politike, që synon t’i promovojë dhe ruajë institucionet, zakonet dhe vlerat tradicionale.

 

Radio Evropa e Lirë pyeti Bejtush Gashin, kryetar i shtabit zgjedhor të AKR-së, se kah cili drejtim ideologjik do të anojë “Lista për familjen” – kah liberalizmi apo konservatorizmi?

Ai pranon se kauza rreth së cilës janë bashkuar në koalicionin “Lista për familjen”, kërkon qasje konservatore të të bërit politikë, por programi me të cilin do të garojë ky koalicion në zgjedhje, thotë se do të përfshijë edhe frymën liberale.

“Do të bëjmë përpjekje maksimale liberale… që të ruhet fryma liberale, të ruhet vija e orientimit të qartë të Kosovës në proceset integruese kah Bashkimi Evropian, pra për integrimet euroatlantike dhe proceset tjera”, thotë Gashi.

Ai shton se konservatorizmi i kauzës me të cilën garon “Lista për familjen”, nuk nënkupton përfshirjen e çfarëdo sfondi fetar.

“Kemi një dakordim në këtë fushë [me partnerët e koalicionit]. Por, tani, pjesa fetare besoj se do të jetë pjesë e zbatimit të standardeve që çdo shtet i ka, si dhe lirive dhe të drejtave të njeriut që lidhen me fushën e besimit fetar”, thotë ai.

Vlerat konservatore “korrespondojnë me ato fetare”

Konservatorizmi progresiv demokratik është baza ideologjike mbi të cilën vepron Partia e Drejtësisë, thotë kryetari i këtij subjekti politik, Ferid Agani.

Ai shton se ky konservatorizëm nuk përjashton sfondin fetar, i cili korrespondon me vlerat konservatore.

Sipas tij, platformat e tilla nuk janë shpikje të reja në Kosovë, por ekzistojnë edhe te partitë konservatore në Evropë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Megjithatë, siç thotë Agani, programi politik të cilin do ta zbatojë koalicioni “Lista për familjen”, ka të bëjë me qasjen konservatore për ruajtjen dhe përparimin e vlerave etike dhe morale të shoqërisë kosovare, e të cilat në mjaft pika korrespondojnë edhe me vlerat fetare.

“Vlerat etike dhe morale burojnë nga identiteti fetar i njeriut. Prandaj, për aq sa ato janë pjesë normale e identitetit të një qytetari, aq do të jenë edhe pjesë e aktivitetit dhe veprimtarisë sonë politike”, thotë Agani, duke kujtuar se mbi 90 për qind e qytetarëve të Kosovës i takojnë besimit islam.

Pjesë e koalicionit “Lista për familjen” janë deklaruar edhe deputetët aktualë të Kuvendit të Kosovës, Eman Rrahmani dhe Visar Korenica – të cilët më 1 tetor dhanë dorëheqje nga partia në pushtet, Lëvizja Vetëvendosje – si dhe aktivistë të tjerë politikë.

Në një konferencë për media, po atë ditë, Rrahmani dhe Korenica thanë se arsye të dorëheqjes janë mospajtimet me Vetëvendosjen lidhur me Projekt-Kodin Civil, që, sipas tyre, “me disa dispozita cenon familjen tradicionale”.

Të dy deputetët janë shprehur edhe kundër Projektligjit për shëndetin riprodhues, që, sipas tyre, “legalizon fertilizimin me donim dhe pa identitet të njohur”, si dhe kundër Projektligjit për gjendjen civile që “lejon ndërrimin e gjinisë sipas ndjesisë”.

Në këto kundërshtime janë të bashkuar edhe AKR-ja dhe PD-ja, si pjesë e “Listës për familjen”.

Rrahmani thotë për Radion Evropa e Lirë se do t’i prijë “Listës për familjen” në zgjedhjet e ardhshme parlamentare.

Ai thotë se i ka bindjet e tij fetare dhe është praktikues i besimit islam, por e përjashton mundësinë e përfshirjes së sfondit fetar në veprimin e tij politik.

“Angazhimi politik nuk ka të bëjë me sfondin fetar, për shkak se rregullimin në aspektin fetar e bën jashtëzakonisht mirë Bashkësia Islame [e Kosovës]… kurse te komunitetet tjera fetare janë bashkësitë tjera fetare”, thotë Rrahmani.

Orientimi ideologjik i listës në përgjithësi, shton ai, do të jetë konservator dhe në mbrojtje të vlerave të familjes.

Latifi: “Jo çfarë thonë, por çfarë bëjnë”

Por, profesori Latifi thotë se në analizën politike ekziston parimi që “nuk duhet gjykuar subjektet politike sipas asaj që thonë për vete, por sipas asaj që bëjnë në praktikë”.

“Këta, në praktikë, kanë qenë individë apo subjekte që janë munduar t’i japin ngjyrime religjioze qytetarisë kosovare dhe Republikës laike të Kosovës, shtetit të Kosovës”, thotë Latifi.

Sipas tij, koalicioni aktual “Lista për familjen” shihet si mundësi nga AKR-ja dhe PD-ja për rikthim në jetën parlamentare të vendit.

Në zgjedhjet e fundit parlamentare të vitit 2021, kryetari i AKR-së, Behgjet Pacolli, ishte pjesë e listës zgjedhore të Lidhjes Demokratike të Kosovës dhe gjatë mandatit aktual legjislativ ai është pjesë e grupit parlamentar të kësaj partie.

