Mediat shtetërore ruse në Serbi paraqesin një pamje të zymtë të perëndimit. Propaganda e vazhdueshme negative kundër Perëndimit e ngritja lart e Rusisë e Kinës, ka fituar zemrat e shumë serbëve, sipas Thomas Brey.

Rusia sidomos në Serbi konsiderohet si mike e ngushtë dhe vend partner. Por realiteti është ndryshe. Në jetën e përditshme shteti ballkanik është tërësisht i orientuar nga BE. Më shumë se dy të tretat e tregtisë së jashtme të Serbisë kryhen me BE. Investimet kryesore vijnë nga Europa Perëndimore. Megjithatë shumica e popullsisë, e sheh Rusinë dhe Kinën si partnerët më të rëndësishëm ekonomikë.

Megjithëse qindra mijëra serbë punojnë, studiojnë dhe jetojnë në vendet e BE, në Rusi dhe Kinë jetojnë shumë pak, shumë qytetarë serbë e shohin Moskën dhe Pekinin si miqtë më të ngushtë të vendlindjes, ndërkohë që nga BE nuk presin ndonjë gjë të mirë. Si

është i mundur ky hendek mes ndjenjave rusofile dhe realitetit?

Përgjigja për këtë pyetje qëndron në ndikimin e mediave shtetërore ruse në peizazhin mediatik serb dhe përmes kësaj në opinionin publik në vend. Sidomos publikimi në serbisht i agjencisë ruse të lajmeve, Sputnik skicon përditë një pamje të zhvillimeve ndërkombëtare që ka pak të bëjë me realitetin.

Sputnik: Perëndimi është para fundosjes

Sipas këtyre raportimeve perëndimi dhe SHBA janë para fundosjes, në një kohë që vende të tjera si Rusia dhe Kina po fitojnë gjithnjë e më shumë influencë në botë. Sipas bindjes së Sputnik, kjo lidhet me atë që sistemet shoqërore dhe ekonomike të këtyre vendeve ia kalojnë fuqishëm perëndimit. Ky botëkuptim prezantohet rregullisht nga Sputnik dhe merret nga mediat serbe një më një pa kaluar në interpretim e verifikim. Sepse mediat jo vetëm në Serbi vuajnë nga mungesa e financimit. E raportime të tilla falas të Sputnik janë shumë të mirëseardhura. Por ngadalë këto raportime po krijojnë një imazh, që është më shumë virtual se real.

Politikanë drejtues vendas përshëndesin Sputnik

Politikanët në Serbi e mirëpresin materialin e ofruar nga mediat shtetërore ruse., krahas Sputnik, edhe RT, (dikur Russia Today). Sistemi i vlerave politiko-shoqërore të prezantuara i përgjigjet idealeve të tyre politike. Shteti, që udhëhiqet nga këta politikanë të fuqishëm, luan një rol dominues në të gjitha fushat. “Sistemi Putin” duket qartë se u shërben shumë politikanëve në Europën Juglindore si model. Politikanë për shembull si Viktor Orban, Nikola Gruevski (ish-kryeministri i Maqedonisë së Veriut), Bakir Izetbegovic e Milorad Dodik (Bosnje-Hercegovina) Janez Jansa (Slloveni), apo Aleksandar Vuçiq kanë shprehur shpesh drejtpërdrejt ose jo drejtpërdrejt admirimin për Putinin.

Perëndimi në rrëzim, Rusia në ngjitje

Mediat shtetërore ruse në vendet e Ballkanit paraqesin një imazh të perëndimit me ngjyrat më të errëta. Kapitalizmi ndodhet para shpërbërjes. Bursat kanë marrë drejtimin e kolapsit. Shumë pjesë të popullsisë janë varfëruar. Shumica e popullsisë e ka humbur besimin në sistemin perëndimor si edhe tek politikanët e mediat. Në Rusi dhe Kinë, sipas këtyre mediave gjen ekonomi në lulëzim, një shoqëri mjaft të kënaqur e me të ardhura të mira, që i është mirënjohëse politikanëve kryesorë të vendit.

Një rrezatim i tillë i vazhdueshëm me raportime të tilla ka bërë që mediat serbe vitin e kaluar të raportonin ndjeshëm shumë më negativisht për BE dhe SHBA. Rusia dhe Kina ngrihen në qiell me raportime pozitive. Raportime kritike apo negative vështirë se gjen.

