Megjithë kohërat e trazuara dhe lajmet jo të mira nga SHBA, Kaja Kallas u shpreh me nota optimiste në një intervistë me DW-në.

Kur ishte kryeministre e Estonisë, Kaja Kallas, përfaqësonte 1.3 milionë shtetas të një vendi të vogël që shtrihet mes Rusisë dhe Detit Baltik. Që kur mori postin e shefes së marrëdhënieve të jashtme të Bashkimit Evropian në fund të vitit 2024, 47-vjeçarja flet tani në skenën botërore në emër të rreth 450 milionë evropianëve që jetojnë në 27 vende.

Por një gjë nuk ka ndryshuar: Kallas vazhdon të jetë shumë e fokusuar te Rusia.

“Është e qartë se sabotimi në Evropë është në rritje ,” tha Kallas në një intervistë me DW lidhur me pyetjen për dyshimet lidhur me një sërë sulmesh hibride të kohëve fundit, objekt i të cilave ishin kabllot detare në zonën ekonomike suedeze të Baltikut.

“Ne nuk duhet t’i shohim këto ngjarje të izoluara, por si pjesë të një tabloje më të madhe. Dhe duhet të kuptojmë se Rusia ka ndaj Evropës dhe arkitekturës së sigurisë evropiane synime, të cilat nuk kanë ndryshuar,” tha Kallas në intervistën ekskluzive për DW.

Si e lindur në Estoninë e pushtuar nga sovjetikët, ndoshta nuk është befasuese që Kallas konsiderohet si një nga kritikueset më të ashpra të Moskës dhe mbështetëset më të vendosura të Ukrainës.

SHBA dhe BE ‘ende miq’ – këmbëngul Kallas

Po si do të jetë bashkëpunimi me administratën e re të SHBA-së nën drejtimin e presidentit ultranacionalist Donald Trump, e cila është e mbushur me radikalë të djathtë. Sapo erdhi në detyrë presidenti Trump bllokoi ndihmat për jashtë, goditi BE-në lidhur me shpenzimet e tregtisë dhe të mbrojtjes dhe tronditi Evropën me dëshirën për të vënë nën kontroll territorin autonom danez të Groenlandës.

“Ne jemi ende miq. Ne jemi ende aleatë,” tha Kallas lidhur me marrëdhëniet BE – SHBA. SHBA-ja është partneri ynë më i madh në aspektin ekonomik, por edhe në aspektin e sigurisë”.

“Kam zhvilluar këtë javë një bisedë telefonike shumë të mirë me ministrin e Jashtëm, Marco Rubio. Ne folëm për pjesë të ndryshme të botës ku bashkëpunojmë dhe pamë se ku mund të bëjmë më shumë,” tha ajo. “Kështu që kam besim se ne kemi një marrëdhënie të mirë”.

‘Mendim’ të ngjashëm për Ukrainën, por strategjia e paqartë

Duke folur për qëndrimin dhe qasjen e Uashingtonit ndaj Kievit shefja e marrëdhënieve të jashtme të Bashkimit Evropian Kallas përdori tone pajtuese . “Ata po e kuptojnë se për t’i dhënë fund kësaj lufte, ne duhet të bëjmë presion mbi Rusinë, sepse Rusia është ajo që e filloi këtë luftë.” – tha Kallas.

Para se të merrte postin e presidentit Trumpi kishte deklaruar se mund të ndërmjetësonte arritjen e një marrëveshjeje paqeje midis Rusisë dhe Ukrainës brenda një dite. Kjo deklaratë shkaktoi frikëra se ai mund të ushtronte presion mbi Kievin për të arritur një marrëveshje të shpejtë paqeje edhe për çështje që BE-ja do t’i konsideronte si kushte të pafavorshme, të cilat mund të inkurajonin Moskën për fushata të mëtejshme ushtarake.

Tani që ka nisur nga detyra Trumpi duket se po mban ndaj presidentit rus Vladimir Putin një qëndrim më të ashpër nga sa kishin pritur disa, megjithëse ai e ka kritikuar edhe presidentin ukrainas Volodymir Zelenski. “Presidenti Trump ka qenë shumë i fortë në deklaratat e tij ndaj Putinit,” tha Kallas. “Kështu që unë mendoj se ne kemi mendim të ngjashëm.”