Partia e Drejtësisë i bojkotoi zgjedhjet e atij viti, për shkak se kryetari i saj, Ferid Agani, po përballej me një proces gjyqësor, nën dyshimin për korrupsion gjatë kohës kur ishte ministër i Shëndetësisë. Ai u lirua nga kjo aktakuzë në vitin 2022.

Partia e Drejtësisë ekziston tash e 25 vjet dhe në disa mandate ka pasur deputetë në Kuvendin e Kosovës.

AKR-ja e Pacollit dhe PD-ja e Aganit krijuan koalicionin Kosova e Re për zgjedhjet parlamentare të vitit 2010 dhe u bënë pjesë e legjislaturës dhe ekzekutivit.

Në vitin 2011, ky koalicion inicioi amendamente ligjore për lejimin e bartjes së shamisë në shkolla fillore dhe të mesme në Kosovë, si dhe për futjen e mësim-besimit në shkolla publike.

Por, ato amendamente u hodhën poshtë nga Kuvendi i Kosovës.

rel

Bota

Izraeli sulmon objektivat e Hezbollahut pranë Bejrutit

Komento

BejrutUshtria izraelite njoftoi të mërkurën se tetë ushtarë të saj u vranë në luftimet me Hezbollahun në jug të Libanit një ditë pasi filloi, atë që ka cilësuar operacion tokësor “të kufizuar” për të shkatërruar infrastrukturën militante atje.

 

“Ne jemi në mes të një lufte të ashpër kundër boshtit të së keqes të Iranit që po kërkon të na shkatërrojë”, tha kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu në një video-mesazh duke dhënë ngushëllimet e tij. “Me ndihmën e Zotit, ne do të fitojmë së bashku. Ne do t’i kthejmë pengjet tanë në jug. Ne do t’i kthejmë banorët tanë në veri. Ne do të sigurojmë përjetësinë e Izraelit”.

Gjatë natës, forcat ajrore izraelite kryen sulme të reja në bastionet e Hezbollahut në periferitë jugore të Bejrutit.

Të martën, Ministria e Shëndetësisë e Libanit tha se të paktën 55 vetë u vranë dhe 156 të tjerë u plagosën nga sulmet izraelite në 24 orët e fundit. Ministria nuk bën dallim mes militantëve dhe civilëve në këtë bilanc.

Sulmi i Iranit ndaj Izraelit me 180 raketa balistike ka shtuar frikën për përshkallëzim në Lindjen e Mesme, ndërsa të dyja vendet lëshuan paralajmërime ndaj njëri-tjetrit.

Presidenti i Iranit, Masoud Pezeshkian tha të mërkurën se vendi i tij do të përgjigjet edhe më me forcë, nëse Izraeli vazhdon fushatën në Liban.

Shtetet e Bashkuara, që kishin njoftuar Izraelin për sulmin e pritshëm, gjithashtu e dënuan goditjen e Iranit.

Izraeli nuk ka dhënë shenja se do të ndalë veprimet e tij në Liban.

Mblidhet Këshilli i Sigurimit i OKB-së

Në Nju Jork, Këshilli i Sigurimit të OKB-së mbajti të mërkurën një takim urgjent për të diskutuar situatën në përkeqësim.

“Luftimet në Lindjen e Mesme po kthehen me shpejtësi një ferr”, i tha Këshillit Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres.

Anëtarët e Këshillit shprehën shqetësimin për sulmin me raketa të Iranit ndaj Izraelit dhe dërgimin e trupave të Izraelit në Libanin jugor të martën dhe paralajmëruan se një përshkallëzim i mëtejshëm nuk do të tolerohej.

“Situata në Liban është serioze”, tha ambasadori francez Nicolas de Riviere. “Operacionet ushtarake po intensifikohen, ushtria izraelite ka kryer inkursione tokësore duke shkelur sovranitetin libanez dhe Hezbollahu po vazhdon sulmet e tij kundër Izraelit”.

Ai tha se Franca është kundër çdo operacioni tokësor izraelit në Liban.

I dërguari i Izraelit hodhi poshtë thirrjet e Këshillit për ulje të tensioneve.

“Irani duhet të paguajë një çmim të rëndë për këtë sulm”, tha Danny Danon lidhur me sulmin me raketa të Iranit.

I dërguari i Libanit tha se pretendimet e Izraelit se sulmi ushtarak në Liban është i kufizuar janë të rreme. “Dëmet ndaj civilëve dhe infrastrukturës civile janë të mëdha”, tha Hadi Haçem para këshillit.

Ambasadorja amerikane në OKB Linda Thomas-Greenfield, tha se sulmi Iranit “nuk ishte në asnjë mënyrë për mbrojtje” dhe u bëri thirrje anëtarëve të Këshillit të vendosin sanksione Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike, IRGC, për mbështetje të terrorizmit.

“Nuk mund të ketë asnjë dyshim se mbështetja iraniane për grupet e lidhura me të në rajon ka kontribuar drejtpërdrejt në krizat në Gazë dhe Liban”, tha Linda Thomas-Greenfield.

Hamasi dhe Hezbollahu janë shpallur grupe terroriste nga Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Bashkimi Evropian dhe vende të tjera.

Korrespodentja e Zërit të Amerikës në Shtëpinë e Bardhë Patsy Widakuswara dhe gazetarja Natasha Mozgovaya ndihmuan në shkrimin e këtij lajmi.