Sputnik paralajmëron Serbinë nga perëndimi

Sputnik nuk e heq nga raportimi një temë: Që Serbia mund të presë vetëm të këqija nga BE dhe SHBA. Si pasojë në mediat bulevardeske nxjerrin në krye histori që bëjnë fjalë për përpjekjet e perëndimit të largojnë nga pushteti Vuçiqin. Po pse duhet ta largojë perëndimi presidentin Vuçiq, kur si Brukseli edhe Uashingtoni shikojnë tek ai partnerin më të rëndësishëm për reformat e synuara?

Llogaria e Sputnik është e qartë: nuk ka ndarje mes lajmit dhe komentit. Burimet përdoren në mënyrë selektive. Informacioni që i shkon deri në fund temës nuk parashikohet. Më shumë ky raportim duhet të dokumentojë dhe provojë, se botëkuptimi i Rusisë për botën është i duhuri. Krahas kësaj nxiten në Ballkan grindjet kombëtare, ku Sputnik sigurisht kalon pa kushte në anën e serbëve.

BE e pafuqishme ndaj propagandës ruse

Ka vite që Rusia punon për të penguar integrimin e Ballkanit në strukturat euroatlantike. Pasi Moska duhet të pranonte dështimet pas anëtarësimit të Malit të Zi dhe Maqedonisë së Veriut në NATO, përpjekjet e saj janë fokusuar në Serbi dhe tek serbët në Bosnje-Hercegovinë. Megjithëse BE është e angazhuar me shumë miliarda dhe një ushtri me diplomatë dhe ekspertë në Serbi, ajo nuk i vë dot asgjë përballë propagandës së fuqishme ruse. Nëse Brukseli edhe në të ardhmen nuk do të ndërmarrë asgjë për t’i futur në vetëdijen e popullit serb arritjet e veta dhe të theksojë avantazhet e një lidhjeje me perëndimin, atëherë e ka të humbur luftën. Sepse Rusia me instrumentat e soft-power ka kohë që i ka bërë për vete zemrat e serbëve.

Thomas Brey ka qenë për shumë vite korrespondent i agjencisë gjermane të lajmeve, dpa, sot ai ligjëron mbi Europën Juglindore si docent në disa universitete gjermane. Muajin e kaluar u publikua analiza e tij “Mediat ruse dhe Ballkani” në gjuhën gjermane dhe serbe.

dw

Fushata amerikane e vaksinimit kundër COVID-19 është në prag të një faze të re të madhe pasi këshilltarët qeveritarë të enjten rekomanduan dozën përforcuese të vaksinës Pfizer për miliona amerikanë.

Kjo ndodh në një kohë, kur është rritur shqetësimi ne mesin e disa ekspertëve se dozat përforcuese nuk do të kenë ndikim të madh në ngadalësimin e pandemisë.

Paneli këshillues i Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve rekomandoi dozën e tretë për personat 65 vjeç e sipër, banorët e qendrave të azilit për të moshuarit, dhe atyre të moshave 50 deri në 64 vjeç me probleme të rënda shëndetësore. Në njoftimin e panelit të CDC-së gjithashtu thuhet se dozën përforcuese mund ta marrin edhe personat e moshës 18 deri në 49 vjeç me probleme shëndetësore.

Doza përforcuese duhet të merret të paktën gjashtë muaj pas dozës së dytë të vaksinës Pfizer.

Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA), të mërkurën autorizoi një dozë të tretë përforcuese të vaksinës Pfizer-BioNTech COVID-19 për amerikanët mbi 65 vjeç dhe për ata që vuajnë nga sëmundje të rënda.

Shpërndarja e dozave përforcuese do ta dërgonte vendin në një fazë të re të rëndësishme të vaksinimit. Britania dhe Izraeli tashmë kanë filluar vaksinimin e popullsisë me dozën përforcuese, pavarësisht kundërshtimeve të forta të Organizatës Botërore të Shëndetësitë, e cila ka thënë se vendet e varfra nuk kanë vaksina të mjaftueshëm për dozat e tyre fillestare.

Përparësia kryesore vazhdon të jetë vaksinimi i të pavaksinuarve “këtu në Amerikë dhe në mbarë botën”, tha të ejten drejtorja e CDC-së, Dr. Rochelle Walensky.

Ajo pranoi se të dhënat për dozën përforcuese “nuk janë perfekte”. “Megjithatë, në mënyrë kolektive ato krijojnë një pasqyrë më të qartë për ne. Dhe këto janë të dhënat që kemi në këtë moment, për të marrë një vendim në lidhje me fazën tjetër në këtë pandemi”, shtoi ajo.

voa

Presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, ka thënë se Ballkani vazhdon të jetë një rajon i konfrontimit të interesave dhe qëllimeve strategjike të aktorëve të ndryshëm ndërkombëtar.

