Gjykata e Lartë Administrative e Turqisë vendosi pro kërkesës së kryeministrit Rexhep Tajip Erdoga që Hagia Sofia të përdoret përsëri si xhami.

Megjithë protestat në të gjithë botën Gjykata më e lartë administrative në Turqi vendosi që vendimi i Mustafa Kemal Ataturkut, themeluesit të Turqisë moderne i vitit 1934 për ta shndërruar Hagia Sofinë në muze ishte i paligjshëm.

Në këtë mënyrë Hagia Sofia mund të përdoret përsëri si xhami. Hagia Sofia nuk është vetëm monumenti i Stambollit, por edhe simboli më i njohur turistik i Turqisë. Kupola masive me tulla dhe afresket e hollësishme tërheqin çdo vit miliona vizitorë dhe prandaj kjo ndërtesë ka edhe statusin e një monumenti të trashëgimisë botërore të UNESCO-s.

Simbol politik

Hagia Sofia është më shumë se një kryevepër arkitektonike – dhe ka qenë gjithmonë një simbol politik. Ndërtesa monumentale u ngrit në shekullin e gjashtë pas Krishtit nga perandori bizantin Justinian.

Kur osmanët pushtuan Kostandinopojën në vitin 1453, Sulltan Mehmeti II e shndërroi shpejt kishën në xhami. Edhe themeluesi i Republikës Turke, Mustafa Kemal Ataturku, e përdori kishën për një akt me rëndësi të madhe simbolike: në vitin 1935, ai e ktheu Hagia Sofinë në muze. Turqia moderne është një vend laik, ky qe mesazhi i asaj kohe.

Me rikthimin në xhami të monumentit të famshëm të UNESCO-s në lagjen Fatih të Stambollit, Presidenti turk, Rexhep Tajip Erdogan, synon t’u plotësojë dëshirat nacionalistëve turq, sepse për shumë prej votuesve të tij nacionalistë-islamikë, Hagia Sofia është simbol i pushtimit të Kostandinopojës së krishterë nga osmanët dhe i epërsisë së botës islamike.

Kritika ndaj vendimit

Patriarku Bartholomaios i Kostandinopojës, kreu i Kishës Ortodokse, u shpreh rreptësisht kundër shndërrimit të Hagia Sofisë në xhami. Hagia është një nga monumentet më të rëndësishme të civilizimit njerëzor dhe u përket jo vetëm pronarëve të tij të drejtpërdrejtë, por “të gjithë njerëzimit”, tha patriarku në Stamboll.

“Ndërtesa u ka shërbyer dy feve botërore për 1500 vjet pa pasur nevojë të ndryshojë rrënjësisht arkitekturën e saj,” thotë historiani Edhem Eldem nga Universiteti Bogazici i Stambollit. “Në të gjithë botën ka vetëm një numër të vogël kësi lloje ndërtesash. Dhe ne duhet t’i mbrojmë ato”. Hagia Sofia është simbol i një trashëgimie të përbashkët, universale njerëzore dhe i paqes midis botës islamike dhe asaj të krishterë, thotë historiani.

Edhe nënkryetari i Komisionit të BE-së, Margaritis Schinas, u shpreh në Parlamentin Evropian në Bruksel se është në favor të ruajtjes së statusit aktual të ndërtesës me famë botërore. Schinas nënvizoi rëndësinë simbolike të ndërtesës së famshme botërore dialogun ndërfetar dhe ndërkulturor.

Schinas kujtoi gjithashtu se në vitin 2010, kur Stambolli ishte Kryeqyteti Evropian i Kulturës, Erdogani e përshkroi metropolin në Bofor si një qytet evropian. Meqenëse tani po kërkohen më bisedime në nivel ndërkombëtar ose evropian, vendimi ndjek vetëm interesat e brendshme, tha Schinas.

dw

Demokratët në Kongres vazhduan të bëjnë presion për të marrë përgjigje këtë javë për njoftimet e mediave se Rusia ka paguar militantët Taliban për vrasjen e trupave amerikane në Afganistan. Këto njoftime, që Presidenti Donald Trump dhe disa republikanë kanë thënë se janë të paverifikuara, kanë theksuar vështirësinë e përplasjes me Rusinë në një vit zgjedhor.