E pyetur se çfarë kishte diskutuar konkretisht me ministrin e Jashtëm, Marco Rubio, lidhur me strategjinë ndaj Ukrainës Kallas tha: “Ne duhet të takohemi personalisht për të diskutuar këto gjëra, por është e qartë se ata duan t’i japin fund kësaj lufte.” “Të gjithë duan t’i japin fund kësaj lufte, sepse të gjithë duan të ketë paqe. Por e qartë është gjithashtu, që sikurse tha edhe [Rubio], paqja duhet të jetë e qëndrueshme.”

dw

Gjermania është në recesion prej dy vitesh. Bizneset besojnë se nevojitet një ndryshim rrënjësor ekonomik dhe politik pas zgjedhjeve të ardhshme federale. Çfarë kërkon ekonomia gjermane nga qeveria e re në Berlin?

Kosto më të ulëta të energjisë, më pak taksa, më shumë stimuj financiarë për investime. Ligji i punës më fleksibël. Ngrirja e shpenzimeve sociale. Dhe mbi të gjitha, më pak burokraci. Këto janë gjërat që ekonomia gjermane kërkon nga qeveria e ardhshme federale. “Ekonomia është në rënie. Shkalla e papunësisë po rritet. Gjermania po bëhet gjithnjë e më pak tërheqëse për investitorët”, thotë Rainer Dulger, president i Shoqatës së Punëdhënësve, për situatën aktuale në Gjermani.

Ka mungesë të fuqisë së kualifikuar punëtore, u ankua ai. Niveli i rregullave dhe i burokracisë është rritur vitet e fundit, ashtu siç janë rritur edhe kostot e punës dhe përfitimet e tjera për kompanitë, kritikoi Dulger. “Një vend që po bëhet gjithnjë e më i shtrenjtë për të investuar duhet të jetë gjithnjë e më i mirë, nëse dëshiron të jetë një vend atraktiv për investime. Por Gjermania nuk është e tillë. Republika Federale nuk është më konkurruese në krahasimin global”, është diagnoza e Dulger.

Roli i industrisë në Gjermani

Fuqia ekonomike e vendit mbështetet kryesisht (më shumë se 25 për qind) në industri. Pas dy vitesh në recesion, Shoqata Federale e Industrisë Gjermane (BDI) pretendon se prodhimi në kompani është më i ulët sot se sa ishte pesë vjet më parë. Lajme të ngjashme negative vijnë edhe nga sektorë të tjerë. Kudo në Gjermani po prodhohet më pak, më pak po ndërtohet, më pak po blihet e konsumohet.

Ekspertët ekonomikë që këshillojnë qeverinë federale thonë në analizën e tyre aktuale vjetore se ata kanë vërejtur një rënie të vazhdueshme që shtrihet në të gjitha industritë dhe sektorët. Veçanërisht shqetësuese: Gjermania po eksporton gjithnjë e më pak.

Për dekada, modeli gjerman bazohej në një formulë të thjeshtë: lëndët e para dhe produktet gjysëm të gatshme bliheshin relativisht lirë jashtë vendit, më pas me ndihmën e aftësive punëtore gjermane dhe energjisë së lirë, ato “përpunoheshin” në teknologji që mbante etiketën e nohur në botë “Made in Germany”.

Agresioni rus kundër Ukrainës, kriza energjetike, inflacioni dhe tranzicioni drejt një ekonomie neutrale ndaj klimës kanë rezultuar me rritjen e çmimeve të energjisë. Ky është një problem veçanërisht për ato kompani që konsumojnë shumë energji. Sektorët më të rëndësishëm ekonomikë si inxhinieria mekanike dhe pajisjet elektrike janë prekur më së shumti. Ndërsa industria kimike, pas një rënie të ndjeshme në vitin 2023, është stabilizuar në një nivel të ulët, thonë ekspertët.

Largimi i kompanive jashtë vendit

Ekonomia kërkon ulje të ndjeshme të çmimeve të energjisë elektrike për t’u bërë sërish konkurruese. Në krye të listës së dëshirave është edhe kërkesa për uljen e kostove të burokracisë. Instituti i Mynihut Ifo flet për një shumë prej 65 miliardë eurosh në vit – këto janë paratë që kompanitë gjermane duhet të shpenzojnë për të përmbushur detyrime të ndryshme ligjore, për shembull në lidhje me dokumentacionin e biznesit, apo plotësimin e parakushteve për miratimin e projekteve të reja.