Ai këto komente i bëri në fjalimin para Asamblesë së Përgjithshme të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, e cila po i zhvillon punimet në Nju Jork të SHBA-së.

“Edhe sot e kësaj ditë ekzistojnë sfidat dhe kërcënimet ndaj demokracisë shumëetnike në Ballkan. Ballkani Perëndimor është përsëri arenë e interesave gjeopolitike, pasojat e të cilave janë ngadalësimi i integrimit të shoqërive të Ballkanit Perëndimor në mjedisin e tyre natyror evropian”, shtoi presidenti malazez.

Gjukanoviq tha se Mali i Zi paralajmëron për rrezikun e përtërirë të destabilizimit të Ballkanit Perëndimor dhe ngushtimin e hapësirës të perspektivës së tij evropiane.

Më herët, një raport i ri i Qendrës për Studimin e Demokracisë me bazë në Bullgari thotë se në vendet ku ka pasur hyrje të kapitalit kinez është vërejtur ndikim negativ në mjedis dhe cilësinë e qeverisjes.

Pjesa më e madhe e ndikimit të Pekinit është fokusuar në Hungari, Çeki dhe Ballkanin Perëndimor, kryesisht në Bosnje e Hercegovinë dhe Serbi.

Sipas raportit, vendet që kanë pësuar më së shumti në rënien e standardeve të qeverisjes dhe rritjen e nivelit të borxhit janë Bosnje dhe Hercegovina, Hungaria, Mali i Zi dhe Serbia.

Një projekt për ndërtimin e autostradës në vlerë prej 1 miliard dollarësh në Mal të Zi u vendos në qendër të debatit për ndikimin kinez në Evropë.

Mali i Zi pati njoftuar se nuk do të ishte në gjendje të paguante borxhin e tij ndaj Bankës Export-Import të Kinës.

Përveç çështjes së borgjit ky projekt u kritikua edhe për koston që kishte.

Përfundimisht, Podgorica mori ndihmë borxhi nga një sërë institucionesh amerikane dhe evropiane për të ndihmuar në stabilizimin e financave të saj dhe për të përmbushur pagesat e huasë.

Edhe ndikimi rus konsiderohet nga vendet perëndimore si shumë problematik në Ballkanin Perëndimor.

Lexo edhe kete:

Kina po e blen ndikimin politik në Evropën Qendrore dhe Lindore

Një raport i ri i Qendrës për Studimin e Demokracisë me bazë në Bullgari thotë se në vendet ku ka pasur hyrje të kapitalit kinez është vërejtur ndikim negativ në mjedis dhe cilësinë e qeverisjes.

Në raportin e publikuar më 9 shtator thuhet se investimet në rritje të ekonomisë kineze në Evropën Lindore dhe Qendrore, gjatë dekadës së fundit, kanë rezultuar edhe me rënie të standardeve të qeverisjes, si dhe kanë ngritur shqetësime në lidhje me mjedisin dhe rritjen e nivelit të borxhit.

Ky është studimi i parë i gjerë sa i takon pranisë në rritje të Kinës në Evropën Qendrore dhe Lindore. Pekini është shndërruar në partnerin më të madh tregtar në rajon.

Ky rol i Kinës u mundësia pasi që nga viti 2009 ka investuar 14 miliardë dollarë përmes granteve, huave dhe pjesëmarrjes në koncesione ekonomike, ndërsa rreth 50 miliardë të tjera në projekte të infrastrukturës, energjisë dhe telekomunikacionit. Disa prej këtyre projekteve ende janë në proces të realizimit ose presin zbatimin.

Sipas hulumtimit, sa më i lidhur financiarisht të jetë me Kinën një vend dhe sa më e lartë të jetë pjesa e Bruto Produktit të Brendshëm (GDP) nga investimet kineze, atëherë aq më e lartë do të jetë mundësia që Kina ta shfrytëzojë këtë për të zgjeruar “ndikimin ekonomik dhe politik të saj”.

“Vendet autoritare siç është Kina, përfitojnë nga zbrazëtitë ligjore për të bërë praktika korruptive dhe për të zgjeruar ndikimin”, thotë për Radion Evropa e Lirë, Martin Vladimirov, një nga autorët e raportit njëherësh drejtues i programit për energjinë dhe klimën në Qendrën për Studimin e Demokracisë.