Zyrtari më i lartë amerikan i mbrojtjes në mënyrë të qartë tha të ejten para ligjvënësve se ai nuk kishte parë një paralajmërim të inteligjencës se Rusia po paguante posaçërisht për komplote për vrasjen e trupave amerikane në Afganistan.

“Unë nuk jam informuar për diçka që përfshinte fjalët “vrasje me pagesë.” Nëse do të kishte një raport të besueshëm, të vërtetuar që përdorte ato fjalë, sigurisht që do të isha informuar nga zinxhiri i komandës për veprim.”

Sekretari i Mbrojtes Mark Esper më vonë pranoi se ai ishte informuar për informacione të inteligjencës për pagesa ruse që nuk ishin vërtetuar nga Departamenti i Mbrojtjes. Administrata e Presidentit Trump ka qenë e kujdesshme në theksimin e këtij dallimi. Sekretari i Shtetit Mike Pompeo hodhi poshtë kërkesën e ligjvënësve demokratë në Kongres për të dëshmuar mbi atë që dinte administrata dhe si do të përgjigjej.

“Pse Rusia nuk është ndeshur me pasoja, madje as një dënim publik nga administrata Trump?”, pyeti ligjvënësi demokrat Julian Castro.

Presidenti Trump i ka quajtur të rreme në postimet e tij në Twitter këto njoftime të medias dhe Shtëpia e Bardhë ka thënë se informacionet e inteligjencës nuk arritën te presidenti sepse nuk ishin verifikuar plotësisht, një arsyetim që ka nxitur reagime nga ekspertët e inteligjencës.

“Edhe sikur të ishte shumë pak e qartë nga inteligjenca e papërpunuar se rusët mund të kenë paguar për komplote për vrasjen e ushtarëve amerikanë, këto informacione do të kishin mbërritur në nivelet më të larta të qeverisë së Shteteve të Bashkuara, përfshirë presidentin”, tha Michael Morell, ish ushtrues detyrës së Drejtorit të CIA-s.

Që atëherë, ligjvënësit janë informuar nga zyrtarët e inteligjencës për këtë, por për shkak të shqetësimeve të sigurisë duhej të ishin të kujdesshëm në përgjigjet ndaj pyetjeve në lidhje me verifikimin e këtij informacioni.

“Ka një numër pyetjesh në lidhje me këtë, dhe ne i dimë përgjigjet e disa prej këtyre pyetjeve më qartë se të tjerët. Unë, personalisht, nuk kam asnjë dyshim se Rusia po përpiqet të na shkaktojë telashe, për të zvogëluar besueshmërinë e Shteteve të Bashkuara në të gjithë botën”, tha ligjvënësi republikan Mac Thornberry.

Ish komandanti i lartë amerikan në Afganistan u tha ligjvënësve se përgjigja e Presidentit Trump ndaj Rusisë duhet të jetë e qartë.

“Ne duhet të pezullojmë tërheqjen e trupave nga Gjermania. Kjo tërheqje e trupave i shërben dëshirës ruse për të minuar dhe dobësuar NATO-n. Nëse kjo realizohet pavarësish njoftimeve për komplot, kjo do të shihet si një shenjë e dobësisë amerikane përballë kërcënimeve ruse”, tha John Nicolson, gjeneral në pension.

Nuk dihet nëse ushtarë amerikanë vdiqën për shkak të pagesave të mundshme për komplot ndaj tyre, por analistët paralajmëruan se pavarësisht nga niveli i saktësisë së njoftimeve, udhëheqësi rus Vladimir Putin do të vëzhgojë me kujdes përgjigjen e Shteteve të Bashkuara.

“Fakti që ne jemi duke diskutuar për këtë tregon se ne kemi nevojë për një rivlerësim të pozicionit tonë kundrejt Rusisë në të gjithë spektrin”, tha Ian Brzezinski, ish-ndihmës sekretar i Departamentit të Mbrojtjes

Një diskutim i shtyrë deri pas zgjedhjeve presidenciale të nëntorit në Shtetet e Bashkuara.

voa

Pandemia e koronavirusit ka shënuar një rekord të ri: 12 milionë të infektuar gjithsejtë në shkallë globale, sipas statistikave të Universitetit Johns Hopkins.