Gjendja në kompani është e keqe dhe shumë prej tyre po kërkojnë të investojnë jashtë vendit, po kërkojnë alternativa tërheqëse atje. Në një sondazh të BDI-së thuhet se rreth një e treta e kompanive të anketuara kanë zhvendosur departamentet e tyre të kërkimit dhe zhvillimit jashtë vendit. Kreu i BDI, Peter Leibinger, paralajmëron se ky migrim po kërcënon Gjermaninë si një destinacion për aktivitetin ekonomik – “deri në thelb”, siç tha ai.

Mesazh politikës

Nisma, e cila bashkon rreth 100 shoqata biznesi dhe lobimi, nuk kërkon asgjë më pak nga qeveria e ardhshme federale sesa një kthesë të plotë në politikën ekonomike. Në një ditë të madhe veprimi më 29 janari kjo nismë planifikoi aksione të ndryshme në të gjithë Gjermaninë, në të cilat kompanitë duan të ndërgjegjësojnë publikun për problemet me të cilat përballen dhe t’u dërgojnë kërkesa politikanëve. Me këtë aksion ekonomia i dërgon politikës një mesazh “Zgjimi për politikën”. Zgjedhjet e 23 shkurtit janë “vendimtare”, pohojnë organizatorët e fushatës.

Kreu i Shoqatës së Punëdhënësve, Dulger, i ka dërguar së bashku me krerët e katër shoqatave më të mëdha të biznesit në vend, një letër me qëndrime të qarta drejtuesve të partive të përfaqësuara në Bundestag. Ata kërkojnë që pas zgjedhjeve të forcohen stimujt për bizneset në zonat rurale. Dhe sipas tyre, kjo do të thotë investime në pajisje, digjitalizim, transport dhe infrastrukturë – por edhe politika strehimi, shëndetësi, arsim, kulturë apo institucione sociale.

Në sondazhet aktuale të opinionit publik, ekonomia dhe migrimi janë dy temat më të rëndësishme për qytetarët gjermanë. Partitë CDU/CSU kanë kompetencën më të madhe, apo besimin më të madh tek qytetarët se mund t’i zgjidhin këto probleme. Në sondazhe, është Unioni dhe kadidati i tij për kancelar Friedrich Merz që gëzon besimin e shumicës së votuesve, rreth 30 për qind. Për të formuar një qeveri, Unionit do t’i duhet një ose dy partnerë koalicioni. Ndoshta mund të jetë SPD ose të Gjelbërit.

Ardhja e Trumpit

Gjatë negociatave të koalicionit për formimin e një qeverie të re federale, bindjet partiake-politike të partnerëve të mundshëm nuk do të jenë e vetmja gjë që do të ketë rëndësi. Ndikimet e jashtme, veçanërisht ndryshimet globale pas kthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, pritet të luajnë një rol të madh.

Kompanitë gjermane po shikojnë me shqetësim përtej Atlantikut. Në vitin 2024, SHBA ishte partneri më i rëndësishëm tregtar i Gjermanisë për herë të parë në dhjetë vjet. Rreth dhjetë për qind e eksporteve gjermane shkuan në SHBA.

Shumica e kompanive gjermane presin efekte negative në konkurrencën e tregut ndërkombëtar, sepse Trump, siç ka paralajmëruar, dëshiron të kontrollojë tregtinë dhe të vendosë tarifa doganore më të larta për mallrat nga vendet e tjera. Tregu amerikan është i një rëndësie kyçe për industrinë farmaceutike gjermane, por edhe për prodhuesit e automjeteve.