“Këto rrjete lejojnë hyrjen e një sasie më të madhe të kapitalit, dhe kjo pastaj rezulton me një rënie edhe më të madhe të cilësisë së qeverisjes”, thotë ai.

Pjesa më e madhe e ndikimit të Pekinit është fokusuar në Hungari, Çeki dhe Ballkanin Perëndimor, kryesisht në Bosnje e Hercegovinë dhe Serbi.

Sipas raportit, vendet që kanë pësuar më së shumti në rënien e standardeve të qeverisjes dhe rritjen e nivelit të borxhit janë Bosnje dhe Hercegovina, Hungaria, Mali i Zi dhe Serbia.

Kompanitë e mbështetura nga Pekini në këto vende, sipas raportit, kanë përfituar përjashtime tatimore, aftësinë për të anashkaluar legjislacionin vendor të punës dhe forma tjera të trajtimit favorizues.

Studimi shton se veçanërisht në Ballkanin Perëndimor, “kompanitë lokale që kanë lidhje të ngushta me qeveritë kanë lobuar drejtpërdrejt për zbatimin e projekteve kineze”. Shumë prej këtyre bizneseve të nxitura nga interesi tregtar veprojnë si një “urë lidhëse midis Kinës dhe qeverive vendore”.

“Teknikisht, të gjitha këto aktivitete janë legale”, thotë Vladimirov.

Por, sipas tij, efekti i tyre qëndron në faktin se institucionet qeveritare nuk mund të rregullojnë veprimtarinë e kompanive kineze dhe roli i tyre si shërbyes të interesit publik bie. Në vend të kësaj, këto institucione ndihmojnë interesat private apo oligarkët lokalë.

Prania e Kinës në Evropën Qendrore dhe Lindore është e madhe, veçanërisht në Ballkan.

Pekini ka investuar miliarda dollarë vitet e fundit. Në Perëndim është rritur shqetësimi për mundësinë e rënies së rajonit nën varësinë financiare të Pekinit.

Një shembull i kësaj është Serbia e cila ka shërbyer për Kinën si një qendër ekonomike dhe politike për shtrirje në Ballkanin Perëndimor, thuhet në raport.

Ky vend ka shërbyer si një vitrinë për iniciativa të ndryshme kineze, përfshirë telekomunikacionin, teknologjinë e mbikqyrjes të shëndetit publik gjatë pandemisë, e cila mbase mund të miratohet edhe nga vendet tjera.

Në gjithë rajonin ka shumë projekte kineze që janë vënë në qendër të kritikave për kontrata jotransparente dhe akuza për korrupsion gjatë procesit të tenderimit.

Në Hungari ka pasur protesta kundër kryeministrit hungarez, Viktor Orban, pasi u zbulua se qeveria e tij kishte në plan të merrte një hua prej 1.5 miliard dollarësh nga një bankë kineze për të ndërtuar një kampus lokal për Universitetin Fudan të Shangait. Presioni politik ndaj Orbanit kundër kësaj nisme erdhi edhe nga kryetari i Budapestit.

Një projekt për ndërtimin e autostradës në vlerë prej 1 miliard dollarësh në Mal të Zi u vendos në qendër të debatit për ndikimin kinez në Evropë.

Mali i Zi pati njoftuar se nuk do të ishte në gjendje të paguante borxhin e tij ndaj Bankës Export-Import të Kinës.

Përveç çështjes së borgjit ky projekt u kritikua edhe për koston që kishte.

Përfundimisht, Podgorica mori ndihmë borxhi nga një sërë institucionesh amerikane dhe evropiane për të ndihmuar në stabilizimin e financave të saj dhe për të përmbushur pagesat e huasë.

“Evropa Qendrore dhe Lindore kanë qenë një prapavijë shumë efektive për bizneset kineze në mënyrë që të zgjerohen më pas në të gjithë Evropën dhe Bashkimin Evropian”, thotë Vladimirov.

“Kjo është pjesë e një strategjie afatgjatë”, shton ai.

Shqetësimet për mjedisin

Sipas raportit, rritja ekonomike e Kinës ka rezultuar edhe me rritje të përdorimit të thëngjillit për të prodhuar energji elektrike në Evropën Qendrore dhe Lindore.

Pasojë e kësaj është edhe ulja e standardeve mjedisore për projektet në të gjithë rajonin.