SHBA kryesojnë botën me mbi 3,054,695 infeksione, ose një të katërtën e rasteve globale, përfshirë më shumë se 60 mijë raste të reja të mërkurën. Kjo ishte shifra më e madhe e rasteve të reja që kur filloi pandemia.

Të paktën pesë shtete amerikane – Kalifornia, Teksasi, Tenesi, Virxhinia Perëndimore dhe Jutah shënuan numra rekord të mërkurën. Zyrtarët e shëndetësisë kanë paralajmëruar se spitalet në disa shtete janë pranë kapacitetit maksimal.

SHBA po ashtu kryeson me numrin e vdekjeve. 132,500 viktima në SHBA përfaqësojnë afro 1/4 e 550,000 viktimave në shkallë globale.

Ndërkaq, Organizata Botërore e Shëndetësisë ka krijuar një komision të pavarur për të analizuar reagimin ndaj pandemisë. Shefi i OBSH tha se komisioni do t’i japë mundësi botës “të kuptojë të vërtetën për rrjedhën e ngjarjeve dhe zgjidhjet për të krijuar një të ardhme më të mirë për njerëzimin”.

Njoftimi i shefit të OBSH-së pasoi kritikat e Presidentit Trump ndaj organizatës ndërkombëtare për reagimin e saj ndaj pandemisë duke deklaruar të martën tërheqjen zyrtare të SHBA nga Organizata Botërore e Shëndetësisë. Ky hap u kritikua nga aktivistë të shëndetit publik dhe kundërshtarë të presidentit.

Në Australi, pesë milionë banorë në qytetin më të madh të vendit, Melburn, filluan një periudhë izolimi gjashtë-javësh si rezultat i ritmeve alarmuese të përhapjes së infeksionit.

Banorët janë urdhëruar të qëndrojnë në banesa, përveçse në rastet kur duhet të shkojnë në punë, shkollë, në dyqane ushqimesh apo te mjeku. Masat u morën disa ditë pasi zyrtarët në shtetet në kufi me Viktorian dhe Nju Sauth Uejllsin bllokuan lëvizjet nga Melburni pasi të hënën u raportuan 127 infeksione të reja.

Në Japoni, kanali i transmetimeve publike, NHK njoftoi 224 raste të reja në Tokio të enjten, një shifër rekord për kryeqytetin e vendit.

Një studim i ri i publikuar të enjten tregon se “ka prova të forta” që gratë shtatzëna të infektuara me koronavirus mund të infektojnë fetusin.

Studiuesit në Itali zbuluan prani virusi dhe të antitrupave në placentë, kordën e kërthizës dhe qumështin e gjirit si dhe në organet gjenitale të 31 grave shtatzëna që ishin shtruar me COVID-19.

Profesori i imunologjisë në Universitetin e Majamit, Claudio Fenizia, autori kryesor i studimit, tha se provat e mbledhura “janë dëshmi e fortë” se transmetimi i virusit në mitër është i mundshëm, por shton se asnjë nga foshnjet e lindura gjatë periudhës së studimit nuk rezultuan pozitivë për koronavirus.

Një tjetër studim, i publikuar të mërkurën në revistën shkencore Nature, arrin në përfundimin se personat e moshuar, meshkujt, pakicat racore e etnike dhe ata me probleme ekzistuese shëndeti si obezitet, diabet apo astmë të rëndë janë më të rrezikuar të vdesin nga COVID-19.

Studimi u realizua nga shkencëtarë britanikë, të cilët analizuan të dhënat e mbi 17 milionë pacientëve në tre muaj. Ata zbuluan se ndër më shumë se 10 mijë persona që vdiqën nga COVID-19 pacientët mbi 80 vjeç kishin 20 herë më shumë gjasa të vdisnin nga sëmundja krahasuar me ata në të 50-tat dhe disa qindra herë më shumë gjasa se ata në të 40-tat.

Po sipas rezultateve, rreth 11% e numrit total të pacientëve në studim identifikoheshin si racë jo e bardhë dhe këta pacientë, sidomos të racës me ngjyrë apo aziatike ishin në rrezik më të madh të vdisnin nga koronavirusi se pacientët e bardhë.

voa