Gjermania i shet SHBA-së më shumë sesa blen prej saj. Ky fakt është një halë në sy për Donald Trumpin, i cili synon të reduktojë suficitin tregtar me Gjermaninë, ndërsa në të njëjtën kohë dëshiron të tërheqë kompanitë gjermane për të investuar dhe prodhuar edhe më shumë në SHBA.

dw

Autoritetet besojnë se të gjithë personat që ishin në bordin e avionit të kompanisë American Airlines që u përplas me helikoterin Black Hawk të Forcave të Armatosura amerikane ndërsa po i afrohej pistës së uljes në aeroportin kombëtar të Uashingtonit “Reagan” kanë vdekur. Në lumin Potomak, në afërsi të aeroportit ku ranë avioni dhe helikopteri, po zhvillohet një operacion i gjerë kërkim-shpëtimi.

Në avionin e udhëtarëve të kompanisë American Airlines gjendeshin 60 pasagjerë dhe 4 anëtarë ekuipazhi. Në helikopter gjendeshin tre pjesëtarë të ushtrisë amerikane, që po kryenin një fluturim stërvitor. Zyrtarët thane se ndërsa kërkimet vazhdojnë, ata nuk besojnë se ka të mbijetuar.

Të paktën 28 trupa janë nxjerrë nga ujërat e akullta të lumit Potomak, pasi një avion udhëtarësh i kompanisë American Airlines me 64 persona në bord dhe një helikopter Black Hawk i Forcave të Armatosura amerikane u përplasën në ajër pranë aeroportit kombëtar të Uashingtonit “Reagan”.

Zyrtarët thanë se vazhdojnë kërkimet, por nuk besojnë se ka të mbijetuar, çka e bën këtë aksidentin ajror më vdekjeprurësin në SHBA në thuajse 24 vjet.

Zyrtarë të Departamentit të Zjarrfikëses thanë të enjten në mëngjes se nga një operacion shpëtimi tani po kalohej në operacion kërkimi.

Avioni i American Airlines u gjet në thellësi të lumit Potomak. Po ashtu u gjetën edhe rrënojat e helikopterit.

Administrata Federale e Aviacionit njoftoi se avioni po udhëtonte nga qyteti Wichita i Kensasit dhe po i afrohej pistës së uljes kur ndodhi përplasja me helikopterin Sikorsky H-60.

Pamje të regjistruara nga kamera e vendosur në qendrën “Kennedy” në Uashington, kanë kapur një shpërthim në ajër përgjatë lumit Potomak rreth orës 21:47 të mbrëmjes me orën lokale dhe avionin në flakë që bie me shpejtësi. Të dhënat nga avioni tregojnë se ai ishte në një lartësi prej rreth 120 metrash në çastin e përplasjes.

Më pak se 30 sekonda përpara shpërthimit, kontrollorët e trafikut ajror pyesin helikopterin nëse e sheh avionin që po vinte

“PAT-25, a e sheh CRJ?” Kontrollori bën një tjetër thirrje pak çaste më vonë . “PAT-25 kalo pas CRJ”

Në çastin para përplasjes, një kontrollor i trafikut ajror dëgjohet duke thënë “a e pe këtë?”

Më pas, kontrollorët fillojnë të njoftojnë devijimin e fluturimeve drejt aeroporteve të tjera në rajon.

Nuk ka ende ndonjë njoftim mbi shkaqet e përplasjes. Fluturimet në aeroportin “Reagan” janë anuluar deri në mesditën e sotme ndërsa ekipet e emergjencës vazhdojnë kërkimet. Për operacionin e kërkimit janë dërguar helikopterë nga agjencitë e zbatimit të ligjit në të gjithë rajonin.

“Do të gjemë të gjithë qytetarët tanë”, tha Muriel Bowser, kryetare e Bashkisë së Uashingtonit .

Organizata e Patinazhit Artistik të Shteteve të Bashkuara, tha se disa anëtarë të saj dhe familjarë të tyre, ishin në mesin e udhëtarëve në avion.

Kremlini njoftoi se në bordin e avionit ishin ish- fituesit e kampionatit të Patinazhit Artistik, shtetasit e lindur në Rusi Yevgenia Shishkova dhe Vadim Naumov.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara Donald Trump tha ngjarja duhej të ishte parandaluar. Në një postim të rrjetin Truth Social ai tha se “Është një natë e kthjelltë, dritat në aeroplan po vezullonin, pse helikopteri nuk u ngjit më lart, ose nuk u ul, apo nuk u kthye. Pse kulla e kontrollit nuk i tha helikopterit se çfarë të bënte në vend që të pyeste nëse e ka parë aeroplanin”, shkroi Presidenti Trump. “Kjo është një situatë e keqe që duket se duhej të ishte parandaluar. JO MIRE!!!”.