Përveç shqetësimeve për borxhet, autostrada e diskutueshme e Malit të Zi ka qenë gjithashtu në qendër të vëmendjes së aktivistëve për dëmet mjedisore për shkak të ndërtimeve në lumin Tara, që është nën mbrojtjen e UNESCO-s (Agjencia për Arsim, Shkencë dhe Kulturë e Kombeve të Bashkuara.

Ankesa dhe protesta për ndotjen e mjedisit ka pasur edhe për dëmin mjedisor të shkaktuar nga një minierë bakri në pronësi kineze pranë qytetit serb të Borit. Kundërshtimet e detyruan kompaninë të ndalojë përkohësisht operacionet e saj.

Krahas këtyre, vendeve të Ballkanit Perëndimor mund t’iu dalin pengesa edhe në rrugën e integrimit në Bashkimin Evropian për shkak të rritjes së emetimit të karbonit.

Blloku evropian ka shpallur planet ambicioze për të hequr gradualisht përdorimin e qymyrit gjatë dekadës së ardhshme si dhe synimet për të zvogëluar emetimet e karbonit.

“Kina nuk po përpiqet të ndalojë anëtarësimin e vendeve në BE, por ligjet dhe politikat që po miratohen për të lehtësuar investimet kineze minojnë indirekt procesin e pranimit për shumë vende”, thotë Vladimirov.

rel

Aroma që mrekullon gjithë botën: Trëndafili damascena. Një bimë që ka vetëm vlerë fitimprurëse për kultivuesit e saj, por edhe shpirtërore për fenë Islame.

Për aq kohë sa vesa e mëngjesit ndodhet mbi gjethe, gonxhet duhen vjelë. Ndaj familja Bytyns del çdo ditë para se të lindë Dielli në fushë, për të mbledhur trëndafilin e vlefshëm damascena. Fermeri Hysein Bytyns thotë, se „kur dita nis dhe dielli shkëlqen, atëherë yndyra shpërndahet nëpër gjethe dhe 25% humbet. Nëse është nxehtë atëherë humbet gati 50% e esencës.

Bytyns kultivojnë trëndafila në një sipërfaqe 25 hektarë. Vjelja zgjat një muaj. Çdo mëngjes ato vjelin gonxhe, që janë hapur një ditë më parë. E çdo ditë bima nxjerr gonxhe të reja.

Fushat ndodhen në lartësinë mbi 1000 metra. Vjelja e petaleve të trëndafilit është një punë e rëndë dore, por që ia vlen, thotë Hyseyin Bytyn, sepse nga tre deri në katër ton petale prodhohet një litër esencë yndyrore. Ky vaj në tregun botëror ka vlerën katër deri në pesë mijë euro. Fermerët e vlerësojnë punën me trëndafilin edhe për një arsye tjetër, na thotë bashkëshortja Incilay Bytyn: „Trëndafili ynë ka erën e profetit tonë Muhamet. Vendi i Pelegrinazhit në Mekë lahet me ujë trëndafili. Trëndafili ka vlerë shpritërore në fenë Islame.”

Isparta, qendra turke e esencës së trëndafilit

Tonelatat me gonxhe trëndafili fermerët Bytyn i transportojnë për për numërim të mëtejshëm tek fabrika e Ahmet Sincar në qytetin Isparta, qendra turke e esencës së trëndafilit. Gonxhet duhet që 12 orë pas vjeljes të kenë mbërritur në fabrikë, në mënyrë që të mos thahet yndyra që përmbajnë petalet. Fabrikanti, Ahmet Sincar shpjegon: „Kjo është një lëndë e rëndësishme e parë për industrinë e parfumit. Aroma e trëndafilit është komponente e pandashme në përzierjet e aromave për shumë parfume. Në katër ton janë afërsisht dy milionë petale e kjo sasi nevojitet për të nxjerrë një litër vaj.”

Qyteti Isparta, një ëndërr e floristëve – është i mbushur me trëndafila nga çdo anë që të hedhësh sytë. Shumë tregtarë ofrojnë produkte të ndryshme të prodhuara nga gonxhet e trëndafilit. Tregtari i parfumeve të trëndafilit Kenan Yildirim thotë, se sipas një legjende “djersa e profetit tonë Muahmet përbëhej nga uji trëndafili. Aty ku pikonte djersa e tij, vinte erë trëndafil. Ndaj uji i trëndafilit quhet aroma e profetit.”

Që prej antikitetit trëndafili damascena mrekullon shumicën e njerëzve në Orient. Me kryqëzatat në shekullin e 13 kjo lule u transportua edhe në Francë. E sot aroma e tyre mrekullon gjithë botën.

dw