Sekretari amerikan i Mbrojtjes Pete Hegseth e quajti situatën “absolutisht tragjike”.

voa

 Udhëheqësit evropianë kanë shprehur shqetësim mbi shpeshtësinë e sulmeve ndaj anijeve civile dhe infrastrukturës kritike civile, ndërsa autoritetet po hetojnë incidentin e katërt të prerjes së kabllove në Detin Baltik në muajt e fundit.

“Vezhen”, një anije në pronësi bullgare, u ndalua këtë javë në Detin Baltik, nën dyshimet për tërheqjen e spirancës së saj përgjatë shtratit të detit, duke këputur një kabllo nënujore të dhënash mes Suedisë dhe Letonisë.

Aleksander Kalçev, drejtues ekzekutiv i kompanisë që zotëron anijen ‘Vezhen’, i hodhi poshtë akuzat se dëmi i shkaktuar ishte i qëllimshëm.

Megjithatë, shërbimet suedeze të sigurisë po bëjnë hetime të mëtejshme.

Ministri letonez i Mbrojtjes Andris Spruds, në një përgjigje me shkrim për Zërin e Amerikës të mërkurën, konfirmoi se Letonia po punon ngushtë me Suedinë dhe NATO-n për ta hetuar rastin.

“Ekipi zhytës i Forcave Detare të Letonisë ka kryer një inspektim në vendin e incidentit dhe ka mbledhur prova në bashkëpunim me anijet e Rojës Bregdetare suedeze”, i tha zoti Spruds Zërit të Amerikës.

Ai theksoi se Letonia do të vendosë teknologji të re dhe do të vazhdojë të punojë ngushtë me aleatët e NATO-s për të rritur mbrojtjen e infrastrukturës kritike në det.

“Këto veprime sabotazhi nuk do të tolerohen dhe ne do të vazhdojmë të zbatojmë veprime të guximshme në përputhje e zbatim të ligjit”, tha zoti Spruds.

Kryeministri finlandez Petteri Orpo, vendi i të cilit nisi një hetim rreth dyshimeve për sabotazh pas dëmtimit më 25 dhjetor të kabllos nënujore të energjisë ‘Estlink 2′, që lidh Finlandën dhe Estoninë, ka theksuar urgjencën e situatës.

“Kjo nuk mund të vazhdojë”, i tha ai medias finlandeze ‘Lannen’ këtë javë. Ai bëri thirrje për një koordinim më të fortë brenda Bashkimit Evropian për të parandaluar sulme të mëtejshme.

“Ne duhet të jemi në një front të përbashkët në sanksionet kundër Rusisë. Kjo vlen për çdo vend të Bashkimit Evropian”, i tha ai një gazetari finlandez.

Qeveria në Poloni, një tjetër vend që laget nga Deti Baltik, me më shumë se 1000 kilometra vijë bregdetare, ka bërë thirrje për masa të shtuara sigurie.

Në një intervistë për Zërin e Amerikës, Ministri i Brendshëm polak Tomasz Siemoniak tha se sulmet e fundit ndaj kabllove nënujore – si ato që lidhin Letoninë dhe Suedinë, si dhe Estoninë e Finlandën – janë në përputhje me rastet e sabotazhit që shihen në rajon.

Ndërsa hetimet janë duke vazhduar, Polonia i sheh këto incidente si veprime të qëllimshme, tha ai.

“Edhe nëse sot nuk ka prova sabotazhi (që e lidhin Moskën drejtpërdrejt) dhe provokimet janë pjesë e arsenalit standard të Rusisë… jemi në një pikë ku duhet të supozojmë se këto janë veprime të bëra me vetëdije e të qëllimshme”, i tha ai Zërit të Amerikës të martën.

Zyrtarët polakë theksojnë gjithashtu nevojën për masa më të koordinuara në funksion të sigurisë detare.

“Ne duam që misione të tilla të kryhen në Detin Baltik. Ka shumë trafik kur bëhet fjalë për anijet apo mjete më të vogla lundruese dhe siguria është një çështje absolutisht thelbësore”, i tha ai Zërit të Amerikës.

Duke pasur parasysh rëndësinë e saj strategjike dhe praninë në rritje të aktivitetit detar rus, tha ai, NATO duhet t’i japë përparësi Detit Baltik si një zonë kritike e sigurisë.

Motivet politike dhe strategjike

Ndërsa provat vazhdojnë të mblidhen, motivet që lidhen me gjeopolitikën të këtyre sulmeve po bëhen më të qarta.

Analistët besojnë se sabotazhi nuk është vetëm një përpjekje për të ndërprerë rrjetet e komunikimit, por edhe një përpjekje e llogaritur për të vënë në provë aftësitë e reagimit të NATO-s dhe për të krijuar mosmarrëveshje mes shteteve anëtare.

Ligjvënësit në Finlandë, anëtari më i ri i NATO-s, kanë shprehur shqetësime se këto incidente mund të jenë pjesë e një konflikti më të gjerë që shumë qeveri perëndimore hezitojnë ta pranojnë.

“Nëse nuk e dimë se jemi në luftë, është gjithmonë më mirë të supozojmë se jemi”, tha Jussi Halla-aho, kryetar i parlamentit finlandez, në një intervistë në fillim të këtij muaji për të përditshmen filandeze ‘Turku Turun Sanomat’.

Lufta hibride

Një sfidë e rëndësishme për NATO-n dhe aleatët e saj është se si t’i përgjigjen në mënyrë efektive këtyre incidenteve. Ndryshe nga agresioni ushtarak konvencional, këto akte sabotazhi kanë si objektiv anijet dhe infratrukturën civile, duke e bërë të vështirë hakmarrjen e drejtpërdrejtë.

“Nëse ne akuzojmë hapur Rusinë ose Kinën për këto sulme, pyetja logjike që shtrohet pas kësaj është: çfarë do të bëjmë lidhur me këtë gjë?”, tha Matti Posio, një ekspert finlandez për politikën e jashtme dhe kryeredaktor i ‘Lannen Oy’, gjatë një interviste për Zërin e Amerikës.

“Realiteti është se opsionet janë të kufizuara dhe për këtë autorët e këtyre akteve i kanë bërë llogaritë”.

Me rritjen e tensioneve, NATO po shqyrton masa shtesë për të siguruar Detin Baltik, i thanë Zërit të Amerikës zyrtarë dhe vëzhgues.

Një opsion përfshin rritjen e patrullave detare dhe mbikëqyrjen e korridoreve kryesore detare. Megjithatë “propozimet më drastike – të tilla si mbyllja e pjesëve të Gjirit të Finlandës për anijet e lidhura me Rusinë – mbetet një çështje politikisht e ndjeshme dhe e ndërlikuar nga pikëpamja ligjore”, tha zoti Posio.

Dilema e NATO-s dhe BE-së

Ministrja e Jashtme finlandeze Elina Valtonen, e cila vizitoi Letoninë këtë javë, lëshoi një deklaratë të përbashkët me homologen e saj letoneze.

“Ne jemi të vetëdijshëm se Rusia është një kërcënim afatgjatë për paqen botërore dhe rendin ndërkombëtar ndaj, masat parandaluese dhe mbrojtëse të NATO-s duhet të forcohen më tej, duke koordinuar reagimin e aleatëve ndaj kërcënimit në rritje të paraqitur nga Rusia”, thuhet në deklaratën e tyre.

Ndërsa tensionet rriten, NATO shpalli iniciativën ‘Baltic Sentry 2025’, që synon rritjen e pranisë ushtarake të NATO-s në Detin Baltik dhe përmirësimin e aftësisë së aleatëve për t’iu përgjigjur akteve destabilizuese.

Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen ka theksuar nevojën për një koordinim më të madh në mbrojtjen e infrastrukturës kritike nga sabotazhi.

Ministrat e Brendshëm të BE-së do të takohen në Varshavë të enjten. Ata pritet të trajtojnë shqetësimet në rritje mbi aktete e sabotazhin që synojnë infrastrukturën kritike në Evropë.

Ministrat pritet të diskutojnë kundërmasat e mundshme dhe të koordinojnë përpjekjet për të forcuar sigurinë e frenuar raste të tilla në të ardhmen.

voa